Morgunblaðið - 17.01.1965, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 17.01.1965, Blaðsíða 15
Sunnudagur 17. janúar 1965 M ORGU N B L AÐ IÐ 15 Skapaði þállaskil í IieimssögiiiMii 1 Þegar þetta er ritað IiggUr Winston Churchill fárveikur svo að honum er vart hugað líf. Þess vegna er eðlilegt, að huganum sé til hans rennt. Hann hefur lengi komið við sögu, Á æsku- árum gat hann sér frægðarorð sem blaðamaður og þátttakandi í Afríku-styrjöldum Breta fyrir aldamótin. Skömmu síðar var Ihann kosinn á þing og hefur set- ið þar lengst af síðan. Rúmlega þrítugur varð hann ráðherra og þótti þá þegar atkvæðamikill. Skarpleiki hans og óvenjulegt hugmyndaflug duldist engum en þó varð miðbik ævinnar honum erfitt. Á fyrri stríðsárunum hrakt ist hann um skeið úr ríkisstjórn og eftir stríðslok af þingi. Hann átti skjótt afturkvæmt en hefði þó verið talinn misheppnaður maður, ef hann hefði látizt fyrir upphaf seinni heimsstyrjaldarinn ar. Sjálfur lét hann aldrei bil- bug á sér finna. Þess vegna sagði einn helzti valdamaður Bret- lands, þegar Churchill var að skrifa sína miklu bók um fyrri heimsstyrjöldina er hann kallaði wThe World Crisis": „Winston er farinn að skrifa sjálfsævisögu sína og dulbýr hana sem sögu heimsins!“ Raunin varð sú að Churchill skapaði þáttaskil í heimssögunni. Annar náinn samstarfsmaður hans sagðist á þeim árum ekki hafa orku til að fylgjast með hans þúsund hestafla andlega krafti. Enn annar dáðist að hans afburða hæfileikum en sagði leitt, að slíkum manni skyldi ekki vera alveg óhætt að treysta. Á bekk mikil- * ntenna sögunnar Sú kom tíð, að ekki einungis brezka þjóðin heldur frjálshuga menn um heim allan settu traust sitt á Churchill öllum öðrum fremur. Þegar seinni heimsstyrj- öldin braust ú,t, þótti sjálfsagt, að hann tæki strax sæti í rík- REYKJAVÍKURBRÉF lsstjórn á ný. Enda hafði enginn honum betur séð að hverju dró og einarðlegar varað við því. Vor ið 1940 var svo komið, að það var fyrst og fremst viljakraf / Churchills, sem stóð gegn og hindraði algeran sigur Hitlers, sem þá naut illviljaðrar aðstoðar Stalíns. Ræður Churchills þá verða sígilt vitni málsnilldar, karlmennsku og þrautseigju. Lengi verður deilt um ýmsar athafnir Churchills og vissulega hefur hann verið misvitur eins og Njáll. En afrek hans á árinu 1940 eru ofar allri gagnrýni og hafa skipað honum á bekk mik- ilmenna sögunnar í hópi hinna fáu útvöldu. Thor Thors látinn „Hefurðu tekið eftir, hversu oft er skammt á milli stórra tíð- inda í sömu fjölskyldunni?“ Eitthvað á þessa leið sagði sá margvísi maður, Magnús Jónsso.n prófessor, við þann, er þetta rit- ar, fyrir rúmum tuttugu árum. Þetta sannaðist löngu síðar um dánardægur Magnúsar sjálfs og konu hans og nú um tvo nána vini hans. Söknuðurinn við frá- fall Thor Thors verður ennþá sárari af því, að Ólafur bróðir hans andaðist einungis örfáum dögum áður, og er þó ærinn nnannskaði að Thor sjálfum. Af kynnum við Thor er margs *ð minnast. íslendingar, sem voru viðstaddir, þegar ísland gerðist aðili Sameinuðu þjóð- anna, gleyma aldrei, hversu stolt ir þeir voru af formanni íslenzku LaugardL 18. jon. sendinefndarinnar þá. Eins var gaman að heyra í sumar með hve mikilli virðingu menn af íslenzku bergi brotnir vestur á ÍCyrrahafs strönd töluðu um heimsókn ís- lenzka sendiherrans þangað á sl. vori. Og þá var ekki síður fróð- legt að verða var þeirrar vin- semdar, sem forystumenn Israels í utanríkismálum báru til Thor Thors vegna þátttöku hans og raunar forystu í umræðunum á þingi Sameinuðu þjóðanna, þeg- ar þær samþykktu að veita Isra- el viðurkenningu. Fáum eða eng um stjórnmálamönnum og stjórn arerindrekum auðnaðist að bera hróður íslands víðar en Thor Thors. Buie aðmíráli hveríur á braut fslendingar eiga mikið í húfi, að til yfirmennsku varnarliðsins veljist hæfur maður. Á þetta mundi mest reyna, ef tekizt yrði á um landið i ófriði. Vonandi kemur aldrei til þess, enda er dvöl varnarliðsins hér ætluð til að hindra að svo verði. En for- ysta varnarliðs er ætíð vanda- söm í framandi landi. Þá reynir mjög á lagni og háttvísi. Buie aðmíráll, sem lét af yfirmennsku varnarliðsins við hátíðlega at- höfn í dag, hefur dvalizt hér í nærri tvö ár. Áður hafði hann komið hingað í heimsókn á hinu mikla flugvélamóðuskipi „Wasp“. Hann virtist þá vera strangur stríðsrnaður, en við kynni reyndist hann vera frábært ljúf- menni og á dvalartíma hans hér urðu engin þau atvik eða árekstr ar, sem þóttu í frásögur færandi. Hann kunni að stjórna liði sínu og fara með þann trúnað, sem bæði hans eigin þjóð og okkar hafði veitt honum. Til handa eftirmanni hans er sú ósk heilla- vænlegust, að hann feti í fótspor síns ágæta fyrirrennara, sem nú hefur verið kvaddur til mikilla trúnaðarstarfa í heimalandi sínu. „Mistök, Iiarmleik- ir og jafnvel glæpir” Allir góðviljaðir menn vona, að þeir timar renni upp fyrr en síðar, að svo friðvænlegt verði í heiminum, að hér þurfi ekki að hafa erlent varnarlið. Hvenær slíkt verður er ekki sízt undir því komið, að forystumenn komm únista láti af þeim árásarkenn- ingum, sem felast í hugmyndum þeirra um, að þeim sé áskapað að koma öllum heiminum undir kommúnísk yfirráð. Óneitanlega hafa þeir þegar lært mikið og mannazt. Fyrir fáum árum hefði t.d. verið óhugsandi, að aðalmál- svari þeirra hérlendis skrifaði eins og Einar Olgeirsson gerði í áramótagrein sinni, þegar hann sagði: „Verkalýðs- og starfsmanna- stéttir fslands mega ekki láta þá afskræmdu mynd, sem auðvaldið og erindrekar þess draga upp af sósíalismanum, hræða sig. AI- þýðustéttir, sem áður voru kúg- aðar og bláfátækar, hafa í krafti sósíalismans skapað mestu stór- virki þessarar aldar, hafið blá- fátækar frumstæðar bændaþjóðir upp í að vera voldugustu iðnað- arþjóðir heims, sigrað „ósigr- andi“ heri fasismans .hrifi^ þriðja hluta jarðarbúa undan oki auðhringavaldsins. Engin mis- tök, harmleikir né jafnvel glæp- ir sem forystuaðilum slíkra stétta verða á, undir hinum erfiðustu sögulegu kringumstæðum, geta til langframa dregið úr aðdráttar afli hugsjónar sósíalismans, — hugsjónarinnar um sameiginlegt átak allra vinnandi stétta til að skapa mannfélag sameignar og samvinnu, þar sem fátækt og vanþekkingu, kúgun og styrjöld- um, stéttamun og ríkisvaldi sé endanlega útrýmt. Það ber að læra af mistökum og forðast þau, en það er aðeins í þágu auðvalds ins að reynt er að hag'nýta þau til að svifta alþýðu manna traust inu á sósíalismanum, sem þeirri einu stefnu, er tryggt getur vinn andi stéttum frelsi og farsæld“. S jálfsblekking og skömmusta Ekki er ýkja langt síðan það hefði þótt saga til næsta bæjar, að Einar Olgeirsson viðurkenndi þannig „mistök, harmleiki og jafnvel glæpi“ forystuaðila kommúnista. Nú telur hann sér nauðsynlegt að láta uppi skömm ustu yfir þessu, vegna þess að ella mundi enginn taka stjórn- málaskrif hans alvarlega. Þetta er vissulega mikil framför. Eftir stendur þó ótrúleg sjált’sblekking og trú á hinar gömlu grundvallar kenningar. Sennilega hefur íslenzkum kommúnistum aldrei verið gerð- ur meiri óleikur en með siglingil íslenzkra farskipa til Sovét-Rúsa lands. Vegna þeirra siglinga hafa svo margir fslendingar af hinum „vinnandi séttum“, svo að orða- lag Einars sé notað, með eigin augum séð lífskjaramuninn þar og hér, að eftir það er boðun kommúnisma á fslandi vonlaust verk. Það er þess vegna þýðing arlaust, þegar forystumaður kommúnista á íslandi hælist um yfir þeim stórvirkjum, sem gerð hafa verið í ríkjum kommúnista. Út yfir tekur þegar talað er um sigur þeirra yfir fasistum. Fasisminn er skilgetið afkvæmi" kommúnismans, og kommúnism- inn hefði aldrei sigrazt á honum nema fyrir aðstoð og hjálp lýð- ræðisþjóða. Þetta eru sögulegar staðreyndir, sem ekki verður deilt um, en segja má, að íslend- ingar séu ekki sérlega bærir til að úrskurða. Hitt hlýtur að blasa við augum allra íslendinga, að bera saman það, sem á íslandi hefur verið gert frá því að við fengum fullveldi, og það, sem á sama tíma hefur verið gert í þeim voldugu þjóðlöndum, þar sem kommúnistar hrifsuðu völd- in. Hvar skyldii land- kostir meiri? Hvar skyldu landkostir meiri, á íslandi eða í Sovét-Rússlandi? í hvoru landinu skyldi auðveld- ara að láta fólkinu líða vel? Svarið er svo auðsætt, að það þarf ekki að orða. í upphafi þess arar aldar var ekkert land alls- lausara en ísland. Nú er hagsæld almennings hér slík, að hú.n er einungis í fáum löndum meirL Engum íslenzkum sjómanni, sem til Sovét-Rússlands hefur komið, blandast hugur um, „að frelsi og farsæld vinnandi sétta“ er ólíkt meira á íslandi, á norðurhjara heims, en á hinum ifrjósömu og gagnauðugu sléttum Austur- Evrópu. Sennilega er fár saman- burður, sem betur sýnir kosti Iýð ræðis umfram kommúnisma, heldur en einmitt á okkar fá- mennu þjóð og hinum fjölmennu þjóðum Sovét-Rússlands. Þetta verður ekki skilið til hlítar nema menn geri sér grein fyrir aðstöðu muninum:Hinum ótrúlegu erfiðu aðstæðum, sem hér eru, til þess að halda upp sjátfstæðu þjóðfé- lagi og sérstöku ríki, miðað við það, sem er hjá miklu fjölmenn- ari þjóðum í meiri og gagnsam- ari löndum. Hugarbrengl TW\r 1 ímans Það eru einhver furðulegustu hugarbrengl, sem lengi hafa sézt, þegar Tíminn æ ofan í æ heldur því fram, að þáð lýsi svartsýni og ótrú á íslandi og íslendinga, þegar okkar sérstöku og erfiðu aðstæður eru rifjaðar upp. Það er fyrst, þegar það er gert, sem menn átta sig á, að hér hafa í raun og sannleika verið unnin stórvirki. Og ekkert getur frem- ur verið mönnum til hvatningar í framtíðinni en að hugleiða, hví- lík afrek hafa verið unnin hér hina síðustu áratugi. Þau afrek vekja í senn bjartsýni og skiln- ing á því, að ekki tjáir að sitja auðum höndum og ótal margt er enn hægt að gera til að bæta okk ar hag. Það er vissulega undur samlegt, að þeim árangri skuli hafa verið náð sem raun ber vitni, án þess að nota til' hlítar þær auðlindir, sem í landinu eru og aldrei eyðast. Sjálfsagt er að nota gróður- moldina og fiskistofninn. En því miður verður þjóðfélaginu eklci haldið uppi með því að selja landbúnaðarvörur erlendis fyrir einungis brot af framleiðslukostn aði. Það væru bein fjörráð við landbúnaðinn að ætla að byggja framtíð hans á slíku, enda virð- ist jafnvel Tíminn nú í öðru orð inu vera farinn að viðurkenna það. Framh. á bls. 21

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.