Morgunblaðið - 16.04.1969, Qupperneq 3

MORGUN'BLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 1960
3
Verðlagsákvæðin eiga sér enga
stoð í veruleikanum
— Álagning í Danmörku mun hœrri
en hér
— Kaupmenn vilja frjálsa verzlun,
sterk og vel rekin fyrirtœki
— segir Pétur Sigurðsson, formaður
Kaupmannasamtaka Islands
í D A G gangast Kaup-
mannasamtök íslands fyrir
upplýsingadegi um vanda-
mal þau. sem verzlunin á
við að stríða um þessar
mundir. Upphaflega var
ætlun Kaupmannasamtak-
anna sú að loka öllum
verzlunum í dag til þess að
leggja áherzlu á þá skoð-
un kaupmanna, að þau
verðlagsákvæði, sem verzl-
unin býr nú við, væru al-
gjörlega ófullnægjandi, en
stjórn Kaupmannasamtak-
anna hefur ákveðið að
fresta þessari lokun vegna
þess ástands, sem er að
skapast á vinnumarkaðn-
um.
Morgunblaðið átti í gær
viðtal við Pétur Sigurðs-
son, formann Kaupmanna-
samtaka íslands, um þau
vandamál, sem verzlunin
stendur frammi fyrir. Enn-
fremur eru birt á öðrum
stað í blaðinu viðtöl við
fulltrúa nokkurra sér-
greina innan verzlunarinn-
ar, svo og greinar um mál-
efni einkaverzlunarinnar á
íslandi. Viðtalið við Pétur
Sigurðsson fer hér á eftir:
— Hver er tilgangurinn
meö þessum upplýsingadegi
Kaupmannasamtakanna?
— Ætlunin var að loka 511-
um verzlunum í dag, seigir
Pétur Sigurðsson, til þess að
fá tækifæri til að upplýsa al-
menning um þá meðferð, sem
verzlunin hefur orðið áð búa
við að undanförnu vegna
verðlagsákvæðanna, sem eru
bæði órauwhæf og vitlaus, og
eiga sér enga stoð í veruleik-
anum. í verðlagsnefnd fjálla
menn um máíefni verzlunar-
innar, sem eru þeim algjör-
lega ókunnugir og prósentu-
álagningin, sem við lýði er, er
gersamlega út í hött ag styðst
ekki við þarfir verzlunarinn-
ar, eins og segir í lögum um
þessa nefnd, að vera skuli.
Frestun á lokun verzlana er
fyrst og fremst til komin
vegna þess, að allt atvinnu-
ástand hefur gjörbreytzt frá
því að ákvödðun um þennan
lokunardag var tekin. Nú þeg-
ar standa yfir verkföil og
önnur eru á næsta leiti, og
hafa verið boðuð í ýmsum
greinum. Fyrirsjáanlegt er, að
þessi verkföll mupi einnig ná
til verzlunarinnar síðar rneir.
Með því að fresta lokunar-
deginum viljum við firra al-
menning frekari óþægindum
en orðið er af þessum sök-
um.
— Hvað hafa kaupmenn
helzt út á álagningarreglur að
setja?
—• Þetta álagningarkerfi,
sem við búum við þekkist
ekki í neinu ö'ðru vestrænu
landi. í upphafi var þessi skip
an upptekin til bráðaíbirgða,
þegar gengisbreytingin var
gerð 1967, en í stað þess að
bæta úr því sem átti að verða
til bráðaibirgða, hefur álagn-
ingin tvívegis verið lækkuð
síðan. Fyrst við gildistöku
20% innflutningsgjaldsins í
september 1968, og síðan eftir
gengisbreytinguna 1968. í
fyrra tilvikinu voru álagning-
Pétur Sigurðsson
arskalar lækkaðir um 16-11%
og í síðara tilvikinu um 20%.
— Hvernig eru álagningar-
reglur hér á landi, samanbor-
ið við það sem tíðkast í ná-
grannalöndum okkar?
— Ef við tökum t.d. ná-
granna okkar í Danmörku er
þar starfandi verðgæzlunefnd,
sem fylgist með álagningu fyr
irtækja, en þar er álagning í
smásölu miklum mun hærri
en hjá okkur, og skal ég
nefna nokkur dæmi um það.
A nýlenduvörum er hún 8—
25% hærri í Danmörku en
hér á landi. Á tóbaki er hún
um það bil 15% hærri og á
hreinlætisvörum er hún 1—
9% hærri. Á húsgögnum er
hún 44—50% hærri. Á gólf-
teppum er hún 45% hærri. Á
álnavöru og metravöru er hún
2'9—34% hærri. Á kjólum er
hún 56% hærri. Á tízkuvörum
hún 65—70% hærri. Á skóm
er hún 40—4)5% hærri og á
byggingarvörum er hún 17—
40% hærri. Þessi dæmi eru
til þess að sýna hvað Danir
telja raunlhæft að verzlunin
þurfi í álagningu.
—- Hver er stefna’ Kaup-
mannasamtaka íslands í álagn
ingarmálunum?
— Stefna okkax er sú, að
hér geti þróast frjáls verzlun
og fyrirtæki geti byggt sig
þannig upp, að þau verði
bæði sterk, vel rekin og arð-
bær. Mér finnst þetta vera
undirstaða þess að næg at-
vinna sé í landinu. Á hinn
bóginn viljum við kaupmenn
ekki skorast undan því að
taka að okkar leyti þátt í
þeim byrðum, sem neyðar-
ástand í efnahags- og atvinnu-
málum gerir óhjákvæimilegt,
að hver landsmaður taki á
sig. En það getur engum orð-
ið til góðs, að fyrirtækjum sé
svo þröngur stakkur skorinn,
að þau verði að hætta sínum
rekstri. Það má minna á þa'ð,
að Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur mun nú vera
stærsta launþegafélagið innan
alþýðusamtakanna, með hátt
á fimmta þúsund meðlimi.
Þær álagningarreglur, sem
verzluninni er gert að búa
við og aðrar aðgerðir, setn
skert hafa hag hennar, hljóta
að hafa það í för með sér, að
verulegt atvinnuleysi skapast
í stétt verzlunarmanna.
— Geta Kaupmannasamtök
in fallizt á verðgæzlu í ein-
hverri mynd?
— Vi'ð mundum sætta okk-
ur við verðgæzlu, sem gætti
þess að menn mynduðu ekki
samtök um að halda uppi
ákveðnu verðlagi. Þetta mund
um við sætta okkur við á erf-
iðum tímum, en hin almenna
stefna okkar er sú, og rótgró-
in sannfæring, að hinn al-
menni neytandi sé bezta verð-
lagseftirlitið í frjálsri verð-
myndun.
— Og að lokum Pétur,
hve m^rgir aðilar eru í
Kaupmannasamtökum ís-
lands?
— í Kaupmannasamtökum
íslands eru nú 22 sérgreina-
félög méð um 700 meðlimi.
Þar er um að ræða fulltrúa
einkaverzlunarinnar um land
allt.
Söngvamyndin „Oliver"
hreppti 11 dskarsverðlaun
Katharine Hepburn og Streisand skiptu
með sér kvennaverðlaunum — Cliff
Roberfson beztur í karlahlutverki
Hollywood, 1'5. apríl
(AP-NTB).
t FYRSTA sinn í sögu Osk-
arsverðlaunanna urðu tvær
leiikkonur að láta sér nægja
'að skipta með sér verðlauna-
'styttunni fyrir beztan leik í
kvenlhlutverki í kvikmynd,
sem gerð var á árinu 1968.
Það voru bandarísku leikkon
urnar Katlharine Hepburn og
Barbara Strelsand, sem hlutu
þeNsa eftirsóttustu viðurkenn
'ingu kvikmyndaiðnarins að
þestau sinni, en verðlaununum
var úthlutað á mánudags-
'kvöld.
Hepburn hlaut verðlaunin
'fyrir leik ,sinn í mynd'inni
„The Lion in Winten", og er
'þetta í þrið'ja sinn, sem hún
'hreippir Óskahsstytbuna. Síð-
ast hlaut hún verðlaunin í
Ifyrra, og þá fyrir leik sinn í
„Guess who is coming to
'supper". Stireisand er betur
þekkt sem söngkona en sem
leikkona. en hún hlaut verð-
launin fyrir leik sinn í söng-
imyndinni „Funny girl“. Er
þetta raunar fyrsta kvik-
myndin, sem hún leikur í, en
áður hafði hún farið með
sama hlutverk í sviði á Broad
way í New York.
Cliff Robertisson hlaut
Óskarsverðlaun fyrir beztan
leik í karlhlutverki, en hann
fór með titilhlutverkið í kvik
myndinni „Charlie", sem í
rauninn varð til fyrir han.s
eigið framtak. (íslenzkir kvik
myndahúsgestir m,unu minn-
ast Robertsons úr myndinni
„PT 109“ þar sem hann lék
Kennedy Bandaríkjaforseta á
herm.enniskuárum sínum í síð
ari heimss'tyrjöldiinni og einis
fyrir myndina Flugsveit 633,
sem sýnd var í Tónaibíó ekki
alls fyrir löngu).
STAKSTEIÍVAR
Öþrjótandi tækifæri
í síðasta tölublaði „Norðan-
fara“ málgagns Sjálfstæðismanna
á Norðurlandi vestra, birtist at-
hyglisverð grein eftir Þormóð
Runólfsson, Siglufirði. Þar segir
m.a.: *
„Sannleikurinn er sá, að ís-
lendingar hafa því nær ótæm-
andi möguleika til að sigrast á
vandamálum sínum. Á fjölda
mörgum sviðum athafnalífsins
blasa við verkefni, sem bíða þess
eins að hafizt sé handa. — Við
strendur landsins eru fjölmargar
tegundir sjávardýra sem nú er
lítt eða ekki sinnt þó vitað sé, að
mikið verðmæti er í þeim fólgið.
Aðstaða til þaravinnslu er viða
góð hérlendis og stofnkostnað-
ur slíkra verksmiðja tiltölulega lít
ill. Hér eru líklega einhver beztu
skilyrði í víðri veröld til loðdýra
ræktar. Úr gærum og ull íslenzku
sauðkindarinnar væri unnt að
framleiða meiri verðmæti en
nokkurn getur órað fyrir, og svo
mætti lengi telja. Ekkert af því, ■*
sem nú hefur verið nefnt, er okk
ur íslendingum ofviða að ráðast
í af eigin rammleik. Þessi verk-
efni bíða þess eins, að þjóðin
þekki sinn vitjunartíma.“
Afdalaviðrini
í lok greinarinnar segir Þor-
móður Runólfsson:
„Það eina, sem stendur í vegp
þjóðarinnar í dag, er það, hversu
ótrúlega margir hafa ljáð eyru
málflutningi þeirra afdalaviðrina
í íslenzkum stjórnmálum, sem hat
ramlegast hafa barizt á móti
hvers konar framförum; þeirra
manna sem hugsa um það eitt,
að kynda undir óánægju lands-
manna með alla skapaða hluti
vegna þess að þeir vita, að ekk-
ert annað en óánægja og rang-
snúinn öfuguggahugsunarháttur
meirihluta þjóðarinnar gæti lyft
þeim í valdastólana. En valda-
stólarnir eru eina takmark þess- -
ara manna, og mætti af því ætla,
að þá skorti vit til að geta reikn-
að út afleiðingar verka sinna
lengra en til næsta dags.
Það er mikill misskilningur hjá
ungum mönnum, ef þeir halda
að hlutverk stjórnmálamanns sé
fyrst og fremst í því fólgið, að
skammast og gera lítið úr verk-
um þeirra sem öðrum flokki til-
heyra. Stjórnmálamaður sem er
hlutverki sínu trúr lætur hag þjóð
ar sinnar ganga fyrir öllu öðru.
Slíkur maður reynir vissulega
ekki að kynda undir úlfúð og
innbyrðis baráttu með þjóð sinni,
jafnvel þó slíkt gæti lyft honum
í valdastöðu um stundarsakir.
Þeir eldar sem svo eru kveiktir
tortíma venjulega upphafsmönn-
um sínum fyrstum allra. Þann«
sama dag og hin íslenzka þjóð
skilur þessi sannindi, munu all-
ir erfiðleikar hverfa eins og dögg
fyrir sólu. — Hins vegar hefur
þjóð vor einu sinni glatað sjálf-
stæði sinu vegna innbyrðis deilna
og sundurlyndis. Yið skulum vona
að okkar kynslóð verði ekki völd
að því, að sú saga endurtaki sig.
Þegar svo er komið gagnar litið
að þjarka um hverjum sé um
að kenna hvernig fór.“
VELJUM ÍSLENZKT
Barbara Streisand í hlutverki
sínu í Funny Girl.
iSöngvamyndin „Oliver"
varð fyrir valinu sem beztu
mynd ársins, og brezki leik-
stjóri'nn Carol Reed Ihlaut
Óskarinn fyrir bezta leik-
stjórn — einmitt í þeirri
Framhald á bls. 31