Morgunblaðið - 03.03.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. MARZ 1967.
Útgefandi:: Hf. Árvakur,’ Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
í lausasölu kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
„ÁBNI FRIÐRIKSSON
T> ík ástæða er til þess að
fagna því að íslendingar
eignast nú nýtt og fullkomið
síldarleitarskip. Á því fer vel
að þessu skipi hefur verið
valið nafnið „Árni Friðriks-
son“. Dr. Árni heitinn Frið-
riksson, fiskifræðingur, vann
mikið og merkilegt braut-
ryðjendastarf, ekki sízt á
sviði íslenzkra síldarrann-
sókna. Þessi mikilhæfi vís-
indamaður var þekktur víða
um heim og var sýndur mik-
il'l trúnaður af alþjóðlegum
samtökum á sviði fiskirann-
sókna og haffræði. Er óhætt
að fuilyrða að hið nýja síldar
leitarskip muni verða ómet-
anlegur fengur fyrir íslenzk-
ar fiskirannsóknir og hafrann
sóknir. Þáttur hinna hagnýtu
vísinda í atvinnvlífinu verð-
ur stöðugt ríkari. Það hefur
m.a. sannazt greinilega á síld-
veiðum okkar íslendinga und
anfarin ár. Þar hefur ötult
vísindastarf ásamt nútíma-
tækni valdið byltingu. Á
Jakoib Jakobsson fiskifræð-
ingur miktar þakkir skilið
fyrir framlag sitt á þessu
sviði. Ýmsir «ðrir ágætir vís-
indamenn eiga þar einnig
hlut að máli.
Hið nýja síidarleitarskip
verður búið öllum fuiikomn-
ustu tækjum og er um 440
tonn að stærð. Verður það
væntanlega afhent í júní eða
júlí í sumar.
Á síðasta þingi voru sam-
þykkt lög urn smíði síldarleit-
arskips og um síldargjald.
Flutti ríkisstjórnin frumvarp
um það í samráði við forustu-
menn útvegsmanna og sjó-
manna. En með þessum lög-
um var ákveðið að greiða
skyldi sérstakt gjald af síid-
arafurðum sem fluttar eru til
útlanda og tekjur af því
rénna til greiðslu byggingar-
kostnaðar síldarleitarskips
samkv. nánari ákvörðun sjóv
arútvegsmálaráðneytisins. —
Jafnframt var ríkisstjórninni
heimilað að taka lán til þess
að greiða byggingarkostnað
skipsins til bráðabirgða. Gert
er ráð fyrir að andvirði skips
ins hafi verið greitt að fullu
á árinu 1973. Má því segja
segja, að ríkisstjórnin, út-
vegsmenn og sjómenn hafi
sýnt mikinn myndarskap og
skilning á þörfum sjávarút-
vegsins fyrir nýtt og ful'lkom-
ið síldarleitarskip.
Auk þessa nýja sföarleit-
arskips, sem jafnframt mun
verða búið tækjum til haf-
rannsókna hefur im4qnfarið
verið unnið að un^mhúningi
byggingar fullkom^s haf-
rannsóknarskips, sem verður
allmiklu stærra, en lnnð skio
sem nú er að verða fullbúið.
Verður bygging þessa haf-
rannsóknaskips e.t.v. boðin út
á þessu ári. Má því segja að
vel horfi um bætta aðstöðu
til síldarleitar og hvers kon-
ar vísindastarfsem i í þágu
íslenzkra fiskveiða og sjávar-
útvegs. Er vissulega rík
ástæða til að fagna því. Sjáv-
arútvegurinn er í dag og verð
ur vafalaust lengi enn horn-
steinn íslenzks efnahagslífs.
Þess vegna ber brýna nauð-
syn til þess að taka hin hag-
nýtu vísindi í þjónustu hans
í eins ríkum mæli og frekast
er kostur.
DAGBLÖÐIN
I> jarni Benediktsson, for-
*■* sætisráðherra, hefur nú
lýst því yfir á Allþingi, að
ríkisstjórnin muni ekki beita
sér fyrir ríkisstyrk til dag-
blaða en hins vegar íhugi hún
nú aðgerðir til þess að létta
útgjöldum af dagblöðum og
aðra fyrirgreiðslu. I svari við
fyrirspurn Einars Olgeirs-
sonar um þetta efni fórust
forsætisráðherra orð á þessa
leið:
„Ríkisstjómin hefur ekki,
a.m.k. að svo komnu ákveðið
að nein heildarlöggjöf verði
sett, eða frv. þess efnis borið
fram. Hitt er til athugunar,
en þó ekki til hlítar á'kveðið,
hvort unnt sé að létta af blöð-
unum vissum útgjöldum,
þannig að gera þeim auðveld-
ara um ;útgáfu en verið h-efur
og þannig að slíkt verði með
sanngirni gert, án þess að á
aðra sé haílað, svo og að dag-
blöðin fái greiðslur af há'lfu
ríkis og ríkisstofnana fyrir
þjónustu, sem þau hafa innt
af hendi í þágu þessara að-
ila, hingað til ókeypis, en eðli
legt má telja að þau fái
greiðslur fyrir.“
Þær umræður, sem fram
hafa farið um mál þetta hér
á landi hafa mjög beinzt að
því, að taka beri upp ríkis-
styrki, annað hvort til blaða
eða stjórnmálaflokka. Sums
staðar hefur þetta verið gert,
annars staðar ekki. Mbl. hef-
ur frá upphafi lýst sig mót-
fállið slíkum ráðagerðum,
enda mundi sú hætta óhjá-
kvæmilega skapast við sliíkt
fyrirkomulag að blöðin yrðu
um of háð þeim aðila, sem
þau byggðu fjárhagslega af-
komu sína að töluverðu leyti
á. —
Hins vegar hefur Mbl. jafn
framt lýst þeirri skoðun sinni
að auðvelda mætti dagblaða-
útgáfu með öðrum hætti og
yfirlýsing forsætisráðherra
nú bendir til þess að það sé
nú ríkjandi sjónármið innan
Sorgin varð einráð
dag einn í Aberfan
- og eftir situr tóm og beizkja
EFTIR hið hörmulega slys í
Aberfan í Englandi, er gjall-
haugur hrundi á skólahúsið
og varð fjölda barna að bana,
streymdu peningagjafir til
bæjarins hvaðanæva að úr
heiminum. Sennilegt má telja,
að hugsunin, að baki þessum
peningasendingum hafi verið
sú að létta syrgjandi aðstand-
endum harma þeirra. Öllum
var ljóst, að peningagjafir
gátu ekki komið í stað barn-
anna, en þeir gátu ef til vill
orðið til þess, er fram liðu
stundir, að foreldrunum reynd
ist auðveldara að sætta sig við
orðinn hlut og jafnframt, að
unnt yrði að gera eitthvað
meira en ella fyrir þau börn,
er eftir lifðu og bæta hag íbú-
anna almennt. Engum, er
gjafir sendu, kom til hugar að
nauðsynlegt væri að senda
með þeim miða, þar sem ná-
kvæmlega væri sagt fyrir
hvernig þeim skyldi ráðstaf-
að. En nú hefur komið í' ljós,
að þess hefði vissulega verið
þörf.
Fégjafirnar bárust flest all-
ar til „aðstandenda barnanna,
sem létust í Aberfan", eins og
það var venjulega orðað — og
bæjarstjórnin setti á laggirnar
nefnd til þess að veita fé-
gjöfum móttöku og ráðstafa
þeim. En nú er risið í bænum
ágreiningsmál um það, hvern-
ig verja beri þessu fé. Bæjar-
stjórnin hefur úrskurðað, að
það sé allt of mikið til þess,
að því verði skipt milli ein-
stakra bæjarbúa, og því grip-
ið til þess ráðs, að úthluta sér-
hverri fjölskyldu bæjarins tvö
h u n d r u ð sterlingsþundum,
hvort, sem hún varð fyrir því
að missa eitt þarn eða fleiri —
eða alls ekkert. Þeir sem harð-
ast urðu úti fengu raunar
250 sterlingspund. Afgangur-
inn var lagður í sjóð, sem
bæjarstjórnin hefur ákveðið
að nota til einhverra al-
mennra framkvæmda.
Enginn vafi er, að sögn
þeirra, er til þekkja í Aberfan,
að það kemur sér vel fyrir
bæjarstjórnina að fá þetta fé
til framkvæmda, því að pen-
ingakassi bæjarins er víst oft-
ast heldur léttur. En íbúarn-
ir, — og þá fyrst og fremst
aðstandendur barnanna, þeir,
sem eiga um sárt að binda og
telja, margir að minnsta kosti,
að slysið mikla hafi að nokkru
leyti átt rætur að rekja til
vanrækslu og hugsunarleysis
bæjaryfirvaldanna, — eru sár-
reiðir og telja algerlega á-
stæðulaust, að bæjarstjórnin
fái þetta fé til að ráðskast
með.
Mál þetta sýnir gjörla hver
vandamál geta risið vegna
slíkra fégjafa eftir slys. Bæj-
aryfirvöldin í Aberfan segjast
hafa lagt þann skilning í fé-
gjafirnar, að þær væru ætlað-
ar til aðstoðar við bæjarfélag,
er orðið hefði fyrir sáru tjóni,
en ekki einstaklinga þess. Og
sumir telja meira að segja á-
stæðulaust að láta allt féð
renna til Aberfan bæjarfélags-
ins — heldur vilja að það
renni í sjóð, er yrði notaður
til að aðstoða námabæi eða
héruð, sem yrðu fyrir slysum
á borð við Aberfan. Eftir
þeirri túlkun að dæma, mætti
nota féð til að aðstoða ihvaða
bæjarfélag sem væri, að
minnsta kosti í Wales.
Hugsanlegt er, að bæjarbú-
ar í Aberfan hefðu sjálfir
komizt að sömu niðurstöðu,
eða svipaðri, hefðu þeir feng-
Eitt af ibúðarhúsunum í Ab-
erfan stutt bjálkum svo það
ekki hrynji.
ið aðstöðu og næði til að
hugsa málið og ræða það sín
í milli, — en til þess kom
aldrei. Ákvörðunin um notkun
fjárins var tekin, án vitundar
eða vilja þeirra. Bæjarstjórnin
skipaði, sem fyrr sagði, nefnd
til að taka við fégjöfunum,
tíu manna nefnd og það var
ekki fyrr en eftir töluvert
Framhald á bls. 24.
ríkisstjórnarinnar. Ef horfið
verður að því ráði, sem for-
sætisráðherra reifaði nokkuð
í yfirlýsingu sinni á Alþingi
er þar raunar um að ræða
áframhald af þeirri s'kipan,
sem ríkt hefur í áratugi, þar
sem blöðin hafa notið sér-
stakra kjara á sumum svið-
um, svo sem í sambandi við
síma- og póstþjónustu.
Frjáls dagblöð, óháð ríkis-
valdinu, eru hverju þjóðfé-
l'agi mikilsverð stoð og þess
vegna er það grundvallar-
atriði í ölium tilraunum til
þess að auðvelda dagblaða-
útgáfu að ekki sé horfið að
því ráði að gera dagblöðin
háð ríkisvaldinu með beinni
styrkveitingu þess.