Morgunblaðið - 24.08.1966, Síða 4

4
MORCU NBLADiD
MiSvikudagur 24. águst 1968
BÍLALEIGAN
FERÐ
DaggJald kr. 400.
Kr. 3,50 per km.
SÍMI 34406
SENDUM
I ^ SÍMf 3-1160
mnifíÐ/fí
Volkswagen 1965 og ’6S.
LITLA
bíloleigan
Ingólfsstræti 11.
Volkswagen 1200 og 1300.
Sími 14970
Fjaörir, fjaðrablöð, hljóðkútar
púströr o.fl. varahlutir
í margar gerðir bifreiða.
Bílavörubúðin FJÖÐBIN
Laugavegi 168. — Sími 24180.
GUSTAF A. SVEINSSON
hæstaréttarlögmaður
Laufáisvegi 8. Sími 11171.
BOSCH
Þurrkumótorar
Brœðurnir Ormsson
Lágmúla 9. — Sími 38820.
'jr Vantar gjaldmerk-
ingu á stöðumæla
Auðvitað hlaut svo að
fara að stöðumælagjöld haekk-
uðu og er víst ekkert við því
að segja á sama tima og annað
haekkar hröðum skrefum. Hitt
er öllu verra, þegar svo er
gengið frá stöðumælunum, að
fólk veit ekki hvað á að
setja í þá. Nú rétt fyrir
skömmu var kona að setja
gjaldið í einn stöðumælanna
hér í borg og á mælinum stóð
að greiða skyldi „tvær krón-
ur“. Stóð ekki á því og lét kon-
an tvo krónupeninga í mælinn
og snýr síðan snerlinum. En þá
ber svo við að ekkert skeður.
Skammt frá henni er karlmaður
í sömu vandræðum. Hann snýr
snerlinum og setur krónupen-
inga í mælinn. í þann mund
bar að gæzlumann með mælun-
um. Konan snéri sér til hans og
spurði hvort mælirinn, sem hún
hafði sett gjald sitt i, væri bil-
aður. „Nei, en það á að setja
tveggja krónu pening í hann“,
svaraði eftirlitsmaðurinn.
Það er sjálfsagt að gera það,
en það gæti verið ómaksins
vert fyrir stöðumælayfirvöld að
setja þá skýringu á mælana.
T.d. „Setjið tveggja krónu pen-
ing í mælinn og snúið snerl-
inum“. Okkur finnst þetta ekki
mikil fyrirhöfn og ástæðulaust
fyrir stöðumælayfirvöld að
narra fé, út úr fólki, með því
að hafa villandi skýringar á
mælunum. Áður voru krónu-
peningar notaðir í mælana og
því ekki óeðlilegt að fólk haldi
að svo sé áfram.
Fyrrnefnd kona sagði við
eftirlitsmanninn að hún væri
búin að setja tvær krónur í
mælinn og spurði hvort það
nægði ekki. „Nei, það hefir
enga þýðingu", sagði eftirlits-
maðurinn, — „þér fáið stöðu-
mælasekt, ef þér setjið ekki
tveggja krónu pening í mæl-
inn“. Fór konan síðan inn í
næstu verzlun og fékk þar
tveggja krónu pening til að
geta gert skyldu sína.
Hér er eitt dæmi um tak-
markalaust hirðuleysi þeirra,
sem eiga að annast opinberar
skyldur.
Léicg póstþjónusta
í>að brá svo við, með
ráðningu húsmæðra til biréf-
burðar um borgina, að stór-
bót varð á öllum póstsending-
um í bænum. Nú hefir hins
vegar aftur sótt í verra horf i
þessum efnum. Er borið við,
þegar kvartað er, að húsmæð-
urnar séu í sumarfríi. Auð-
vitað þurfa þær sitt sumarfrí
eins og aðrir, ekki sízt, þegar
þær vinna erfiða aukavinnu
þar sem póstburður er. En þá
verður að ráða fólk í þeirra
stað. >að mun vera skylda að
koma bréfum til manna tvis-
var á dag hér innan lögsagnar-
umdæmis borgarinnar. Um al-
menn bréf er þetta máske ekki
nauðsynlegt, en með hraðbréf
getur þetta verið mjög brýn
nauðsyn og það svo að það
getur bakað mönnum stórtjón
að fá þau ekki á réttum tíma.
Á þetta einkum við þegar um
stórar f járhagsskuldbindingar
er að ræða. f>eir, sem nota þá
þægilegu innheimtuaðferð að
loka bara fyrir, þegar ekki er
greitt, ættu bezt að geta skilið
hve mikið er í húfi fyrir menn
að fá sín hraðbréf strax. Og
til þess greiða menn margfölcl
gjöld fyrir slík bréf að þjón-
ustan sé veitt án tafar.
Annars, úr því farið er að
tala um bréf og bréfaskriftir,
er rétt að minnast þess, að ís-
lendingar munu einhverjir
bréflötustu menn heimsins.
Allir kvarta yfir því að þeir
svari bréfum seint og illa, eða
jafnvel alls ekki. Þetta mun
vera satt. En hversu mikla sök
á ekki léleg póstþjónusta á
þessu? Það tekur oft vikur að
koma bréfum milli landshorna
hér innanlands. Menn eru
gjarnan búnir að hitta vini sína
og kunningja, á hinum síðustu
tímum hraða og mikillar um-
ferðar, áður en bréfið, sem
þeir skrifuðu fyrir löngu, er
komið til skila.
Virðulegu póstyfirvöld!
Hressið nú ögn upp á póst-
þjónustuna og látið gömlu
póstana sem máttu leggja í
jökulvötn hvernig sem viðr-
aði, öll óbrúuð, ekki gera ykk-
ur skömm til. Þeir máttu ekki
til þess hugsa að vera á eftir
áætlun, heldur var nótt lögð
með degi, ef færð var ill.
Fyrir 140 árum
Og hér kemur aðsent
bréf:
„í Morgunblaðinu í dag, 19.
ágúst, skrifar Þorsteinn Jóns-
son dálítið yfirlit til þess að
rifja upp efni það, er útvarp-
ið flutti fyrri viku. Grein hans
gefur mér tilefni til dálítillar
athugasemdar. En áður en ég
sný mér að því atriði, sem
kom mér til að grípa pennann,
vil ég nota tækifærið til þess
að þakka honum vítur hans á
meðferð útvarpsins á móður-
málinu. Hefði ég þó kosið þær
nokkru hvassari, því hún er
þráfaldlega og á margan hátt
með hreinum endemum, svo að
menntuðum mönnum er það
vansi að þegja við henni. En
svo virðist sem það séu eink-
um við gömlu mennirnir sem
ekki getum þolað þessa háð-
ung.
Þá kem ég að efninu. Dr.
Finnur Sigmundsson gaf út
fyrir sextán árum málsskjöl
þau, er fjalla um þann raur.a-
lega atburð er ung stúlka á
Illugastöðum í Fnjóskadal
svifti sig lífi í ágústmánuði
1826. Lét sýslumaður þetta til
sín taka og var kallað að hann
hefði dómararannsókn á at-
vikum atburðarins. Mun slíkt
þó að jafnaði ekki hafa tíðk-
azt í þá tíð þótt einhver færi
sér. Að visu var sú rannsókn
svo ómerkileg að hún hlýtur
að vekja úndrun þeirra, er
málsskjölin lesa, en fyrir hana
vitum við þó meira um þetta
mál í dag en við ella mundum.
Á því, er þá var skráð, getur
hver maður með heilbrigðri
skynsemi séð það ótvírætt með
hverjum hætti hún gerði það.
En hvort sem þar réð heimska
eða illgirni, komst það slúður
á gang, að einhvér annar en
hún sjálf, hefði haldið á hnífn-
um, sem varð henni að bana.
Undir það tek ég með Þor-
steini, að með engum rökum
átti þetta gamla og leiðinlega
mál erindi í útvarpið, og segi
að óþökk skuli þeir hafa sem
þangað komu með það. Ekki
hlýddi ég á flutning þess þar,
en annaðhvort daginn eftir eða
næstnæsta dag hringdi til mín
þjóðkunnur ágætismaður, sem
hlýtt hafði á og fordæmdi að
það skyldi tekið til flutnings,
og þó alveg sérstaklega hitt,
að enn var gefið í skyn, að
stúlkan hefði verið myrt. Það
þótti honum sem vænta mátti
bæði illa gert og furðulegt.
Af grein Þorsteins má ráða, að
málflutningurinn hafi verið
með þessu móti og jafnvel að
hann leggi á þetta nokkurn
trúnað. Má af því álykta, að
hvorki hafi hann lesið skjöl
þau, er Dr. Finnur birti 1950
né heldur það sem þá var
skrifað í tilefni þeirrar birt-
ingar.
Maður sá, er ég gat um að
hringt hefði til mín, gerði það
efalaust sökum þess, er ég
hafði skrifað í Lesbók Morgun-
blaðsins 1950. En sú grein mín
var endurprentuð í greinasafni
því (Vörðum og vinarkveðj-
um), er þeir Dr. Finnur Sig-
mundsson og Tómas skáld
Guðmundsson gáfu út á veg-
um Almenna Bókafélagsins
1963, þar miklu fyllri en húa
var í Lesbók.
En því skrifaði ég, að mér
þótti Dr. Finnur skiljast illa
við efnið. Hann leiddi hjá sér
það sem kalla mætti eftirmál
sögunnar og „dómsrannsóknar-
innar“. En það voru reimleik-
arnir eftir þessa veslings
stúlku, og þeir voru miklír.
Þetta gat ég skilið, en ekki un-
að því. Ég skildi það fyrir þá
sök, að mér var kunnugt um
að Finnur leit á allt slíkt sem
hégómamál, sem hann vildi
ekki skerða sóma sinn með að
ræða í alvöru. Fyrir honum
mun efnið, hið áþreifanlega,
vera upphaf og endir alls. Svo
er ekki fyrir mér, og því fer
órafjarri að ég blygðist mía
fyrir að fjalla um reimleika
sem ramman veruleika. En
jafn-fjarri mér er hitt, að
leggja trúnað á hverja þá
reimleikasögu sem ég heyri
eða les. Reimleikinn eftir
stúlkuna á Illugastöðum veit
ég að var svo verulegur sem
nokkuð getur verulegt verið.
Fyrir þetta er hverjum manni
velkomið að hlæja að mér; það
styggir mig ekki.
í ljóðabréfi kveðnu nokkru
fyrir síðustu aldamót, getur
Símon Dalaskáld þess á meðal
annara frétta, að nafngreindur
merkismaður hafi fyrirfarið
sér, og lætur fylgja þessar
hugleiðingar:
Illa sæma sjálfsmorð hér,
sem viðkvæma hendir;
minst það dæma megum vér,
en mjög er slæmur endir.
Mótgangshret fær margan blekt,
manndóms fetum brjálar,
en vér getum aldrei þekkt
alvalds metaskálar.
Þessi orð vildi ég mega gera
að mínum þegar rætt er um
afdrif stúlkunnar á Illuga-
stöðum, og gjarna vildi ég hafa
haft hagleik Simonar til að
segja þau. Ekkert er fjær mér
en að dæma hana eða kasta á
hana steini. En afskifti mín
að spíritistiskum rannsóknum
í meir en hálfa öld hafa stað-
fest mig í þeirri sannfæringu,
að eitt af því hræðilegasta
sem maður getur gert sé að
svifta sig lífi, en hugleiðingar
mínar um þetta efni eða til-
raun til skýringar, mundu taka
langtum meira rúm en þessari
athugasemd minni er ætlað.
Hitt skal endurtekið, að ég
dómfelli engan fyrir það, að
láta sér verða þetta á.
Svo skal ég vísa til þess, er
ég hefi áður um þetta Illuga-
staðamál ritað, ef einhver
skyldi kæra sig um frekari
greinargerð af minni hálfu.
Sn. J."
Kennarar
2 kennara vantar að barna og unglinga-
skóla Þorlákshafnar. Nauðsynlegt að
annar geti kennt ensku.
Nánari upplýsingar gefur skólastjórinn í
síma 38 Þorlákshöfn.
SKÓÍiANEFNDIN.
Skákklukkan
TAL, komin aftur.
Heildverzlun
Eiríks Ketiissonai*
Vatnsstíg 3 — Sími 23472 og 19155.