Morgunblaðið - 11.08.1965, Qupperneq 12

IZ
MiövikudagUr 11. ágúst 1965
MORGU N BLADIÐ
JHwgtuittbittft
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
UTANRÍKIS-
ÞJÓNUSTAN
¥slenzka utanríkisþjónustan
hefur á stuttum starfsferli
unnið mikilvæg störf í þágu
íslenzkrar þjóðar á erlendri
grund. í þjónustu hennar
hafa jafnan valizt vel mennt-
aðir hæfileikamenn, sem get-
ið hafa sér gott orð í störf-
um í öðrum löndum.
Utanríkisþjónustu fámennr
ar þjóðar er töluverður vandi
á höndum, og vissum erfið-
leikum bundið að móta hana
og störf hennar í samræmi
við þarfir þjóðarinnar.
íslenzkir sendimenn á er-
lendri grund hljóta fyrst og
fremst að gæta hags íslenzku
þjóðarinnar og greiða fyrir ís-
lenzkum þegnum, sem dvelj-
ast erlendis eða ferðast þar
um. En mörg rök má færa
fyrir því, að líta béri á mark-
aðsöflun fyrir íslenzkar út-
flutningsafurðir og könnun á
markaðsaðstæðum sem eitt
mikilvægasta starfssvið utan
ríkisþjónustunnar íslenzku.
Nú munu ekki starfandi í
sendiráðum íslands erlendis
verzlunarfulltrúar, sem hafa
það aðalstarf að afla íslenzk-
um útflutningsvörum nýrra
markaða, og kanna markaðs-
aðstæður hverju sinni, og
kynna framleiðsluvörur ís-
lendinga. Að vísu hafa ýmsir
starfsmenn sendiráða okkar
erlendis störf sem þessi með
hÖndum, en engir hafa verið
ráðr' til þess sérstaklega, né
með sérmenntun á þessu
sviði, og það er augljóst, að
þeir,. sem sinna þessu með
öðrum störfum, hafa tæplega
nægan tíma til þess.
Við íslendingar erum ein
þeirra þjóða heims, sem lif-
um af því að flytja út fram-
leiðsluvörur okkar. Þess
vegna er ákaflega margt sem
msélir með því, að utanríkis-
þjónustan beiti sér í ríkara
mæli en hingað til í þágu ís-
lenzkra útflutningsatvinnu-
vega til þess að kanna márk-
aðsaðstæður og afla nýrra
markaða fyrir íslenzkar út-
flutningsvörur.
Smæðar okkar vegna er
ekki hægt að búast við því,
að sendimenn okkar geti haft
mikil áhrif á vettvangi al-
þjóðastjórnmála, en hinsvég-
ar er ákaflega kostnaðarsamt
að halda uppi sendiráðum
víða um lönd, og þess vegna
mikilvægt að beina starfsemi
þéirra inn á þann farveg, sem
.getur orðið okkur hagnýtast-
ur.
Ekki er endilega nauðsyn-
léígt að skipa sérmenntaða
'vérzlúnarfulltrúa við hvert
einasta sendiráð íslands er-
lendis. Vel er hægt að hugsa
sér, að nokkrir verzlunarfull-
trúar gegni störfum á ákveðn
um svæðum, t.d. einn í Lond-
on, sem hafi með að gera
Bretlandsmarkað og brezku
samveldislöndin, þar á meðal
hin nýju ríki Afríku, þar sem
töluverðir markaðsmöguleik-
ar eru fyrir íslenzkar afurðir.
Annar t.d. í Evrópu með að-
setri í Bonn eða París, sem
hafi með höndúm málefni Ev-
rópumarkaðarins, og þann
þriðja í Bandaríkjunum og
öðrum ríkjum þeirrar heims-
álfu.
Það er ekkert einkamál
þeirra, sem fást við fram-
leiðslu á útflutningsafurðum
og sölusamtaka þeirra, hversu
til tekst um sölu íslenzkra
framleiðsluvara erlendis. Það
skiptir þjóðina alla miklu
máli, og þess vegna er ekki
óeðlilegt þótt utanríkisþjón-
ustan taki ríkari þátt en nú
í öflun markaða fyrir íslenzk-
ar útflutningsafurðir.
Er þess að vænta, að við-
komandi aðilar taki þetta mál
allt til gaumgæfilegrar athug-
unar. Utanríkisþjónustan
þarf ekki síður en annað að
aðhæfast nýjum kröfum og
breyttum aðstæðum.
ÖFRIÐARAÐILI
Tjað fer ekki milli mála, að
■*■ kommúnistastjórnin í
Peking er nú aðalófriðarafl-
ið í heiminum. í gær voru
tvær aðalfréttir Morgunblaðs
ins frá starfsemi kínverskra
kommúnista, í Singapore og í
Afríku. Singapore hefur nú
gengið úr Malasíusamband-
inu og er sú úrsögn tilkomin
vegna átaka milli þjóðar-
brotanna í Singapore, en þar
eru um 80% íbúa Kínverjar,
sem hafa sterk tengsl við Pek
ingstjórnina, og hafa alla tíð
róið mjög undir, og reynt að
gera stjórnmálaástandið í
þessari mikilvægu borg sem
ótryggast. Með úrsögn Singa-
pore úr Malasíusambandinu
hefur stjórnmálaástandið í
Suðaustur-Asíu versnað til
mikilla muna og er greini-
legt, að frjálsar þjóðir heims
verða að gera sér glögga
grein fyrir því, að kommún-
istastjórnin í Kína er nú
greinilega að magna um all-
an helming undirróðursstarf-
semi sína í öðrum löndum. Á
sama tíma gerist það, að for-
seti eins hinna nýju Afríku-
ríkja varar sérstaklega í
ræðu við undirróðursstarf-
semi kínverskra kommúnista
í hinum nýfrjálsu ríkjum Af-
ríku. Telur hann þessar til-
raunir Pekingstjórharinnár
vsíj
UTAN ÚR HEIMI
Fljúgandi virkið Enola Gay, sem varpaði sprengjunni á Hiroshima. Myndin er tekin rétt áð-
ur en flugvélin lagði upp frá eynni Xinian í hina örlagaríku árásarferð.
Þeir vörpuðu fyrstu
kjarnorkusprengjunni
Ahafnir flugvélanna, sem árásirnar gerðu á
Hiroshima og Magasaki hittast í Mew York
SÍÐASTL. föstudag komu
11 menn saman til fundar í
gistihúsi í New York. Raun
ar hefðu þeir átt að vera
23, allir meðlimir áhafna
flugvélanna tveggja, sem 6.
og 9. ágúst vörpuðu kjarn-
orkusprengjunum á jap-
önsku borgirnar Hiroshima
og Nagasaki. Þetta var í 20.
sinn, sem 10 af mönnunum
hittust til þess að segja
hverjum öðrum, að þeir
þjáist ekki af sektarkennd
og að þeim líði ekki sem
morðingjum. Það var stríð
og í stríði hlýða hermenn
fyrirskipunum sínum.
11. maðurinn, Robert A.
Lewis, er ekki sammála fé-
lögum sínum 10. Hann var að-
stoðarflugmaður á fljúgandi
virkinu „Enola Gay“, sem fyr-
ir tveimur áratugum sleppti
fyrstu kjarnorkusprengjunni,
sem beitt var í hernaði, yfir
Hiroshima.
Fundurinn í New York var
þannig ekki aðeins byggður á
hinum venjulegu hátíðlegu
hugsunum og sameiginlegum
endurminningum, heldur mun
þar einnig hafa skotið upp
kollinum deilum um hug-
myndir, stríð og stríðsrekst-
ur.
Fyrir tveimur árum kom
það fram í bók, sem út var
gefin í Þýzkalandi að annar
þátttakandinn í árásunum,
lieutenant Jaeob Beser, sem
var hinn eini af mönnunum
23, sem tók þátt í þeim báð-
um, væri nú orðinn mikill frið
arsinni.
Bókin „Kain, hvar er bróð-
ir þinn Abel“ gaf til kynna
að Beser væri nú kominn á þá
skoðun að árásirnar á Hiro-
shima og Nagasaki hefðu ver-
ið glæpur.
Hinsvegar bar Beser á móti
þessu, bæði fyrir tveimur ár-
um og aftur í gær, er hann
hitti félaga sína:
„Það er rétt að ég tel að
við eigum að gera allt, sem í
valdi okkar stendur til þess
að koma í veg fyrir frekari
notkun kjarnorkusprengja og
vetnissprengja — allir eru
þeirrar skoðunar — en ef á-
kveðnar kringumstæður krefj
ast þess, ættum við aftur að
hafa rétt til að beita kjarn-
orkuvopnum.“
Níu af mönnunum 11 styðja
þetta sjónarmið.
Robert Lewis, kapteinn, er
á annari skoðun. „Enginn
hafði sagt okkur í ágúst 1945,
að búizt væri við að sprengj-
urnar myndu hafa þau áhrif,
sem raun varð á. Það var
skýrt áréttað, að við værum
sendir til að varpa sprengju á
skotmörk hernaðarlegs eðlis,
en ekki bústaði almennra
borgara."
Hiroshima-sprengjan gjör-
eyddi einum af aðalstöðvum
japanska hersins, én hún
eyddi jafnframt 50,000 bygg-
ingum og drap 180—250,000
manns.
Lewis segir einnig að áhrif
Nagasaki-sprengjunnar þrem
ur dögum síðar hefði einnig
komið áhöfninni gjörsamlega
á óvart (en félagar hans bera
á móti þessu). „Sérhver okk-
ar var maður, líkt og allir aðr
ir, og við vildum ekki að við
yrðum gerðir að morðingja-
hópi.“
Beser og hinir lýsa því yf-
ir, að samvizkan kvelji þá
ekki vegna þessa, en af mis-
munandi ástæðum. Flestir
þeirra halla sér að því, að
það var Truman förseti, sem
tók hina endanlegu ákvörðun
— og að hermenn í stríði
hlýða — og það er alltaf bezt
að vinna stríð.
mjög hættulegar, stofna ein-
ingu Afríku í voða, og að þær
geti komið af stað ófriði í álf-
unni.
Kommúnistastjórnin í Kína
hefur frá upphafi valdaferils
s'ns sýnt það glögglega, að hún
er árásarsinnuð ófriðarstjórn,
sem þolir hvergi frið, en reyn
ir að koma af stað illindum
allsstaðar þar sem hún sér
tækifæri til. Pekingstjórnin
hefur farið með árásarstríð á
hendur flestum nágranna-
löndum sínum, Menn minn-
ast árásarinnar á Indland,
þjóðarmorðið í Tíbet er enn
ekki gleymt, árásin á Kóreu
er mönnum enn í fersku
minni, og ölkim er kunnUgt
um afskipti kínverskra komm
únista af stýrjöldirini í Viet-
ham.
Ekkert bendir til þess, áð
Pekingstjórnin muni draga
úr árásargirni sinni, og því
verða frjálsar þjóðir heims að
bregðast skjótt við og stöðva
útþenslustefnu kommúriistá-
stjórnarinnar í Kína þegar í
upphafi.
ÖLVUN
'17'arla er sú helgarhátíð hald-
" hér á landi, að fregnir af
henni hljóði ekki á þá leið, að
ölvun hafi verið ýmist óvenju
mikil eða óvenjulítil. Hvort
sem er, virðist ölvun vera
mjög stór þáttur í skemmti-
haldi okkar íslendinga.
Það verður líklega nokkur
bið á því að 3vo verði, en
skemmtilegt væri þó e£ ís-
lendingar tileinkuðu sér
menningarlegri meðferð á-
fengís, en nú er tíðkuð héi á
landi og virðist raunar'fy’.gja
þeim sem búa hér á norður-
hjara veraldar.
Það er óskemmtilegt að Íesa
það sí og æ, að svo og svo
margir menn hafi slasazt á
helgarhátíðum vegna ölvunar
og nauðsynlegt sé að hafa
mikið hjúkrunarlið til staðar
í slíkum tilvikum.
Það er tími til kominn að
íslendingar taki upp menn-
ingarlegri meðferð áfengis og
umgangist það eins og siðaði'r
menn. Ölvunarfréttir af helg-
arhátíðum eru blettur á þjóð-
inni og drykkjuvenjur lands-
manna draga fram þætti í
skapgerð þjóðarinnar, sem
gjarna mega liggja óhreyfðir.