Morgunblaðið - 17.02.1966, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 17. fébrúar 1966

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstj órnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Askriftargjald kr. 95.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Simi 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
MISSKILNING URINN
UM INNISTÆÐU-
BINDINGUNA
¥»ess misskilnings gætir öðru
* hvoru að innstæðubinding
in valdi því að minna fé sé
til ráðstöfunar til meginat-
vinnuveganna, þótt þessu sé
algjörlega öfugt farið. Sann-
leikurinn er sá, að annar meg
intilgangurinn með bindingu
sparifjárins er einmitt sá, að
hafa fé til styrktar sjávarút-
vegi og landbúnaði og væntan
lega bráðlega einnig iðnaði,
því að fjármagninu er að
verulegu leyti varið til endur
kaupa afurðavíxla. Raunar
hefur innstæðubindingin einn
ig haft þann tilgang að
tryggja gjaldeyrisvarasjóði,
sem nú eru orðnir svo öflug-
ir að naumast er þörf að
styrkja þá mikið frá því sem
nú er.
Morgunblaðið hefur aflað
sér upplýsinga um innstæðu-
bindinguna fyrstu ellefu mán
uði síðasta árs og nam hún
259 milljónum króna, en árið
áður var hún á sama tíma
302 milljónir.
Aukning endurkaupa af-
urðavíxla sjávarútvegsins
nam á sama tíma 200 millj.
króna, en árið á undan 84
milljónum og endurkaup af-
urðavíxla landbúnaðarins
námu í fyrra 201 milljón en
árið á undan 77 milljónum.
Hvort tveggja miðað við tíma
bilið janúar til nóvembar. —
Sézt á þessu að fjarri lagi er
að halda því fram, að inn-
stæðubindingin hafi skert lán
veitingar til þessara atvinnu
vega.
Þá er þess einnig að geta, að
á fyrstu ellefu mánuðum síð-
astliðins árs var aukning
heildarútlána banka og spari-
sjóða 1461 milljón króna, en
árið á undan 892 milljónir. Á
sama tíma var aukning heild
arinnlána hjá bönkum og
sparisjóðum 1265 millj. kr. en
árið á undan 913 milljónir.
Þannig hefur útlánaaukn-
ing orðið verulega meiri en
aukning heildarinnlána. Að
vísu er hæpið að miklast yfir
því, vegna þess að útlána-
aukning umfram innlán eyk-
ur á verðþenslu, en þá ættu
menn líka að skilja, hve frá-
leitt er að halda því fram að
útlánin séu of lítil. Þau hafa
aldrei verið neitt nándar
nærri eins mikil og á síðast-
liðnu ári og væri það vissu-
lega hættuleg stefna að auka
þau enn verulega.
En þegar hliðsjón er höfð
af því að innstæðubindingin
er einmitt fyrst og fremst
gerð til að bæta hag megin-
atvinnuveganna ættu þeir
sem telja þá skorta fjármagn
frekar að krefjast meiri bind
ingar til að takmarka útlán
til annarra hluta. En ef til
má þó segja að nokkuð hafi
skort á að mál þessi væru
skýrð og þessvegna hafi menn
fest trúnað á þær fullyrðing-
ar stjórnarandstæðinga að
innstæðubindingin þrengi hag
atvinnuveganna.
GRÖSKA /
SKIPASMÍÐUM
CJíðastliðinn þriðjudag var
^ hleypt af stokkunum 335
lesta stálskipi í Slippstöðinni
á Akureyri. Skip þetta er
stærsta skip, sem smíðað hef-
ur verið hjá skipasmíðastöð
hér á landi. Þessi viðburður
sýnir glögglega, að skipasmíð
ar landsins eru nú að ná sér
á strik.
Stærsti hluti hins mikla
bátaflota, sem komið hefur til
landsins á síðustu árum, hef-
ur verið smíðaður í Noregi.
Það er ekki vanzalaust fyrir
mikla fiskveiðiþjóð að sækja
báta sína til annarra landa í
stað þess að smíða þá sjálf.
Og jafnvel Færeyingar, sem
eru þó miklu fámennari en
við, virðast hafa komizt
lengra í stálskipasmíði en
íslendingar.
En nú er ljóst, að mikill
vöxtur er í stálskipasmíðum
hér á landi. Sjósetning hins
nýja báts á Akureyri er að-
eins eitt f jölmargra dæma um
það. í ræðu, sem Jóhann
Hafstein, iðnaðarmálaráðh.
flutti fyrir nokkru á fundi
iðnrekenda, ræddi hann ítar-
lega um stálskipasmíði hér á
landi og sagði að það væri
skoðun ríkisstjórnarinnar að
stálskipasmíði innanlands
væri eitt mesta hagsmuna-
mál okkar íslendinga.
Iðnaðarmálaráðherra skýrði
frá því, að Efnahagsstofnunin
hefði rannsakað þær umsókn-
ir og áætlanir, sem fyrir
lægju um eflingu og nýbygg-
ingu dráttarbrauta og skipa-
smíðastöðva. Samkv. þeirri at
hugun virtist sem gera þyrfti
stórátak á næstu fjórum til
fimm árum og byggja drátt-
arbrautir og skipasmíðastöðv
ar fyrir um 200 millj. króna.
Síðan sagði Jóhann Hafstein:
„Þessar framkvæmdir hafa
í ríkum mæli hafizt á s.l. ári.
Á árinu sem leið hófust þær
á Akranesi, Njarðvík og fram
hald framkvæmda á ísafirði.
Undirbúningsframkvæmdir
og athuganir í Hafnarfirði og
ráðagerðir um stórfram-
kvæmdir á Akureyri, þar sem
er dráttarbraut og skipasmíða
stöð og áætlun um miklar ný-
Roland Huntford (Observer):
Svíar eygja viðskipti
í austurátt
TVEIR þekktir sænskir við-
skiptajöfrar hafa sent sænsku
ríkisstjórninni opið bréf, þar
sem þeir hvetja til aukinna
viðskipta við ríkin í Austur-
Evrópu, sem þeir segja mun
hagstæðari en verzlun við
lönd í V-Evrópu, eins og sakir
standa.
Höfundarnir vekja athygli á
því, að Svíþjóð sé þannig
landfræðilega í sveit sett, að
hún sé í raun og veru „á hlut-
lausu svæði“ milli ríkjanna í
A-Evrópu og Vesturlanda, sem
reyndar reyni nú að auka við-
skipti sín á milli, eins og hægt
sé. Bréfritarar segja ennfrem-
ur, að þrátt fyrir stjórnmála-
ástandið nú á dögum, þá sé sá
dagur ekki langt undan, er
öll Evrópa verði einn markað-
ur, frá sjónarhóli Svía séð, og
því sé ekki óskynsamlegt, að
sænska ríkisstjórnin geri við-
eigandi áætlanir. Leggja þeir
til, að hafnar verði viðræður
við fulltrúa A-Evrópu og
Vesturlanda.
Bréf þeirra, sem þirtist
í einu Stokkhólmsblaðanna,
v i r ð i s t gefa til kynna,
hver hefur verið tilhneiging
sænskra iðnjöfra á undan-
förnum árum. Það hefur haft
mjög óhagstæðar afleiðingar
fyrir Svía, að Bretar skyldu
ekki fá aðild að Efnahags-
bandalagi Evrópu, og hefur sú
ákvörðun verið mikill Þránd-
ur í götu aukinna viðskipta
milli Efnahagsbandalagsins og
Fríverzlunarsvæðisins, er Sví-
ar eiga aðild að. Það hefur
komið í Ijós, að Svíar hafa
þurft að horfast í augu við
allt að því óviðráðanlegan
ytri toll Efnahagsbandalaigs-
ins. Sérstaklega hefur þetta
byggingar. Einnig eru áætlan-
ir uppi á Seyðisfirði og Siglu-
firði og um endurbyggingar
dráttarbrautar í Keflavík ..
til viðbótar má nefna myndar
lega stálskipasmíði, sem haf-
izt hefur í Stálvík h.f. og Stál
skipasmiðju í Kópavogi. Ég
geri ráð fyrir að á þessu ári
hefjist stálskipasmíði á ísa-
firði hjá Marzelíusi Bern-
harðssyni........ Sama er í
Neskaupstað, þar sem í bygg-
ingu er stór dráttarbraut og
gert er ráð fyrir, að hún geti
tekið til starfa á næsta
sumri.“
•Af þessum ummælum iðn-
aðarmálaráðherra er ljóst, að
allt í kringum landið hafa ris-
ið eða eru að rísa fullkomnar
skipasmíðastöðvar og dráttar-
brautir. Þessar framkvæmdir
munu leiða til þess, að bygg-
ing æ stærri stálskipa mun
færast meir og meir inn í land
ið, og þannig á það líka að
vera hjá mikilli fiskveiðiþjóð
sem íslendingum.
Ríkisstjórnin hefur unnið
ötullega að því að gera mönn-
komið hart niður á viðskipt-
um Svía við V-Þjóðverja, en
Þjóðverjar voru áður ein
helzta viðskiptaþjóð Svía.
Sovétrikjunum, sem tók fyrir
viðskipti (innflutning) frá
lör.dum í V-Evrópu, en þar
var frekar um að ræða hlé en
endalok. Þótt sænskir kaup-
menn í Petrograd (Leningrad)
og Moskvu þyrftu að snúa
heim, þá leið ekki á löngu,
áður en verzlunarfélög í Sví-
þjóð hófu á ný viðskipti við
Úr verksmiðju í Svíþjóð
Á undanförnum árum hafa
ríkin í A-Evrópu haft efni á
að auka innkaup sín frá Vest-
urlöndum, en jafnframt hafa
sænskir útflytjendur reynt að
afla sér nýrra viðskiptasam-
banda í Sovétríkjunum og A-
Evrópu, til að mæta minnk-
andi útflutningi til landa
Efnahagsbandalagsins.
Hér er um að ræða hægfam
breytingu, ekki stökkbreyt-
ingu. Allt frá þeim tímum, er
norrænir víkingar nutu virð-
ingar og skutu mönnum skelk
1 bringu, hafa Svíar verzlað
við Rússland og löndin í A-
Evrópu. Það var byltingin í
um fært að leggja út í þessar
framkvæmdir. Dráttarbraut-
um og skipasmíðastöðvum hef
ur verið heitið ríkisábyrgð
skv. ákvæðum laga um það
efni, sem iðnaðarmálaráð-
herra beitti sér fyrir. Einnig
hafa tollar verið afnumdir af
innfluttum dráttarbrautum
og tollar af efnivöru til drátt-
arbrauta að öðru leyti endur-
greiddir. Gert er ráð fyrir að
hið opinbera þurfi að útvega
50—55% lánsfjár til þessara
framkvæmda, aðili sjálfur
leggi fram um 25% og 20%
fáist í erlendum lánum.
Fyrir dugnað og djörfung
athafnamanna í þessari grein
og eindreginn stuðning núver
andi ríkisstjórnar er nú mikil
og vaxandi gróska í skipa-
smíðum hér á landi. Að þeirri
þróun ber að stuðla með öll-
um tiltækum ráðum.
ENGIN ÖNNUR
LEIÐ
17" ommúnistamálgagnið
ræddi í forystugrein í gær
Rússland. Sviþjóð liggur að
Eystrasalti, og hlutleysi þess
hefur fallið flestum ríkis-
stjórnum í geð. Gömul verzl-
unarsambönd í löndum Sovét-
ríkjanna hafa þó megnað að
brjóta niður meginið af þeim
grunsemdum, sem nútíma
Sovétborgarar ala á í garð
vestrænna þjóða, að því er
Svía snertir.
Svíar hafa farið höndum
um margar vörur, sem sendar
hafa verið milli Sovétríkjanna
og Vesturlanda. Á undanförn-
um árum hafa Svíar selt til
Sovétríkjanna mikinn hluta af
stálrörum þeim, sem notuð eru
Framh. á bls. 17.
um dómana yfir Syniavsky og
Daniel, sem hrundið hafa a£
stað þungri mótmælaöldu um
heim allan. Og af því að
margir eru furðu lostnir yfir
þessum aðförum, reynir
kommúnistamálgagnið að
vera það líka. En blaðið flask-
ar á einum einföldum hlut í
þessu sambandi. Það þarf
ekki að láta í ljós neina undr-
un á þessum atburðum. Það
ætti að hafa gert sér grein
fyrir því, að kommúnisminn
þolir ekki frelsi, allra sízt
prentfrelsi. Það er kerfið
sjálft, kommúnismin'n sjálfur,
sem sumir hafa haldið að
væri að breytast en getur
ekki breytzt til batnaðar. —
Kommúnisminn er þetta ó-
frelsi, sem fram kemur í dom
unum yfir rithöfundunum
tveimur og ef kommúnista-
málgagnið vill berjast gegn
þeim dómum verður það að
skera upp herör gegn komm-
únismanum sjálfum. Það er
engin önnur leið til.