Morgunblaðið - 12.05.1966, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 12. maí 1966
Kjartan B. Kjartansson
læknir — IMinning
I dag verður gerð frá Frí-
kirkjunni í Reykjavík útför
Kjartans B. Kjartanssonar
Íæknis.
Kjartan lézt á sjúkrahúsi í
Kaupmannahöfn 3. þ.m. eftir
tveggja mánaða erfiðan sjúk-
dóm.
Kjartan var fæddur 5. janúar
1932, sonur hjónanna Kjartans
Jóhannssonar, héraðslæknis, og
Jónu Ingvarsdóttur. Að loknu
stúdentsprófi við Menntaskólann
í Reykjavík hóf Kjartan néim
við læknadeild Háskóla fslands
og lauk þaðan kandidatsprófi
veturinn 1960. Kjartan var síð-
an námskandidat í Landspítal-
anum, héraðslæknir í Súðavík-
urihéraði og aðstoðarlæknir föð-
ur síns á ísafirði ixm tíma, þar
til hann fór til framhaldsnáms
til Bandaríkjanna haustið 1962.
Þar lagði Kjartan stund á til-
raunaskurðlækningar í eitt ár,
en sneri síðan heim aftur og
gerðist aðstoðarlæknir við
Kleppsspítalann í september
1963 og var það til dauðadags.
Er Kjartan veiktist var hann
tiltölulega nýkominn heim úr 6
mánaða orlofi, sem hann hafði
notað til að kynna sér hóplækn-
ingar í Bretlandi. Stóð til, að
hann tæki upp slíkar lækninga-
aðferðir hér við Kleppsspítal-
ann og hafði hann þegar hafið
undirbúning að því starfi.
Við Kjartan kynntumst fyrst,
er hann var stúdent í námi hér
á Kleppsspítalanum. Stóð hugur
hans þá þegar til geðlæknisfræð
innar. Hann vildi þó afla sér
sem beztrar almennar mennt-
unar og reynslu í almennum
læknisstörfum og störfum I rann
sóknarstofum áður en hann hæfi
sérnám í geðlæknisfræðinni.
Þegar á stúdentsárunum kom í
Ijós ákafi Kjartans og dugnað-
ur. Hann byrjaði snemma að
aðstoða lækna á sjúkrahúsum
hér í Reykjavík og á ísafirði
arg er hann hafði lokið fyrsta
hluta læknanámsins sat hann
aldrei af sér færi til að vinna
við sjúkrahús eða önnur læknis-
störf, jafnvel þótt stundum tæki
tíma hjá honum frá bóknáminu.
Þetta kom þó ekki að sök fyrir
nání Kjartans, því að hann var
hamhleypa til hvaða vinnu, sem
vera skyldi. Með þessu móti
tókst honum að temja sér að
nota hverja stund til lestrar eða
til að afla sér viðbótarþekking-
ar í fræðigrein sinni á annan
hátt. Var mér vel kunnnugt um
að Kjartan hafði alltaf tima af-
lögu til að lesa tímaritsgreinar
og bækur um ýmis vandamál
geðlæknisfræðinnar, * jafnvel
þótt hann inni iðulega 12-16
tíma á sólarhring þau ár, sem
hann vann við Kleppsspítal-
ann.
Það var mikill fengur fyrir
spítalann að fá lækni, sem Kjart
an til starfa, einmitt er verið
var að auka starfsemi spítalans
og breyta á ýmsan hátt, bæði
vegna þess hversu röskur hann
var til vinnu og ekki síður
vegna þess að hann var hug-
myndaríkur og bjartsýnn og
síðast en ekiki sízt góður lækn-
ir. Á hann verulegan þátt í
þeirri nýskipan, sem komizt
hefur á rekstur spítalans á síð-
ustu árum.
Kjartan var stór og stæðileg-
ur, ljós yfirlitum, glaðlegur, en
oft glettnislegur og jafnvel
þó alvörugefinn. Svipurinn var
stríðinn, en samt var Kjartan
fullur samúðar og viðkvæmur í
lund. í starfi hans kom glögg-
lega fram góð greind samvizku-
semi, þekking og velvilji í garð
sjúklinganna. Vegna glettnis-
hjúpsins, sem Kjartan hafði yfir
sér, voru það fyrst og fremst
sjúklingamir og nánustu sam-
starfsmenn, sem kynntust hon-
um vel og vissu, hvern mann
hafði að geyma . í hópi var
Kjartani lagið að koma af stað
umræðum með hnittnum athuga
semdum og því þótti okkur sér-
legur fengur að því að hann færi
til náms í hóplækningum, þeg-
ar honum bauðst styrkur á veg-
um Evrópuráðsins til framhalds-
náms. Því miður gátu sjúkling-
ar okkar ekki orðið aðnjótandi
þeirrar þekkingar, sem Kjart-
an aflaði sér í síðustu utanför
sinni nema í mjög stuttan tíma.
Það er öllum ljóst, sem til
að hvergi eru jafn mörg óleyst
verkefni og í geðlæknisfræðinni
og að það vantar ekki aðeins
sjúkrahús heldur vantar einnig
alla starfskrafta, ekki hvað sízt
góða geðlækna. Það er því mik-
ið skarð fyrir skildi, er svo ung-
ur og efnilegur geðlæknir eins
og Kjartan B. Kjartansson var
fellur frá rétt í upphafi starfs.
Er enn óvíst, hvenær það skarð
verður fyllt. Er Kjartan mikill
harmdauði okkur starfsfélög-
um hans og öllum öðrum, sem
til hans þefcktu.
Sárastur harmur er kveðinn
að konu Kjartans, Sigríði Þór-
arinsdóttur og þrem mannvæn-
legum börnum þeirra hjóna, og
svo foreldrum hans og öðrum
ættingjum. Votta ég þeim
dýpstu samúð.
Tómas Helgason,
VIÐ, Kjartan Kjartansson kynnt
umst fyrst að ráði haustið 1963,
þegar hann hóf starf sitt á
Kleppsspítalanum, og urðum
upp frá því daglegir samstarfs-
menn á stofnuninni og miklir
mátar. Þótt Kjartan hefði litla
reynslu í geðlæknisfræði, þegar
hann byrjaði á Kleppi, hafði
hann áður en varði kastað sér
öllum og óskiptum út í starfið
og notaði hverja stund til þess
að afla sér öruggrar menntunar
í faginu. Hann var gæddur
frjórri greind og skarpri eftir-
tektargáfu, sem gerði honum
auðvelt að ná Skjótum tökum á
viðfangsefnunum og var þar að
auki óvenju opinn og vakandi
fyrir öllum nýjungum, sem
verða máttu til bóta. í daglegu
starfi og umgengni var hann
karlmannlegur og hressilegur í
framkomu, kátur og fyndinn í
viðræðum og brá þá oft fyrir
sig góðlátlegri hæðni, sem var
þó aldrei illskeytt eða illa meint,
þótt sumir kannski misskildu
hana í fyrstu. Beitti hann oft
þessari einarðlegu kímni sinni
í gagnrýni á okkur yfirmönnum
sínum, og kunni ég ávallt vel
við þá aðferð hans, enda bar
aldrei skugga á samvinnu okk-
ar, þótt oft væru erfið vandamál
við að glíma. Hann var alltaf
skemmtilegur og glaður í erli
dagsins, og fórum við ávallt
hressari og kátari en áður af
hvors annars fundL
En undir niðri mun Kjartan
hafa verið viðkvæmur og til-
finninganæmur og kom það bezt
í ljós i samskiptum hans við
sjúklinga sína. Hann var gæddur
[ þeim hæfileika, sem öllum geð-
I læknum ætti að vera meðfædd-
| ur, að geta lifað sig inn í vanda-
mál sjúklinga sinna. Þegar hann
hafði tekið að sér sjúkling og
sett sig inn í aðstæður hans,
lagði hann sig allan fram honum
' til aðstoðar og var jafnvel ákaf-
ari um árangur en almennt ger-
ist.
Þegar hann kom frá Englandi
um áramótin síðustu, eftir fram-
haldsnám við fullkomnustu geð-
læknisfræðistofnun þar í landi,
fullur eldmóðs og áhuga á starf-
inu hér heima, hlökkuðum við
kollegar hans á Kleppsspítalan-
um til samvinnu við hann á ný.
En varla hafði hann hafið starf-
ið, þegar hann veiktist af þeim
sjúkdómi, sem dró hann á
skömmum tíma til dauða. Það
eru miskunnarlaus örlög að vera
hrifinn burt á bezta aldri í upp-
hafi lífsstarfsins, eftir langt og
erfitt og torsótt undirbúnings-
nám, og ótoætanlegur er skaði
þjóðfélagsins af missi slíkra
manna. En þótt Kjartan yrði
ekki gamall að árum, hafði hann
samt skipað sér sess meðal is-
lenzkra geðlækna, sem alltaf
mun halda mánningu hans á
lofti í sögu íslenzkrar geðlækn-
isfræði.
Ég votta konu hans og börn-
um, foreldrum hans og öðrum
vandamönnum, mína hjartanleg-
ustu samúð.
Jakob Jónasson.
f DAG fer fram frá Frikirkjunni
í Rvík útför Kjartans Birgis
Kjartanssonar, læknis, Hvassa-
leiti 37.
Hann andaðist á sjúkrahúsi i
Kaupmannahöfn 3. þ.m., eftir
stutta en erfiða sjúkdómslegu.
Kjartan var fæddur á ísafirði
5. jan. 1932^ sonur hjónanna
Jónu Ingvarsdóttur og Kjartans
J. Jóhannssonar héraðslæknis og
fyrrv. alþingismanns.
Kjartan ólst upp í foreldra-
húsum ásamt fjórum yngri syst
kinum og naut þar ástríkis góðra
foreldra.
Hann útskrifaðist stúdent úr
stærðfræðideild Menntaskólans
í Reykjavik vorið 1952. Á
menntaskólaárunum kynntist
Kjartan eftirlifandi eiginkonu
sinni Sigríði Þórarinsdóttur og
mun hann hafa stigið sitt mesta
gæfuspor, er þau gengu í hjóna
band.
Kjartan innritaðist í lækna-
deild H.í. Hugur hans hafði
lengi staðið til læknisfræðináms
og nutu hæfileikar hans sín vel
þar. Hann útskrifaðist með
góðri I. einkunn snemma árs
1960.
Að loknu námi starfaði hann
um tíma, sem héraðslæknir í
Súðavík.
Kjartan hlaut styrk til fram-
haldsnáms frá Edwards Memo-
rial Hospital í Buffalo New
York til ransóknarstarfa og gaf
stofnunin út 5 ritgerðir um
árangur starfs hans þar. Rann-
sóknarstarfið hæfði honum mjög
vel. Hann kom heim til íslands
haustið 1963 eftir ánægjuríka
ársdvöl með fjölskyldu sinni í
Bandaríkjunum.
Frá þeim tíma starfaði hann
lengst af á Kleppsspítalanum og
var það starf hans liður í frek-
ara framhaldsnámi. Síðastliðið
sumar fór 'hann til Skotlands
sem styrkþegi Evrópuráðs og
dvaldist þar við nám þar til
snemma í febrúar sl.
Kjartan og Sigríður eignuðust
3 mannvænleg börn, Þórarin
13 ára, Þorbjörgu 10 ára og
Kjartan Jónas 8 ára, sem sjá nú
að baki góðum föður.
Hjónabandið var farsælt og
bjuggu þau börnum sínum gott
heimili þrátt fyrir erfiðar að-
stæður, sem orsakast á löngum
námsferli. Þau höfðu nýlega
eignast hiúsnæði að Hvassaleiti
37 og virtist vegurinn framund-
an bjartur og greiðfær. En þá
byrgði ský sólu.
Það er mikil þrekraun 34 ára
manni, sem er að hefja vel undir
búið lífsstarf að fá þann dóm
að dauðinn sé á næsta leiti.
Hann vissi síðustu vikurnar að
hverju fór en bar veikindi sín
„SVO skal böl bæta að bíði ei
annað meira“.
Þannig vil ég að hljóði orðtak
það eða spakmæli, sem ég geri
hér að einskonar einkunnarorð-
um þessarar minningargreinar.
Viggó Ólafsson fæddist í Spóns
gerði í Arnarneshreppi. Voru
foreldrar hans hjónin Ólafur Sig
urðsson og Steinunn Jónsdóttir,
bæði eyfirzkrar ættar. Var Viggó
yngstur fjögurra systkina. Hin
voru Sigríður Margrét, gift Hall-
dóri Ólafssyni, sem nú dvelur
hjá dóttur sinni á Akureyri. Sig-
ríður lézt 1960. Annað barn
þeirra hjóna var Sigtryggur.
Fluttist hann vestur um haf og
lézt þar af slysförum fyrir nokkr
um árum. Þriðja barn þeirra var
Jón, áður bóndi á Ytri-Bakka, nú
á Hjalteyri.
Viggó ólst upp hjá foreldrum
sínum fram um fermingaraldur
þar úti í sveitinni. Þá var það að
hinn ægilegi vágestur og örlaga-
valdur, lömunarveikin, greip í
taumana. Stakk hún sér í það
sinn þarna niður og með þeim
afleiðingum, að í heilt ár lá hann
rúmfastur og ósjálfbjarga að
mestu þar heima. Var honum þá
komið á Landakot, þar sem hann
fékk svo þá bót, sem dugði hon-
um til framdráttar lífinu úr því
til dauðadags. Munu þó fáir geta
gert sér þess fulla grein, hvað sú
barátta hefur oft og einatt verið
hörfð og hversu mikið andlegt
þrek og þrautseigju hefur við
þurft til að ná þeim árangri, sem
hann náði, hversu gífurlegt áfall
andlegt og líkamlegt það hefur
verið unglingi á fermingaraldri
að lamast svo mjög og svo
skyndilega sem raun varð á.
Leiðir okkar lágu ekki saman
fyrr en nokkrum árum síðar.
Mun hann þá hafa verið í 4.
bekk Menntaskólans á Akureyri.
Hélt hann til þann vetur hjá
Steingrími lækni Matthíassyni.
Vorum við eitt sinn á leið í skól-
ann að morgni dags, fyrri hluta
vetrar að mig minnir. Hafði snjó
að nokkuð og skafiar á vegin-
um. Þegar ég svo kem ofarlega
á Spítalaveginn sé ég að hann
situr þar fastur í Skafli. Fylgd-
umst við svo að sjálfsögðu að úr
því upp í skólann. Undraðist ég
þá strax það sálarþrek hans er
bauð svo gífurlegum örðugleik-
um birginn, en þó sá ég enn
betur síðar, hvernig honum tókst
fyrir góðar gáfur og mikla eðlis-
kosti, ekki aðeins, að bæta böl
sitt á jákvæðan hátt með því að
byggja upp sterka skaphöfn,
heldur og, að sjá sér svo vel far-
borða í lífinu, að hann var jafn-
an meiri veitandi en þiggjandi.
Kostaði það þó oft og einatt
meiri vinnu en hollt gat talizt,
en veitti þá um leið ánægju hið
innra yfir vel unnu verki. Mun
hann oft, og það árum saman,
hafa unnið fram á nætur til þess
að hafa allt í fyllsta lagi.
Það munu hafa verið þeir
Steingrímur læknir Matthíasson
og Böðvar Bjarkan lögmaður,
sem einna mest og bezt stöppuðu
í hann stálinu, en báðum þessum
mönnum og fjölda annarra mun
hann hafa launað ríkulega þá
með fádæma karlmennsku enda
naut hann frábærrar umhyggju
ástríkrar eiginkonu og foreldra
fram á hinztu stu*id.
Kjartan var ekki allra en
þeim mun tryggari vinur vina
sinna. Við bekkjarbræðurnir er-
um þakklátir þeim góðu og
ógleymanlegu stundum, er við
áttum með Kjartani og að heim-
ili þeirra hjóna.
Við vonum að minningin um
góðan dreng gefi eiginkonu,
börnum, foreldrum og öðrum
ættingjum styrk í þeirra mikla
missi.
viðleitni þeirra að verða honum
að liði. Meðan hann stundaði
sjálfur nám í MA kenndi hann
sonum Steingrims, og eftir að
Böðvar Bjarkan lézt, var hann
ekkjunni stoð og stytta um mörg
ár.
Umboðsmaður Brunabótafélags
fslands á Akureyri var Viggó
um fjölda ára og leysti það starf
af hendi með afbrigðum vel að
því, er þeir segja, sem gerst vita.
Er það starf þó ekki ætíð vanda-
laust og þarf eða þurfti oft bæði
á lipurð og festu að halda.
Það, hvernig Viggó brást við
sínu böli, gerði hann í mínum
augum að þeim manni, sem mér
hefur fundizt einna mestur á-
vinningur að hafa kynnzt á lífs-
leiðinni. Hann æðraðist aldrei,
þótt á bjátaði og var hann þó oft,
einkum síðustu árin, sárþjáður.
Þeir eru því miður allt of marg-
ir sem bregðast þannig við böli,
að þeir bíða annað enn meira.
Sumir verða vistmenn Bakkusar,
aðrir kaldlyndir og hafa allt á
hornum sér og kenna öðrum um
flest, sem miður fer. Þeir fyllast
gremju til alls og allra og jafn-
vel hroka. Viggó var mildur að
eðlisfari og hlýr hið innra. Hann
var og örlátari en flesfcir, sem ég
hef kynnzt. Nutu þess fjölmarg-
ir, bæði einstaklingar og félög,
sem að velferðarmálum unnu.
Er mér kunnugt um höfðinglegar
gjafir hans bæði til einstaklinga
og félaga.
Það er sagt að augun séu speg-
ill sálarinnar. Það var til þess
tekið, hve fagureygur hann var,
og mér er minnisstætt margt
augnatillit hans þegar hlýja og
góðvild lýstu úr þeim. Þekking-
arþorsti hans var mjög mikill.
Las hann allskonar vísindarit,
sem hann aflaði sér erlendis frá,
einkum varðandi ýmsar greinar
náttúrufræðinnar. Þá var hann
og ágætur stærðfræðingur og vel
heima í lögum, en þau þurfti
hann að kynna sér, er hann var
í þjónustu Böðvars Bjarkans. En
það er ekki þekkingin og góðar
gáfur, sem gera mér hann minnis
stæðastan, heldur hitt, eins og
áður er sagt, hvernig hann brást
við bölinu. Það lætur ekki vel í
eyrum að bölið geti verið bless-
un. 08 þó getur manni stundum
Framhald á bls. 14
Hörður Jónsson,
KonráS Sigurðsson.
Viggó Olafsson
Minningarorð
F. 13. 10. 1901. D. 6. 5. 1966.