Morgunblaðið - 31.03.1966, Qupperneq 15

Fimmtudaguf 31. nvarz 1966
MORCUNBLAÐID
15
1 DAG eiga um 36 milljónir
brezkra kjósenda þess kost að
ákveða hverjir fara eiga með
völdin í Bretlandi næstu fimm
árin. Og allt bendir til þess að
til þess verði valinn Harold
Wilson, núverandi forsætis-
ráðherra og leiðtogi Verka-
mannaflokksins.
Síðast var efnt til þing-
kosninga í Bretlandi hinn 15.
október 1964, og hafði þá
íhaldsflokkurinn verið við
völd í 13 ár. Úrslit þeirra kosn
inga urðu þau, að Verka-
mannaflokkurinn h 1 a u t
12.205.576 atkvæði og 317
menn kjörna, íhaldsflokkur-
inn 12.002.407 atkvæði og 304
menn, og Frjálslyndi flokkur
inn 3.093.316 atkvæði og 9
þingmenn. Með samstöðu í-
haldsmanna og frjálslyndra
hafði Verkamannaflokkurinn
því aðeins fjögurra þingsæta
meirihluta. Síðan (hafa svo
þessi 'hlutföll breytzt vegna
aukakosninga o. f 1., svo meiri-
Harold WUson
Eins og fyrr segir eru það
ekki heimsmálin, sem mestu
skipta hjá öllum þorra kjós-
enda í Bretlandi, heldur
vandamál hvers byggðarlags.
Kjósendurnir vilja fá upp-
lýsingar um verðbólguna, fast
eignaskatta, eftirlaun, íbúðar-
byggingar og svo framvegis.
f>að spyr enginn um Vietnam
eða Rhódesíu, varnarmál eða
efnahagssamtök. í»etta hafa
frambjóðendur Ihaldsflokks-
ins sérstaklega notfært sér í
kosningabaráttunni, jafnvel
svo að þeir nefna ekki flokk-
inn í ræðum sínum, né flokks
stefnuna, aðeins einkavanda-
mál kjördæmisins. Hafa sum-
ir . frambjóðendur Verka-
mannaflokksins kvartað yfir
þessari bardagaaðferð and-
stæðinganna.
f síðustu kosningum var
víða mjótt á mununum. f>ann-
ig voru þá t.d. 40 þingmenn
kosnir með minna en 1.000
atkvæða meirihluta, 24 höfðu
minna en 500 atkvæða meiri-
hluta, og fjórir voru kjörnir
með 7, 10, 11 og 14 atkvæða
meirihluta. Það var í einu
borgarhverfi Brighton, sem
Verkamannaflokkurinn vann
sinn einasta kosningasigur í
öllu Sussex héraði, og fékk
frambjóðanda sinn kjörinn
með aðeins sjö atkvæða meiri
hluta. Þurfti að endurtelja öll
atkvæðin sjö sinnum áður en
allir sannfærðust um að rétt
Það eru ekki heimsmálin sem ráða
úrslitum í brezku kosningunum
hluti Verkamannaflokksins í
dag er aðeins þrjú atkvæði.
Ekki má mikið út af bera ti'l
að stjórnarandstaðan standi
einn góðan veðurdag með
meirihluta á þingi, og þetta er
staðreynd, sem Wilson var
ljós.
Þegar svo skoðanakannanir
sýndu hvað eftir annað að
Verkamannaflokkurinn ætti
yfirburða fylgi að fagna hjá
kjósendum, ákvað Wilson að
efna til kosninga nú, og
fresta þess að bæta stöðuna
á þingi. Og allt bendir til
þess að þessi ákvörðun hafi
verið hættulaus, því síðustu
skoðanakannanir sýna að
Verkamannaflokkurinn ætti
að ná öruggum meirihluta.
En allt getur breytzt, og
meira að segja veðrið á kjör-
dag getur haft mikil áhrif á
kjörsóknina. Segja þeir, sem
þykjast bezt vita, að verði
slæmt veður, komi það íhalds
mönnum' í hag. Einnig er á
það bent að mikil sigurvissa
geti dregið úr kjörsókn kjós-
enda Verkamannaflokksins.
í Bretlandi eru ekki lista-
kosningar, eins og hér á landi,
heldur kosið í 630 einmenn-
ingskjördæmum. Svo ef t.d.
Verkamannaflokkurinn fær
20.001 atkvæði i einu kjör-
dæmi, en Ihaldsflokkurinn
20.000, eru íhaldsatkvæðin
ónýt, því enginn landskjör-
inn þingmaður eða uppbótar-
þingmaður á sæti í Neðri mál-
stofunni. Þetta- hefur leitt til
þess að mörg helztu kosninga-
málin eru ekki þau, sem
efst eru á baugi í Lon-
don, heldur staðbundin vanda
mál, sem miðast við aðstæður
byggðarlagsins. Engu að síður
hafa leiðtogarnir í London
haft nóg að gera að undan-
förnu, og verið á þeytingi um
sveitirnar í atkvæðaleit.
Stóru flokkarnir þrír hafa
allir aðalstöðvar sínar við
Smith’s torgið í London, stein
snar frá þinghúsinu. Þar hafa
að undanförnu verið haldnir
fundir með fréttamönnum á
hverjum morgni, til að ræða
kosningabaráttuna og svara
fullyrðingum andstæðing-
anna. Fram að síðustu helgi
kom James Callaghan, fjár-
málaráðherra fram á þessum
fundum fyrir hönd Verka-
mannaflokksins, en síðustu
dagana hefur Wilson sjálfur
mætt þar. Callaghan var van-
ur að hefja fundi með 10-15
mínútna ræðu um staðhæfing
ar andstæðinganna frá degin-
um áður, en síðan svara fyrir
spurnum. Og svo skorar hann
á Edward Heath, leiðtoga
íhaldsmanna, að gefa skýr
svör um þetta mál eða hitt.
Og fréttamennirnir skrifa
málin niður, því næsti fund-
ur er einmitt hjá Heatlh. Og
þegar lokið er við að spyrja
Heath og hlusta á svör hans,
mæta allir fréttamenniriiir
hjá Byers lávarði, forsvars-
manni frjálslyndra.
Þannig hefur þetta gengið
undahfarnar vikur, allt fram
á síðasta dag. En stjórnmála-.
mennirnir hafa fleiri venk-
efni. Bezt sést það hjá Ed-
ward Heafch, sem sagt er að
unnið hafi talsvert á frá þvi
baráttan hófst fyrir alvöru.
Hann vaknar snemma á hverj
um morgni, og les morgun-
blöðin, sem eru níu í London.
Að þeim lestri loknum skund-
ar hann á morgunfundinn
með fréttamönnum, en síðan
í bifreið út á þyrluflugvöll.
Með þyrlunni sinni fer hann
svo til Lutonfilugvallar, og
þaðan með leiguflugvél í
margar heimsóknir á dag til
kjörstáða víða um land. Hann
flytur allsstaðar stutt ávörp,
hvar sem því verður við kom-
ið. Og á kvöldin kemur hann
fram á fjöldafundum. Heim
til sín kemur hann varla fyrr
en undir miðnættið, og verður
þá að ræða við nánustu sam-
starfsmenn sína um verkefni
morgundagsins.
Þessu er öðruvísi varið með
Harold Wilson, því hann hef-
ur sínu forsætisráðherraem-
bætti að gegna. í fyrstu notaði
hann þvj aðeins helgarnar til
kosningaferða frá London. En
eftir því sem nær leið kosn-
ingum urðu ferðirnar fleiri,
og fylgdu honum þá áhyggj-
urnar og ráðuneytisskjölin
eftir.
væri. En þessi kjörstaður er í
sérstöðu, því um 1500 kjósend
ur þar eiga einnig heimili í
London og ráða á hvorum
staðnum þeir kjósa. í kosn-
ingunum 1959 hélt fhaldsflokk
urinn þessu kjördæmi með
fimm þúsund atkvæða meiri-
hluta, svo ástæðulaust var
talið, að óttast úrslitin 1964.
Sigurvissan var of mikil. Nú
má hinsvegar búast við að
öðruvísi fari.
Þótt ný vandamál hvers
kjördæmis ráði miklu um úr-
slit kosningannal fer það ekki
milli mála að þau eru ekki
allt. Það er annað, sem miklu
máli skiptir, en það eru leið-
togarnir tveir, Wilson og
Heath.
Harold Wilson er verka-
mannssonur frá Norður-Eng-
landi. Hann stundaði nám við
Oxford-háskóla, og varð kenn
ari þar í hagfræði 21 árs að
aldri. Hann var fenginn sem
sérfræðingur til að vinna að
Beveridge-áætluninni svo-
nefndu, sem var upp'haf hinna
nýju sjúkratrygginga og
sjúkrasamlaga Bretlands. Á
þing var hann kjörinn fyrst
1945, og hann varð ráðherra
1947 í rjkisstjórn Attlees.
Hann var nýlega fimmtugur,
er kvæntur og á tvo syni.
Forsætisráðherra hefur hann
verið undanfarna' 17 mánuði.
Edward Heath verður
fimmtugur í júli. Hann er
kaupma.nnssonur, og hlaut
menntun sína í Oxford, þar
sem hann las viðskiptafræði
og stjórnmálasögu. Hann var
kjörinn á þing 1950, og hlaut
sæti í ríkisstjórn sir. Anthony
Edens 1955. Frá 1960 var hann
talsmaður Breta í samningum
um aðild Bretlands að Efna
hag9bandalaginu, en þeir
samningar tókst ekki, sem
kunnugt er. Heath var kjör-
inn formaður fhaldsflokksins
í júlí í fyrra í stað sir Alecs
Douglas-Homes.
Edward Heath
Fróðlegt erindi
um mnvo
FUNDUR var haldinn í Hinu ís-
lenzka náttúrufræðifélagi s.l.
mánudagskvöld. Þar flutti erindi
Agnar Ingólfsson dýrafræðingur
um islenzka máva og fæðuöflun
þeirra. Sýndi hann skuggamynd
ir fjölmargar máli sínu til skýr-
ingar, og einnig hafði hann til
sýnis útstoppaða máva og sýnis-
horn af fæðu þeirra.
Var erindið hið fróðlegasta.
Fundurinn var haldinn í 1.
kennslustofu Háskólans og var
svo mikið fjölmenni, að margt
fótk varð að standa. Er sjáanlegt,
að erindi þau, sem haldin eru á
samkomum félagsins, sem eru
síðasta mánudag hvers mánaðar,
eru orðin svo vinsæl, að nauð-
syn ber til þess, að finna stærra
húsnæði fyrir saniikomurnar. —
Formaður Hins íslenzka náttúru-
fræðifélags er Eyþór Einarsson
grasafræðingur, en í fjarveru
hans stýrði varaformaður Einar
B. Pálsson verkfræðingur sam-
komu þessari. Nokkrar umræð-
ur urðu að loknu erindi Agnars.
París, 24. marz, (NTB)
Rannsóknarnefnd lögfræð-
inga lauk í dag 19 vikna rann
sókn á Ben Barka málinu. Var
ákæruvaldinu afhent 5.000
síðna skýrsla um málið.
Sauðfé rúið
á húsi
Valdastöðum 24. marz.
NOKKRIR bændur eru byrjaðir
að rýja fé sitt — á húsi. — Á
einum bæ mun vera búið að rýja
allt fé. Hefur Haraldur á Kára-
nesi aðallega unnið að þessu.
Hefur hann kynnt sér þessa
| aðferð, og hefur rafklippur til
þess. Er mér sagt, að hann hafi
nóg að gert. Enn er þessi vetrar-
klipping saufjár ekki almenn
hér.
Heyrt hefi ég, að á einum
bæ hér í sveitinni séu ær farnar
að bera, jafnvel að ekki muni
þess langt að bíða ,að svo muni
vera víðar.
Tilfinnanlegur vatnsskortur er
ennþá hjá umum bændum hér í
sveitinni. Þó hefur nokkuð rætzt
úr hjá öðrum í síðustu háiku.
St. G.