Morgunblaðið - 17.12.1967, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. DES. 1967
21
Biöjid bóksalann yöar aö sýna yöur BÓKAFORLAGSBÆKURNAR
BÓKAFORLAG ODDS BJÖRNSSONAR . AKUREÝRI
Oddný Guðmundsdóttir
ORLIK reykjarpípur
ORLIK reykjarpípa hinna vandlátu.
ORLIK heimsþekkt gæðavera.
ORLIK munnstykki, ávallt fyrirliggjandi.
ORLIK er glæsileg jólagjöf.
Verzlunin ÞÖLL
Veltusundi 3 (gegnt Hótel ísland bif-
reiðastæðinu). — Sími 10775.

H.F. ÖLGERÐIN EGILL SKALLAGRÍMSSON
Afbragðsgóð og skemmtileg íslenzk skáldsaga

<//
//^í

AV/J

HULDUFOLKIÐ
í HAMRINUM
eftir EIRÍK SIGURBERGSSON.
Hér er á ferðinni afbragðs góð og
skemmtilcg íslenzk skáldsaga sem
\ crð kr. 220.00
án sölusk.
allur almenningur getur lesið sér
til ánægju.
Þess má gcta, að flugufótur er
fyrir því, scm gerist í sögunni,
þótt hún sé að vísu alger skáld-
skapur. Sögusviðið cr Eyrarbakki
og nágrenni og Skaptafellssýsla.
Skuld
££
Ný skáldsaga
Höfundur: Oddný Guðmundsdóttir
KOMIN er út á vegum prent-
smiðjunnar Leiftur H.F. ný
skáldsaga eftir Oddnýju Guð-
mundsdóttur frá Hóli. Þetta er
allstór bók, bundin í sérting og
allur frágangur góður, pappír
góður og prófarkalestur mjög
sæmilegur. Bók sína nefnir
Oddný — Skuld — og er nafn-
ið vel til fundið. Oddný er tals-
vert þekktur rithöfundu. ug hef
ur vakið athygli á sér með bók-
um sínum, þó kannski mest með
bók sinni „Svo skal böl bæta“,
sem fékk góða dóma. Þessi nýja
bók Oddnýjar „Skuld“ er sveita
lífssaga. rammíslenzk, allvel
byggð, málið hreint, stílbrögð
víða hnyttin, en að mínum dómi
mættu mannlýsingar vera
gleggri.
Fyrsti kafli bókarinnar, sem
er ö'.stuttur, segir frá gan.alli
konu frá Brimnesjum. Hún er
sögð allra íslendinga elzi .Þekkti
menn sem voru vinir Jóns Sig-
urðssonar. þekkti Bólu-Hjálmar,
dáði Þorstein Erlingsson, sem
hún veit að er dáinn fyrir nokkr-
um árum. Þetta kemur í ljós um
borð í skipi, sem gamla konan
er að ferðast með. Tveir ungir
piltar hlúa að henni með tepp-
um í klefa skipstjórans og kalla
hana ömmu. Þetta er mjög for-
vitnilegur kafli og veku. for-
vitni og spennu hjá lesandan-
um, því höf. hefur góðar gætur
á bví, að segja ekki of mikið.
Aðalpersónu sögunnar ne'r í.r
höf. Unu, örlagaþráður íennar
er langur og margslunginn. Þeg
ar frásögnin af Unu hefst. er hún
17 ára, hraust og falleg stúlka,
en búin að missa báða fore’dra
sína og frænda og vinafá. Hún
raeður sig í vist hjá gömlum
hjónum á bæ þeim er Brafna-
gjá heitir, heimili þeirra ir frá-
munalega sóðalegt og hjó vn
þvílíkir nirflar, þrátt fyrir góð
efni, að þau svelta heimilisfolk-
ið. í stað kaffi er grasvatn og
maturinn grautarsletta m?3 und
anrennu út á. Vistarvera Unu
er herbergiskitra undir blakkri
skarsúð og gólfið moldargólf.
Þar liggur fyrir ung stúlka. sem
er komin að því að deyja úr
berklum og vanhirðu. A kvöldúi
eftir vinnu, vinnur Una að því
að hreinsa sár hennar og hreinia
óþrif af henni. Una lánar henni
undirsængina sína, en kastar
heyruddanum og megninu af
tuskunum, sem Gunna hefur leg
ið við. Una gefur henni það
i bezta af mat sínum og ásetur
sér að reyna að láta Gunnu
fitna og komast til heilsu, en
það tekst ekki, Gunna deyr.
Þetía lýsir vel innræti Unu.
Það má segja það í sem fæstum
orðum. að þarna á Hrafnagjá,
kelur Unu bæði á sál og líkama.
Hún kynnist sýslumannssynin-
um á Breiðabóli, sem er næsti
bær við Hrafnagjá. Hann lætur
sem svo, að hann elski Unu,
dáist að fegurð hennar og með
undirferli og blekkingum tekst
honum að fleka þessa saklausu
umkomulausu stúlku. Eftir Jð
hann veit að hún gengur með
barn hans, fýkur ást hans á
henni út í veður og vind, en
segist munu láta hana hafa pen-
inga — ef barnið lifi. — Una
tekur þetta mjög nærri sér og
skömmu síðar veikist hún. Hef-
ur sennilega smitast af Cunnu.
Hún liggur rúmföst allan vetur-
inn og að síðu-tu er svo kom-
ið. að hún óskar sér þess eins,
að fá að deyja eins og Gunna,
og vissulega deyr sterkur pátt-
ur í tilfinningalífi hennar. Um
síðir kemst hún þó á fætur og
stór atburður gerist sem er þó
nokkuð þokukenndur í frásögn
höf.
í miklum rigningum sumarið
eftir þennan langa vetur, fell-
ur skriða á bæinn Hrafnagjá og
undir henni grefst súrmatur ~g
hangikjöt húsfreyjunnar, sem
hún hafði ekki tímt að gcfa
ifólkinu. Þetta verður Unu til
láns. Smiður úr annarri sveit er
fenginn til að byggja upp bæ-
inn að nýjú, hann er nokkuð
eldri en Una, efnaður og ágætis
■maður. Hann verður strax ást-
fanginn af Unu. og enda þátt
ihún tortryggi hann á marga
lund, sem sjá má á þessum orð-
um er hún lætur falla til Ög-
mundar smiðs, frá Skógum, en
svo hét bær hans.
„Ég trúi því tæplega. að ríkur
maður ætli að eiga umkomu-
lausa stúlku. Það er ekki sið-
ur“. Þó fer það svo að hún gift-
ist Ögmundi og flytur með hon-
um yfir heiðina heim að Skóg-
um og gerist þar húsmóðir. En
'hefndin, sem hún bar til fólks-
ins á Breiðabóli og Hrafnagjá
fylgir henni yfir heiðina og and-
úðin á öllu ranglæti. sem allsstað
ar blasti við henni.
í hinu nýja umhverfi snýr
‘hún sér fljótlega að hugðarefn-
um sínum, sem þykja nokkuð
nýstárleg þar í Brimnesjum.
það er, að beita sér fyrir því,
að rétta hlut hinna veiku og
smáu, sem þjakaðir eru af rang-
snúnum aldaranda og alls kon-
ar hindurvitnatrú, flæma Bakk-
Us frá dyrum fátæklinganna og
fá fólkið til að uppgötva sjáift
sig. Með öðrum orðum, leiða
fáfróðan. kúgaðan lýðinn út úr
miðaldamyrkrinu fram í ljós nýs
dags. Þessu starfi miðar hægt,
en þokast þó í rétta átt.
„Skuld“ er mikil saga og hef-
ur marga kosti. Einhverjum
kann að þykja hún nokkuð lang
dregin, en hvergi eru í henni
dauðar iægðir. Oddný er gædd
ágætri frásagnargáfu og frá-
sagnargleði, harðskeytt og bein-
skeytt á köflum. kaldhæðin og
ómyrk í máli. -ívergi er hún h'
gróf í frásögn sinni, þótt fyrir-
litningin skíni í gesn hjá henni
á „nirflunum" sem hún kallar.
Oddný gerir lítið úr því að
lýsa ytra útliti sögupersóna
sinna. Mér finnst ég geta iesið
það milli línanna, að hún vilji
segja við lesandann. Af verk-
unum skuluð þið þekkja þá. —
Una er kalinn kvistur. sem
kól á vordögum æsku sinnar.
Þessi kalsár virðist hún bera ill
gróin fram á lokadag. Að mín-
um dómi er Una góð spegilmynd
af mannlífinu eins og það var
á því tímabili sem sagan spann
ar yfir og aldamótafólk mun
kannast vel við. Um hitt mætti
deila hvort lýsingar séu dregn-
ar fram með fullsterkum litum
eða ekki, hitt er víst að sagan
er enginn reifari eða skrök.
Þegar líður að sögulokum ó- .
skýrist þráðurinn, sem Una
spinnur í söguna, og þó, lesand-
inn hittir fyrir háaldraða konu,
sem spyr: ..Hefurðu heyrt getið
um manneskjur, sem dóu í heift
og gátu ekki rotnað“. Þetta er
viðamikil spurning, sem ekki
verður svarað nema af þeim sem
lesa söguna með athygli.
Oddný á þakkir skilið fyrir
þessa sögu, hún mun þykja nokk
urs virði er fram liða stundir.
Jakob Jónaisson.
Jlloir^unMaMti
RITSTJÓRN • PRENTSMIÐJA
AFGREIÐSLA*SKRIFSTOFA
SÍIVII lO'IQD