Morgunblaðið - 25.11.1967, Síða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. NÓV. 1967
17
Hvað segja þeir í fréttum?
„Aukin aðsókn að þjóðleikhúsinu
Viðtal við Þ|óðleikhússt|óra9 Guðlaug Rósinkranz
A NORÐURLÖNDUM er starf-
andt Samband leikhússtjóra.
Sambandið hélt fund í Stokk-
hólmi 6. og- 7. nóv. sl. Samband-
ið er hagsmunafélag leikhúsa
og tekur fyrir þau mál er snerta
hinn almenna rekstur leikhúsa.
Þjóðleikhússtjóri, Guðlaugur
Rósinkranz sótti fundinn og
hittum við hann að máli og
inntum frétta af fundinum og
ferð hans.
— Hvaða mál voru helzt rædd
á fundinum?
— Það var t. d. rætt um
greiðslu fyrir leikrit og var
staðfest fyrri samþykkt um að
borga 8% af brúttótekjum leik-
sýninga erlendra leikhúsverka
og er það sama prósenttala og
hefur verið undanfarin ár. í
sambandi við óperettur og aðra
söngleiki hefur ákveðin greiðsla
verið á reiki, eða allt frá 8—14%
og einstaka hafa borgað upp í
18%. Nefnd var sett á lagirnar
til að koma þessu máli á fastan
grundvöll. Á Norðurlöndum er
mikill áhugi á þessari teg-
und af leikhúsverkum, þannig,
að það er mjög nauðsynlegt að
hafa þessi mál á hreinu, því fjár-
hagsvandræði er stórt vandamál
hjá leikhúsum.
— Berið þið saman bækur
ykkar varðandi leikhús?
— Já, það eru gefnar skýrsl-
ur frá leikhúsunum í hverju
landi fyrir sig. í Svíþjóð virð-
ist mestur áhugi fyrir leikhús-
um og t. d. í Stokhólmi eru 12
leikhús, sem öll ganga bærilega.
Annarsstaðar virðist hafa minnk
áð aðsókn t. d. í Noregi og Dan-
mörku, en í Finnlandi er þetta
mjög misjafnt, því að sum
ganga vel og önnur illa. Þau
leikhús sem flytja verk á
sænsku eiga í erfiðleikum
vegna þess að sænskumælandi
fólki í Finnlandi fækkar stöðugt
og telur nú aðeins 7% íbúanna.
Svía leggja mikið fé í leikhús,
enda ber það góðan árangur.
Ein af nýjungum Svia til þess
að hæna leikhúsgesti er að
selja ársmiða að leikhúsunum
og þetta hefur aukið aðsókn
töluvert. Einnig senda þeir leik-
flokka út um landið og leik-
flokkar eru látnir sýna í almenn-
um bókasöfnum og einnig bóka-
söfnum skólanna. Aðgöngumfðar
á þessar sýningar í bókasöfnum
eru mjög ódýrir, kosta um 15—
20 kr. íslenzkar. Á þess'um sýn-
ingum eru sýnd bæði sígild verk
og nútímaverk. Einnig hafa
leikhús og bókasafnsleikflokkar
gefið áhorfendum tækifæri á að
ræða um leikhúsverkið og er þá
gjarnan viðstaddur sérfræðing-
ur í leiklistarsögu. Með þessu
móti hefur Svíum tekizt að
halda leiklistaráhuga Svía mjög
vel vakandi og fólkið virðist sjá
að leikrit eru hluti af andlegri
fæðu, sem það þarf að fá.
Sænska ríkið borgar höfundi,
sem fær nýtt verk sitt fært upp,
kr. 4000 þús. sænskar. Leikhús-
in velja aúðvitað verkin, en rík-
ið borgar síðan styrkinn.
— Eru ekki fjölbreytilegar sýn
ingar á sviðum leikhúsa á
Norðurlöndum um þessar
mundir?
— Jú, það má segja það, ég
sá nú tíu leikritasýningar í
Stokhólmi, Kaupmannahöfn og
í London til þess að fá smá yfir-
lit yfir það sem var verið að
sýna í þessum borgum. Þessi
nýju leikrit, sem er verið að
Sænska söngkonan Stina Britta
Melander mun syngja aðalhlut-
verkið í „Brosandi land“, sem
sviðsett verður í vetrarlok.
sýna finnst mér léleg og höf-
und'um þeirra virðist ekki liggja
neitt á hjarta, þau virðast að-
eins vera skrifuð til þess að leik-
húsið geti sýnt eitthvað, án þess
að nokkur boðskapur sé þar á
bak við. Þau segja fátt, eru
klámfengin og djarfar leikmynd-
ir, beinlínis ruddaleg án tilgangs.
En þetta virðist vera andinn,
djarfar sýningar og eilífar glæpa
myndir. Þetta er slæm stefna og
getur haft slæm áhrif út á við.
Á meðan ég dvaldist í Kaup-
mannahöfn voru framin þrjú
morð og fimm bankarán. Ég
spurði gagnfræðaskólakennara
um málið og hann sagði: „Er
þetta nokkur furða er ekki sjón-
varpið alltaf að kenna borgur-
unum þetta með stöðugum
glæpamyndasýningum".
— Voru ekki einhver leikhús-
verk, sem komu til greina fyrir
Þjóðleikhúsfð?
— Nokkur leikhúsverk komu
til greina og það er verið að
athuga möguleika á að fá þau
hingað. Bæði í London og Stokk
hólmi er verið að sýna enskt
leikrit, gamanleik, sem gerist í
London. Þa*ð er eitt af þessum
djörfu, en ekki ógeðslegt og það
gengur vel. „There is, að girl in
my soup“, heitir það og er eftir
ungan enskan höfund. Svo er
leikrit, sfem hefur verið mikið'
umtalað og þykir eitt það bezta
í London. Það fjallar um líf
Eichmanns og heitir „The man
in the glassbooth", eða ,maður-
inn í glerbúrinu", og er eftir
Robert Shaw. Þetta er alvarlegt
leikrit, dálítið óhugnanlegt, en
vel sett upp og sérkennilega af
rithöfundinum Harold Pinter.
Einnig er verið að sýna framúr-
skarandi góðan söngleik ame-
rískan, sem heitir „Sveet chari-
ty“, en er því miður of stórt
verk fyrir okkar leikhús. Það
eru 32 leikarar og 20 dansarar í
því. Þa'ð er verið að semja um
sýningarréttinn á tveim fyrst
nefndu leikritunum og hugsan-
legt að minsta kosti annað þeirra
verði sýnt næsta vetur. Það virð-
ist vera vinsælt að sýna þessa
léttu gamanleiki og þeir eru
sýndir jöfnum höndum með
klassisku leikritunum í hinum
gömlu virðulegu leikhúsum Evr-
ópu. í London sá ég leikritið,
„Dagbók frú Wilsons", en það
er græskulaus gamanleikur, en
stundum.er gamanið þó nokkuð
grátt. Þar eru Wilson og hans
samstarfsmenn teknir fyrir og
koma þar ýmsir við sögu m.a.
kemur George Brown þar í heim
sókn og veður mikið.
— Hvaða óperettu er verið áð
sýna á Norðurlöndum?
— Hjá Óperunni í Stokkhólmi,
t.d. vac verið að sýna Svana-
vatnið, en leikhúsið hefur mjög
góða starfskrafta fastráðna, m.a.
Rudolf Nurejev og Erik Bruhn.
Margit Fontayn og Rudolf Nu-
rejev og Erik Bruhn. Margit
Fontayn og Rudolf Nurejev döns
uðu aðalhlutverkin í Svanavatn-
inu á tveim sýningum og sög'ðu
blöðin að dýrustu hTiðarnir á
sýninguna hefðu komizt upp í
1600 kr. ísl. Nurejev virðist hafa
eitthvað sem aðrir dansarar hafa
ekki. Það var viðtal við Nurejev
í einu sænska dagblaðinu, þar
sem hann gagnrýnir ballett-
flokka á Norðurlöndum. Hann
segir, að dansararnir leggi sig
ekki nógu mikið fram og hafi að
sumu leyti of mikið félagslegt
öryggi, þeir séu á föstum launum
og fari á eftirlaun snemma, kon-
urnar 37 ára og karlmennirnir
41 árs. Erik Bruhn sagði, a'ð
þetta gæti vel verið rétt og það
væri of mikið ríkjandi þessi
hugsunarháttur í velferðarþjóð-
félaginu, að fólk væri svo upp-
tekið í sínu einkálífi að það
leggði sig ekki fram í listinni
vegna margvíslegra vandamála
hversdagslífsins. Nurejev sagði,
að þegar hann dansaði, þá legði
hann sig allan fram“. „Fólkið
hefur borgað fyrir sýninguna",
sagði Nurejev, „og það á heimt-
ingu á að ég geri mitt bezta,
mín vandamál eiga ekki að bitna
á fólkinu. Spurningin er bara,
hvað get ég gert á sviðinu“?
— Hvað um aðsókn að Þjóð-
leikhúsinu?
— Okkar leikhús virðist nokk-
uð vel sótt miðað við leikhúsin
í Kaupmannahöfn og Stokkhólmi
og miklu betur nú í ár en í fyrra.
Ég tel að fólk sé að jafna sig
á sjónvarpinu og t. d. eru 3000
fleiri Ieikhúsgestir í Þjóðleikhús-
inu, nú í haust, en á sama tíma
í fyrra, en það tímabil er aðeins
tveir mánuðir. Það eru þrjú leik-
rit í gangi. ítalskur stráhattur,
sem gengur mjög vel, Jeppi á
Fjalli og Galdra-Loftur, sem
ganga einnig ágætlega. Tvö leik-
rit eru í æfingu, Þrettándakvöld-
ið eftir Shakespeare, sem verður
frumsýnt á annan í jólum. Leik-
stjóri á Þrettándakvöldinu er
Benedikt Árnason og Una Col-
lins gerir mjög nýstárleg leik-
tjöld og svo er verið að æfa
íslandsklukkuna og hún kemur
væntanlega upp um miðjan jan-
úar. Síðasta verkefnið á leikár-
inu er óperettan „Brosandi land“
eftir Lehar, en þar syngur Stína
Britta Melander aðalhlutverkið.
Stína Britta er íslendingum að
góðu kunn frá því hún söng
Kátu ekkjuna fyrir 12 árum og
Gildu í Rigólettó á 10 ára af-
mæli Þjóðleikhússins. Ólafur
Jónsson kemur frá Lúbeck í
Þýzkalandi til að syngja í óper-
ettunni „Brosandi land“, og
Sven Áge Larssen mun setja
verkið á svfð. en hann setti síð-
ast upp hér „My Fair Lady“.
— Eru nokkrir erlendir leik-
flokkar væntanlegir í heimsókn
til Þjóðleikhússins?
— Það er von til þess að Gull-
berg ballettflokkurinn, sænski,
komi hingað í heimsókn. Flokkn-
um er stjórnað af hinni frægu
sænsku ballettkonu, Birgit Gull-
Guðlaugur Rósinkranz
berg. Ef fæst styrkur frá Menn-
ingarsjóði Norðurlanda mun ball
ettflokkurinn koma hingað í febr
úar n. k. og hafa tvær sýningar.
A.J.
Fjölbreytt hefti
lceland Review
NÉTT hefti af tímaritinu Iceland
Review er komið í bókabúðir.
Er það fjölbreytt að efni og vand
að að frágangi eins og alltaf áð-
ur, skreytt miklum fjölda ljós-
mynda bæði svart-hvítra og í
litum.
Af helzta efni má nefna grein
um íslenzku börnin eftir Alan
Boucher með teikningum eftir
Baltasar og fjölmörgum mynd-
um eftir ýmsa ljósmyndara. Þá
skrifar Elsa E. Guðjónsson um
íslenzka þjóðbúninginn. Er það
sögulegt yfirlit og lýsing á ýms-
um einstökum hlutum íslenzkra
kvenbúninga, hvernig þeir hafa
þróazt allt til vorra daga. Grein-
inni fylgja bæði Ijósmyndir og
teikningar frá ýmsum tímum.
Er þetta kærkomið lesefni þeim
sem áhuga hafa á íslenzkum sið-
um og þjóðlífi, því hingað til
hefur sáralítið verið skrifað um
íslenzka búninga á erlendum
tungumálum.
í ritinu er löng grein um haust
ferð í Þórsmörk og fylgja henni
fjölda mynda, bæði í litum og
svarthvítu. Er þessi grein eftir
Pétur Karlsson.
Þá skrifar Carolina Gunnars-
son um gjöf Vestur-íslendinga
til Kanada á 100 ára afmæli
landsins í sumar, um athöfnina
sem þar fór fram að viðstödd-
um mörgum mikilsmetnum mönn
um.
Hallberg Hallmundsson skrif-
ar viðtal við Hannes Kjartans-
son, sendiherra Islands hjá Sam-
einuðu þjóðunum og grein er
eftir Jón Jónsson, fiskifræðing,
um áhrif fiskveiðanna á mikil-
væga fiskstofna í hafinu um-
hverfis landið. Fylgja þessari
grein góðar upplýsingar um
þróun veiðanna undanfarna ára
tugi og áganginn á stofnanna.
Prófessor Gabriel Turville-
Petre skrifar um íslenzkunám í
brezku háskólum, en Turville-
Petre er einn af fremstu fræði-
mönnum á því sviði. Þá segir
Iceland Review frá hinu nýja
rannsóknaskipi Árna Friðriks-
syni og Gösta von Matern skrif-
ar um íslenzka síld á sænskum
markaði, þróun innflutningsins
til Svíþjóðar á undanförnum ár-
um og mat Svía á íslenzku síld-
intii. Ennfremur birtir ritið all-
margar uppskriftir sænskra
rétta úr íslenzkri síld.
Sagt er frá prjónastofunni
Heklu á Akureyri, almennar fs-
landsfréttir eru í ritinu, frétta-
þáttur frá sjávarútvegi, bóka-
þáttur, fróðleikur um ferðamál
og fleira.
Iceland Review er sem kunn-
ugt er gefið út á ensku til þess
að auka kynni og sambönd fs-
lands og fslendinga í útlöndum.
Með þessu hefti hefst 5. ár út-
gáfunnar, sem frá upphafi hef-
ur verið í höndum Haralds J.
Hamars og Heimis Hannessonar.
Káputeikningu þessa heftis
gerðu Barbara Stasch og Gísli
B. Björnsson, en hann sá enn-
fremur um útlit ritsins.
Á undanförnum árum hefur
fjöldi fólks jafnan sent Iceland
Review til vina og kunningja er-
lendis fyrir jólin og fleiri og
fleiri senda erlendum kunningj-
um ársáskrift i jólagjöf. Getur
útgáfan annazt slíkt fyrir send-
endur.
Krists-mynd
Dreiers loks-
ins gerð... ?
Kaupmannahöfn, 24. nóv. NTB
KVIKMYNDASJÓÐUR danska
ríkisins hefur lýst sig reiðubúinn
a» leggja þrjár milljónir danskra
króna til þess að láta gera kvik-
mynd um KRIST eftir handriti
Carls Th. Dreiers. sem legið hef-
ur tilbúið til kvikmyndunar frá
því árið 1949.
Dreier, sem nú er 78 ára að
aldri. vill gjarnan stjórna kvik-
myndinni sjálfur, en ekki er vit
að hvaða félag tekur að sér að
gera myndina. Eigandi kvik-
myndafélagsins LATERNA. Mog
ens Skot-Hansen, hefur þegar
lýst sig reiðubúinn til þess- en
ekkert hefur verið ákveðið enn-
þá. Kvikmyndasjóðurinn styrkir
einungis dönsk kvikmyndafélög,
svo að erlend koma ekki til
greina. Talið er, að milljónirn-
ar þrjár dugi fyrir um það bil
tveimur þriðju hlutum kostnað-
ar við gerð myndarinnar.