Morgunblaðið - 09.11.1966, Síða 12

12
MORCUNBLAÐID
Mlífvfkudagur §. nðv. 1988
Ömindur Ásgeirsson, forstjóri:
OlillFÉLÚGIN
Frjóls verzlnn — Verð-
lagseitirlit — Einoknn
UNDANFARNA daga hafa olíu-
félögin orðið fyrir nokkru að-
kasti í sumum dagblaða bæjar-
ins vegna hinna nýju söluskil-
mála, sem félögin hafa auglýst
sameiginlega í dagblöðunum.
Megintilgangur þessara reglna
hefur verið sá, að koma á sem
víðtækustum staðgreiðsluvið-
skiptum, en jafnframt hefur
verið haldinn opinn möguleiki
fyrir viðskiptamenn að halda
áfram mánaðarviðskiptum, svo
sem áður hefur tíðkazt, en að
vísu með nokkuð breyttu formi.
Söluskilmálum þessum hefur
verið vel tekið af öllum þorra
viðskiptamanna, sem kynnt
hafa sér þessar reglur, en til-
tölulega fáar óánægjuraddir
hafa heyrzt — en Við slíku er
að sjálfsögðu alltaf að búast
þegar breytt er um frá því, sem
áður hefur tíðkazt.
Ein af þessum óánægju rödd-
tim er „Þrándur í götu“ í dag-
blaðinu Vísi, sem, hinn 27. f.m.
gerir kröfu til þess að stofnað
verði nýtt oliufélag til að bæta
úr vandræðunum og í sama
streng tekur Alþýðublaðið í leið
ara 28. f.m., þar sem lagt er til
að stofnað sé nýtt almennings-
hlutafélag um olíudreifingu í
landinu vegna þessara nýju
söluskilmála olíufélaganna.
Þar sem hér er í aðalatriðum
um misskilning að ræða á hinum
reglum, sem olíufélögin hafa
sett um sölu og útlán á söluvör-
um sínum, tel ég skylt, f.h. Olíu-
verzlunar íslands h.f., að gera
opinberlega grein fyrir á . hvern
hátt málum þessum er nú fyrir
komið og hvaða sérstakar að-
stæður hafa leitt til þeirra ráð-
stafana, sem gera hefur orðið
sameiginlega af olíufélögunum,
1 því skyni að bæta úr því vand-
ræðaástandi, sem þessi mál vora
komin í:
Söluskilmálar olíufélaganna.
Samkvæmt hinum nýju sölu-
skilmálum olíufélaganna er það
aðalregla að vörukaup skuli
vera gegn staðgreiðslu, hvort
heldur sem keypt er í smásölu
frá benzínstöð eða frá olíustöð.
Þó geta þeir, sem þess óska, hafc
áfram mánaðarreikninga við olíu
félögin, eins og áður, og fengið
samandregna mánaðarreikninga
gegn því að þeir semji um slík
viðskipti og inni af hendi
greiðslu fyrir áætlaða mánaðar-
úttekt fyrir 15. dag greiðslumán-
aðar. Slíkir mánaðarreiknings-
menn fá síðan venjulega reikn-
inga yfir úttekt sínar í úttektar-
mánuði og ber að greiða þá fyr-
15. dag næsta mánaðar eftir út-
tektarmánuð. Greiðsluskyldan
hvílir þannig á viðskiptamann-
inum sjálfum og ber honum því
að sjá um að greiðslan sé kom-
in i hendur viðskiptafélags hans
fyrir lok 15. dag greiðslumán-
aðar. Breytingin samkvæmt hin-
um nýju reglum er því sú, að
olíufélögin krefjast tryggingar
af hendi viðskiptamannanna fyr-
ir úttektum þeirra og að við-
skiptamenn sýni framvegis
meiri reglusemi í greiðslum en
oft var áður. Með öðrum orðum
mætti einnig segja, að hinar nýju
reglur samsvari eins mánaðar
styttingu greiðslufrests gagn-
vart þeim aðilum, sem ekki
höfðu áður borgað slíkar fyrir-
framgreiðslur í sambandi við
reikningsviðskipti sín.
Nú er það auðvitað engan veg
inn sjálfsagt að allir viðskipta-
menn olíufélaganna eða ann-
arra verzlunarfyrirtækja eigi
rétt á því að hafa ótakmarkaða
opna reikninga án tryggingar,
svo sem oft hefur tíðkazt í sam-
bandi við olíuviðskipti, end'a má
eflaust segja með sanni að við-
skiptamenn olíufélaganna hér
hafi fengið hagstæðari kjör í
sambandi við lánsviðskipti en
gildir um önnur verzlunarvið-
skipti hérlendis og erlendis,
þannig að í allmörgum tilfellum
má hreinlega segja að um óreiðu
hafi verið að ræða. Yfirgnæf-
andi meirihluti viðskiptamanna
hefur hins vegar jafnan séð um
að gera upp viðskipti sín sam-
kvæmt þeim reglum, sem um
það hafa gilt á hverjum tíma,
enda er ekki gert ráð fyrir að
þeir verði fyrir neinum veruleg-
um útlátum eða óþægindum
vegna hinna nýju reglna.
Hins vegar er svo ráð fyrir
gert, að viðskiptamenn, sem
skulda olíufélögnum frá eldri
tíma, muni gera upp útistand-
andi skuldir sínar á tiltölulega
skömmum tíma, eftir því sem
frekast verður við komið, og er
slíkt að sjálfsögðu ekki nema
heilbrigðar og eðlilegar ráðstaf-
anir í sambandi við vangreiddar
eða seingreiddar útistandandi
skuldir.
Aukagjöld þau, sem olíufélög-
in hafa auglýst vegna bók-
færslu og innheimtu reiknings-
viðskipta, sem ekki hefur verið
samið um sérstaklega og fyrir-
framgreiðsla borguð fyrir, verð-
ur hins vegar innheimt af öllum
slíkum viðskiptum, enda ekki
ekki nema sjálfsagt að þeir séu
látnir gjalda fyrir greiðsludrátt-
inn þar sem þeir að öðrum kosH
sætu við betri kjör en þeir, sem
greiddu með staðgreiðslu eða
samkvæmt fyrirframgreiðslu í
mánaðarreikningi.
Rétt er að taka fram í þessu
sambandi, að þar sem söluvörur
olíufélaganna eru háðar verð-
lagseftirliti, var vart um aðra
leið að ræða en þá, sem að ofan
greinir, þar sem vitað var að
Önundur Ásgeirsson
verðlagsyfirvöld mundu ekki
fallast á að hækka almennt sölu
verð olíufélaganna á þann hátt,
að hægt væri að gefa stað-
greiðsluafslætti gagnvart þeim
viðskiptamönnum, sem keyptu
gegn staðgreiðslu. Ennfremur er
rétt að benda á það, að mánaðar
reikningsviðskipti með fyrir-
framgreiðslu samkvæmt auglýst
um reglum olíufélaganna munu
verða allmiklu ódýrari í fram-
kvæmd en ef hin leiðin hefði
verið farin og öll mánaðar-
reikningsviðskipti skulduð út á
hærra verði. Með núverandi fyr-
irkomulagi eru umsamin mán-
aðarreikningsviðskipti skulduð
út á sama verði og staðgreiðslu-
viðskipti, þ.e.a.s., verð sam-
kvæmt hinum nýju reglum gagn
vart viðskiptamönnum er hið
sama og áður gilti.
HEIMSINS
HRAÐASTA
I
Innheimta reikningsviðskipta:
Nú skyldu menn varast að
halda því fram að reikningsvið-
skipti á íslandi sé einfaldur
hluti í framkvæmd. Fjöldi sölu-
reikninga hjá Olíuverzlun fs-
lands h.f. á árinu 1965 í Reykja-
^vík nam um 70 þúsund reikning
um, þ.e. um 6 þúsund reikninga
á mánuði. Augljóst er að að baki
innheimtu slíks reikningsfjölda
er geysilegt starf og liggur við
að, við núverandi aðstæður, sé
slík innheima allt að því ófram-
kvæmanleg. Þetta stafar m.a. af
því að hér á landi hefur aldrei
tekizt upp sá háttur að greiða
reikningsviðskipti með tékkum,
svo sem gert er í öllum öðrum
löndum. Misnotkun tékk á und-
anförnum árum hefur færzt
mjög í aukna og gert það að
verkum að margir vilja ekki
senda tékka nema senda þá í
ábyrgðarbréfi, sem veldur bæði
sendanda og móttakanda óþæg-
indum.
Hér eiga tékkadeildir bank-
anna og annarra lánastofnana
verulega sök á, þar sem þær hafa
ekki beitt sér fyrir því að nota
krossaða tékka til greiðslu
reikningsviðskipta. Tékkar eru
krossaðir með því að sett eru
tvö samhliða strik þvert yfir for
síðu tékkans eftir að hann hefur
verið stílaður á nafn viðtak-
anda. Slíkur tékki er ekki fram-
seljanlegur og aðeins nothæfur
í því eina tilfelli að hann sé lagð
ur inn á nafn þess fyrirtækis eða
þess aðila, sem hann er stílaður
á, hjá viðskiptabanka hans.
Slíkur tékki verður ekki hafinn
í banka eða notáður á neinn
annan hátt og er þetta því full-
nægjandi trygging fyrir að
greiðslur komist til skila. Greiðsl
ur reikningsúttekta með kross—
uðum tékkum mundi tvímæia-
laust greiða úr miklum vanda í
sambandi við innheimtu slíkra
reikninga.
Ég hefi hér að framan gert
í aðaldráttum grein fyrir þeim
nýju reglum, sem nú gilda hjá
olíufélögunum um reikningsvið-
skipti, þannig að þeir sem ekki
hafa áhuga eða tíma til að lesa
langt mál gætu fengið stutt yfir
lit um þessi mál og leiðrétt ýmsa
mistúlkun, sem fram hefir kom-
ið á opinberum vettvangi ný-
lega varðandi það. Fyrir hina
sem áhuga hafa á að kynna sér
þessi mál nánar, vildi ég bæta
við eftirfarandi:
Samstaða olíufélaganna.
A undanförnum árum hefur
mikið verið rætt um eflingu
frjálsrar verzlunar á íslandi og
nauðsyn þess að koma á sam-
keppnisaðstöðu í þjóðfélaginu.
Að því er olíudreifingu og sölu
varðar eiga þó þessi mál langt í
land. Samkeppni I viðskiptalíf
inu kemur venjulega fram með
eftirfarandi þrennum hætti:
a) f innkaups- og söluverðum.
b) í gæðum þess varnings, sem
seldur er.
c) f þjónustu þess verzlunar
fyrirtækis, sem selur vöruna.
Skulu nú þessi atriði rakin
hér nokkuð nánar í sambardi
við olíuinnflutning og olíusölu
hér á landi.
Olíuinnkaup:
Það er alkunna að þegar
ágústmánuði 1953, settu löndun
arbann á íslenzkan fisk í brezk-
um höfnum, tókust samningar
milli íslenzku ríkisstjórnarinnar
og Rússa um að Rússar keyptu
mikið magn af freðfiski af fs-
lendingum en í stað þess keyptu
fslendingar benzín, gasolíu og
brennsluolíu af Rússum. Samn-
ingar þessir voru á þeim tíma
báðum þjóðunum hagstæðir og
eðlilegt að slíkir samningar
yrðu gerðar á þeim tíma og við
þær aðstæður, sem þá ríktu
íslenzku olíufélögin voru þeg-
ar í stað gefin fyrirmæli um að
taka t fangreindar olíutegundir
frá Rússlandi og hófst sá inn-
flutningur í septembermánuði
1953 og hefur staðið samfellt
síðan. Að því er olíuinnflutn
inginn varðar var sá samningur
mjög hagstæður Rússum. Þeir
fengu hér nýjan markað me5
hagstæðum verðum og hafa
aldrei þurft að greiða neitt fyr-
ir innflutningsaðstöðu, sem var
fyrir hendi hjá íslenzku olíu-
félögunum. Samningar um olíu-
kaup þessi hafa jafnan siðan ver
ið gerðir milli viðskiptamála-
ráðuneytisins og hins rússneska
útflutningsfyrirtækis og síðan
verið framseldir olíufélögunum
til framkvæmdar. Með þessum
samningum er að sjálfsögðu
ákveðið af hendi ríkisvaldsins,
að öll íslenzku olíufélögin kaupi
sömu vöru með sömu kjörum
frá Rússum og, samkvæmt nú-
verandi samningum, eru kaup
þessi miðuð við c.i.f. skilmála.
Um frjáls innkaup á þessum
vörutegundum hefur þannig
ekki verið að ræða á ofan-
greindu tímabili.
Útsöluverð á olíum:
Útsöluverð á olium hefur ver
ið ákveðið af verðlagsyfirvöld-
um frá því verðlagseftirlit var
tekið upp á árinu 1938. Flestir,
sem þessum málum eru kunnug-
ir, munu þeirrar skoðunar að
verðla^seftirlitið á almennum
söluvörum hafi reynst neikvætt,
þar sem framkvæmdin hefir ver
ið fólgin í því að gengið hefur
verið úr skugga um það að rétt
prósentuálagning væri lögð of-
an á kostnaðarverð vörunnar, en
starfsmehn verðlagseftirlitsins
hafa að sjálfsögðu ekki haft
neinn möguleika á því að kanna
hvert væri rétt kostnaðarverð.
Hefur slíkt verðlagseftirlit þann
ig frekar þjónað þeim tilgangi
að halda uppi verði en að halda
því niðri.
Öðru máli gildir um fram-
kvæmd verðlagseftirlits í sam-
bandi við útsöluverð á olíum.
Svo sem áður var frá skýrt er
innflutningsverð á olíum ákveð
ið með heildarsamningum milli
ríkisstjórnar íslands og sovézkra
yfirvalda og er því vandalaust
fyrir verðlagsyfirvöld að ganga
úr skugga um raunverulegt
kostnaðarverð vörunnar. Þar
sem hér er ennfremur um mjög
mikið magn að ræða, er tiltölu-
lega einfalt mál fyrir verðlags-
yfirvöldin að ákveða verðlag
með mikilli nákvæmni, og hefur
á undanförnum árum verið geng
ið svo langt í þessu efni að olíu
félögin öll hafa selt þrjár aðal-
sölutegundir sinar, þ.e. benzín,
gasolíu og brennsluolíu, án þess
að það skilaði nokkrum raun-
verulegum hagnaði til að mæta
eðlilegri fjármálamyndun og
þessu sambandi skal það upp-
framþróun í þessum málum. í
lýst, að í lok ársins 1965 var
gert yfirlit yfir nettóafkomu
Olíuverzlunar fslands h.f. af
sölu ofangreindra þriggja vöru-
tegunda á tímabilinu frá 1. jan-
úar 1957 til miðs árs 1965. Yfir-
lit þetta bar með sér að á tíma
bilinu hafði Olíuverzlun íslands
h.f. orðið að greiða með þessum
viðskiptum 2 milljónir króna,
þ.e. að þessarar fjárhæðar hafði
orðið að afla af öðrum viðskipt-
um fyrirtækisins til þess að
standa undir sölu á þessum
þrem vörutegundum, sem verð-
lagðar voru af verðlagsyfirvöld-
um.
Slík framkvæmd verðlagseftir
lits hljóti í sjálfu sér að verá
það að gæta hagsmuna neytend-
anna, þá ber þeim einnig að
Framhald á bls. 17.
f
m
r
SKRÚFUFESTING
Umboðsmaður á íslandi fyrir
TIIE RAWLPLUG CO. LTD., Kingston, Surrcy, Englandi:
John I.indsay, Austurstræti 14, Reykjavík. Sími 15789.
rViuiimgarsala
Seljum í dag og næstu daga, allar barna- og ungl-
ingaúlpur, þar sem við höfum hætt framleiðslu á
þeim. — Verð allt niður í kr. 150,00.
Nælonblússur og sloppa og einnig ýmsa gallaða
vöru svo sem; rúmteppi, sængur og fleira.
Blófeldur hf.
Síðumúla 21.