Morgunblaðið - 16.04.1969, Qupperneq 16

16
MORGUNIBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 196»
JlttiiypiiitMftMfr
Úlfcgleíandi H.f. Árvafcur, Heykja'VÓik.
Fnamfcvæmdaatj óri Haraíldur Sveinssion.
ŒUtatrjórar Sigurður Bjarniason frá Vigur.
Malitlh'ías Jdhannesslen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritsitjámarfuíltrúi Þorbjöm GuStonjundsson.
Fréttaigfcjóri Björn Jóhannssorn,
Auglýsingastjóri ÁÍni Garðar Krigtinsson.
RiMjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 0. Sími 22-4-60.
Áafcriiftargjald kr. 1©0.00 á xnánuði innahlands.
í lausasiöiu kr. 10.00 eintakið.
EFLING
STÓRIDJUNNAR
l?ins og kunnugt er hefur
^ Jóhann Hafstein, iðnaðar
málaráðherra, ötullega unnið
að stóriðjumálum, og í ráð-
herratíð hans hafa þau mál
tekið eðlilega og heilladrjúga
'stefnu, fyrst og fremst með
byggingu álbræðslunnar og
kísilgúrverksmiðjunnar, en
einnig með undirbúningi ann-
arra mála.
Nú hefur verið lagt fram á
Alþingi frumvarp um heimild
fyrir ríkisstjórnina til að
vinna að stækkun kísilgúr-
vefksmiðjunnar, þannig að
framleiðslugeta hennar verði
rúmlega tvöfölduð. Þótt kísil-
gúrverksmiðjan sé ekki mjög
stórt fyrirtæki, hefur hún
verulega þýðingu, og með
staekkun hennar aukast gjald-
eyristekjur. Þess vegna er það
rétt stefna að efla þetta fyrir-
tæki.
Áður hefur verið frá því
greint, að hugsanlegt væri, að
ný álverksmiðja yrði byggð
”hér, en það mál er þó á byrj-
unarstigi. Hins vegar má nú
telja fullvíst, að þegar á þessu
ári verði gengið frá samning-
um um byggingu olíuhreins-
unarstöðvar, sem yrði fyrsta
skrefið í undirbúningi að því
að víðtækur efnaiðnaður geti
risið hér á landi, er fram líða
stundir, ekki sízt ef unnt verð
ur að ráðast í byggingu sjó-
efnaverksmiðjunnar á Reykja
nesi, sem mjög líklegt verður
að telja, þótt rannsóknir séu
enn ekki komnar á það stig,
að fullyrða megi að um ákjós
anlegt fyrirtæki sé að ræða.
* Fleiri en einn erlendur að-
ili hefur áhuga á samvinnu
við íslendinga um byggingu
olíuhreinsunarstöðvar, og nú
verður það verkefni okkar að
skera úr um það með hverj-
um sé heppilegast að vinna,
en gengið er út frá því, að ís-
lendingar verði frá upphafi
meirihlutaeigendur að olíu-
hreinsunarstöð, en erlendi að-
ilinn eigi þar minnihluta.
Undirbúningur að bygg-
ingu olíuhreinsunarstöðvar
hefur staðið all lengi, sem
kunnugt er, en fyrir nokkr-
’um árum var málið komið á
það stig, að unnt var að
hrinda því úr vör, en þá stóðu
deílurnar um álbræðsluna
sem hæst, og því var ekki tal-
ið fært að koma olíuhreins-
unarmálinu fram, m.a. végna
amdstöðu sumra þeirra, sem
að sjávarútvegsmálum vinna.
En þeir óttuðust, að Rúss-
landsmarkaðurinn fyrir fisk
kynni að rýrna, ef dregið yrði
úr olíukaupum frá Rússum.
Aðstæður allar hafa nú
breytzt svo, að ólíklegt er að
nokkrir aðilar — aðrir en
kommúnistar að sjálfsögðu —
reyni að hindra iðnvæðingu
íslands. Þess vegna er fyllsta
ástæða til að ætla, að almenn-
ur stuningur verði við fyrir-
ætlanirnar um upphaf efna-
iðnaðar á íslandi.
REYKJAVÍK
ÚTGERÐABORG
i fundi í fyrrakvöld, sem
fjallaði um útgerðarmál-
efni, lagði Geir Hallgrímsson,
borgarstjóri, áherzlu á það, að
Reykjavíkurborg hlyti að
setja metnað sinn í að skapa
útgerðini sem bezt skilyrði,
enda hefur höfuðborgin verið
ein helzta — og oft fremsta
— útgerðarstöð landsins.
Nú í vikunni verður
til 2. umræðu í borgar-
stjórn tillaga um endur-
skipulagningu bæjarútgerð-
arinnar, en það fyrirtæki hef-
ur átt við erfiðleika að stríða.
Er mikilvægt að unnt reynist
að byggja upp öflugt útgerð-
arfyrirtæki, og æskilegt væri
að laða útgerðaraðila til
meira samstarfs en verið hef-
ur, svo að fyllstu hagkvæmni
megi koma við í fiskvinnsl-
unni. Að þeim málum vinna
nú borgaryfirvöld.
Geir Hallgrímsson borgar-
stjóri, gat einnig um ýmislegt
fleira, Reykjavíkurborg hef-
ur á prjónunum til þess að
efla útgerðina í höfuðborg-
inni, ekki sízt bætta aðstöðu
.í höfninni.
Enda þótt nú sé af miklum
þrótti unnið að margháttaðri
uppbyggingu á sviði iðnaðar,
verður útgerðin eftir sem áð-
ur megin atvinnuvegurinn, og
þess vegna þarf höfuðborgin
ekki síður en aðrir útgerðar-
staðir að einbeita kröftunum
að því að bæta aðstöðuna fyr-
ir útgerðina.
MINKARÆKT
VERÐI
HEIMILUÐ
TLleirihluti allsherjarnefndar
efri deildar hefur lagt
fram frumvarp um að loð-
dýrarækt verði heimiluð, en
á undanförnum árum hafa
staðið um það deilur, hvort

Ékv&tik II'
u lAN UR HEIMI
Rússar óttast vináttu
Kínverja og Júgóslava
Observer/Dev Murarka.
ORBASTRlÐIÐ milli Belgrad
og Moskvu er að Ihefjast af
fullum krafti á nýjan leik.
Hér er enn ekki um að ræða
ritdeilur milii málgaigna land
anna tveggja, og tónninn í
skrifunum Sovétmegin bend-
ir til að þar séu menn í vafa
um tavort þeir eigi að hætta .
á að leggja til atlögu við
Júgóslava.
Einn athyglisverðasti punkt
urinn í gagnrýni Sovétríkj-
anna er að ekki er svo ýkja
m.ikið deilt á stjórn innan-
ríkismála Júgóslavíu, heldur
er utánríkisstefnan mestur
þyrnir í augum Rúsisa. Það
sem þeir etu ergilegastir út
af er að svo virðist sem nián-
ara samlband sé að komast á
milli Peking og Belgrad, og
að samlbúðin miíli þessara
tveggja landa sé að batna. Ef
svo fer yrði það mikið hug-
myndafræðilegt áfall fyrir
Rússa, því fram til þessa hef-
Ur Belgrad orðið svo til jafn
mikið fyrir barðinu á eitur-
örvum Kínverja og Mos'kva
sjálf. Verst af öllu er að ef
sambúðin fer batnandi milii
Kína og Júgóslava, opnast
Kínverjum mikilvægar dyr í
Austur-Evrópu, á sama tíma
og Rússar eiga í miklum erf-
iðleikum á þeim slóðum.
Það er athyglisvert að al-
menningur í Rússlandi ræðir
mest 'Um fjölmiðlunartækin,
þegar verið er að gagnrýna
Júgóslavíu. Einn gagnrýn-
andinn, Fedoseyev, hjá Sovi-
etskaya Russia, benti á að
rússnesk blöð hafa hvorki
ráðizt á leiðtoga Júgóslavíu
né flokkinn. Hann sagði hins
vegar að oft værf vissulega
tilefni til slíkrar gagnrýni ef
rússnesk blöð kærðu sig um.
Þetta er sjálfsagt sagt sem að-
vörun, og til að benda Júgó-
slövu-m á að vænlegast sé að
milda gagnrýnina á Sovétrík-
in, Óánægjan með fréttamiðl-
un Júgóslavíu náði hámiairki
í Rússlandi þegar landamær a
bardagarnir við Kínverja
voru nýafstaðnir. Það þykir
frámunaleg ósvífni að blöð í
Júgúslavíu gerðu Kínverjum
og Albönum jafn hátt undir
höfði og Rússum, og túlkuðu
þeirra skoðanir ekki s'íður en
skoðanir Rússa.
En ræturnar ná dýpra en
þetta. Rússar hafa einnig tek-
ið eftir því að Kínverjar eru
alveg hættir að gagnrýna
Júgós'lavíu, og þykilr líklegt
að þeir ætli að nota sér
þær óvinsældiir sem Rúissar
eiga nú við að stríða í
Austur-Ewópu. Og óvinsæLd-
ir Moskvu eru hvergi meiri
en í Belgrad, þrátt fiyr-
ir hálf opinbeira yfirlýsingu
rússneskra leiðtoga um að'
þeir hafi alls ekki í huga að
gera neina innrás í Júgóslav-
íu.
En jafnframt því sem sa-m-
búð Júgóslavíu og Kína virð-
ist vera að batna, fara Júgó-
slavar alls ekkert í felur með
að þeir eru að leita eftir
betra samibandi við Was-
hington. Slíkt myndi ekki að-
eins leiða til sterkari aðstöðu
landsins stjórnmálalega og
hernaðarlega, heldur að öll-
um líkinduim einnig koma
sér vel efnahagslega.
Júgóslavar hafa reyndar
verið Rúesum þungir í skauti
um árabil. Þess er nú
skemmst að minnast að sam-
búð Tékkóslóvakíu og Júgó-
slavíu var með bezta mótl
fyrir innirás Rússa. Tító for-
seti fordæmdi innrásina op in
berlega og eindregið, og
tékkneskir stúdentar hylltu
hann sem hetju.
Og sömu sögu var að segja
1965, í uppreisninni í Ung-
verjalandi, Júgóslavar tóku
þá svipaða afstöðu og Imre
Nagy og aðrir Ungverskir
leiðtogar leituðu hælis í
jiúgóslavnes'ka sendiráðinu í
Búdapest.
Bæði Rússar og Júgóslavar
hafa þó sýnt þess merki að
þeir vilja ekki auka um of
bilið milli landanna, ef hjá
því verður komist. Moskva
veit fullvel að á ýmsum svið-
um er Belgrad óhagganleg.
En það sem óskað er eftir er
bara svolítið minni gagnrýni
á irússneska leiðtoga, og að
Júgóslavar verði ekki of vin-
gjarnlegir við Kínverja.
Ef gengið er að þessum
skilyrðum er líklegast að
Rússar fari ekki út í algjört
hugmyndafræðisftríð við Júgó
slava. En ef ekki er gengið
að þeim, á enn eftir að hitna
'í kolunum. Báðir aðilarnir
'hafa hagsmuna að gæta, á
hvorn veginn ,sem þetta fer.
Það er því talið líklegast að
enn um sinn verði ástandið
svo til óbreytt, að samskipti
landanna verði kuldaleg en
ekki alltof óvinsamleg.
að nýju ætti að leyfa eldi
minka hér á landi.
Hið nýja frumvarp gerir
ráð fyrir því að minkaeldi
verði leyft, en strangar regl-
ur verði settar um útbúnað
búra og leyfi til þess að stofn-
setja og starfrækja minka-
bú.
Minkaeldi hefur geysimikla
þýðingu á hinum Norður-
löndunum, og talið er, að
loftslag hér sé með allra ákjós
anlegasta hætti fyrir minka-
eldi. Jafnframt er fyrir hendi
hér á landi ódýrt og gott fóð-
ur fyrir minka, sem að
nokkru leyti hefur verið flutt
út fyrir lágt verð.
Með hliðsjón af því, að
minkur gengur nú villtur um
meginhluta landsins, er sjálf-
sagt að heimila minkaeldi og
fráleitt að standa gegn því að
mikilvægur atvinnuvegur rísi
upp.
Eftirspurn eftir minkaskinn
um er mikil. Talið er, að um
70% af verðmæti allra seldra
skinna á heimsmarkaðnum
komi frá sölu á minkaskinn-
um. Á hverju ári eru fram-
leidd um 25 nlilljónir minka-
skinna. Á Norðurlöndunum
einum eru framleidd árlega
um 9 milljónír minkaskinna.
Bandaríkin framleiða þriðj-
ung allra minkaskinna og
flytja inn að auki um 4%
milljón skinna. Vonandi ber
Alþingi nú gæfu til að af-
ENN hefur ekkert svar feng-
izt við glátunni um frysta
„apamianninn“. Vísindamönn-
uim hefur enn ekiki tekizt að
fá leyfi til að rannsaka þetta
fyrirbæri, seim sumir telja að
verið gæti sjálfur Neand-
erthalsmaðurinn. Aðrir halda
þvi fram að hér sé um stór-
kostlegt gabb að ræða.
Eigandi apamannsins hefur
harðlega neitað tilmælum vís
ind'aimanna um að fá að rann-
saka fyrirbærið. Uimíboðsmað-
Ur eigandans, Frank Hansen,
vísaði á bug beiðni dr. John
Napiers, starfsmanns Smith-
sonian Institute, í Washiing-
ton um að fá að líta á gripinn
á þeirri forsendu að eigand-
inn vildii halda nafni sínu
leyndu og þess vegna vildi
hann ekki leyfa vísindamönn
um að rannsaka fyrirbærið.
Dr. Napier er þó staðráðinn
í að gera allt sem í hans
valdi stendur til að koma því
til leiðar að fyrirbærið verði
rannsakað vísindalega.
Belgískur dýrafræðingur,
dr. Bernard Heuvelmans hef-
ur rannsakað fyrirbrigðið,
sem er geymt í frystr/ kistu.
Nú segir Frank Hansen hins
greiða minkafrv., þannig að
hafizt verði handa um að
koma á fót þessari þýðingar-
miklu atvinnugrein.
vegax að vegna hins mikla
umtal's sem apamaðurinn hef-
ur vakið verði almenningi að-.
eins leyft að sjá eftirlíkingu
af honum á sýningu er hald-
ih verði í sumar. Hann segir
að eigandinn sé sárreiður og
hafi farið burtu með apa-
manninn. Eigandinn hafi fyr-
ir löngu látið gera eftirlík-
ingu með ærinni fyrirhöfn og
miklum fjárútlátum ef vera
kynni að einhver vandræði
ættu sér stað. Hansen segir
að hann hafi talið þetta ó-
þarfa, en nú skilji hann bet-
ur afstöðu eigandans.
Hansen virðist óttast að vís
indamenn kunni að reyna að
leggja hald á skepnuna á lög-
fræðilegum grundvelli. En
Hansen er þó bjartsýnn á að
eigandinn fái að halda apa-
manninum þar sem hann hafi
góða lögfnæðinga á sínum
snærum og mundi ekki hika
við að fara í mál.
Hansen hefur stöðugt neit-
að að nafngreina eigandann,
en s'egir að hann sé forríkur
og að helzta tómstudagaman
hans sé að safna fágæbum
hlutum, sem aðrir eigi ekki.
Vísindamönnum meinnð nð
skoða fyrsta apamanninn