Morgunblaðið - 14.03.1969, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. MARZ 1909
Josefa Slanska segir hér í fyrsta
sinn söguna sem lá aft baki
frægustu réttarhalda í kommiin-
istarí íki á síðustu áratugum.
A h einni nóttu gerbreyttist líf
hcnnar, hiín og eiginmaftur voru
handtckin og börn þeirra tekin
írá |teim. Ruda Slánsky, aðstoðar-
forsætisráftherra Tékkóslótakiu,
sem sjálfur haffti einskis svifizt
til ah seftja valdagræðgi sína, var
brennimerktur svikari, og látinn
játa á sig glæpi á horð vift
írotskyhollustu, Titoisma og
Zionisma. Ári síftar var hann
hengdur, ásamt tíu öðrum hátt-
settum forystumönnum
Tékkóslóvakíu.
Byltingin
étur börnin sín
Síðasta fjölskyltlumynditi, Slanskyhjónin með börnunum RudiogMörtu.
Nóttina, sem saga þessi hefst
var Ruda Slánsky 51 árs að
aldri. Hann var talinn næst
æðsti valdamaður í Tékkósló-
vakíu og gegndi stöðu aðstoð-
arforsætisráðherra, og auk þess
hafði hann þar til fáeinum vik-
um áður verið aðalritari komm
únistaflokksins. Nóvember
kvöld eitt, árið 1951 var hon-
um og eiginkonu hans, Josefu,
boðið til kvöldverðar hjá Za-
pocky, forsætisráðherra. Þegar
Slánskyhjónin komu akandi að
heimili sínu síðar um kvöldið
sáu þau sér til undrunar, að
húsið var almyrkvað. Slánsky
skipaði lífverði sínum að kom-
ast að því hvað væri um að
vera og þá gerðist margt í
senn ...
VIÐ gengum inn í forstofuna
úr myrkrinu úti, og inni lá allt
í myrkri líka. Ég gekk á und
an, Ruda var rétt fyrir aftan
mig. Ég hafði aðeins gengið fá-
ein skref, þegar ljósin voru
kveikt og við heyrðum hratt
fót^tak fjölda manna. Leiftur-
snöggt var gripið um hendurn-
ar á mér og snúið upp á þær
fyrir aftan bak.
Út úr myrkrinu stökk ann-
ar hópur manna og tók sér
stöðu við vegginn, allir báru
þeir skammbyssur og miðuðu á
okkur. Einn sté feti framar, við
búinn að ráðast á okkur. í
ganginum á milli forstofunnar
og eldhúsdyranna stóðu aðrir
og héldu Ruda. Hann stóð tein
réttur, höggdofa af undrun og
augun ólýsanlega dapurleg.
Annar maður hljóp nú til og
þrýsti höndinni yfir munninn
á mér, svo að mér var varnað
máls. I sömu andrá voru dyrn
ar á fataherberginu opnaðar og
ég sá þar mann við mann. Mað-
ur nokkur gekk fram og án
þess að mæla orð af vörum
smellti hann handjárnum á úln-
liðina á Ruda.
Ég stóð og starði á Ruda. Ég
átti aðeins eftir að sjá hann
einu sinni enn.
Nú ríkti alger þögn.
Svo það þarf ekki meira,
hugsaði ég, en að vörðurinn
okkar gerist svikari og hópur
ofbaldisseggja getur gert hvað
sem honum þóknast við okkur.
Nú myrða þeir okkur auðvit-
að með köldu blóði.
Þeir ýttu við mér, með hend
urnar fyrir aftan bak, í átt-
ina að salerninu og þeirri hugs
un laust niður í huga mér:
/. Cft'eLn
Ætla þeir að drepa mig þar?
En þá kvað við snögg skipun:
„Ekki þangað — þessa leið.“
Kannski voru þeir ekki
kunnugir í húsinu. Þeir hrintu
mér inn í eldhúsið og niður á
stól við eldavélina. Maður í
leðurjakka stóð við gluggann
og horfði illúðlega á mig, eng
inn dráttur hreyfðist í andliti
hans. Þegar mér varð litið á
hann, fór um mig skelfingar-
hrollur, og samt fann ég mig
knúða til að vera sífellt að líta
til hans. Hann þagði. Eftir
stundarþögn vogaði ég mér að
spyrja:
— Hvað hefur orðið um börn
in?
Þá heyrði ég skark fyrir ut-
ar og bílar lögðu af stað
frá húsinu. Allar stundir
síðan finn ég hárin rísa á höfði
mér, þegar ég minnist þessara
stunda.
Einhver maður kom fram í
eldhúsið og sagði:
— Allt í lagi.
Þeir tóku veskið frá mér. Og
rétt eins og ég stóð, í stutt-
erma kjól, þunnri kvöldkápu og
berhöfðuð, ráku þeir mig út í
bifreið. Þar sat fyrir kona og
beið mín. Einn úr hópnum steig
inn og settist hjá bilstjóranum
og bifreiðin ók af stað. Annar
bíll kom á eftir. Kannski börn
in mín væru í þeim bíl?
I daufu skini götuljósanna,
sá ég, að konan, sessunautur
minn, horfði á mig hatursfullu
augnaráði, Tungl var á lofti,
en ský dró fyrir það öðru
hverju, svo að frá því var
naumast birta. Öðru hverju
stöðvuðu verðir okkur, en að-
eins örskamma stund. Ég get
varla lýst því, hvernig mér
var innanbrjósts á annan veg
en þann, að ég var skelfdari
en -Svo að ég gæti hrært legg
né lið, hvað þá stunið upp.
orði.
Hvaða menn gátu þetta ver-
ið? Hvers vegna höfðu þeir
ekki lokið þessu af heima?
Hvert var förinni heitið með
mig? Hvað höfðu þeir gert
Ruda? Hvað hafði orðið um
börnin?
Og hvað með félaga Gott-
wald?
í skógunum fyrir utan Prag,
námu bílarnir staðar og menn
stigu út og körpuðu um hvert
skyldi haldið. Bersýnilegt var,
að þeir höfðu villzt af leið. Á
meðan kom bílstjórinn í okkar
bíl til mín: „Ég get ekki horft
upp á, hvað yður er Jkalt, jafn-
vel þótt mér verði refsað“,
sagði hann. Og hann sótti loð
kápuna sína og hjálpaði mér í
hana. Síðan var ekið af stað
aftur, en staðnæmzt skömmu síð
ar og ég var leidd inn í mann
lausan kofa þar í skóginum.
í kofanum var aðeins eitt
herbergi, þar var rúmstæði úr
járni og dýna á og þeir leyfðu
mér að leggjast þar fyrir. Ein
um af bílunum var ekið á brott
aftur; jafnskjótt og hann var
farinn kom bílstjórinn aftur
með loðkápuna og hlúði að
mér.
Klukkustundir liðu. Ég var
úrvinda af þreytu og skelfingu
og dottaði öðru hverju, en jafn
Myndin af þeim Slánsky, Svoboda og Gottwald er tekin árið 1931. Fáeinum vikum siðar var
Slánsky handtekinn.