Morgunblaðið - 07.09.1967, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 07.09.1967, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. SEPT. 1967 Ekki er m.eð öllu Ljósit hvers vegna Amer marslkiáLkiur ákvað iað rsyna að steypa Nasser fbr- seta af stóli. En þó er talið, að foringjium egypzka hersins hafi sviðið sárt, að þeir voru neydd- ir til að taka á sig ábyr.gðina atf ósigrinuim fyrir ísr.aeismönnum, og einnig er talið líklegt, að þeir 'hatfi verið reiðir Nasser etft- ir á vegna þess, að hann leiddi þá úit í sityrj'öldina við ísraels- menn. Önnur skýring er sú, að Nasser hatfi liátið haindtatka liðs- forinigjana til að auðivelda frið- arsamninga við ísiraelsmenn, en hún er ekki talin eins litoleg og hin fyrri. Ky hershöfðingi er sagður hiafa fullan hug á því að tryggja sér mikil völd eftir kosningarn- ar. Talið er, að Thieu hatfi heit- ið Ky því að búa svo um hnút- ana, að hsnn sem varaforseti fái miikil völd, en hlutvark for- seta og vana.for.seta eru ekki ná- kvæmtega skil'gr'eind í hinni nýju stj'órnarskrá. En að auki vill Ky gegna áfram störfum for sætisráðherra, og þar sem • allt bendir til þess, að hann hatfi tryggt sér meirihliuta í öldiungia- deild þingsin.5 í kosningunum, gæti hann fengið S'am.þykkta nauðsynlega breylingu á stjórn- ars'kránni til þess að halda em- bættinu. P.andarikjaim. nn hatfa lagt fast sð Thiuu, að skipa ó- breyttan borgara í embætti for- sætisráðiherra. svo að mynda m.egi stjórn á breið.um grund- velli. Skipulögð hryðjuverkastarf- semi úr norðri trutflaði víða kosningarnar, og kosningar gátu ekki farið fram á stór.um svæð- um, sem eru á valdi Vietcong. Herforingja.stjórnin notaði völd sín til 'hins ítrasta til þess að tryggja kosningu Thisus c.g Kys. Af eðliLegum ástæðum var lát- inn í ljós uggiur um að svik væru höfð í frammi. En kosn- ingarnar virðast hatfa farið eins heiðarl.ega fram og við hefði mátt búast í lándi, þar sem styrjöld geisar. Mesta athygli vafcti hið mikla fylgi, er lögfræðingurinn Tru- ong Dimh Dzu hl'aut, en h,ann hefu.r 'hvatt tíl þess að hatfnar verði samningjaviðræður við stjórnina í Hanoi. Dzu berst nú Nasser heilsar Feisal í Khartoum. Milli þeirra stendur Ahmed Maghjoub, forsætisráðherra Súdans. fa 'ið hefur ríkt í stjórn.máLum Suð u r-IViietn a.m, líkt og eftir fall Diem-sijórnarinnar. Alvarleg 'hætta er nú á götuó>eirðum og mótmælaaðigerðum. En ef ásland ið veiður friðsamlegt og sannað verður að kosningasviik hafi ekki átt sér stfað getur svo farið að áhrif almennings á stjórn lands- ins aukist og á'lit Sai.gons'tjórn- arinnar auikist út á við. Raunsæi í Khartoum Fi éttaritarar eru sammála um, gerðuim gegn Vesturveldunum vegna hins rmeinta Stuðnángs þeirr.a við ísraelsmenn af ót/ta við 'gjaldþriot. Hins vegar leiðdr samkomuliag fundarins í Khart- oum til þess, að þessi ríki munu taka virkari þátt í barátt'unni fyrir málstað Arába en áður. AðstC'ðin við Egypta gerir Nas-.er kleifit að ha'ldia Súez- sikurðinum lokuðum um óákveð- inn twna. Þá munu helztiu oliu- ríkin, Saudi-Arabía, Kuwait og Líbýa, að ölluim líikindum heimt.a hækkanir á olíuverði vegna aðstoðarinnar við Egypta og Jórdaníumenn. En um leið og olíuútfLutningur til Bretlands er lei'ðtogar Egypta og íraka, komust að samkomiulagi við íhaldsisama leiðtoga. Jemen- samningiur Nassers og Feisals Saudi-Arabíukonungs er til vitn is um þetta samkomulag. IMasser í erfiðleikum Handtokur Abdei Hakim Am- ers, mairsikálks, Badrans fyrr- verandii Landvar.naráðlherra og um 50 liðsforingja sýna, að Nasser Egypta'la'ndstforseti á við að stríða alvariegustu stjórnmála ertfiðieikana síðan hann komst til valda fyrir fimmtán árum. Amer marskálkur, sem geg.ndi embæitti varatforseta unz honum var vilkið úr því embætti etftir ósigur Egypta fyrir fsraeLsimönn um í júní, var í hópi þeinra 12 manna, sem stjórnuðu bylting- unni gegn Farúk konumgi 1952. Nú eru aðeins þrír þessara ma'nna enn í valdamiklum em- bætturn auk Nassieirs: Zafcaria Mohieddiin, tforisætisráðherra, Anwar Sadat, forseti þjóðiþings- ins og Hussein el-Shafel, vara- for sæ't is ré ðlhe r r a. ERLENT YFIRLIT Aukið lýðræði í S-Vietnam? EKKI er talið ólíklegt, að kosn- ingar.nar í Suður-Vietnam leiði til þess, að gerð verði enn ein tilraun til að koma á friði. Að þessu sinni vilja Bandaríkja- menn, að stjórnin í Suður-Víet- nam eigi frumkvæðið, þar sem engin rikisstjórn, aem setið hef- ur að völd.um í Suður-Víetnam, hafi eins góða möguleika á að setja fram friðartillboð og núver andi stjórn. ekki sizt vegna hinn- ar miklu kosningaþátttöku. Sig- urvegiararnir í kosningunum, hers'höfðingjarnir Thi'u og Ky, og margir aðrir frambjóðendiur lýstu þvi y'fir í kosningabarált- unni, að þeír væru fylgjandi því, að loftárásum á Norður- Víetnam yrði hætt. fyrir því, að kosningarnar verði ógildar, þar sem brögð 'hatfi ver- ið í tafli, en óliiklegt er talið, að hann fái samþykki þingsins. Dzu segir, að skýringin á hinu mikLa fylgi er hann hlaiut í kosn- ingu.nu.m sé sú, að hann hafi ei.nn allra frambj'óðendanna lagt tfram ótvíræða friðaráætLun. Ef Dzu tekst að san.ntfæra ai- menning í Suður-Víetnam um, að svik ha.fi verið höfð í frammi, eru lítil líkindi til þess að hin nýja stjórn, sem verður mynduð, njóti almenns stuðn- ings meða.l þjóðarinnar. Svo getur farið, að öngþveiti taki við af jafnvægi því, sem undan- að fu.ndur æð.stu manna Araba- rí'kjanna í Klhartoum í síðustu vifcu hatfi einkannzt af raunsæi. í stað þess að herða á viðskipta- bannin.u gegn Brstum og Banda- ríkja.mönn.um, eins og sumir rót taðkir leiðtogar hvöttu til, var samþyikkt áætlun um fjárihags- aðstoð við Egypta og Jórdaniu- menn, sem standia í fremstu víg- línu andspænis Israelsmönnum. Egyptar ei,ga að fá 95 milljójiir punda í aðstoð frá öðrum Ar- abaríkjum og Jórdaníumenn 40 milljónir. Ljóst var, að olíurikin í Ar- abaihekninum gátu ekki fallízt á að her'. yrði á efnahagsleg.um að- og Bandaríkjanna hetfst að nýju má búast við að önnur viðiskipti hefjist á ný. Rökrétt afleiðing þess.a yrði ,sú, að aftur yrði kom- ið á istjórnmálasamba.ndi. Erfitt er aö ráða af yfirlýs- ingum leiðtoganna í Khartouim, hvort Arabar séu reiðuibúnir að fallast á tilverurétt Ísr.aelsríkis og hefja friðarviðræður, eð-a ihvort þeir vilji freista þess að finna hernaðarilega lausn á deilu málunum við ísraelsmenn. Ekki er talið óliklegt, að samþykkt hatfi verið á fundinium, að reyna að finna pólitískia lausn, en þá hefur hinn herskái tónn í opin- beru.m ræðu.m Leiðtogainna átt að þjóna þeim tilgangi að leyna þessu samkomulagi atf pólitísk- um ástæðum. Góð.ar heimildir herma, að bæði Nasser forseti og Hussein konungur hatfi lýst því yfir, að eklki komi <til mála að etja heirjum þeirra út í nýja styrjöld. Það' sem rauniverulega gerðist I var, að róttækir leiðitogar, það Frá kosningunum í Suður-Vietnam: Þorpshúar boðaðir á fund sem andstæðingar Thieus og Kys héldu. Fregnir frá Kaíró bendia til þess, að allt sé þar með kyrr- Johnson um kj'örum, og hefur verið látið svo um mælt, að a.llir þeir, er gátu gert bylting.u, hafi verið handiteknir. En samsærið gegn Nasser ber vott um djúpstæða óánægju innan egypzka hersins vegna ósigursins fyrir ísraels- mönnuim. Svo virðist sem Egypt- ar séu nú fyr.st farnir að gera sér gr.ein fyirir því, að þeir hafi tapað styrjöldinni. Amer marskálki og mörguim öðrum herforinigjum var vikið úr embsetti fljótlega etftir styrj- öldina, en hömlur voru ekki settar á ferðatfrelsi þeirra og þeir fengu jafnvel að koma fram op- inberlega. Það var ekki fyrr en Nasser hélt til Khartoum seint í síðasta mánuði að sitja íund æðstu manna Arabarikjanna, að látið var til skarar skríða gegn herfloringjunum. Svo virðisit sem herforinigjarnir hafi ætlað að hrifsia völdin í fjarveru Na-ssers, lílkt og herforingjarnir í Gíhana notuðu tækifærið þegar Nkrum- ah forseti var í Kína ti'l þess að ná völdunuim 1966. Kemst friður á í Jemen? Ein af afleiðingum ósigurs Egypta fyrir ísraelsmönnum í jún,í íhetfur verið sú, að hortfur á því að endi vérði bundinn .á borgiarastyrjöldina í Jemen hatfa autkizit. Borgarastyrjölidin heíur staðið yfir í fimm ár, og þar <t£L styrjöld Egypta og ísraelsmanna ihótfst 'hötfðu Egyptar 50.000 her- menn í Jemen til stuðnings lýð- veldissinnum í baráttu þeirra við konung,ssinna. Síðan hefur Nasser orðið að flytja marga egypzka hermenn heiim frá Jemen til þesg að etfla varnirnar 'heima fyirir, og jafn- fraimit hatfa lýðveldissinnar og Egyptar þeir, sem én.n enui í Jemen, farið halloka fyrir kon- unigssinnum í sumar. Það kom því ekki' á óvart, þegar tilkynnt var að Nasser Egyptalandsifor- sieti og Feisal Saudi-iAirabíukiOin- ungur hefðu náð samkomulagi á ráðstefnu æðstu m.anna Araiba- ríkjanna í Hhartoum í síðustu viku uim vopnaihlé í Jemen. Sam kvæmit saimkomulaginu eiga Egypitar að flytja ailt sitt lið frá Jamen og Saudi-Arabíumenn að hætta stuðningi sín.um við kon- unigssinna. Egyptair og Saudi-Arabíumenn gerðu m,eð sér svipað samkomu- laig í Jidda í Saudi-Anaibíu 1965, en egypzka herliðið var ekki flutt buritu. Þess vegna eru marg ir v.antrúað'ir á hið nýja vopna- hléssamikomulag, og hetfur van- trú m.anna aukizt við það, að for.se ti lýð'veldissitjórnarinnar í Jemen, Abdullah al-Sallal, hef- ur fordæmt saimkomuLag Nass- ers og Feisals. Lýðveldisstjórnin óttasit, að hún neyðist til að hrökklast frá völldium, ielf Egyptar hæbta að styðja hana, og ótfti Ihennar er ekki ástæðulaus. Fy.rir skömmu sögðu konungssinniar, að þeir hefðu ráðizt á stað, sem er að- eins um f-imm ikílómetra frá Ihötf uðborg Lýðiveld'isisin.na, Sanaa. Ræður Nasser® förseta að und antförnu hatfa ytfirleitt verið hóf- samar á arabískan mælikvarða, og því er ásitæða til að ætla, að Egyptar m.uni virða samikom.u- Framhald á bls. 17

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.