Morgunblaðið - 22.06.1969, Page 13

Morgunblaðið - 22.06.1969, Page 13
MOBGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. JÚNÍ 1969 13 Gunnlaugur Jónasson og Jón Páll Halldór sson #safirði: Ný menntunarhöfuðból verða að rísa — Jafna verður aðsföðuna til skólagöngu UNDALNFARIÐ hafa arðið hér á lamdi miklar umrseðiir og fund-ahöld um skólamiál. í þeim urm-æðuan hefir feomið fram ákveðin gaigm-ýni á ýmsa þætti skólamálanna, og hefir sú gagn- rýni mjög beiinzt að meninta- sfeólanáminiu. Þar sem umræðhr þessar ihafa aðallega orðið á höf uðborgarsvæðirau, leiðir af sjálfu sár, að það hafa fyrst og fremst verið íbúar þess, sem mótað hafa þau viðhorf, sem þar hafa kom- ið fram. f þessum umræðum um skóla- málin hefir því oft og tíðum komið fram ákaflega þrönigt sjón armið, þar sem einblínt hefir verið á þrengslin í menotaskól- urnurn í Rey-kj avík, og eimstölk- um deildum háskólanis, en ekki litið á málið frá sjónarmiði þjóð- ariheildarirmar. Þetta kann að vera eðlilegt. Það er varla haagt að ætlast til þess, að utnigir menntaiSfeólaniemi í Reykjavik geri sér í hugarlund, hvað það feostar bónda úti á landi að koma barni sínu í gegnium dkylduiniámið. Á höfuðborgar- svæðiniu og þéttbýlinu er nægi- legt að 'hringja í næista skóla og láta innrita barndð og þar mieð er vandinn leystur. Það er iheld- ur efeki eðlilegt, að ungur Reyk- víkingur, sem stundar sitt memntadkóla- og háskólanám úr foreldralhúsum, leiðd hugann að því, hvað feostar uraglimg úrdreif býlinu, að stunda merantasfeóla- og háskólanóm, þar sem hann þatrf að kosta dvöl utan heimilis í 6—10 ár, áður en hið eiginlega sérraám hefst. Hér er um svo mikiinn að- stöðumun að ræða, að hanin hef- ir mjög mótað byggðaþróunina í laradirau á undanförnium árum. Verður slífct að teljast mjög ó- æskilegt. Hlýtur það á öllum tímium að vera eitt mikilvægasta hlutverfe rífcisvaldsins, að skapa þegraum þjóðfélagsiras sem jafn- asta aðstöðu til menntunar. Einis og nú standa sakir eru það að- ekns Reyfevíkingar og Akuryer- inigar, sem eiga þess kost að sæfcja menntadkólana sem heim angönigudkóla, en á þessu svæði býr nú um helmiiragur lands- miarania. Þessi mikli aðstöðumiun- ur hefir leitt til þess, að nú eru 80% menntaisfcólanema frá þeiss- um héruðum, en aðeiras 20% frá hinium helmimgi þjóðarinnar. Við þetta vafcnar sú spurninig hvort það sé hin eima æSkilega iauisn á þeim vanda, Sem skap- azt hefir vegnia offjölgiunar í merantadkólunum, að stofnsetja nýjan merantaákóla á höfuðborg- arsvæðinu, sem éinis konar hjá- leigu frá MerantaSkólawum í Reykjavík, einis og ymprað hefir verið á. Flestum miun vafalaust sýnast líklegra til jákvæðs ár- aragurs, að stofrasetja 'heldur ný höfuðból út um hiraar dreifðu byggðir landsins og jafna þar iraeð aðstöðu þeirra ungilniga, sem hyggja á framhaldisnám. Á þeim 50 árum, sem liðin eru síðam ísland varð sjálfstætt ríki, hefir Reykjavik þróazt í það, að verða miðstöð stjórndkipumiar og stjórrasýsiu, jafnframt því, sem hún hefir orðið miðstöð verzl- umar og viðskipta. Það hefir því leitt af sjálfu sér, að þar hafa flestir embættis- og mennta- menn þjóðariinniar sezt að. Er þessi þróuin í alla staði eðlileg. Þessir menntamenm hafa vetrið breitt úrtak úr ölium stéttum þjóðfélagsinis. Þeir hafa flestir alizt upp við islenzka bænda- og veffcmenmingu, eins og hún hefir bezt 'gerzt á liðnium öldum Hefir þétta áreiðanlega vorið gæfa þjóðarinnar á þessu hálfr- af aldar sjáMstæðistímafodli. Ef sú stefnia ætti nú að ráða, áð leysa þarah vánda, sem skap- azt foefir, niieð fjöigun iraemmta- Skóla á höf uðborgarsvæ ðirau, myndi það óhjákvæmilega hafa í för með sér þá þróun, að nem- endiur menntaskólanna og verð- andi merantamenn þjóðarinmar yrðu fyrst og fremist börm em- bættis- og merantamarana af höf- uðbargarsvæðirau, vegna þess að meniratasfcólarnir yrðu í vsixandi mæli sóttir af íbúum þessa svæð is. Verður það að teljast mjög óæSkileg þróum, að verðamdi menmtamenm þjóðarinmar komi úr jafn þröragum starfshópum. Fróðlegir þættir sjóravarpsins frá mermtadkóluinum fyrir stuttu, þar sem fram fcom fjöldi memmta sikólaraema, sbuddi mjög þá skoð un, sem hér hefir verið sett firam. Áður fyrr var hJutverk menmtaskólamma fyrst og fremst, að búa verðandi embættismemm þjóðariiranar - presba - sýsiumemm og lækinia umdir framhaldismám, em nú hafa memm gert sér ljóst, að at vininulífið fcrefst sérmemntaðra manma í æ rfkari mæli em áður var. Er í þessu samfoamdi rétt að benda á, að þeir vísimda og tæfcnimenratuðu menm, sem helg- að hafa sig störfum í þágu at- vimmuveganna, hafa nær ein- gönlgu alizt upp í framleiðslu- byggðalögum landisiins og þarhef ir meistinm kveikmað. Það, sem íslenzbu þjóðiraa vamtar nú öðiru fremur, eiru umgir memmtamenn sam vilja helga sig störfum í þágu framleiðslu og útflutnings- atvinmuveganna. Sjónvarpsþætt- irmir, sem áður eru nefndir, bentu ekki til þess, að memmta- Skólarnir í Reykjavik væru stofn amir, sem væru líklegir til þess að Skapa aittki.n temgsl verðamdi menntamanma við umdirstöðuat- viraniuvegi lamdsmammia, emda kom það fram hjá noklkrum nem endum að þeir bein'líniis fumdu til vanþekkinigar sinmar á atvimnu lífimu. Það má aldrei hemda að ðkólamir Skapi óbrúamlegt bdl milli menintamann'amma aranars vegar og atvinmiulífsdms hins veg ar. Hiinir uragu menmitamenn þjóð arinmar verða ávallt að hafa það fouigfast, að sjávarútveguriran og fiskframleiðsiam eru og verða um langa framtíð umdirstaðan að fjárfoagslegu sjálfstæði þjóðarimn ar. Þess vegna verða þeir í fram tíðinni að leggja sitt af mörk- um til að skapa þessum atvinmu- gireinum bætta aðstöðu í vaxamdi samkeppni við aðnar þjóðir. Fyrir oofckrum árum voru samlþyfekt á Alþimigi lög um mienirataslkóla á Vestfjörðium og Austuirlandi. Marfeaðd löggjalfinn þar rnieð 'þá stelfnu, að menmiba- 'Stofnurauim þjóðariiiraraar Sfcudi dineift um landið, til að skapa þegniuraum sem jiafraaista aðlstöðiu till meninituraar. í mærliggjamidi löndum, t. d. Noregi hetfir og rík áherzla verið lögð á að fylgja þeinri Siefrau í Skól'amállum. Furðúileguir seiinia'gairagur hefir hiras vegair verið á því, að hrimda þessu máli í framikvæmd af hálfu fraimk v æmdiaival dsins, og fyrir vikið eru í menmltaskólum- um þau þreragsli og erfiðteifcar, sem nú blaisa við auigum miamiraa. Það verðuir þvi að teljiaist eðld- Hagt að unmið veirði mairtevisst að því, að framikvæimidir við hiraa raýj.u menmitiaskólla hefjist án tafar. Með þvi leysaist að veru- legu leyti húsmæðisvaindairaál mienmtaiSkólamma og jatfinfraimt jatfnast aðstaða íbúa alma iarads- fjórðuraga til m'eminitaigkóllamárns. Með nýjum skólium opraast og raýir möguieikar til aiuflrininiar fjölbreytttnd í skólahaidiimu, sem mjög hetfir verið berat á í um- ræðum uradamtfarið að brým þörf væri á. í lögum um memratasíkólai, sem áðiur er gatið, er staðbetmdmig raenmitaiSfeóla á Vesttfjörðum álkveðdn á ísafiirði. Hetfir það verið mikið áhuigamál Vestfirð- imga um lamigam tírnia, að sú stofn um rísi sem fymst og Ísfiir0*i'nigiar á ýrosan bátlt umdirbúið jairðveig- inm fyrir væmitamfliagam skóla. G'agntfræðaisfkóMnn á ísaifirði hetf- ir stafffrsékt framha'lidsdeáM mieð niámseifni 1. bekkjiair (3. b.) meranltiaiSkóla og hatfa laradsprófs- raemendur steólaras, með þvi að si'tja þá deild, sparað sér eiirun veitur að heimiam. Hetfir íisatfjarð- arbær laigt á sig taflsverðian 'kostraað við refcstur þesisarar betekj'airdeiidar. Stanfrækislia deild ariraraar hefiir opniað og auðveltí- að niamienduim meraratiaiSkóliar- gönigu, erada hefir orðið veruflleg aiuikninig á fjöida menmitaskó'ia- nema frá ísatfirði eftir að fram- h'aldsdeildim tók til stairfa. Er það ein sönraum þess, að memmita- skóli í hémaði hefir þau áhrif, að verulega fjölgar niemieradum í viðkomiamdi héraiði, um leið og ungrneranum atf öl'lu lamdimu er getfin feostuir á skóiiaigönigu í um- hverfi, sem er þeim nýtt og etf til vill mörtgum hagkvæmara em miairgmeranið. Þegar stofnum Meranltaisfloólams á Akureyri var á döfimmi fyrir | noikkrum áriatuigum, urðu taflS- verðair umiræðuir miifliM raorð- ienzkra ag suinnllenzikira miemnlta- mamraa um þá ráðagerð ag sýnd- i'St silt't hverjuim. Svo mamgvísflieg ag djúpstæð eru áhrif menratia- dkðlamis á Akrareyrarbæ og nlá- lægð héruð, að eríitt er að hiugBa sér þau án M.A., og liéruðin foatfa án efa orðið þjóðtféfllaigimu mum drýgri og gagnlagri em eflflia hetfði orfldið. Eraguim bliamldaist nlú leniguæ huigur um ga'gnisemi þeirrar ráðstöfumar að stofmsefja inienirataskóla á Akureyri. En þessair umiræður rdfjaist óhjákvæmiilegia upp raú, Qr hlýtlt er á umræður um fjölgun meranitadkóla. Rök og gatgmrök eru mörg þau sömu og áðUir var, og útkoman verður líka vatfa- l'ítið sú saaraa. En eitt má fiuflyirða, að menntaiSkólarnir á ísafirði og á Austurlaradi miurau á sama hátt og sá raarðflienzki, treystia og efl'a ‘héraðið, þjóðairheildirani tdi haigs bóta og á hverju þrartfum við raú mieir að haida, en vel miemmituðu fólki í trauBtum og ötffllraguim firami'eiðjiuihéruðum. ísafjörður, 28. maí 1969. Gunnlaugur Jónasson, Jón Páll Halldórsson. Það er Frcsca. bylur

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.