Morgunblaðið - 23.05.1969, Qupperneq 11

MOKGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. MAÍ 1969
11
á saima aldri og þær, sem rarm-
sakaðar eru á 8106111111 sj álfri.
Með því fæst samanburður við
niðurstöður stöðvariimar og
eininig á kynbótagildi hinina ein
stöku nauta. Ráðunauturinn
hafði tekið saman yfirlit yfir
316 kvígur undan 8 nautum,
sem borið höfðu að 1. kálfi
1967—1968 í héraðiniu. Að með-
altali höfðu þær mjólkað á 43
vikum 2951 kg með 4.13 þrs.
fitu eða 12179 fitueiningar. Þær
höfðu komizt í 15.9 kg hæsta
dagsnyt að meðaltali og voru í
4 kg nyt í lok mjólkurskeiðs-
ins. Eru þetta mun hærri af-
uirðir en árið áður. Efstar voru
70 dætur So'kka N146, sem
mjólkuðu 8269 kg með 4,17pns.
fitu eða ‘13625 fitueinimgar og
voru í 5.3 kg nyt í lök mjólk-
urskeiðsinis, en höfðu komizt að
jafnaði í 16.8 kg hæsta dags-
nyt. Er Sokki eitt glæsilegasta
nautið á stöðimni nú. Á sama
tíma voru eirinig til 70 dætur
Þela N86 að 1. kálfi, og mjólk-
uðu þær 2879 kg með 4.14 prs.
eða 11925 fitueinimgar. Komust
þær í 15.8 kg hæsta dagsnyt
og voru í 4.1 kg í lok 43. vilku
eftir burð. Nú eru til í hérað-
inu fjöldirun allur af eldri dætr
um Þela, sem reynzt hafa af-
burða vel. Þessi samanburður
milli dætra Sokka og Þela bend
ir því til þess, að dætur Sokka
verði enn meiri afurðakýr, og
muniu þær margar hverjar kom
ast í tölu nythæstu kúa niæsta
áratuginin.
Skýrsluhald í nautgriparækt
er útbreiddast í Eyjafirði af öll
um héruðum á landiniu, bæði
hvað tekuir til fjölda kúa og
búa. í héraðiniu voru til mjólk-
urlagnár kýr, er sambamdið
var stofriað og brátt tákst að
auka nythæðina, svo að uim
munaði, einkum eftir að sæðiinig
arstöðin tók til starfa og hægt
var að nota hvert naut marg-
falt meiir en áður. Þó gekk hægt
að auka fituna í mjólkinni, sem
lenigi Var um 3.7prs. Þetta var
bagalegt, þar sem unnið er úr
þar sem vorverk taka síðain
við.
Kýreigendur, sem afurðk-
skýnslur héldu 1968, voru 233,
og áttu þeir alls 4728 kýr. Á
máli maiuitgriparæktanmamna er
talað utm fullmjólkandi kýr, og
voru þær 2646, en svonefndar
árSkýr voru 4201,og er rauin-
verulegur fjöldi kúa alltaf
meiri en tala árskúa segir til
um. Að meðaltali voru 18.0 árs
kýr á hverju búi í héraðimiu,
flestar í Hrafnagilshreppi 25,2
hjá 19 bændum, á Svalbarðs-
strönd 24.9 hjá 16 bændum og
í Glæsibæj arhreppi 21,0 hjá 16.
Enn hefur nythæð hækkað í
héraðiniu. Meðalnyt fullmjólk-
andi kúa var 4089 kg, sem er
90 kg hærra en árið á undam,
og auknirng í fitueiningum var
396, en mjólkurfita stóð svo til
í stað 4.07prs. Þótt afurðir hafi
aukizt, lækkaði kjarnfóðungjöf
fullmjólkandi kúa um 23 kg o£
var 690 kg. Meðalnyt árskúa
var 3812 kg. Á 40prs af bú-
unum voru meðalafurðir íull-
mjólkandi kúa milli 15 og 16
þús. fitueiningar, en fyrir öll
bú var meðaltalið 16825 fitu-
einingar.
í Eyjafirði eru tvö af þrem-
ur stærstu nautgriparæktárfé-
lögunium í landinu miðað við
kúafjölda félagsmanna. Eru þau
í Öngulstaðahreppi og Svarfað-
ardal, en hið þriðja er í Hruma-
mannahreppi í Ámessýslu. í
Öngulstaðahreppi var 801 kýr
á skýrslu þar af 435 fulknjólk
andi. Reiknaðar árskýr voru
700 í eigu 37 bænda, og voru
því 18.9 árskýr á hverju búi.
Meðalmyt fullmjólkandi kúrnrna
var 4059 kg með 4.08pns fitu
eða 16544 fitueiningar og kjam
fóðungjöf 698 kg. Meðalnyt árs
kúnna var 3766 kg.
í Svarfaðardal voru 787 kýr
á skýrsluim, þar af 469 full-
mjólkandi, en tala árskúa var
722. Eigendur kúnma voru 49
og því 14.7 áu-skýr að meðal-
tali á búi. Þetta er eitt af
elztu nautgriparæktarfélögum
nantgrípa-
rækt
/ n • i* *•
i Eyinnrði
meginimagni þeirrar mjólkuir,
serm framleidd en. Fyrir nokkr
um éu’um fór þó mjólkurfitan
að aukast, einkum fyrir áhrif
frá nokkruim nautum úr Ámes
sýslu eða ættuðum þaðan, og
þetta hefur haldið áfram jafnt
og þétt síðan. Var innlögð mjólk
í mjólkursamlagimu með 3.97prs
fitu árið 1968, og var það hænri
fita en hjá nokkru öðrnu mjólk-
urbúi á landinu. Hefur gefizt
vel að blanda saman beztu kúa
stofnmium í Eyjafirði, Ármes-
sýslu og Suður-Þinigeyjarsýslu
en í þessum héruðum er naut-
griparæktin lenigst á veg kom-
in.
Sigurjón ráðunautur hafði
lagt nótt við dag síðustu sólar-
hringana fyrir aðalfundiinm við
að ljúka uppgjöri allra kúa-
Skýrslna í héraðimu og reikna
út samtalstölur og meðaltöl fyr
ir hvert bú, félag og samband-
ið í heild. Þetta er geysimik-
ið verk, en það skiptir máli að
geta lagt allt þetta fram snyrti-
lega fjölritað fyrir hvert félag
á aðalfundi, og hann varð að
halda áður en sauðburður hefst
•landsins, stofnað 1904. Þátttaka
•bænda í skýrsluhaldi er frá-
ibær í byggðarlaginiu, og hafa
•’afurðir kúnna stórvaxið þar á
síðustu árum. Meðalnyt full-
mjólkamdi kúa var 4269 kg með
4.06prs fitu eða 17353 fitiuein-
imgar, sem er eimstætt fyrir svo
stórain kúahóp í sömu sveit.
Rætkuninni er fylgt fast eftir
með réttri fóðruin. Var meðal-
kjarmfóðurgjöf fullmjólkamdi
kúa 794 kg. enda innistaða löng
og afurðir einstakra kúa mjög
háar. Meðalnyt ánskúa var
4008 kg.
Það kanm vera, að sumir, sem
þetta lesa beri brigður á ná-
kværmni skýrsluhaldsinis, sú
gagnrýni hefur löngum verið
algeng um land allt. Inmlegg
bænda af mjólk í mjólkiur'bú-
in er þó til mikillar leiðbein-
ingar, og er gott samræmi milli
afurðaskýrslna og innleggs, og
vitað um mjög nákvæmt skýrtsliu
hald viða. Ails voru 11 bú í
sambandimu með yfir 20 þús-
und fitueiningar meðaltal eftir
fullmjóklandi kýr, og má þá
geta nærri, að tala 20 þús.
Samfal v/ð Ólaf E. Stefánsson, ráðunaut
fitueininga kúa er há. Alls
mjólkuðu 415 kýr yfir 20 þús-
und fitueiningar á árinu, þar
af 107 í Svarfaðardal og 61 í
Öngulstaðahreppi, &n í því fé-
lagi var atárða-hæsta kýrin,
Bletta 15 í Garði. Mjólkaði hún
6528 kg með 4.60prs mjólkur-
fitu eða 30029 fitueiningar, en
móðir hennar, Rikka 6, var eitt
árið nythæsta kýr landsins.
Miðað við mjólfcurimagn var nyt
hæst Skrauta 37 á Vögluim í
HrafnagilShreppi, sem mjólkaði
7966 kg, en hún hefur lága
mjólkurfitu.
Afurðaskýrslur eru gerðar
upp miðað við almanaksár hér
á landi auk sérstaks uppgjöns
1. kálfs kvígna eftir 43 vikur.
Sigurjón ráðunaubur hafði þó
til fróðleiks tekið saman afurð-
ir nokkurra 1. kálfs kvígna
milii burða, þótt lengri tími liði
þar á milli en venjulegt er. Ein
þessara kvígna var Rauðka 36,
Krossum á Ánskógsströnd, dótt
ir Þela N86 og Óskar 29. Hún
bar 1. kálfi hálfs þriðja árs í
okt. 1967 og 2. kálfi 15 mán-
uðum seinma og mjólkaði að 1.
kálfi 6230 kg, en 27871 fibu-
einingu. Önmur afurðahá kvíga
var Skessa 22 Þeladóttir í
Skjaldarvík í Glæsibæjar'hreppi
sem bar 25 mámaða görniul í maí
1967 og 2. kálfi réttum 13 mán-
uðumr seinna og mjólkaði eftir
1. kálf 6436 k-g, en 25591 fibu-
einingu.
Af stórum búum í héraðirnu,
sem voru með óvenjuiháar af-
urðir eftir árskú eru þessi helzt:
bú Jónmundar Zóphóníassonar,
Hrafnisstöðum í Svarfaðardal:
25,1 árskýr með 5060 kg og
20620 fitueininigar, bú Þórhalls
Péturssonar, Gruind í sömu sveit
24.0 árskýr með 4685 kig og
20380 fitueiningar, bú Hreims
Kristjánssonar á Hríshóli í Saur
bæj arhreppi 19,6 árskýr með
4951 kg og 20066 fitueininigar,
bú Snorra H alld órsson ar,
Hvammi í Hrafnagilshreppi 19.1
árskýr með 4616 kg og 19378
fitueiningar og bú Sveiimbjam-
ar Nielssonar á Skáldalæk í
Svarfaðardal: 20.1 árslkýr með
4680 kg og 19005 fibueininigar.
Þá má og nefna hið stóra bú
Bjarma Hólgrímssomar á Sval-
barði, þar sem 39.7 árskýr
mjólkuðu 4067 kg, þótt mjólk-
urfitan sé þar lægri. Skjaldar-
vikuirbúið er eign höfuðstað-
ar Norðurlandis, og er ámœgju-
legt til þess að vita, hve bú-
reksturinn gengur þar vel. Þar
eru margar úrvalskýr, m.a.
Sæka 8, sem árið 1967 var af-
urðahæsta kýr lamdsimis og
mjólkaði 1968 eiruniig ágætlega
eða 5367 kg með 4.32pms. fitu
eða 23185 fitueiningar.
S.N.E nýtur enn að nokkru
starfskrafta Jónasar Kristjáns-
sonar, fyrrverandi formanms
sambandsins, þar sem hanm sér
enm um reikniingshaldið, en það
er í þrennu lagi: búfjárrækt-
arstöðim að Lundi, S.N.E. (það
er sæðingarstöðin á Lumdi, ráðu
nautaþjónustan og félagsmál)
og loks er svínabúið. Rekstur-
inn hefur gengið vel í heild,
en að sjálfsögðu hefur skap-
azt skuldabaggi í bili við bygg
þingu hinis nýja svínabúss, sem
kostaði kr 5.250 þús. Þarf sam-
bamdið því að leita éftir föstu
láni vegna þessara miklu fram-
kvæmda. En ástæðam fyrir því,
að í þær var ráðizt, var góð-
ur hagnaður af þes'sum rekstri
í áratugi, sem jaínóðum hefur
komið að gagni í kynbótastarf
seminmii, og er ekki vafi á því,
að svo mwn verða framvegis,
þótt vaxtabyrði verði nokkuð
þung fyrstu árin. Má í þessu
sambandi einmig líta á það, að
þess er vænzt, að með rekstri
svínabúsins við hinar bætbu að
stæður fáist hagnýt reymisla,
sem kemur að gagni fyrir aðra,
sem þessa framleiðslu sbunda og
með kynbóbum svína og réttri
fóðrun fáist betri vörur, og á
þann hátt verði komdð til móts
við óskir meytenda enn frekar
en tök hafa verið á til þessa.
Formaður sambamdsáms Verm-
harður Sveinsson, mjólkurbús-
stjári gerði grein fyrir rekstri
sæðimigairstöðvarinmar. Hefur
Framhaid í bls. 20
Blesi N163, f. 28. nóv. 1961 hjá Halldóri Guðmundssyni, Naust-
um við Akureyri, er eitt af álitlegustu nautunum á Búfjárrækt-
arstöðinni á Lundi nú. Hann er undan Sjóla N19, syni Loftfara
N6 og Ljómalindar 17 á Skarði, én móðir Blesa er Bauga 36
undan Funa N48 og Krögu 19 á Naustum. (Ljósmynd Jóhannes
Eiríksson 1968).
Sæka 8, Skjaldarvík, f. 21. nóv. 1962 að Sílastöðum. Faðir: Ægir
N63. Móðir: Gráskinna 47. Sæka var afurðahæsta kýr landsins
almanaksárið 1967. Það ár bar hún að 3. kálfi 16. apríl og mjólk
aði 6748 kg með 4,82% mjólkurfitu, sem svarar til 325 í5 fitu-
eininga. Myndina tók Sig-urjón Steinsson, ráðunautur í marz ’
1969, er kýrin var að verða geld.
Sokki N146, f. 10. nóv. 1959 hjá Guðlaugi Guðmann, Skarði við
Akureyri er eitt glæsilegasta k ynbótanautið í Eyjafirði nú. Fað-
ir hans var Fylkir N88 frá Hell isholtum í Hrunamannahreppi og
móðir Ósk 47 undan Viga-Skútu N4 og Ljómalind 17 á Skarði.
Að Sokka standa þrautræktað ættfeður og ættmæður. —
(Ljósm. Jóhannes Eiriksson, 1968)
Fjósið á Rangárvöllum, þar sem fram fer uppeldi á kálfum og
kvígum vegna tilrauna.