Morgunblaðið - 12.07.1966, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 12, júlí 1968
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti S. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 5.00 eintakið.
NÝTT TÍMABIL
í VEGAFRAM
KVÆMDUM
A 111 frá því, að bifreiðainn-
flutningurinn var gefinn
frjáls árið 1961 og til þessa
dags, hefur bifreiðaeign lands
manna farið mjög vaxandi, og
t.d. hafa frá sl. áramótum um
2500 nýir bílar verið teknir í
notkun, en alls hafa nær
20.000 bílar verið fluttir inn
frá 1961. Það gefur auga leið,
að þessi mikli bifreiðainn-
flutningur kallar á nýjar og
stórhuga framkvæmdir í vega
gerð.
Það er í rauninni næsta ó-
trúlegt hverju íslendingar
hafa fengið áorkað í tíð einn-
ar kynslóðar í vegagerð um
land allt, en segja má, að
landið sé nú allt komið í vega-
samband, þótt það sé að vísu
nokkuð árstíðabundið og ein-
staka sveitir hafi ekki fengið
vegi, en það er þó mjög fá-
títt. Þessi mikla vegagerð hef-
ur kostað mikið fé og mikið
átak fyrir fámenna þjóð að
framkvæma á svo stuttum
tíma.
En nú er að því komið, að
nýr þáttur hlýtur að hefjast
í vegaframkvæmdum á ís-
landi, og má segja, að hinn
nýi Keflavíkurvegur sé upp-
hafið að því nýja tímabili í
vegaframkvæmdum íslend-
inga, sem framundan er. —
Næstu stórframkvæmdir á
sviði vegagerðar hljóta að
miðast að því að byggja var-
anlega vegi austur um fjall
og hefja varanlega gerð Norð-
urlandsvegar, eða til að byrja
með upp í Borgarfjörð.
Það er hinsvegar ljóst, að
meðan hinar miklu fram-
kvæmdir við Búrfell og í
Straumsvík standa yfir, verð-
ur erfitt af efnahagslegum á-
stæðum og emmg vmnuaiis
vegna að hefja slíkar fram-
kvæmdir, en sjálfsagt er að
hefja nú þegar undirbúning
að því,- að þær geti hafizt jafn
skjótt og þessum stórfram-
kvæmdum lýkur að þremur
árum liðnum. Nú er það svo
að varanlegri vegagerð hefur
fleygt mjög fram erlendis, og
þar eru nú notuð mjög stór-
virk tæki, sem gera kleift að
leggja vegi á ótrúlega stutt-
um tíma. Sjálfsagt er, að ís-
lendingar reyni að tileinka
sér hina nýju tækni í enn rík-
ari mæli en gert hefur verið,
m.a. með því, að bjóða nýjar
vegaframkvæmdir út á al-
þjóðlegum vettvangi, þannig
að tækni og þekking erlendra
verktaka á sviði vegafram-
kvæmda geti komið okkur að
notum, og að við getum eitt-
hvað af þeim lært.
En enginn vafi leikur á því,
að stórátak verður að gera í
varanlegri vegagerð á íslandi
á næstu árum, og sjálfsagt- að
hefja undirbúning að þeim
þegar í stað, þótt meiri háttar
framkvæmdir geti varla haf-
izt fyrr en þeim stórfram-
kvæmdum, sem nú standa yf-
ir í landinu, er lokið.
IÐNAÐURINN OG
TOLLALÆKKANIR
¥ umræðum þeim, sem fram
hafa farið um málefni iðn-
aðarins áð undanförnu hefur
gætt nokkurs misskilnings í
sambandi við tollastefnu ríkis
stjórnarinnar. Þannig sagði
t.d. málgagn Framsóknar-
flokksins í forustugrein hinn
7. júlí sl. að „tollalækkanir
hefðu verið látnir skella yfir
fyrirvaralítið og án þess að
gefa íslenzkum iðnfyrirtækj-
um kost á aðlögunar- og um-
þóttunartíma, ásamt sjálf-
sagðri fyrirgreiðslu til vél-
væðingar og vinnuhagræð-
ingar“.
Sannleikurinn er sá, að fá-
ar þeirra tollalækkana, sem
orðið hafa undanfarin ár hafa
verið iðnaðinum til óhag-
ræðis. En aðrar tollalækkanir
hafa orðið honum til hag-
ræðis. Vorið 1963 tók gildi ný
tollskrá, sem fylgdi hinni al-
þjóðlegu nafnaskrá og var
miklu einfaldari en eldri toll-
skrá. Hún fól í sér verulega
samræmingu tolla og lækkun
nokkurra hæstu tollanna. —
Næst var tollum breytt 1964,
en sú breyting var einkum
fólgin í tæknilegum lagfær-
ingum og samræmingu tolla
á skýldum vörum, er stefndu
yimem í lækkunprátt. 1965
voru lækkaðir tollar á vélum,
bæði til útflutningsiðnaðar og
almenns iðnaðar. Lækkuðu
vélatollar þá almennt úr 35%
í 25%, og vélatollar til útflutn
ingsiðnaðar niður í 15% og
10%. Og nú í ár hafa tollar
verið lækkaðir á tilbúnum
húsum og húshlutum til þess
að stuðla að lækkandi bygg-
ingarkostnaði í landinu.
Þessar breytingar á tollum
hafa að vísu skert samkeppnis
aðstöðu iðnaðarins að nokkru
leyti, t.d. hafa tollar verið
lækkaðir á nokkrum fullunn-
um vörum, þar sem þeir voru
mjög háir áður, eins og t.d.
brauðvörum, kexi og kökum.
En á hinn bóginn hafa tollar
einnig verið lækkaðir á vél-
um og handverkfærum, sem
iðnaðurinn notar og á ýmsum
efnivörum hans. Tollum hef-
ur verið aflétt af innfluttum
MLsA
VRJ
UTAN ÚR HEIMI
Síiasti afríski kóngurinn
rekinn í útlegð
Hvað verður nú um Kabaka Buganda?
í SÍÐUSTU viku júnímánaðar
kom til Englands og baðst þar
hælis Sir Edward William
Frederick Mutesa II, Kabaka
(kóngur eða fursti) í Buganda,
landflótta drottinn þessa auð-
ugasta, fjölmennasta og
stærsta furstadæmis Afríku-
ríkisins Uganda og fyrrum
forseti sambandsríkisins alls.
Forsætisráðherra Uganda er
Dr. Milton Obote, maður fram
gjarn og fylginn sér og lítill
vinur Kabakans af Buganda,
sem skipaður var forseti Ug-
anda aðeins í virðingarskyni
og var ekki ætlað að hafa
nein áhrif á stjórnmál í land-
inu. Fór svo að snemma í ár
svipti Dr. Obote furstann í
Buganda forsetanafnbótinni
og tók við embættinu sjálf-
ur. í maí s.l. mótmælti Mutesa
fursti svo tilraunum Dr.
Obote til að minnka vald fylk
isstjórnarinnar í Buganda og
sendi hinn sjálfskip^ði for-
seti þá her manns að höll
furstans og fór ekki með friði.
En Kabaka Buganda er ekki
fisjað saman og lífverðir hans
voru hollir og traustir og er
hlé varð á bardögunum um
höllina tókst honum að flýja
með fámennum hópi yfir hall
armúrana og leyndist síðan í
larrdinu og hélt áleiðis til ná-
grannaríkisins Burundi og
komst þangað eftir þriggja
vikna erfiða ferð um frum-
skóga og fenjalönd, sjúkur af
mýraköldu. og illa haldinn.
Frá Burundi hélt hann svo
sem leið lá til London og
hyggst dveljast þar um sinn.
En hann er stáðráðinn í að
koma aftur heim til Buganda
eins fljótt að þess er kostur
— „þegar heilbrigð skynsemi
er aftur orðin ofan á“ eins og
hann orðar það.
Buganda hefur lengi búið
að því að það er auðugt ríki
og betur sett en flest önnur
þar um slóðir, loftslag mjög
gott víðast hvar og uppskera
arðbær í bezta lagi. Þar reis
snemma upp all fjölmenn stétt
efnamanna, sem mestu réðu
í landinu og þar voru menn
almennt læsir og skrifandi
löngu fyrr en títt var í öðr-
um löndum þar um slóðir, og
menntun í hávegum höfð. Svo
mikfð orð fór af menntun
Ganda-manna eða Buganda,
eins og þeir voru kallaðir, að
þeir voru til fengnir að starfa
fyrir stjórnir fjölda annarra
Mutsea fursti heimsækir son sinn, Ronald, ellefu ára, sem
gengið hefur í skóla í Sussex í Englandi um nokkura ára
skeið.
Afríkuríkja »ng voru um eitt
skeið svo margir að varla var
neitt ríki í A-Afríku er ekki
hafði einn eða fleiri Ganda-
menn í þjónustu hins opin-
bera.
En í stjórnmálum landsins
fór ýmislegt aflaga bæði fyrr
og síðar og viðskipti lands-
manna við erlend stórveldi
voru ekki friðsamleg framan
af. Buganda var sjálfstætt
furstadæmi fyrir öld eða svo,
er þangað komu brezku land-
könnuðirnir Speke og Grant
á leið sinni áð leita að upp-
tökum Nílar. Þar kom líka
landkönnuðurinn Stanley tólf
árum síðar og tók fursta
Buganda sem þá var, Mutesa
I. tali og kom svo fortölum
sínum við hann að kóngur
sættist á að senda mætti suð-
ur þangað brezka kristniboða
að boða landsmönnum þennan
nýja sið. Skömmu síðar komu
einnig suður franskir kristni-
boðar og er kom framundir
aldamót og Bretar voru farnir
að gera sér Ijóst, að þeir yrðu
að hafa hraöan á, ættu þeir
ekki að dragast aftur úr Þjóð-
verjum í kapphlaupinu um
nýlendur og áhrifasvæði í
Austur-Afríku, var svo komið,
að heita mátti að allt logaði
í ófriði í Buganda. Þar átt-
ust við Múhameðstrúarmenn
og kristnir og voru sjálfum
sér sundurþykkir, því engu
minni deilur stóðu milli ka-
þólskra og mótmælenda og
Framhald á bls. 17.
dráttarbrautum og vélum til
niðursuðu til útflutnings. í
ræðu, sem Jóhann Hafstein,
iðnaðarmálaráðherra, hélt á
ársþingi iðnrekenda í apríl sl.
sagði hann, að ekki hefði far-
ið fram sérstök athugun á því
hvernig hrein tollvernd iðn-
aðarins hefði breytzt á sl.
þremur árum, en líklegt
mætti telja, að áhrif lækkun-
ar á vélum og efnivörum hafi
að fullu vegið á móti lækkun
tolla á fullunnum vörum,
þannig að um minnkun
hreinnar tollverndar yfirleitt
hefði ekki verið að ræða.
Það er því ljóst að stefna
ríkisstjórnarinnar í tollamál-
um hefur yfirleitt ekki orðið
iðnaðinum til óhagræðis, held
ur hefur hann þvert á móti
haft mikið hagræði af þeim
tollalækkunum, sem orðið
hafa, m.a. með mikilli tolia-
lækkun á vélum.
EKKERT
MUNCHENAR-
SAMKOMULAG
Oíendurteknar tilraunir
^ Bandaríkjastjórnar og ann
arra ríkisstjórna í Evrópu og
Asíu, sem stuðla vilja að
friði í Vietnam, til þess að
koana á samningaviðræðum
við ko’mmúnista, hafa til
þessa reynzt árangurslausar.
Samt sem áður eru þeir til,
bæði hérlendis og erlendis,
sem krefjast þess, að samið sé
við kommúnista í Víetnam,
hvað sem það kostar, jafnvel
þótt það þýði yfirráð komm-
únista í Suður-Víetnam.
Þessum mönnum væri hollt
að hugsa þrjá áratugi aftur í
tímann, þegar brezkur for-
sætisráðherra kom úr för til
Múnchen í Þýzkalandi og
lýsti því yfir, að með Múnch-
enar-samkomulaginu milli
hans og Adolfs Hitlers hefði
friður verið tryggður um alla
framtíð. Sá samningur við of-
beldisöfl og einræðisherra
reyndist ekki mikils virði og
innan tíðar var Evrópa log-
andi í nýrri og eyðandi heims-
styrjöld.
Vestrænar þjóðir hafa lært
sína lexíu síðan, og þær hafa
vissulega ekki hugsað sér að
gera nýtt Múnchenar-sam-
komulag í Suður-Víetnam.
Og ánægjulegt er, að stefnu
festa Bandaríkjamanna, þrátt
fyrir árásir úr ýmsum áttum,
virðist nú vera að bera árang-
ur og kínversku kommúnist-
arnir eru farnir að gera sér
grein fyrir því að þeir og sköð
anabræður þeirra í Norður-
Víetnam geta ekki unnið
styrjöldina.