Morgunblaðið - 24.03.1968, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. MARZ 1968
5
Það þurfti engum að koma á
óvaent, þótt Alþýðubandalags-
menn og Framsóknarmenn gerðu
verkfallsmálin að umræðuefni á
Alþingi. Hitt er öllu meira undr-
unarefni hvernig málatilbúnaður
þeirra var, og ber hann einn
vitni þess hversu mikil heillyndi
umrædda stjórnmálamanna var
um lausn vinnudeilunnar.
Strax á fyrsta degi verkfalls-
ins urðu töluverðar umræður um
það utan dagskrár. Málshefjandi
var Lúðvík Jósefsson, sem taldi
ríkisstjórnina geta leyst úr verk
föllunum og þeim erfiðleikum,
sem við var að etja, með yfir-
lýsingu einni saman! Þegar verk
fallið hafði svo staðið um viku-
tíma, fluttu þingmenn áður
nefndra flokka tillögu til þings-
ályktunar um lausn verkfall-
anna.
Sem kunnugt er eiga sæti á
Alþingi, sem þingmenn Alþýðu-
bandalagsins, þrír atkvæða—
og áhrifamestu forystumenn
verkalýðshreyfingarinnar, þeir
Hannibal Valdimarsson forseti
A.S.Í. og, Eðvarð Sigurðsson og
Björn Jónsson, báðir formenn
fjölmennra verkamannafélaga.
Það hefði því mátt búast við
að þessir menn mundu standa
að tillögunni, fyrst hún var á
annað borð flutt. En svo var
ekki. Flutningsmenn voru Lúð-
vík Jósefsson, Eysteinn Jónsson,
Magnús Kjartansson og Þórar-
inn Þórarinnsson. Línukommún-
istar og maddama framsókn
höfðu því enn einu sinni skrið-
ið saman undir feld, og þar var
vissulega um að ræða ástir sam-
lyndra hjóna.
Það kom á daginn að verka-
lýðshreyfingin taldi tillögu þessa
ekki flutta í sína þágu, eða a.m.
k. kærðu forystumennirnir sig
lítt um að fram færi um hana
útvarpsumræða, með pólitískum
æsinga og áróðursræðum, þegar
vinnudeilan var komin á samn-
ingastig.
Samkvæmt þingsköpum höfðu
flutningsmenn tillögunnar rétt
til að óska útvarpsumræðu um
málið, hvað þeir og gerðu. Og
sénnilega hafa þeir hugsað gott
til glóðarinnar. Verkföll eru ó-
vinsæl og þarna hugðu þeir tæki
færi biðist til að koma þeim ó-
vinsældum á ríkisstjórnina.
Stjórnarflokkarnir munu hafa
verið tilbúnir að ganga á móts
við óskir flutningsmanna tillög-
unnar, að hún yrði rædd, hið
fyrsta. En þá komu fram óskir
frá báðum deiluaðilum í vinnu-
deilunni og sáttasemjara um að
umræðu þessari yrði frestað og
hefði það vægast sagt verið ein-
kennileg ráðstöfun, ef ekki hefði
verið farið að óskum þessara að-
ila. Þessi málalok voru komm-
únistar og framsóknarmenn ekki
sáttir við. Þeir sáu fram á að
vinnudeilan var að leysast, án
þess að þeim gæfist tækifæri til
að spilla fyrir með viðræðunum
á opinberum vettvangi. Lúðvík
og Eysteinn sáu, að enn á ný
voru þeir að fara halloka fyrir
Hannibal og Birni. Þetta þótti
ærið tilefni til nýrra umræðu
utan dagskrár, og að þessu
sinni var veitzt að forseta Sam-
einaðs Alþingis, fyrir að hlýta
ekki þeirra ráðum og hafa um-
ræðuna tafarlaust. Töluðu þeir
Lúðvík og Eysteinn fjálglega
um, að ekki væri viðhöfð venju-
leg þingleg meðferð á máli þessu,
og sannaði það, að ríkisstjórnin
óttaðist opinberar umræður um
það.
Það var óravegur frá sannleik
anum að halda því fram að til-
laga þessi sætti ekki þinglegrj
meðferð. Fundir Sameinaðs—Al-
þingis eru jafnan haldnir á mið
vikudögum og eru þá þingsá-
lyktunartillögur teknar til um-
ræðu. En venjan er, að á fyrsta
fundi í Sameinuðu—Alþingi, eft-
ir að tillagan er lögð fram, sé
tekin ákvörðun um hvernig hún
skuli rædd, og hún síðan tekin
til umræðu næsta miðvikudag á
eftir. Líður því oftast um hálf-
ur mánuður frá því að tillag-
an er lögð fram, unz hún kemur
til umræðu.
í ljósi þessa, er ekki ófróð-
legt að gefa gaum að efni til-
lögunnar, en hún var svohljóð-
andi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að beita sér þegar í
stað fyrir lausn verkfallanna
með lagasetningu um verðtrygg-
ingu launa í samræmi við það,
sem verkalýðshreyfingin hefur
sett fram.“
Af þessu má sjá, að tillagan
felur í sér áskorun til ríkisstjórn
arinnar um að semja frumvarp
um verðtryggingu launa og
leggja það fram á Alþingi. Hefði
ekki legið beinna við fyrir flutn
ingsmenn að semja sjálfir slíkt
frumvarp, leggja það fram og
leita eftir hvort það nyti stuðn
ings eða ekki? Þá hefði líka get-
að farið fram 1. umræða um mál-
ið daginn eftir að frumvarpið
var lagt fram, , án þess að til
afbrigða frá þingssköpum hefði
þurft að koma.
Forsætisráðherra, Bjarni Bene
diktsson, flutti snjalla ræðu, í
tilefni moldviðris flutningsmanna
tillögunnar um að hún sætti
ekki þinglegri meðferð. Sagði for
sætisráðherra m.a. í ræðu sinni:
Það er mikill ábyrgðarhluti að
vilja knýja fram umræður á
þessu stigi, þvert ofan í yfir-
lýsingar forystumanna beggja
deiluaðila, um að opinberar deil-
ur, sem óhjákvæmilega hlytu að
verða harðvítugar, væru látnar
bíða meðan menn væru að reyna
að finna lausn í þessu mjög erf-
iða máli. Það er eins og haft
er eftir einum glöggum og gegn-
um stjórnmálamanni. Hann á að
hafa sagt, að þær viðræður, sem
hafa átt sér stað í útvarpi og
sjónvarpi að undanförnu milli
forystumanna aðila, væru svip-
aðar þvi eins og menn ætluðu
að fara að semja um lausn deil-
unnar gegnum hátalara á sjálfu
Lækjartorgi. Það var glöggur og
greindur maður, margreyndur,
sem gaf þessa lýsingu á þessari
samningsaðferð. Hafi sú lýsing
átt á sér rétt á þeim fréttaflutn-
ingi, sem fram hefur farið nú
þegar, á hún enn þá frekar við
þá aðferð, sem hér er verið að
stinga upp á og reynt er að
knýja forseta með ögrunum að
láta fram fara, á þeim tíma sem
aðilar þeir, sem eru að semja
um málið, biðjast undan þeim.“
Eysteinn Jónnsson flutti einn-
ig ræðu um málið, og sagði í
henni m.a. að ríkisstjórnin þyrfti
ekki annað en að rétta út hendi
til að leysa vinnudeiluna. Ráða-
góður maður Eysteinn og virðist
fara fram með aldrinum. Að
minnsta kosti var hann ekki
svona ráðagóður á síðustu dög-
um vinstri stjórnarinnar. Ef til
vill er hann búinn að gleyma
hvað varð þeirri stjórn að falli,
en það var einmitt vinnudeilur,
sem voru þeim mun auðleysan-
legri þá en nú, að þjóðhagsleg-
ir erfiðleikar sökum aflaleysis
og sölutregðu á erlendum mörk-
uðum voru ekki svipað því eins
miklir.
Þegar frumvarp til stjórnskipu
laga kom til 3. umræðu í efri—
deild í vikunni flutti Pétur Bene
diktsson athyglisverða ræðu.
Mönnum hefur verið tíðrætt um
tillögu hans um að forsetaem-
bættið yrði lagt niður, og sýnist
þar eðlilega nokkuð sitt hverj-
um. Flestir munu þó á þeirri
skoðun að ekki séu æskilegar
breytingar á æðstu stjórn lýð-
veldisins, — en viðurkenna verð
ur, að sjónarmið Péturs í máli
þessu á fyllilega rétt á sér.
Enn það var annað atriði i
ræðu Péturs, sem var að mun
verðara þess að því væri veitt
athygli. Þar ræddi Pétur um
endurskoðun á ákvæðum stjórn-
arskrárinnar, er varðar kjör-
dæmaskipunina. Þar var rætt um
mál, sem orðið er aðkallandi
og verður að endurskoða hið
fyrsta og nauðsynlegt er að hið
mikla misræmi verði leiðrétt. All
ir geta verið sammála um það,
nema ef til vill fáir Framsókn-
armenn, að mikið ávannst í rétt-
lætisátt með breytingunni 1959
En til að sýna hversu mjög skort
ir á jafnan rétt kjósenda til að
hafa áhrif á gang þjóðmála,
leyfi ég mér að tilfæra kafla
úr ræðu Péturs þar sem hann
fjallar um málið:
„Kjósendum landsins hafði
fjölgað úr tæpum 100 þús. við
kosningarnar 1963 í rösklega
107 þús. við síðustu alþingiskosn
ingar, eða nákvæmar tiltekið um
7.303 kjósendur. Af þessarifjölg
un féll langmestur hlutinn á
Reykjavík, en þar næst áReykja
nes. í Reykjavík hygg ég að
fjölgunin hafi verið sem næst
því, sem kjósendum í landinu
hafði fjölgað almennt, ekkilangt
frá 7,5% en í Reykjaneskjör-
dæmi yfir 22%. í öðrum hlut-
um landsins var fjölgunin mjög
lítil, og jafnvel engin í tveimur
kjördæmum. Tala kjósenda á
hvern kjördæma kjörinn þing-
mann var við síðustu kosningar
hér í Reykjavík 3.785, á Reykja-
nesi 3.345, á Norðurlandi, Vest-
fjörðum og Vesturlandi að meðal
tali 1.168 og á Suðurlandi, Aust-
urlandi og Norðurlandi eystra
1.368. Með öðrum orðum hafa
því íbúarnir í Norðurl. vestra,
Vestfjörðum og Vesturlandi þre-
faldan kosningarétt á við þá sem
búa í Reykjavík og Reykjanes-
kjördæmi. Geta menn fært nokk
ra skynsamlega ástæðu fyrir
þessum mismun? Geta menn sagt
mér t.d., svo ég taki dæmi af
ágætum bónda í mínu kjördæmi,
sem fluttist hingað norðan úr
hinu fagra Húnaþingi, — hvers
vegna á hann að hafa eitt at-
kvæði, en fermingabræður hans,
sem búa álíka góðum búum í
Þingi eða Vatnsdal, að hafa
þrjú.
Það hlýtur að koma að því
fyrr en síðar að það óréttlæti
sem Pétur benti á ræðu sinni
verð leiðrétt. Margir hallast að
því, og ekki sízt ungt fólk, að
taka beri á ný upp einmenn-
ingskjördæmi, og hafa þau ein-
göngu, en þá auðvita bundin
öðrum mörkum en var 1959. Með
því fyrirkomulagi eru fullir
möguleikar á að koma á jöfn-
uði, ekki síður en með hlutfalls-
kosningu.
Annars sló Pétur á gamansama
strengi í þessari ræðu sinni,
eins og hann á oft til að gera.
Þó að þau mál sem Alþingi fjall-
ar um, sé í fæstum tilfellum nein
gamanmál, mætti þingmenn upp
til hópa gjarnan tala í léttari
tón. „Húmor“-leysi er áberandi
í umræðum, — svo áberandi að
það verkar eins og vin í eyði-
mörk þegar þingmaður slær á
léttari strengi.
Hugimyndin uim þegnskylidu-
vinnu hefur enn einu sinni skot-
Framh. á bls. 12
Móttaka fermingarskeyta
sumarstarfs KFUM og K er í Melaskólanum og
Amtmannsstíg 2B, kl. 10—5 sunnudaga.
Vatnskógur — Vindáshlíð.
Einbvlishíis óskast
j
Höfum kaupanda að góðu steinhúsi (einbýlishúsi)
um 160 ferm. á góðum stað í borginni. Má vera
15—20 ára. Mikil útborgun.
NÝJA FASTEIGNASALAN,
Laugavegi 12, sími 24300.
WKARNABÆR

Klapparstíg 37 — Sími 12937.
SIMYRTIVÖRUDEILD
TAKIÐ VEL EFTIR!
VIÐ HÖLDLHi
KYNIMIIMGU Á
IVIARY QLANT SNYRTIVÖRIJIVi
★ BRUSH LIPSTICK
Stórkostleg nýjung í varalitum, seldur
í nokkra daga, aðeins með hálfvirði.
★ LIQUID SHADOW
Fljótandi augnskuggi — nýjung, aðeins
í nokkra daga á hálfvirði.
ALLAR VÖRUR FRÁ MARY QUANT FÁ-
ANLEGAR — KOMIZT í KYNNI VIÐ
ÞESSAR MARGUMTÖLUÐU SNYRTIVÖR-
UR UNGU KONUNNNAR.
w