Morgunblaðið - 25.01.1966, Qupperneq 17

1 Þriðjudagur 25. Janíiar 1966
MORGUNBLAÐIÐ
17
Frá fundi á ráðstefnu um umf erðaröryggi að Hótel Sögu s.l. s unnudag.
— Umferðamál
Framh. af bls. 12
ger'ðar nr. 57, 1960, um öku-
kennslu, próf ökumanna o. fl.
3. Lagt er til, að þátttaka í nám-
skeiði í meðferð og stjórn
< leigubifreiða til mannflutninga
og 5 smálesta vörubifreiða
verði bundin því skilyhði, að
umsækjandi hafi ekki á síð-
ustu tólf mánuðum fyrir um-
sókn verið refsað fyrir víta-
verða aksturshætti, auk þeirra
skilyrða, sem rakin eru í d-lið
2. mgr. 12. gr. reglugerðar nr.
57, 1960.
4. Lagt er til, að sú regla verði
upp tekin í sambandi við end-
urnýjanir ökuskírteina samkv.
6. mgr. 27. gr. umferðarlaga,
að umsækjandi ver'ði látinn
sanna kunnáttu sína í umferð
arlöggjöfinni með skriflegri
próftöku. Jafnframt geti lög-
reglustjóri krafizt þeás, að um
sækjandi gangist að nýju und-
ir aksturspróf, og verði sú
krafa að jafnaði gerð, ef meira
en eitt ár er liðið frá því, að
ökuréttindi umsækjandan
féllu niður. Sama gildir, ef
umsækjandi hefir eigi stjórn-
að bifreið sfðasta árið, áður
en umsókn er fram borin.
5. Lagt er til, að settar verði
ákveðnar og ýtarlegar reglur
um það, hvernig læknisrann-
sókn á þeim, er um ökuskír-
teini sækja, skuli hagað, svo
og a'ð gefin verði út ný eyðu-
blöð fyrir læknisvottorðin.
2. Tillögur um breytingu á regl-
um um sviptingu ökuréttinda.
1. Lagt er til, að reglum um
v bráðabirgðasviptingu ökurétt-
inda skv. 6. mgr. 81. gr. um-
ferðarlaga nr. 26, 1958, verði
breytt þannig, a'ð fellt verði
niður ákvæði um að ákvörðun
lögreglustjóra skuli borin und
ir úrskurð dómara svo_ fljótt
sem verða megi og eigi síðar
en viku eftir sviptinguna. f
þess stáð komi ákvæði, er
veiti sökunaut heimild til að
bera ákvörðun lögreglustjóra
undir úrskurð dómara innan
tiltekin, hæfilegs frests, og að
1 þann úrskurð megi kæra til
æðra dóms af hálfu aðila og
ákæruvalds.
2. Lagt er til, að gildandi laga-
ákvæði um ökuleyfissvipting-
ar vegna lögbrota verði nú,
þegar tekin til gagngerðrar
endurskoðunar með það fyrir
augum, að ökuleyfissviptingum
verði beitt í langtum ríkara
mæli en verið hefur. Við þá
endurskoðun telur nefndin
mjög koma til greina að gera
ökuleyfissviptingu vegna lög
brota að stjórnarvaldsráðstöf
un í formi afturköllunar öku-
skírteinis, er leiði af ákve'ðn-
um brotum, sem snerta um-
ferðaröryggi. Settar verði þá
reglur, er stjórnvaldi ber að
fara eftir við mat á því, hvort
rétt sé að afturkalla ökuskír-
teini vegna lögbrota skírtein-
ishafa. Ákvörðun stjórnvalds
vehði byggð á grundvelli dóma
á hendur ökumanni eða refs-
inga, er honum hafa verið
gerðar. Dómstólar hafi heim-
ild til að syttta afturköllunar-
tíma eða fella afturköllun nið-
ur, ef sérstakar ástæður mæla
me'ð því, eða hún myndi koma
óeðlilega hart niður á söku-
naut, miðað við málavexti.
Jafnframt verði stjórnvaldi
veitt heimild til að veita form
lega áðvörun í stað afturköll-
unar, ef um tiltekin, minnihátt
ar brot er að ræða og líklegt
má telja, að aðvörun muni
koma að fullu gagni.
3. Tillögnr er snerta refsingar.
1. Lagt er til, að sektir fyrir brot
á umferðarlöggjöfinni ver’ði
stórhækkaðar frá því sem nú
er, þannig að þær verði a.m.k.
ekki lægri en tíðkast í ná-
grannalöndum vorum.
2. Lagt er til, að endurskoðaðar
verði reglur um framkvæmd
refsidóma í málum út af ölv-
un við akstur, svo og reglur
um sektarupphæðir, þegar
varðhaldsrefsingu er breytt í
sektarefsingu með náðun.
4. Tillögur um hraðari afgreiðslu
mála út af umferðarlagabrotum.
1. Lagt er til, að endurskoðaðar
ver'ði nú þegar reglur um með
ferð mála út af brotum á um-
ferðarlögum með það fyrir
augum, að brot, er eigi varða
hærri viðurlögum en 3000 kr.
sekt, megi afgreiða með sektar
gerð yfirvalds. Ennfremur, að
meðferð annarra mála, er
varða umferðarlagabrot og af
greidd eru fyrir dómi, verði
gerð einfaldari í sniðum, þann
ig að afgreiðslu þeirra megi
hraða.
5. Tillaga um endurkröfurét tvá-
tryggingafélaga.
1. Lagt er til, að nefnd sú, sem
gert er ráð fyrir í 76. gr. um-
ferðarlaga nr. 26, 1958, til
þess að kveða á um, hvort
endurkröfurétti tryggingafé-
laga skuli beitt gegn þeim,
sem talinn er eiga sök, verði
skipuð og taki hið allra fyrsta
til starfa.
Greinargerð.
Skal nú í stuttu máli gerð
nokkur grein fyrir bráðabirgða-
tillögum nefndarinnar.
Um ] 1:
Eigi fer milli mála, að reglu-
semi er mikilvægt skilyrði þess,
að mönnum sé trúandi fyrir rétt
indum til áð stjórna vélknúnum
ökutækjum. Ákvæði um reglu-
semi þeirra, er sækja um öku-
skírteini, er að finna í 27. gr.
umferðarlaganna. Eigi hafa ver-
ið gefin út fyrirmæli um það,
hvaða lágmarkskröfur skuli gerð
ar um það efni. Rétt þykir að
leggja til, að settar verði ákveðn-
ar túlkunarreglur var'ðandi mat
á umræddu ákvæði um reglu-
semi, þannig að samræmis gæti
í framkvæmd hvar sem er á land
inu. Þykir tímamark það, sem
miðað er við, hæfilegt tólf mánuð
ir, ef hliðsjón er höfð af prófi
leigubifreiðastjóra. Víða erlendis
eru þó strangari reglur í lögum
um þessi efni og er t.d. miðað
við tvö ár í Svíþjóð og Noregi.
Um I, 2:
Nokkrar raddir eru uppi um
það, áð lágmarksaldur bifreiða-
stjóra sé of lágur hér á landi.
Ekki iiggja fyrir þær tölfræði-
legar upplýsingar, sem unnt er
að byggja þá skoðun á. Hins veg
ar má telja víst, að æfingaskort-
ur á fyrsta akstursári þeirra, sem
stjórna vélknúnum ökutækjum,
leiði yfirleitt til aukinnar hættu
fyrir umferðaröryggið. Nauðsyn-
legt er því, að byrjendur gæti
ýtrustu varúðar. Ástæða þykir
til að vekja athygli á þeirri nauð
syn með sérstökum ráðstöfunum.
Er því lagt til, að byrjendum
verði gefin út bráðabirgðaöku-
skírteini, sem gilda aðeins í eitt
ár. Má ætla, að sú ráðstöfun geti
leitt til aukinnar aðgæzlu af
hálfu byrjenda. í tillögunni er
gert ráð fyrir, að sérstaklega
verði fylgzt með ökumannsferli
byrjenda. Komi ágallar í ljós,
verði nauðsynlegar ráðstafanir
gerðar til þess að rannsaka nán
ar, hvort kunnátta og hæfni öku
mannsins sé fullnægjandi, m.a.
með próftöku og umsögn lækna
eða annarra sérfræðinga.
Um I, 3:
í 12. gr. reglugerðar um öku-
kennslu, próf ökumanna o. fl. nr.
57, 1960, eru þau skilyrði sett
fyrir þátttöku í námskeiði fyrir
þá, er ætla að þreyta próf bif-
reiðastjóra á leigubifreiðum og
5 smálesta vörubifreiðum, að um
sækjandinn hafi ekki á undan-
förnum 12 mánuðum verið svipt-
ur ökuskírteini né gerzt brotleg
ur við ákvæði um neyzlu eða með
ferð áfengra drykkja.
Nefndin telur mjög æskilegt,
að eigi fái aðrir framangreind
réttindi en þeir ökumenn, sem
sýnt hafa löghlýðni gagnvart um
ferðarreglum. Þykir eigi mega
gera minni kröfu í þeim efnum
en að umsækjandi hafi ekki á
síðustu 12 mánuðum hlotið refs-
ingu fyrir vítaverða aksturshætti.
Um I, 4:
Á síðari árum hefur orðið
mjög ör þróun á sviði umferðar-
mála hér á landi. Hefur þróunin
leitt til umfangsmikilla breyt-
inga á umferðarlöggjöfinni síð-
asta áratuginn. Óhjákvæmilget
mun verða að gera frekari breyt-
ingar á lögunum næstu árin.
Nokkur ástæða er til að ætla, að
allmargir ökumenn fylgist ekki
nægilega með þeim breytingum,
sem á löggjöfinni verða. Líkur
benda og til þess, að ófullnægj-
andi þekking á umferðarreglum
eigi beinan eða óbeinan þátt í all
verulegri tölu umferðarslysa.
Traust þekking á gildandi um-
ferðarreglum er undirstöðuatriði
öruggrar umferðar. Leggja ber
því á það mikla áherzlu, að öku
menn séu ávallt vel að sér á
því sviði. Próftaka í umferðar-
reglum, áður en ökuskírteini er
endurnýjað, þykir líkleg leið til
þess að tryggja það, að ökumenn
rifji upp kunnáttu sína í um-
ferðarreglum og fylgist með þeim
breytingum og nýmælum, sem
orðið hafa frá fyrri próftöku.
Nefndin gerir sér grein ,'fyrir,
að framkvæmd prófa samkvæmt
tillögunni er umfangsmikið verk
efni. Enn er fjöldi endurnýjana
ökuskírteina hér á landi þó ekki
svo mikill, að próf séu ófram-
kvæmanleg. Á það einkum við,
ef haft er í huga einfalt form
skriflegra prófa, þar sem próf-
taki þarf einungis að merkja við
rétt svör. Ef tillagah nær fram
að ganga, "þarf að gefa út stuttan
leiðbeiningabækling með upplýs-
ingum um allar þær reglur, sem
ökumanni er nauðsynlegt að
kunna fyrir próf.
Samkvæmt gildandi reglum er
gert ráð fyrir, að lögreglustjóri
krefjist þess, að sá, sem sækir um
endurnýjun ökuskírteinis, gangi
undir próf að nýju, ef meira en
tvö ár eru liðin frá því áð öku-
réttindi umsækjanda féllu niður.
Nefndin leggur til, að þessu á-
kvæði verði breytt þannig, að um
sækjandi verði látinn ganga und
ir próf, ef meira en eitt ár er
liðið frá því að ökuréttindi hans
féllu niður.
Um I, 5:
Nefndin telur nauðsynlegt, að
settar verði reglur um læknis-
skoðun á þeim, er sækja um öku-
skírteini, og gefin verði út sér-
stök eyðublöð fyrir vottorð. Eng
ar reglur hafa verið settar um
þetta efni og eyðublöð þau,- sem
nú eru notuð, eru ófullnægjandi.
Um II, 1:
Samkvæmt 6. mgr. 81. gr. um-
ferðarlaganna skal lögreglustjóri
svipta mann ökuleyfi til bráða-
birgða, ef hann telur sökunaut
hafa unnið til ökuleyfissvipting-
ar. Skal sú ákvörðun lögreglu-
stjóra borin undir úrskurð dóm-
ara svo fljótt sem verða má og
eigi síðar en viku eftir svipt-
inguna. Ákvæði þessi hafa reynzt
mjög erfið í framkvæmd, áðal-
lega vegna þess, að dómendur
telja óeðlilegt, að þeir tjái sig
um viðurlög við brotum, fyrr en
öll gögn máls liggja fyrir, nema
mjög sérstaklega- standi á.
Með breytingu þeirri, sem til-
lagan gerir ráð fyrir, er fram-
kvæmd ákvæða um bráðabirgða-
sviptingu gerð auðveldari, án
þess að gengið sé á sjálfsgg'ðan
rétt sökunauts til að bera á-
kvörðun stjórnarvalds undir
dómara.
Um II, 2:
Nefndin telur ökuleyfissvipt-
ingu eitt hið allra mikilvægasta
tæki til réttarvörzlu í umferðar-
málum og einna líklegustu ráð-
stöfun til þess að varna alvar-
legum umferðarlagabrotum. Af
þeim ástæðum telur nefndin að
beita beri ökuleyfissviptingu í
til muna ríkara mæli en gert hef-
ur verið til þessa.
Vegna ört vaxandi málafjölda
mun eigi verða hjá því komizt að
breyta ákvæðum laga um öku-
leyfissviptingu þannig, a’ð beita
megi þeim án langvarandi mála
reksturs. í tillögum nefndarinnar
er bent á nýjar leiðir í þessum
efnum að fordæmi ýmissa ná-
grannalanda vorra. Eru reglur
þar nokkuð mismunandi, en víð-
ast hvar er svipting ökuréttinda
og afturköllun ökuskírteinis
stj órnarvaldsráðstöfun.
Samkvæmt norskri löggjöf er
það á starfssviði lögreglustjóra
áð kveða upp úrskurð ufn aftur-
köllun ökuskírteinis, ef skírtein
ishafi hefur verið dæmdur fyrir
refsiverðan verknað og nauðsyn-
legt þykir, vegna umferðarör-
yggis eða annarra hagsmuna al-
mennings.
í Svíþjóð er svipting ökurétt-
inda og afturköllun ökuskírteina
stjórnarvaldsráðstöfun með svip
uðum hætti eins og í Noregi.
Samkvæmt sænskri löggjöf gef-
ur héraðsstjórn út ökuskírteini
og sami aðili hefur vald til að
afturkalla útgefið ökuskírteini
um tiltekin tíma eða fyrir fullt
og allt. Svipaðar reglur gilda í
ýmsum ffðrum löndum Evrópu og
í Bandaríkjum Norður-Ameríku.
í Bretlandi voru sett ný um-
ferðarlög á árinu 1962, en nýjar
reglur um sviptingu ökuréttinda
tóku gildi þar í landi 26. maí
1963. Eru þar gerðar mjög rót-
tækar breytingar frá fyrri regl-
um og er lögð. áherzla á mikil-
vægi ökuleyfissviptinga til þess
að halda uppi góðri reglu í um-
ferðarinálum. Meginreglan er sú
í Bretlandi, áð dómstólar ákveða
ökuleýfissviptingn, en þeim eru
settar mjög ákveðnar starfsregl
ur í þeim efnum.
Hér er um mikilsvert mál að
ræða og leggur nefndin til, að
lagaákvæði um ökuleyfissvipting
ar verði tekin til gagngerðrar
endurskoðunar.
Um III, 1:
Miðað við aðstæður hér á landi
og eðli málsins, hljóta sektir að
vera aðalrefsing fyrir umferar
lagabrot. Á miklu veltur, að upp-
hæðir sekta séu í samræmi við
verðgildi peninga og hæfilega há
ar til þess að hafa tilætluð varn
aráhrif. Vitað er, áð núverandi
sektaupphæðir eru allmiklu lægri
en áður tíðkaðist, miðað við verð
gildi peninga, svo og að þær eru
margfalt lægri en sektir fyrir
samsvarandi brot í nágrannalönd
unum. Leggur nefndin til, að
þessu verði breytt hið fyrsta.
Um III, 2:
Ölvun við akstur er eitt allra
alvarlegasta brot gegn umferðar-
öryggi. Þrátt fyrir mikla varnar
vörzlu, hefir geigvænleg aukn-
ing orðið á tölu þeirra manna,
sem aka með áfengisáhrifum.
Orkar eigi tvímælis, að leita beri
allra ráða til áð yfrirbyggja það
brot. Réttindasvipting er þar
vafalaust mikilsvert tæki, sem
æskilegt er, að beitt ver’ði án ó-
eðlilegrar tafar, en um það er
m.a. fjallað í tillögu nefndarinn-
ar í tölulið II. Ennfremur er
framkvæmd refsidóma mikilvægt
atriði.
Upplýst er, að eigi hefir verið
unnt að fullnægja varðhaldsdóm-
um þeim, er upp hafa verið kveðn
ir út af ölvunarbrotum við akst-
ur. Hefur þeim mörg undanfar-
in ár verfð bréytt í sektir.
Lagt er til, að mál þessi verði
tekin til sérstakrar athugunar og
að sektir í sambandi við náðanir
verði hækkaðar til mikilla muna,
áð framkvæmdareglunni ó-
breyttri.
Um IV, 1:
Hinn mikli fjöldi umferðarlaga
brota undanfarin ár, hefur í vax-
andi mæli íþyngt dómstólum
landsins. Þetta hefur í mörgum
tilvikum leitt til þess, að af-
greiðsla umferðarmála hefur
dregizt úr hömlu. Ljóst er, að
hér er um að ræða vaxandi
vandamál, sem ekki ver'ður leyst
með fjöigun dómara eingöngu.
Nokkur tilraun hefir verið
gerð hér á landi til lausnar fram
angreinds máls með sektargerð-
um lögreglumanna. Hefur sú.til-
raun gefið góða raun svo langt
sem hún nær. Notfæra má þá
reynslu til frekari útfærstlu á
sektagerðum yfirvalda og gæti
það dregið mikið úr þeirri tölu
mála, sem dómstólar þurfa nú
að fjalla um.
Gert er ráð fyrir í tillögunni,
að stjórnvald megi afgreiða brot
með allt að 3000 króna sekt. Kem
ur þá jafnframt til álita, hvort
eigi sé rétt að binda heimild til
hærri sektagerðar en kr. 500,00
við það, a’ð lögreglustjórar gefi
sökunaut bréflega kost á að ljúka
máli með hæfilegri sektargreiðslu
innan ákveðins tíma.
Nefndin vill taka það sérstak-
lega fram, a'ð brýn nauðsyn er á
því, að dómstólar hækki veru-
lega sektir þeirra sakborninga,
sem neita að fallast á sektargerð
stjórnvalds að ástæðulausu.
Varðandi þau umferðarmál,
sem ver'ða að koma fyrir dóm-
stóla, þykir nauðsynlegt að kanna
leiðir til að gera meðferð þeirra
einfaldari, enda mun athugun í
þeim efnum nú þegar hafin um
meðferð dómstóla almennt.
Talið er, að beiting endur-
kröfuréttar á hendur þeim, sem
valda slysum, geti orðið mikíl-
vægur þáttur í varnarvörzlu í
sambandi við umferðarmál.
Vill nefndin því mæla me'ð
því, að nýmæli umferðarlaga um
þessi efni verði látin koma sem
fyrst til framkvæmda.