Morgunblaðið - 28.05.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2i8. MAÍ 1999
Úítgsefiandi H.f. Ánvakui!*, Rey&ja'ville.
Framlcvæm.daatj óri Haraldur Sveinsaon.
•lUfcsfcjórai' Sigurður Bjarœason frá Yigur.
JÆafcfchias Jdhanness'en.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Eitstjórnarfulltrúi Þorbjöxn Guóm.undsson-.
Frétfcaisitjóri Bjiörn Jóbannssora,
Auglýsinigiaistjóri Arni’Garðar! Kristin'ssion.
Eitstjórn og afgreiðsla Aðalsfcræti 6. Sími 10-109.
Auglýsingar Aðalistrae'ti ö. Sími 22-4-80.
Asikxiftargjald kr. 100.09 á mánuði innanlands.
í lausaaölu ikr. 10.09 eintakið.
STRA UMHVÖRF
í STJÓRNMÁLUM
Vona nð Islnnd i
1 NATO, sjálfs síi
SACÐI SPAAK
Útdráttur úr rœðu hans í Sigtúni í gœr
Tt/feð maísamkomulaginu
milli launþega og vinnu-
veitenda má segja aö lokið
sé víðtækum aðgerðum í ís-
lenzkum efnahagsmálum til
að bjarga þjóðinni yfir þá
miklu erfiðleika, sem sprott-
ið hafa af afiabresti og verð
falli undangenginna ára.
Óneitanlega hafa síðustu
2—3 árin verið stjórnarflokk-
unum erfið í skauti, og í kosn
ingunum 1967 tapaði Sjálf-
stæðisflokkurinn nokkru
fylgi. Stjómarandstæðingar
hafa fram á síðustu vikur
spáð því, að ríkisstjórnin
mundi gefast upp við að
leysa þann mikla vanda, sem
íslenzka þjóðin hefur staðið
frammi fyrir, og satt bezt að
segja hafa vandamálin verið
svo mikil, að óljóst hefur
verið allt þar til maísam-
komulagið var gert, hvort rík
isstjórninni tækist að ráða
fram úr vandanum eða hvort
efna yrði til nýrra kosninga.
Nú er hins vegar ljóst orð-
ið, að farsæl lausn vandans
hefur tekizt, og á engan er
hallað, þótt viðurkennt sé, að
þar hefur mestu um valdið
traust forysta forsætisráð-
herra, hyggindi hans og
þrautseigja.
Sjálfstæðismenn mega vel
við una þá niðurstöðu, sem
fengizt hefur. Það sýndi sig
á ámnum eftir 1960, þegar
ráðstafanir voru gerðar til
að treysta íslenzkt efnahags-
og atvinnulíf, að fylgi Sjálf-
stæðisflokksins styrktist, og
á því leikur enginn vafi, að
nú hafa orðið straumhvörf í
íslenzkum stjórnmálum,
þannig að skapaður er grund
völlur til þess að Sjálfstæð-
ismenn geti hafið nýja bar-
áttu til sóknar.
Ljóst er líka, að fleiri og
fleiri gera sér grein fyrir
nauðsyn þess, að helztu
stefnumið Sjálfstæðisflokks-
ins nái fram að ganga. Þann-
ig skilur fólkið nú, að at-
vinnulífið verður að vera
reist á traustum grunni, og
ekkert er eðlilegra en að fyr-
irtækin geti skilað hagnaði,
er vel árar, en hins vegar
stórfelld hætta því samfara
að íþyngja atvinnuvegunum
svo, að þeir séu árum saman
reknir með tapi.
Eftir þá sigra, sem unnizt
hafa, er þess að vænta, að
samstjórn Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins geti
haldizt til loka þessa kjör-
tímabils, eða í næstu 2 ár, og
fyllsta ástæða er til að ætla,
að á þessu tímabili verði hröð
og örugg uppbygging ís-
lenzkra atvinnuvega og lífs-
kjörin fari batnandi jafnt og
þétt. Eins árs vinnufriður er
að sjálfsögðu mjög mikilvæg
ur, og þess munu brátt sjást
merki, að nýr þróttur færist
í atvinnuvegina, þannig að
allir hafi nægileg verkefni
og engir þurfi að óttast at-
vinnuleysi.
STÖRF ERLENDIS
U'ins og kunnugt er, hefur
^ Morgunblaðið mjög gagn
rýnt utanferðir fólks, einkum
fólksflutninga til Ástralíu,
þar sem áströlsk stjórnarvöld
freista fólks með gylliboðum.
Þar með er ekki sagt, að
aldrei sé eðlilegt, að íslenzkt
vinnuafl leiti um skeið verk-
efna annars staðar. í heimi
nútímans eru samskipti
manna og þjóða í milli með
þeim hætti, að sérþekkingu
verður að hagnýta víðar en á
heimamarkaði.
Ánægjulegt er þess vegna,
að íslenzkt byggingarfyrir-
tæki, Breiðholt h.f., skuli
leita eftir verkefnum meðal
annarra þjóða. Sú hefur
orðið raunin, að þær þjóðir,
sem efnaðastar eru og búa
yfir mestri verkkunnáttu,
taka að sér verkefni hjá öðr-
um. Inn á þessa braut eigum
við íslendingar að fara eftir
því sem aðstæður leyfa, og
vonandi takast tilraunir
þeirra dugnaðarmanna, sem
nú leita verkefna erlendis,
með þeim hætti, að við ís-
lendingar getum, er fram
líða stundir, sótzt eftir verk-
efnum á alþjóðlegum vinnu-
markaði.
ENGINN
ÁGREININGUR
F'rfitt er að skilja hvers
vegna Alþýðuflokk-
urinn gerir tilraun til að
skapa sér sérstöðu í málum,
sem full samstaða er um inn-
an ríkisstjórnarinnar og milli
stjórnarflokkanna.
í útvarpsumræðunum fyrir
skömmu lét einn af ræðu-
mönnum Alþýðuflokksins í
það skína, að sá flokkur
hefði í rauninni komið í veg
fyrir, að kjaradeilan yrði
„Á þesBu ári minnifcuimist við
þese, að fcveiir áratuigir v'onu
liðnár frá uindirritun sáttmiál-
ans, seim Atlamts(ha!sba>nda-
lagið gnundlvallast á. Nú er þ'ví
(kjörið tækifæri til iþess að vega
Og imetia ástamdiið, ein® ag það
er.
Svo skilja mieigi til ihlítar at-
buirðd þá, sem við rnú lilfum,
©r nauðsiynl'egt að hafa í huiga
torimguimisitæðiur þeer, eir til
þeinra leiddu. Verðtt mönmiuim
á misltlök vairðiamdi mat á or-
sökiunwm er óhugsandi anmað
en að rang’lega verði ályiktað
um afieiðttngarnar.
Það fynsta, seim ég vildi
segja hér, er að þeir menn,
sem ábyrgð báru á stefnu
Vestiunlanda fyrst eftiir styrj-
öttdima, æskfcu hvoilki -eiftiir né
höfðiu í hyggju að mó'fca
„bliok'kastefmuna", eins og
'hún biritiist osis í daig.
Amdstætt því, sem situmduim
befiur ranglega verið haldið
fra'rn, var miartkmið Rooseivelts
og Ohuirehills á Y'ail'ta-ráð-
stefnunni eklki það, að ifeiipta
he.kniniuim og hald'a eftir isér-
'Sfeökum áhirifaðvæðium fyrir
siig, Þvert á rruóti var það von
þeirra, að þeim itæfcist -að hadda
áfram ibandalaigi þvtt, er till váir
sbofnað við Sovétríkin er Hitl-
er réðst á þau.
Oordell Hull, Sie-m á þeissum
fcím-a var utaniríkils'ráðherra í
'riikdsisitjórn Rooisevelfcs, lýstá
efbinfarandi yfir í ræðiu í
fulltrúadeilld Bandaríkj aþinigs:
v.Það verður ek'ki lengur þörif
•fyrir áhir.ifasivæðL, fynir band'a-
lög, ifyrir valdajalfravæ'gi, né
mokkiurt annað fyr'irlkiom'ulag
aif því tagd, sem þjóðir beims
hafa á undangengnum óheilla-
árium bairizt við að beita feill að
tryggjia örygigi sitt, ellegar til
að koma ár sinini fyrir borð.“
Við þetta bætti McMillan í
emdiuTmimningum síniu-m: „Huill
var fulltrúi skoðana, sem náðu
hámariki þróunar isinnar á
óheilliairáðstefnunni í Yalta.
Þær áttiu ‘eftár að náðia mesrtu
um stetfmu Bamdarikjanna
mcfe'kur öæstu árim á eftir.“
I lokaályfctun þeirri, isem út
var gefin að lokinni ráðsteifn-
unni í Yalfea, er ekk’ert, sem
benddr til óska um stkipfcingiu
heimisinis. Þv'ert á imófei bendir
þar allt fcil þess, að menn 'haifi
óslkað e'ftir því að reka sam-
eiginlega st'efnu. Þesisi sam-
eiginlega stefna birtiist á meist
áberandi hátt í Sameinuðu
þjóðiunum. Stórveldin neyddust
til samstarfá með því að
veita hveint öðru neitunar-
vaild, því að 'því fenginu vair
ekkert hægt ,að igera nema þau
væru öll sammála.
En sfcefnan, sem mör'kuð var
í Yalfca brást sifcrax og algjör-
lega.
Lok ayf ir lýsing r áðls t ef, n unn-
air var tgafin úfe 11. febrúar
1945. Þamn 26. febrúar, aðeims
hálfum mámuð'i síðar, neyddi
Viiehinsky, staddur í Búlkiarest,
kioniumg Rúmeníu till þesis að
víkja stjórn lamdisins fná, og
isfeíga Æyrs'bu s'kiretfiin í þá átt að
ikioma á fót einræðisstjórn
'komimúinista. Það var vissuiega
gegn vilja meirihluta þjóðar-
innar og j'aifiniframit bnot á
Yalta-s amtoo’miulaginu.
Sovétrlíkin virfcu iekki eina
einuisifcu grein samtoomulagsins,
sem gert var í Yalta.
Láfeum oss minoast þ-esis hér,
að Sovéfcrikiin enu eina laindið,
sem þátt tók í heimsstyrj-
öldinni, og gdkk frá hennii með
mikil'væga landvinnin.gia: Baltn
esku löndin þrjú, hiuta af Pól-
landi, hluta af Finnlandi,
Rúm'eníu og Þýz'ka'landi.
Sovétríkin beifctu stefnu, sem
grundvaMiaðist á undirróðurs-
stianfsemi inni fyrir og þrýst-
ingi utan frá með fufflltingi
sovézlkra hermanna, til þess að
koma sér fyrir í Baltoanlönd-
unium, í Mið-Evrópu, í Austur-
Evrópu og setja þar á laggirn-
ar ríkiisstjórnir, sem voru
minnihlutastjórnir, en steifnu
þeirra. trúar.
Með misnoifcum neitunar-
valds síns gerðu Sovétríkin
Sameinuðu þjóðirnar, sem von-
ir manna voru svo mjög
bundnar við, áhrifaiausar.
Með því að hafna samstarfi
við önnur lönd inrnan ramma
M a rtshalliáæitlLun arin nar, to r-
tímdu Sovétríkin síðustu tál-
vomuim þeirra, sem höfðu talið
það möguleigt að starfa með
þeim.
Tveir Bretar, Chuircihill í
Fullton-ræðu sinni og Bevin í
þimgræðu, báðum fluibtum í árs
byrjun 1948, gerðu fullllkom-
lega, gre'in fyrir ástandimu, og
þeir eigia grumdivaíllarþáítt í
þeim róttæku breytingum,
sem urðu á stefnu hinma vest-
rænu lýðræðisrfkja.
Mánuði eftir ræðu Bevins
var Brússel-sáfctmálinn undir-
ritaður. Bretlamd, Fraktoland og
Benelux-ilöndi'n þrjú átováðu
að skiipu/leggja varnir sínar
samieiginiiega gegn hugs-
amlegri árás og hefja samstarf
um endurstoipuliagningu efna-
hagsmála sinna.
Sam-a dag og samfcomullagið
var undirritað í Brussel, lét
Truim.an forseti þá von sína í
ljós, að Bandaríkin gæfeu veitt
sfcuðning átaki því, sem hin
fimrn Evrópulönd væru að
giera. Ári síðar, 4. apríl 1949,
var Waáhington-sáttmálinn
u'ndirritaður. AtlanfcshafSbanda-
iagið hafði séð daigsins Ijós.
AtlantShafsbandalagið er
vissulega öfluigasta bandalag
mannkynssögunnar. Það er
myndað af 15 þjóðum, sem
mjög eru misöfkngar og hafa
ólíka siði og venjur. Á meðal
þeirra eiru ísland og Gritok-
lamd, Noreguir og Tyrkíiand,
Bandarík/in og LuxembuTg.
Þessi fjölbreyfcni, sem í
sj'álfu sér er merki styrkleika,
gæti einnig, undir vissum kring
umstæðum, verið uppspretta
veikteika. Það er vandkvæð-
um bundið að fá til samfaentra
starfa lömd af jafn ólíkum
toga spunnin, en það er stað-
fastur ásetningur að virða sjálf
stæði þeirra og séreimkenni.
Sáttmálinn sjálfur telur 14.
greimar aðeins. Hin mikttllvæg-
asta þeirra er sú, er kveður
svo á um að litið verði á árás
á eitt bandalagsríkjannia aam
árás á þau öll, og að aðsto'5
verði þagar veifct því rí’ki, sem
á hefur verið ráðizt.
Ein greinin, sem lítið lætur
yfir sér, kveður á um stoflnun
ráðs, þar sem hvert aðildar-
Paul Henri Spaak flytur fyrirl
Þórðarson, framkv.stj. Varðberg
Halisson, formaður Samtaka ui
Spaak
ríkjanna ætti sinn fulilitrúa,
sem fyigzit gæti með því,
hversu ákvæði sáttmálans væru
framkvæmd í reynd og í hvaða
Skyni hverju sinni
I þessum fáu lttnum er að
fimna fæðingu NATO. Þefcta ráð,
Faíitaráðið, fceimiur nú saman
reglulega og er framtovæmda-
stjóri bandalagsins í forsæti.
Það er þar, sem ákvarðianir
hernaðarffleigs eðliis eru fcetonar,
og það er Fasfcaráðttð, sem fcek-
ur ákvarðanir uim sameiginleg-
ar aðgerðir fyrir al/it banda-
lagið. Það sir á þessum vetit-
vangi, sem öll vandamál varð-
andi bandalagið eru rædd. Það
er NATO að þaktoa, að vanda-
mál eru nú leyst án ófriðar.
Hver var svo hinn raunveru-
leyst með löggjöf og í for-
ystugrein í Alþýðublaðinu sl.
föstudag er vikið að hinu
sama.
Af þessum sökum er
ástæða til að taka það skýrt
fram og undirstrika, að Sjálf
stæðisflokkurinn lagði aldrei
til að deilan yrði leyst með
löggjöf og Sjálfstæðismenn
voru eindregnir andstæðing-
ar þess að svo yrði gert. Um
þetta efni var því enginn
ágreiningur innan stjórnar-
flokkanna og óþarfi að búa
hann til eftir á.
Sjálfstæðismenn hafa ekki
haft þann sið í þessu stjórn-
arsamstarfi að búa til sér-
stöðu fyrir sig og sinn floikk.
Stjórnarsamstarfið hefur
gengið vel og er þess að
vænta að svo verði einnig í
framtíðinni.