Morgunblaðið - 04.03.1969, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. MARZ 1969.
MMiími
Umræöur um vísitölubætur
opinberra starfsmanna
verða kjörin á hinum almenna
launamarkaði.
Ég harma það, að stjórn
B.S.R.B. vildi ekki fallast á
samningaviðræður um þessi mál
og vilja ekki líta á vandamálið
eins og það liggur fyrir. Ég
harma einnig að til þessara að-
gerða þurfi að grípa, en hins veg
ar hafa ekki komið fram neinar
röksemdir, sem sanna að hægt
hefði verið að grípa tii annarra
aðgerða, og ég tel það sízt í þágu
opinberra starfsmanna að vera
að blása í herlúðra út af
þessu máli. Það er ekki ætlunin
að ganga á rétt þeirra í einu né
neinu, heldur aðeins um það
hugsað að þeir fái ekki forrétt-
indi fram yfir aðra, heldur hlið-
stæð laun og aðrar stéttir fá
greidd hverju sinni.
Heimild um landanir
Biðtími meðan séð verður hvernig mál
skipast á hinum almenna launamarkaði
erlendra skipa hér
UMRÆÐCR urðu utan dagskrár
á Alþingi í gær, um greiðslu vísi
töluuppbóta á laun opinberra
starfsmanna. Einar Ágústsson
kvaddi sér hljóðs utan dagskrár
í efri deild og gerði nokkrar fyr-
irspumir til fjármálaráðherra.
Svaraði Magnús Jónsson fyrir-
spurnunum og gerði ítrekað
grein fyrir eðli málsins og við-
horfum í þeim.
Sagði fjármálaráðherra í ræðu
sinni, að með þeim ráðstöfunum
Asem gerðar hefðu verið væri ekki
verið að taka eitt né neitt af op-
inberum starfsmönnum, heldur
aðeins að tryggja það að þeir
fengju ekki launahækkanir um-
fram það sem aðrar stéttir fá.
Hér væri nánast um biðtíma að
ræða, meðan mál réðust á hinum
almenna launamarkaði.
í ræðu sinni sagði ráðherra
m.a.:
Það er rétt að hér hefur verið
gripið til ráðstafana, sem eru
óvenjulegar. Það var síður en
svo löngun mín, að grípa til
slíkra aðgerða, og af þeim sökum
fór ég þess á leit við stjórn
B.S.R.B. að viðræður yrðu tekn-
ar upp um það milli ráðuneytis-
ins og þeirra, að þeir féllust á,
1 gær var lagt fram stjórnar-
frumvarp á Alþingi, sem kveður
á um að bankar þeir sem verzla
með erlendan gjaldeyri skuli frá
og með 1. janúar 1969 greiða rík-
issjóði 60% af heildartekjum sín
um vegna mismunar sölugengis
og kaupgengis gjaldeyris, svo og
60% af þóknun þeirri, er þeir
taka af viðskiptamönnum sínum
fyrir þjónustu við yfirfærslu f jár
til útlanda, eða aðrar greiðslur
erlendis. Þetta gildir jafnt um
«■ hvers konar ábyrgðarlaun, inn-
heimtulaun og allar aðrar greiðsl
ur hverju nafni sem nefnast fyrir
þjónustu þá, er hér um ræðir.
í greinargerð frumvarpsins
segir svo:
Áður en fjárlög ársins 1969
voru afgreidd frá Alþingi varð
ljóst að gera þyrfti sérstakar ráð
stafanir til þess að tryggja halla
lausan rekstur ríkisbúskaparins
á því ári. Einn liður í þeim ráð-
stöfunum var að gera ráð fyrir
aukinni hlutdeild ríkissjóðs í
tekjum af umboðsþóknun og
gengismun gjaldeyrisbankanna.
Þessi tekjustofn var fyrst á lagð
ur með lögum nr. 86/1956 sem
útflutningssjóð o. fl., en gildandi
ákvæði eru í lögum nr. 4/1960
um efnahagsmál. Samkvæmt
þeim renna 50% tekna af þessum
stofnum til ríkisins og 50% til
viðkomandi gjaldeyrisbanka. Ár-
ið 1960 námu tekjur til hvors
aðila 14 millj. kr., en áætlaðar
tekjur árið 1968 eru 35.5 millj.
kr., og nemur aukningin á þessu
átta ára tímabili því 153.6%.
Ekki eru fyrir hendi upplýsingar
um raunverulegan kostnað gjald
eyrisbankanna við að veita þessa
þjónustu, en geta má þess, að
fyrst um sinn, að greidd yrði
sama vísitala, og greidd var 1.
febrúar almennt á laun í land-
inu, með hliðsjón af því að sú
vísitala yrði notuð til launavið-
miðunar fjrrir allar launastéttir
landsins aðrar, 1. marz.
Vitanlega er það rétt, að ég
gat ekki krafizt eins né eins af
stjórn B.S.R.B., um þetta efni,
nema skilnings á þeim vanda,
sem við er að fást og ekki var
farið fram á að þeir fórnuðu í
einu né neinu þeim rétti, sem
opinberir starfsmenn áttu. Hins
vegar er það ljóst, að eins og
málum var háttað var með öllu
óeðlilegt að greiða þessa visitölu
að sinni, og einnig virtist aug-
ljóst eins og málum er háttað, að
samningar gætu strax hafizt milli
ráðuneytisins og opinberra
starfsmanna um það, hvernig
ætti að mæta viðfangsefnunum
og viðhorfunum á þann hátt að
það kæmi ekki niður á opinber-
um starfsmönnum.
Með því að hefja viðræður nú
þegar var ætlunin að tryggja að
ekki yrði um neinn réttinda-
missi opinberra starfsmanna að
ræða, né heldur að þeir fengju
með óbreyttri hlutdeildarskipt-
ingu hefðu tekjur bankanna
aukizt um allt að 10 millj. kr. á
árinu 1969 vegna gengisbreyting
arinnar í nóvember sl., og er þá
byggt á áætlun um umfang gjald
eyrisviðskipta á þvi ári. Með
frumvarpi þessu er lagt til, að
hlutdeild ríkisins verði 60% og
bankanna 40%, en miðað við
framangreinda áætlun um vöxt
gjaldeyrisviðskipta á árinu 1969
í krónum talið fengu bankarnir
í sinn hlut 36.7 millj. kr., sem er
1.2 millj. kr. aukning frá árinu
á'ður, eða 3.4%. Þar sem ekki var
gert ráð fyrir sérstökum kaup-
hækkunum í sambandi við geng-
isbreytinguna og álagning þannig
ákveðin, að gengisbreytingin
bætti ekki hagsmuni verzlunar-
innar, er eðlilega, að hliðstæð
regla gildi um gjaldeyrisviðskipti
bankanna. Áðurnefnd 3.4% hækk
un á tekjum bankanna af gjald-
eyrisviðskiptum ætti að nægja
til þess að standa undir þeim
kostnaðarliðum, sem þegar hafa
hækkað, svo sem síma og skeyta
kostna’ði.
Ríkisstjórnin lagði í gær fram
á Alþingi frumvarp um breyt-
ingu á lögum um kjarasamninga
opinberra starfsmanna. Gerir
frumvarpið ráð fyrir því, að upp
sagnarfrestur kjarasamninga opin
berra starfsmanna verði styitur
úr 7 mánuðum í 4 mánuði. Einn-
ig eru í frumvarpinu ákvæði um
það, að horfið verði frá þeirri
nein óeðlileg réttindi umfram
aðra.
Með þeim ráðstöfunum sem
gerðar hafa verið er ekki verið
að taka nein laun af opinberum
starfsmönnum, heldur aðeins
það, að þeir fá ekki greidda þá
hækkun, sem að öllu óbreyttu
hefði orðið á hinum almenna
launamarkaði í sambandi við
vísitölugreiðslur þann 1. marz.
marz. Því hefur ekki verið á móti
mælt að í gildi væri kjaradómur
frá 21. júní 1968, þar sem svo er
mælt fyrir að vísitölubreytingar
skuli verða til ársloka 1969. En
hitt er jafnvíst að forsendur fyr-
ir þessum kjaradómi, eins og nú
stendur, eru brostnar. Það er
grundvallarregla í lögum um
samningsrétt opinberra starfs-
manna, að þeir skuli hafa sam-
bærileg laun og aðrar launastétt-
ir, en heldur ekki meira. Og ef
litið er á forsendur fyrir dómi
kjaradóms 21. júní sl. þá er kom-
izt þar svo að orði, að það hefði
þótt rétt að byggja kjaradóm
þennan á sambærilegum launa-
uppbótum eins og samið var um
á hinum almenna vinnumarkaði.
Það er ljóst, að hefði verið vitað
hvað gerðizt 1. marz, hefði dóm-
ur kjaradóms orðið með allt öðr-
um hætti.
Það er ekki neitt einsdæmi að
slíkri deilu sé vísað til sátta-
semjara. Þegar ekki næst sam-
komulag milli aðila, án aðstoðar
hans, þá er ekkert sem hindrar
að málum sé til hans skotið.
Ég vil einnig taka það skýrt
fram, að ef niðurstaða þeirra
samningaviðræðna se>m nú eiga
sér stað verða þær, að launastétt
ir fái greidda vísitöluuppbót
munu opinberir starfsmenn að
sjálfsögðu fá hana einnig. Hér
er því aðeins um biðtíma að
ræða, meðan það ræðst hver
1 gær mælti Eggert G. Þor-
steinsson heilbrigðis- og félags-
málaráðherra fyrir frumvarpi um
hækkun á bótum almannatrygg-
inga. Frumvarp þetta hefur hlot-
fð afgreiðslu í efri deild. Við 1.
umræðu þess í neðri deild tóku
til máls auk ráðherra, Skúli Guð
mundsson og Magnús Kjartans-
son, en frumvarpinu var síðan
vísað til heilbrigðis- og félags-
málanefndar og 2. umræðu.
Frumvarp um brunavarnir og
brunamál var til 3. umræðu í
efri deild. Sveinn Guðmundsson
mælti þá fyrir breytingartillögu
er hann flytur við frumvarpið,
þess efnis að brunamálastjóri
þurfi að hafa verkfræðimenntun
eða tæknifræðimenntun, en upp-
haflega yar aðeins gert ráð fyrir
að viðkomandi þyrfti að ’æra
verkfræðingur. Var breytingar-
tillaga Sveins samþykkt sam-
hljó'ða og frumvarpið afgreitt til
neðri deildar.
skyldu B.S.R.B. að efna til alls-
herjaratkvæðagreiðslu um hvort
samningum skuli sagt upp, en
frumvarpsgreinin geymir á hinn
bóginn ákvæði um slíka skyldu,
ef ósk kemur fram um allsherj-
aratkvæðagreiðslu innan stjórn-
ar B.S.R.B., eða af hálfu fjár-
málaráðherra. Segir í greinar-
gerð frumvarpsins, að svo virðist
PÉTUR Benediktsson mælti í
gær fyrir nefndaráliti sjávarút-
vegsnefndar Efri deildar um
frumvarp um breytingar á lög-
um um rétt til fiskveiða í land-
helgi. Var nefndin sammála um
að mæla með samþykkt frum-
varpsins, og var það eftir ræðu
framsögumanns visað til 3. um-
ræðu í deildinni.
Frumvarpsgreinin fjallar um
að sjávarútvegsmálaráðherra sé
heimilt, þrátt fyrir bann í þess-
um lögum, að leyfa vinnslu- og
verkunarstöðvum að kaupa afla
af erlendum veiðiskipum, í ís-
lenzkum höfnum. Ráðherra skal
binda leyfið við ákveðna staði
eða landshluta, eftir því sem hag
- B.S.R.B,
Framhald af bls. 28
B.S.R.B. afhentu sáttasemjara í
gær, gerði stjórn bandalagsins a
fundi 1. marz sl. og er hún á
þessa leið:
„í tilefni af fréttatilkynningu
f j ár málaráðuney tisins 27. f.m.
Lekur stjórn B.S.R.B. fram:
Samkvæmt lögum um kjara-
samninga opinberra starfsmanna
getur hvor aðili um sig óskað
endurskoðunar samnings án upp
sagnar hans, ef almennar og veru
legar kaupbreytingar verða á
samningstímabili.
Fyrr en nýir samningar milli
vinnuveitenda og verkalýðsfé-
laga hafa tekizt verður ekki upp
lýst, nema með víðtækri athug-
un, hvort almennar kaupbreyt-
ingar eiga sér stað samkvæmt hin
um einhliða tilkynningum vinnu
veitenda.
Frumvarp um skattfrelsi Sonn-
ingsverðlauna Halldórs Laxness
var til 3. umræðu og var það
samþykkt samhljóða, og þar með
afgreitt til neðri deildar.
Steinþór Gestsson mælti fyrir
nefndaráliti landbúnaðarnefndar
deildarinnar um frumvarp um
sölu landspildu úr prestsseturs-
jörðinni Háls. Var nefndin sam-
mála um að mæla með samþykkt
frumvarpsins, og var það síðan
afgreitt til 3. umræðu.
Axel Jónsson mælti fyrir frum
varpi er hann flytur um breyt-
ingu á skipulagslögum. Er aðal-
ákvæði frumvarpsins, áð sveita-
stjórnir geti, að fengnu samþykki
skipulagsstjórnar, bannað efnis-
töku, grjótnám eða annan veru-
legan tilflutning eða brottnám
jarðefna, ef líklegt má telja að
það valdi röskun lands, svo að
til verulegra erfiðleika verði við
framkvæmd skipulags.
sem ástæðulaust sé að lögskylda
allsherjaratkvæðagreiðslu í þessu
tilviki, ef ákvörðunin er ágrein-
ingslaus í stjórn samtakanna og
látin hlutlaus af hálfu viðsemj-
enda þeirra.
Frumvarp þetta er flutt í sam-
ráði við Bandalag starfsmanna
ríkis og bæjar.
kvæmt þykir. Svo getur ráð-
herra og bundið leyfið við
ákveðnar tegundir fisks eða
annars sjávarafla og sett skilyrði
um magn, verð og sérstakar lönd
unarreglur. í leyfi ber að taka
fram, að það veiti eigi erlendum
skipum heimild til fiskveiða eða
fiskverkunar í landhelgi.
Pétur Benediktsson sagði í
ræðu sinni, að hagkvæmt gæti
verið að leyfa fyrir landanir er-
lendra fiskiskipa hér, þegar afla
leysi steðjaði að, og slík heim-
ild gæti einnig auðveldað íslenzk
um fiskiskipum að fá leyfi til
löndunar erlends. Því mælti
nefndin með s>amþykkt fruim-
varpsins.
Á meðan svo stendur telur
Dandalagsstjórn, að enginn grund
völlur sé fyrir árangri af við-
ræðum milli aðila.“
Á fundi stjórnar B.S.R.B. 1.
marz var einnig eftirfarandi til-
laga samþykkt með öllum at-
kvæðum:
„Stjórn Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja mótmælir harð-
lega þeim ótvíræðu laga- og
samningsbrotum, sem átt hafa
sér stað með niðurfellnigu á
hækkun verðlagsbóta til opin-
berra starfsmanna 1. marz, þvert
ofan í skýr ákvæði í dómi Kjara-
dóms 21. júní 1968, um að verð-
lagsuppbót skuli reikna út í febr
úarmánuði og greiða 1. marz.
Af hálfu ríkisstjórnarinnar er
það viðurkennt, að gildistími
dóms Kjaradóms um verðlags-
uppbótina sé til 31. des. 1969.
Lögum samkvæmt ber að fram-
kvæma ákvæði þessa dóms, þang
að til nýr samningur hefur ver-
ið gerður, eða nýr Kjaradóms-
úrskurður liggur fyrir.
Því ákveður stjórn B.S.R.B. að
fela lögfræðingi bandalagsins að
leita réttar opinberra starfsmanna
í þessu máli fyrir Félagsdómi,
þar sem þess verði krafizt, að
verðlagsuppbót verði greidd fyr-
ir marzmánuð 1969 miðað við
nýja vísitölu 1. febr. eins og
nefndur úrskurður Kjaradóms
segir til um.“
Loks samþykkti stjórn B.S.R.B.
á þessum fundi sínum að efna
til fundar meðal opinberra starfs
manna í Reykjavík og nágrenni,
þar sem rætt verði um kjara-
mál og samningsrétt opinberra
starfsmanna.
0—0
Þá barst Morgunblaðinu í gær
eftirfarandi tilkynning frá starfs
mannafélagi ríkisstofnana:
„Á fjölmennum fundi í trún-
aðarmannaráði Starfsmannafé-
lags ríkisstofnana 1. marz sl. var
eftirfarandi ályktun samþykkt
samhljóða:
„Fundur stjórnar og trúnaðar-
manna SFR, haldinn 1. marz
1969, lýsir undrun sinni á þeirri
fyrirætlun fjármálaráðherra að
svipta ríkisstarfsmenn samnings
bundnum verðlagsuppbótum frá
1. marz 1969.
Fundurinn telur að hér sé um
a varlegt brot á kjarasamningi
að ræða, sem ekki verði við un-
að.
Fundurinn skorar á stjórn
BSRB og Kjararáð að neyta
allra tiltækra ráða til að hnekkja
slíkum samningsrofum og hvet-
ur jafnframt alla opinbera starfs
menn til virkrar samstöðu í þessu
máli.“
Bankarnir greiði
ríkissjóði 60%
— af tekjum sínum vegna gjaldeyrissölu
Uppsagnarfrestur kjarasamninga B.S.R.B. styttur
— Þingmál í gær