Morgunblaðið - 11.01.1967, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. JANÚAR 1967.
13
Jóhann Hafstein, dómsmálaraðherra, varaformaður Sjálfstæðisflokksinsr
Samanburður við
„vinstri stjórnina44
Forustuhlutverk viöreisnarstjórnar
Til þess að gera sér grein
fyrir þvá, hvort vi'ðreisnax-
etjórnin standi vel að vií'gi og
ibvemiig hiún bafi rækt sitit for-
ustuhlutverk, er kannske nokk-
uð titt glöggvunar að gera sér
grein fyrir saimanlburði, sem oft
igetur vaipað meira Ijósi á það
mál, sem ætlunin er að skýra.
En s amanburður inn mætti t.d,
Belast i því að varpa fram
Iþeirrl spurningu, hvernig
irækti vinstri stjórnin sitt for-
ustuhlutverk 1 íslenzkum stjórn
málum, en það má segja að það
eé sú níkissjónni, sem fór með
völ'd áðuir en viðreisnin hófst
Ihér á landL Og þar get ég farið
mjög fLjótt yifir sögu,
Tvö meginatriði
Kún Lýsti yfir tveim aðal-
atriðum, þegar húm tók vi’ð
völdum eftir allþingiskosning-
»rnar 1966 — að hún ætlaði að
konta með va.nanJ.eg úrræði i
efnahagamálum þjóðarinnar,
lleiða þjóðin* út úr eyðimörk-
Inng eims og fiorsæ-tisnáðherr-
ann sagðL það átiti að gera alls-
lierjarútotekt á þj óða-rfbúinu fyr-
ir opnum tjöldum, og í öðru
ttagi sagði þessi níkisistjórn, að
Iherinn ætoti að fiara úr laindi,
varnarliðið skyldi hverfa.
Þessi voru tvlö meginmál
etj órnarinnar, fyrir utan ýmis-
legt arnnað, eins og þegar Lúð-
Vík lofaði 16 togurum, sem
aldrei kanvu, og var kaillaður
Lúðvík sextándL eins o>g menn
muna, um það leytL sem mesto-
w silártotur vax á honum út af
(þessum 16 toogurumru Þá var
Þjóðvifljinn búinm að segja frá
þvtí, að menn væru farnir út tM
•ð kaupa togarana. Þeseir tog-
•rar komu svo aldireL Seinna
fcomu svo smátt og smátot, löngu
•ftir að stjórnin var farin, 12
að níkiisstjórninni hafi verið
vorkunn, þegar Alþingi kom
saman um haustið 1956, enda
taldi ríkisstojórnin sig þá ekki
viðbúna, en hún var búin að
kalla tM sérfræðinga og það
var niú aðeins að bíða eftir því,
að þeir lykju rannsókn á þjóð-
aiibúskapnum, „úttektinni“, sem
þjó'ðin átotoi svo að fá að sjá. Bn
bún gaf sér þó tíma til að senda
þjóðinni „jólagjöfina" fyrir ára
mótin 1956 og 1:967, það voru
300—400 mtillj. kr. nýjar álögur
if. bH'i, án þess að um nokkur
varainileg úrræði væri að ræða.
Svo leið allur veturinn, að
aldrei komu varanlegu úrræð-
in. Svo kom haustið 1957 og þá
kom mú Bysteinn með sáii fjár-
Lög í annað skipti, lagði þau
fyrir í upphafi þings, eins og
stj órnarskráin kveður á um,
að gera sfcúM. Og nú skyldi
maður ætla, að þarna væri að
finna úrræ'ði og skýringar á
þvtL hvert stoefna ætti i efna-
hags.máikmum. Það var engan
vegin-n! Heldur var sagt, að
það ætti enn eftir að athuga
það mál betur og ríkisstjórn-
inni hefði ekki unnizt tími til
þess að tala við sína stuðnings-
flokka. Þettoa er held ég aiveg
eimtök yifirlýsing í fjárlaga-
frumvarpi og hefir aldrei sézt
þar fyrr eða siíðar, að ríkis-
stjórn leg.gi ófullkomið fjár-
lagafrumvarp fram og aiflsaki
sig með þvi, að henni hefði
ekki gefist tími eða tóm til að
tala við sitt stuðningslið.
Og svo leið fram að jólum
og menn átotu kannske von á
annarri jóiagjöf, en það varð
niú ekkL Um þessi jól fengu
menn bara ekki neitot — og síð-
an leið fram á vor. Ég held,
framkvæmdir
að það hafl verið komið fram
í maií, þegar „þjargráðin" fædd-
ust, alveg í lok þingsins. Þá
voru það efnahagsráðstafanir,
sem forsætisráðherra fylgdi úr
hlaði með þeim orðum, a’ð hér
væri ekki um nein „varanleg
úrræði" að ræða, og þau úr-
ræðL sem þarna vœri lagt till,
þau mundu ekki nægja og það
ætti eftir að reyna á, sdðar á
érinu, hvort rikisstjórninni tæk
ist að finna úrrasðL sem gætu
leyst vanda efnahagsmálanna,
því verðbólgan hafði farið sí-
vaxandi, vaxið um 25% á þess-
um skamma tíma, sem stjómin
hafði setið. En þegar þessi
Jbjargráð“ voru lög'ð frarn, þá
skeðu þau undur, að ful'ltrúar
verkalýðsins, sem stjómin sagð
ist hafa samvinnu við og vera
studd af, lýstu því yfir, að þess-
ar leiðir í efnahagsmálunum,
sem þarna væri lagt til, að
farnar yrðu, brytu algjörlega í
bága við þá verðstöðvunar-
stefnu, sem níkisstjórnin og
full'trúar verkailýðsins hefðu áð
ur verið búnir að koma sér
saman um. Það væri óhjá-
kvæmilegt, a’ð dýrtíðin myndi
myndarlegt forustuhl'utverk, þá
held ég að samanþurðurinn
verði ekki mjög erfiður, sem ég
kem að seinna.
Brottför varnarliðsins
En rak þá þessi ríkisstjórn
ekki herinn úr landi? Strax —
nokkrum mánuðum eftir að
stjórnin tók við völdum með
fyrrgreindu fyrirheiti, byirjuðu
viðræður, í nóvemibermánuði
1956, mil'lá fulltrúa ríkisstjórnar
íslands og níkisstjórnar Banda-
ríkjanna um áframhaldandi
dvöl Bandaríkjahers hér á
JandL Og það var gefin út yfir-
□ ----------Q
Fyrsta grein
□ ----------□
lýsing af ríkisstjórnum fslands
og Bandaríkjanna í desemíber
1956, þar sem segir svo orðrétt:
„Viðræðurnar hafa leitot til
samkomulags um, að vegna á-
nú sé kominn í eina mestou
trúnaðarstöðu blaðs síns sem
fróttaritari þess í Hvíta hiúsinu,
— þessi maður birti skeyti í
New York Times 26. nóvemiber.
Þar segir: „fsland hefur fallizt
á að láta bandarískt herlið hafa
áfram yfirstjórn hinnar hern-
aðarlega þýðinganmjklu Kefla-
víkurstöðvar, — en gegn
gjaldi". Síðar segir í fregninni:
„Ðandaríkin fallast ennfremur
á að veita íslandi efnahagslega
og fjármálalega aðstoð.....“.
í framhaldi af þvi er sagt, að
sú aðstoð muni á næstu mánuð-
um nema 30 millj. dollara. Sú
upphæð hefur a'ð vísu reynzt
vera miklu hærri heldur en
veitt hefur verið. En þegar
Þjóðvil'jinn birti þessa fregn
undir þeirri fyrirsögn, sem nú
skal greina: „Mjög alvarlegar
fréttir um hernámssamningana
í New York Times“, þá sagði
Þjóðviljinn: „Alltaf eru silfur-
peningarnir 30““.
Það var þá komið svo, að
stjórnin, sem hafði tekið við
völdum með þau fyrirheit að
láta varnarliðið fara úr landi
hafði gert samning um áfram-
haldandi dvöl þess hér — og
„gegn þrjátíu silfurpeningum“,
eins og Þjóðviljinn sagði.
Nú veit ég, góðir áheyrendur,
að ég þairf ekki að minna ykk-
ur á hina gömlu sögu Bitolíunn-
ar, þegar Júdas þáði 30 silifur-
Jóhann Hafstein, dómsmálaráðherra á heimili sínu.
vaxa stórlega fyrir áthrilf þess-
ara ráðstoafana og það var tek-
ið sérstaklega fram, að ful'ltrú-
ar verkalýðsins töldu þetta al-
gjört brot á samkomulagi og
samlþykktum, sem gerðar höfðu
veriið á 25. Alþýðusamtoands-
þingi. Forsætisráðherrann lýsti
einnig sjlálfur yfir, að þau væru
alveg ófullnægjandL Og hann
reyndist sannspár að þessu
leyti, þvd að 4. desemtoer þetta
sama ár gafst stjórnin upp. Þó
hlöfðu verið lagðir á nýir skatt-
or, eitthvað um 800 millj. kr„
með „tojargráðunum" í maí-
mánu'ði. Samtals hafði stjórnin
þannig lagt á eitthvað 1200—
1300 millj. kr. nýja skatta, og
aldrei hefir nein ríkisstjórn
verið svo dugleg á þessu
sviði á svo sfcömmum tíma. En
þá lýsti florsætisráðherrann því
yfir, 4. desemtoer 1958, að það
væri ekki samstaða um nein
úrræði í níkissbjórninni og fyr-
ir sér lægi ekki annað en biðj-
ast lausnar.
Ef mönnum sýnist þetta vera
stoands þess, er skapazt hefir 1
allþj óðamál um undanfarið og á-
framhaldandi hættu, sem steðj-
ar að öryggi íslands og Noirður-
Atiantsalhflsníkjanna, sé íþörf
varnarliðs á íslandi samkvæmt
ákvæðum va rnars amn i ngs ins“.
Þannig hljóðaði þá boðskapur-
iinn í desemtoermánuðL
Ég beld a'ð það sé fljótast að
fara yfir sögu með því að vitna
í örMtkm kafla úr landsfuindar-
ræðu Bjarna Benediktssonar
1959, þegar hann gerði gnein
fyrir þeseari frammistöðu
vinstri stjóma.riimar, en þar
segir m.a.:
„En eins og ég sagði áðan,
þá var mjög tjöldum hulið það,
sem raunverulega gerðisto í sam
toandi við þær umræður, er áttu
sér stað í síðari hluta nóvem-
toer 1956. Storax og þeim var
lokið, birti bandarískur fregn-
ritoari frá einu öruggasta stór-
tolaði heiims, New York Times,
maður að nafni Felix Belair,
sem þá var fréttaritari þess á
NorðurJöndum, en ég hygg áð
peninga fyrir að svíkja meist-
ara sinn með kossi. En Júdas —
hann iðraðist synda sinna og
gekk út og hengdi sig, en komm
únistarnir sátu steiiiþegjandi og
rólegir áfram í vinstri stjórn-
inni. Þjóðvil'jinn sagði frá þvi
16. desemtoer 1958, eftir að
stjórnin var farin, að það hefði
verið gerð eftirfarandi sam-
þyfcfct á flokksstjórnarfundi
Sósíalistaflokksins, en sá flokfcs
stjórnarfundur hefði staðið 1.—
3. des. og 4. desember fór stjórn
in frá: „Samþykkt Al-
þingis um uppsögn berverndar-
samningsins verði þegar í stað
látin koma tii framkvæmda.
Flokksstjórnin felur miðstjóm
fkikksins a'ð ákveða, hvenær
gera beri brottför hersins »ð
úrslitaskilyrði um stjórnarsam-
®tarf“. En da.ginn eftir sagði
toara Hermann af sér og öllu
sínu liði og alls ekki eftir nein-
um kröfum frá kommúnistun-
um og þeir lýstu þvlí margsinnis
yfir, að það hefðu verið Fram-
Framh. á bls. 23.
og
f OKTÓBER og nóvember sl. mætti ég á allmörgum fundum
Sjálfstæðismanna. Sérstaklega eru mér þó í huga Byggðaþing
ungra Sjálfstæðismanna, haldin í Hafnarfirði og á Akranesi,
aðalfundur Fulltrúaráðs Sjálfstæðisfélaganna í Reykjavík og
fundur Sjálfstæðisfélaganna í Kópavogi. Á þessum fundum
leitaðist ég við að skilgreina, hversu viðreisnarstjómin, sem
upphaflega tók við eftir alþingiskosningarnar 1959, hefði rækt
hlutverk sitt og hvaða ferill lægi að baki þessari rikisstjórn
í löggjöf og framkvæmdum.
Þessar ræður vora fluttar bdaðalaust, nema hvað minnis-
atriði voru „punktuð“ niður. Á fundinum í Kópavogi var ræða
min fest á segulband. Er það, sem hér birtist, að mestu eftir
því ritað. Hafa verður þetta í huga þegar eftirfarandi er lesið
og eins hitt, hvenær það er flutt. — J. H.
1 Ég mun 1 yfirliti þvi sem hér
birtist, fjalla um forustuhlut-
verk viðreisnarstjórnarinnar, —
löggjöf og framkvæmdir. í því
felst að reyna að gera sér
grein fyrir þeim ferU, sem
liggur að baki þeirri við-
reisnarstjórn, sem mynduð var
eftir alþin g Lskosn in ga mar 1959,
undir íorsæti Ólafs Thors.
Að sjálflsögðiu hefir hver
ítíkLsstojórn það hlutveT'k að
r-ækja íorustu í stojómmálum
landsins á hverjum toíma og
Ihún verður að verulegu leyti
idæmd eftir á eftir því, hvernig
Ihenni hefir tekizt að rækja sitt
iflo r ustuíhil.utverk, hvorto hfún hef
ir rækt það betur eða ver.
stáfekip, 250 lestir að stoærð,
eins og síldarskip, sem nú eru
almennt keypt hér á land'L
voru kallaðir „tappatogarar" í
upþhafL svona tH háðungar tog
araioflorðunum, þvá þa'ð kom
ald'rei neitot af lofuðu togurun-
ura. En ég ætla ekki að fara
almennto út í máJ vinstri stjórn-
arinnar, heldur staldra aðeins
við þau tovö meginmáL sem ég
nefndb
Úrræðin í efnahags-
málum
Komu þá varanleg úrræði I
efnaihagsmálunum? Nei! Þau
komu aldreL Við skulum segja,
/