Morgunblaðið - 11.02.1968, Blaðsíða 17

MÖRGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1968
17
Mannskaðar og
harðindi
Óþarft er að fara mörgum
orðum um þann söknuð og
samúð, sem mannskaðarnir við
strendur landsins að undan-
förnu hafa vakið í hugum ís-
lendinga. Við erum sjónum svo
nátengdir, að öllum landsmönn-
um finnst nærri sér höggið, þeg-
ar manntjón verður við strendur
landsins, hvort heldur það bitn-
ar á útlendum eða innlendum
mönnum. Jafnframt þökkum við
drengilegt björgunarstarf, sem
nú hefur verið innt af höndum,
og gleðjumst yfir hinni frábæru
þrautseigju, sem brezki stýri-
maðurinn Eddon sýndi. Björgun
hans er hetjusaga, sem lengi
mun í minnum höfð. í rauninni
má segia, að undursamlegt sé,
að ekki skyldu þó verða fleiri
stórslvs í foráttuveðrinu um síð-
ustu helgi. Aðvaranir veðurþión
ustu og varúð sjófarenda eiga
þar vafalaust mikinn hlut að.
Samkvæmt lýsingum hefur veð-
urofsinn þá verið með eindæm-
um í okkar ve'ðrasama landi. Um
Stórhríff fylgdí óveffrinu á Vestfjörffum um síðustu helgi, og á ísafirffi fylltist allt af snjó. —
Myndin er tekin í einni götunni þar í bænum, og eins og sjá má, hafa stórir skaflar hlaffist
iupp. Ef vel er aff gáð má sjá bifreið á kafli í skaflinum.
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 10. febrúar
veðurfar erum við vissulega
ýmsu vanir og hefur þó sjaldan
verið jafnlöng umhleypingatíð
og menn hafa orðið að þola síð-
ustu mánuði. Vonandi hefur of-
viðrið nú verið lokahrinan að
þessu sinni, og fer því þó fjarri,
að nokkur geti séð slíkt fyrir.
Veðrahamurinn hefur gert ska’ða
jafnt til sjávar og sveita. Gæftir
hafa verið óvenju lélegar og
bændur víðsvegar segja hreinan
voða fyrir dyrum, ef vorið verði
ekki því betra. Skjótur vorbati
sé m.a.s. ekki einhlýtur vegna
þess, að samfelldir svellbunkar
á túnum í heilum byggðarlögum
skapi stórhættu á kali næstá
sumar.
Erfitt iim athafnir
Geta má nærri, að slíkar ham-
farir hljóta að trufla athafnalíf
stórlega. í öllum norðlægum
löndum er það viðurkennd stað-
reynd, að mjög dregur úr úti-
vinnu að vetri til. Þar sem at-
vinnuleysi liggur í landi þykir
þáð því sjálfsagt, að atvinnu-
leysingjatala aukizt mjög um
vetrarmánuði, enda hefur sú
orðið raunin síðustu mánuði í
Stóra-Bretlandi, Bandaríkjunum
og Skandinavíu. Öll eiga þessi
lönd við mun betra veðurfar að
þúa en íslendingar. Þegar slíkt
þykír sjálfsagt í þeim, er þess
vegna ekki að furða, þó að
þrengra verði um atvinnu hér á
landi um hávetur en að sumri,
og þá ekki sízt í þvílíkum vetr-
arhörkum, sem við höfum nú
við að búa. Útistörf vfð bygg-
ingarvinnu hljóta að leggjast nið
ur á meðan svo viðrar. Eitt af
nýmælum í framkvæmd bygg-
ingaráætlunarinnar í Breiðholti
er það, að beitt er tækni, sem
gerir mögulegt að halda áfram
látlaust hvernig sem viðrar. Enn
er þetta á tilraunastigi en virð-
ist gefa góða raun. Gæftaleysi
að undanförnu hefur einnig að
mestu hindrað ró'ðra og þar með
hefur stórlega dregið úr atvinnu
í öllum sjávarplássum. Þessir
örðugleikar bætast ofan á þann
hnekki, sem þjóðarbúið hefur
orðið fyrir vegna halla útflutn-
ingsatvinnuveganna á sl. ári, en
hans vegna er mun minna fé til
framkvæmda en vera mundi, ef
allt hefði verið með felldu. Þeg-
ar á allar þessar aðstæður er lit-
ið, er það sannarlega hámark ó-
bilgirni, þegar bæði Framsókn-
armenn og kommúnistar kenna
stefnu ríkisstjórnarinnar um það
atvinnuleysi, sem nú hefur 01*0-
ið vart.
Atvinna átta
hundruð manna
Eitt af því, sem stjórnarflokk-
ana og stjórnarandstæðinga hef-
ur mest greint á, er það, hvort
gera ætti samninginn um bygg-
ingu álbræðslu í Straumsvík og
þar með skapa skilyrði fyrir
virkjun Þjórsár við Búrfell.
Stjórnarandstæðingar segjast nú
aldrei hafa verið á móti Þjórsár-
virkjuninni, enda hafi þeir m.a.s.
samþykkt virkjunarlögin. Rétt
mun það, að þeir þvældust að
lokum til að greiða atkvæði
með virkjunarlögunum. Komm-
únistar höfðu þó árum saman
reynt að gera þessa virkjun tor-
tryggilega og vitnuðu þá óspart
til álitsgerða Sigurðar Thorodd-
sens verkfræðings og Sigurjóns
Rists vatnmælingamanns. Fram-
sóknarmenn reyndu og að drepa
málinu á dreif með því að
legja áherzlu á, að Jökulsá á
Fjöllum yrði virkjuð á undan,
þó að greinilega væri sýnt fram
á, að einmitt virkjun Þjórsár
væri forsenda þess, að Jök-
ulsá á Fjöllum yrði virkjuð
í þágu stóriðju. Þegar á reyndi,
þorði þó hvorugur þessara
flokk® að snúast gegn sjálfum
virkjunarlögunum, enda voru
þau einungis heimildarlög. Eins
og þá stóð var öllum ljóst, að
fjór til virifcjunarinnar yrði ekki
aflað né væri hún fjárhagslega
hyggileg nema unnt væri að
selja verulegan hluta aflsins til
stóriðju. Þess vegna er það ó-
hnekkjanleg staðreynd, að bygg-
ing álbræðslunnar í Straumsvík
er alger forsenda fyrir því, að úr
Þjórsárvirkjuninni hefur nú get-
að or’ðið. Við framkvæmdirnar
í Straumsvík og við Búrfell
vinna nú h.u.b. átta hundruð ís-
lendingar.
Fleiri njóta
góðs af
I núverandi atvinnuástandi
hefur það úrslitaþýðingu, að um
hávetur skuli þarna vinna h.u.b.
átta hundruð manns. Auk þeirra,
sem þarna hafa beina atvinnu,
er svo fjöldi manna, sem vegna
atvinnu þessara manna fær
vinnu við ýmiskonar þjónustu-
störf, fleiri en nöfnum tjáir að
nefna. Sennilega er þess vegna
ekki of í lagt, að gert sé ráð
fyrir, að a.m.k. þúsund manns
fleiri væru hér nú atvinnulaus-
ir, ef ekki hefði verið ráðist í
þessar framkvæmdir. Það var
einungis fyrir har'ðfylgi ríkis-
stjórnarinnar og stuðnings-
manna hennar, að ákvarðanir í
þessum efnum voru knúðar
fram vorið 1966. Þá var það ein
af aðalmótbárum gegn þessum
framkvæmdum, að þær tækju
til sín of mikið vinnuafl, ykju á
þenslu og mundu t.d. torvelda
sjávarútvegnum að fá nægilega
starfskrafta. Forystumenn hrað-
frystihúsanna létu hafa sig til
að ganga á fund ríkisstjórnar-
innar til að mótmæla fram-
kvæmdunum sem sérstaklega
hættulegum fyrir. sína atvinnu-
grein. Þar höfðu sig mest í
frammi sömu mennirnir og nú
beittu sér fyrir hinu fáheyrða
umbúðabanni og óhyggilegri
vinnslustö'ðvun. Mótmæltwn
þeirra var þá mjög haldið á
lofti í Þjóðviljanum og var ekki
um að villast, að línukommún-
istar töldu þetta frumhlaup mik-
inn hvalreka á sínar fjörur.
Auka atvinnuleysi
Fjarri fer að ætla megi jafn-
vel gallhörðustu andstæðingum
sínum svo illt, að þeir vilji vís-
vitandi efla atvinnuleysisbölið.
Um hitt er ekki að villast, að
athæfi hinna óbilgjörnustu
stjórnarandstæðinga, bæði á
meðal línukommúnista og harð-
svírúðustu Framsóknarbrodda,
hlýtur að leiða til aukins at-
vinnuleysis. Þegar ríkisstjórnin
á dögunum var að undirbúa að-
stoð til hraðfrystihúsaeigenda,
unni og vináttunni í garð hrað-
frystihúsamannanna eins og í
hitteð fyra. þegar verfð var að
egna þá til að mótmæla fram-
kvæmdunum, sem nú eru hald-
beztar til atvinnuaukningar.
Frumskilyrði þess, að atvinna
haldist í landinu er þó, að sjáv-
arútvegurinn geti gengið trufl-
unarlaust. En auðvelt er að
vekja tortryggni gegn hrað-
frystihúsaeigendum, ekki sízt
vegna þess, hversu þeir hafa
sjálfir haldið óhönduglega á sín-
um málum. Engu að síður er það
staðreynd, að þeir hafa orðfð
fyrir sér óviðráðanlegum áföll-
um, bæði stórfelldu verðfalli og
minnkun hráefnis. Þess vegna er
það ekki einungis nauðsyn
þeirra sjálfra heldur þjóðar-
heildarinnar að þeim sé veitt að-
stoð, sem geri atvinnurekstur
þeirra mögulegan. Því fór fjarri
að hægt væri að verða vi'ð þeirra
eigin kröfum, vegna þess að þá
hefði nokkur hluti húsanna feng
ið óeðlilegan hagnað á erfiðleika
tímum. Tillögur ríkistjórnarinn-
ar miða einmitt að því að gera
rekstur húsanna mögulegan án
þess að skapa slíka hagnaðarað-
stöðu á kostna'ð almennings, en
þeir, sem snúast á móti tillögum
stjórnarinnar eru þar með að
skapa aukna hættu á atvinnu-
leysi.
Atviiina eða ó-
raunhæf kröfu-
gerð
f samþykktum sínum á dögun-
um lagði Alþýðusambandsþingið
ríkasta áherzlu á fulla atvinnu,
baráttu gegn atvinnuleysi. Eng-
inn efi er á því, að um þá við-
leitni vilja allir góðviljaðir
menn sameinast. Þess vegna má
með vissu treysta því, að ríkis-
stjórn og Alþingi taki feginssam-
lega upp samvinnu við verka-
lýðsamtökin um allar raunhæfar
ráðstafanir í þessa átt. Kröfurn-
ar um óslitna, fulla verðtrygg-
ingu launa brjóta hins vegar,
eins og nú standa sakir, á móti
þessu. Ekki svo að skilja, að
verðtryggingarkrafan sé í eðli
sínu ósanngjörn. Þvert á móti,
sem meginregla er hún skiljan-
leg og æskileg, og raunar for-
senda þess að vinnufriður hald-
ist. En engin regla er án undan-
tekninga, og nú stendur svo á,
að allir verða að taka á sig
kjaraskerðingu sökum minnk-
unnar útflutningsteknanna á Sl.
ári. Eftir síðustu tölum lítur út
fyrir að tekjurýrnunin hafi þá
beinlínis numið 1750 millj. kr.,
eða 29% frá næsta ári á und-
an. Þá er á það að líta, að vöru-
birgðir af innlendri framleiðslu
eru nú minni en á árinu áður og
i þeim birgðum er skreið fyrir
h.u.b 300 millj., sem í bili er ó-
seljanleg. Þegar á allt er litið,
er því sízt of í lagt það, sem
oft hefur verið sagt, að útkom-
an 1967 sé raunverulega h.u.b.
2000 milljónum krónum lakari
en árinu áður eða sem næst
þriðjungi. Af þesum sökum er
kjaraskerðing óhjákvæmileg,
hvort sem mönnum líkar betur
e'ða ver. Full, óslitin verðtrygg-
ing kaups mundi leggja á at-
vinnuvegina byrðar sem þeir eru
nú ómegnugir að bera. En þeir
yrðu engu að síðar til þess
neyddir, mundi af því leiða ann-
aðhvort atvinnustöðvun og at-
vinnuleysi eða styrkir af al-
mannafé, sem ekki er hægt að
fá nema frá almenningi sjálfum!
Sósíalismi og
atvinmileysi
Oft hefur verfð á það bent,
að núverandi ríkisstjórn hafi
beitt öllum tiltækum ráðum
gegn verðbólgu nema því að
3fna vísvitandi til atvinnuleysis.
5nda hefur því verið lýst yfir
if hálfu stjórnarinnar, að af
tvennu illu, þá væri verðbólga
þó betri en atvinnuleysi. Aðrir
hafa á þessu aðra skoðun. Sósíal
istinn Harold Wilson, forsætis-
ráðherra í Bretlandi, valdi það
sem eitt höfuðráð í baráttunni
gegn verðbólgu þar í landi, að
afna áð ásettu ráði til vaxandi
atvinnuleysis. Framsóknarmenn
hér hafa oft ögrað Alþýðuflokkn
um með því, að hann væri lin-
ari í sókn til sósíalisma en t.d.
Verkamannaflokkurinn í Bret-
landi eða verkamannaflokkarnir
á Norðurlöndum. Það er Alþýðu
flokknum til lofs, að hann hefur
ekki viljað taka upp samskonar
ráð í þessum efnum og Wilson
efndi til í Bretlandi. I Svíþjóð
og Danmörku hefur atvinnu-
ieysi farið mjög vaxandi á und-
anförnum mánuðum, og er nú
orðið alvarlegt áhyggjuefni í
báðum löndunum. Athyglisverð-
ast af öllu er þó e.t.v. það, að
eftir að danska stjórnin var orð-
in háð Axel Larsen og hálfkomm
únistum, sem í flokki hans voru,
þá fór atvinnuleysið fyrst að
stóraukast þar í landi. Því fór
sem sagt fjarri, að sósíalísk
stefna dygði þar til að koma í
veg fyrir þetta þjóðfélagsböl.
Hitt er svo annað mál, að stjóm-
arandstæðingar í Danmörku,
sem nú hafa tekið við stjórn,
sýndu litla fyrirhyggju, þegar
þeir í desember felldu tillögur
Krags um frestun á grefðslu
verðlagsuppbótar. Nú eru þeir
sjálfir teknir við vcJldum og þá
þurfa þeir öllu öðru fremur á
þessu úrræði að halda. Þess
vegna leita þeir nú eftir að ná
samkomulagi um það, en viðbú-
ið er að Alþýðusambandið
danska, sem vildi veita Krag
þessa heimild, verði tregt til að
fallast á hana handa þeim, sem
sýnjuðu henni fyrir tveimur
mánuðum.
r
0tt*st skoðana-
köimun
Sl. mfðvikudag var á Alþinpi
útbýtt frumvarpi frá tveimur
línukommúnistum um breytingu
á stjórnarskránni, þar sem m.a.
er ráðgerð stórrýmkúð heimiH
til þjóðaratkvæðagreiðslu um
ýmiskonar mál. Á þessum sama
fundi fjölyrtu kommúnistar
mjög um nauðsyn þess, að
hindra að hægt sé að horfa á
Keflavíkursjónvarpið annars
staðar en á flugvallarsvæðinu
sjálfu. Jóhann Hafstein, dóms-
málaráðh., skaut því fram hvo' t
það mundi verða til styrktar
ar málstað þeirra, ef kannað
á meðal sjónvarpsnotenda, hvort
þeir óskuðu eftir, að mega siá
Keflavíkursjónvarpið eða ekki.
Þá brá svo við, að tillögumenn-
irnir um þjóðaratkvæðagreiðslu
urðu hinir verstu, og Þjóðvil -
inn segir svo í þingfréttum s1.
fimmtudag: „Jóhann Hafste'n
dómsmálaráðherra lagði orð i
belg í þessum umræðum á al-
þingi í gær og jók ekki við fyrri
orðstír sinn eða ríkisstiórnar-
innar í málinu". Ómögulegt er
að skilja þessi viðbrögð á annan
veg en þann, að kommúnistar
telji að meirihluti manna sé and-
vígur öllu þeirra brambolti í
þessu máli. Má raunar einn;g
sjá að svo er af forsíðugrein
Þjóðviljans 10. jan. sl., þar sem
hann birti mynd af auglýsingu
um „uppsetningar og breytingar
fyrir Keflavíkursjónvarp“, og
segir mikla eftirspurn eftir slík-
um breytingum, en lýkur grein-
inni með þessum orðum:
„Samkvæmt ferli sjónvarps-
málsins hér á landi þyrfti ekki
áð koma á óvart sú staðreynd,
að hér væri bandaríska hernáms
sjónvarpið komið í hvert hús á
nýjan leik, þó að íslenzkir ráða-
menn þættust ekki vita um það,
og hvað líður þeim takmörkun-
um á sendingum, er bandaríski
hemámsstjórinn talaði um fyrir
nokkrum vikum í viðtali við
Þjóðviljann?
Það er spurning dagsins.“