Morgunblaðið - 24.09.1969, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. SEPT. 1<909
19
Hafrakex:
250 gr haframjöl
y4 1 mjólk
100 gr smjörlíki
50 gr sykur
185 gr hveiti
2 tsk hjartarsalt
GRÆNMETI er mjög hollur mat
ur eirvs og flestir vita, og þeim
fer vonandi f jölgandi, sem neyta
þess. Það eru ræktaðar fjöl-
margar tegundir grænmetis hér
á landi, en þó neyta íslending-
ar minna grænmetis en nokkur
önnur þjóð. Áður fyrr heyrðist
eldra fólk segja, að það borðaði
ekki gras er grænmeti var á
borðum, en ótrúlegt er, að nokk
ur komi með slíka athugasemd
lengur. Því miður förum við á
mis við að hafa nýtt grænmeti
til matar allt árið, eins og tíðk-
ast með öðrum þjóðum, þar sem
það þykir alveg ómissandi í dag
legri fæðu, og verður það að
skrifast á syndaregistur þeirra,
er sjá um innflutning garð-
ávaxta. Ef til vill eigum við eftir
að upplifa það að hafa gnægð af
góðu innfluttu grænmeti á þeim
tíma, sem ekki er um innlenda
uppskeru að ræða. Þá verður
gaman að fást við matargerð. En
á meðan við bíðum eftir bættu
innflutningsfyrirkomulagi, er
4 Annað grænmeti: svo sem
spergill, laukur, graslaukur,
blaðlaukur, hvítlaukur, tómatar,
gúrkur og sveppir.
NÆRINGAREFNI
GRÆNMETIS
Af næringarefnunum er kol-
vetni mikilvægast sem sterkja
eða sykurefni. Eggjahvíta er
talsverð í belgávöxtum. Flestar
grænmetistegundir eru auðugar
af steinefnum, t.d. járni. Mest
er af fjörvum í því grænmeti
sem hefur sterkan lit, t.d. gul-
rótum, tómötum og blaðgrænmeti
eins og steinselju, grænkáli og
spínati.
Má t.d. benda á, að grænkál
er járnauðugt og inniheldur A
og C vítamín. Borðum við 100 gr
af grænkáli, er það nægilegt A
vítamínmagn fyrir daginn og
niægiflieigt C-vitamin fyrir 2 daiga.
Guilræitiuir eru ríikair af A-
vítamíni og nægir ein stór gul-
rót (ca. 100 gr) til að sjá okkur
fyrir daglegri þörf A-vítamíns.
PmwiiilBliilfif Ti ilMllBIIIIIBMeniimriin^^^M
Grænmeti búið til hraðfrystingar.
um að gera að njóta þess, sem
fáanlegt er, borða hrátt græn-
metissalat með öllum mat, og svo
auðvitað soðið líka. Þær, sem
eiga frystiskápa eða kistu geta
notað tækifærið og fryst til vetr
arins.
Helztu grænmetistegundir, sem
notaðar eru hér á landi eru:
1. Blaðgrænmeti: hvítkál, topp
toáS, blómkiál, rósaikál, spínat,
grænkál, salat, steinselja, dill o
fl.
2. Rótarhnýði og rætur: katrf-
öÆkiir, guilrætuir, giuíiróÆuir, nœp-
ur, rauðrófur, hreðkur og selju
rætur.
3. Belgávextir: nýjair eða
þurrkaðar baunir, ertur o.fl.
geymist fram eftir vetri í köld-
um þurrum geymslum, og græn-
kál getur staðið í görðum fram
eftir vetri. Hraðfrysting græn-
metis hefur mjög rutt sér til
rúms síðustu ár, og hefur sú
geymsluaðferð það til sín ágætis,
að næringarefni þess varðveit-
ast vel þannig.
Mikilvægt er: að hreinsa allt
grænmeti vel, að láta ekki flysj
að grænmeti standa lengi óbyrgt,
að sjóða grænimeti í eins litiu
vatni og mögulegt er, að láta
grænmetið í vatnið þegar það
sýður en ekki í það kalt, að gæta
þess vel, að græmmetið sjóði
ekki of lengi. Bezt er að gufu-
sjóða grænmeti.
Áætlaður suðutími grænmetis,
sett í sjóðandi vatn:
Kartötöiur
Gulrófuir
Guirætuir
Rauðirófuir
Hvítkál
Toppfcál
Rauðlkál
Biómkál
Grænkál
10—120 mín.
10—20 —
10—15 —
30—60 —
8—li5 —
8—15 —
15—20 —
6—10 —
1—2 —
Haframjölið lagt í bleyti í
mjólkina í ca 2 tíma. Smjörlík-
ið brætt og kælt, hveitið sigtað
ásamt sykri og hjartarsalti. Deig
ið hnoðað saman og flatt út
þunnt. Stungið þétt með gaffli og
skorið með kleinujárni með
hjálp reglustriku, svo að línurn-
ar verði sem beinastar. Sett á
vel smurða plötu, bakað í ca
10 mín við 225 C. Kælt á köku-
rist. 80—85 kökur.
Kúmenkex:
165 gr rúgmjöl
lVs tsk sykur
%—1 matsk kúmen
100 gr smjörlíki
1V2 dl mjólk
Rúgmjöli blandað saman við
sykur og kúmen. Smjörl. hnoðað
í ásamt mjólk. Deigið látið bíða
Hvítkál jafnast á við appel-
sínur hvað C-vítamíni viðvíkur,
og á engum að vera ofviða að
neyta þess, þar sem verð hefur
verið fremur lágt á því fram að
þessu.
Allt grænmeti er hollast og
bezt nýtt, við geymslu rýrnar
efnainnihald þess aðallega C-
fjörvi. Bezt er að geyma græn-
meti frá degi til dags á vel
köldum stað, t.d. í ísskáp, fjarri
frystihólfi. Bezta vetrargeymsl-
an fyrir rótarávexti er jarðhús,
grænmetið þá sett í gott ílát,
t.d. gisna trékassa. Það hefur
reynzt vel að geyma gulrætur í
sandi eða sagi, hitastig 2—5 gr
C, þær mega ekki frjósa. Hvítkál
HRAÐFRYSTING
Ef hraðfrysta á grænmeti, er
mjög nauðsynlegt að það sé í
fyrsta flokks ástandi, vel þrosk-
að (þó ekki ofþroskað), og al-
veg nýtt. Frystikistur og skáp-
ar eru nú til á mörgum íslenzk
um heiimiiflium og eiru til mikilila
þægiinida, eif rétt eir niotað. Græn-
mieti sem á að frysta, þa,rf að vera
nýtt og gott. Næstum aflilit grœn-
mieti þairi að snöggsjóöa (stutt-
an tíma) áðiur en það er fryst.
Auðveldast er að nota körfur
(t.d. eins og þær, sem notaðar
eru til að hreinsa grænmeti í),
körfunni er þá stungið niður í
sjóðandi ósaltað vatnið, og suðu
tíminn, sem gæta þarf nákvæm
lega að, er reiknaður frá því að
suðan kemur upp aftur. Karfan
er þá tekin upp og stungið nið-
ur í ísvatn í jafnlangan tíma og
soðið var. Vatnið látið drjúpa af
grænmetinu, og því síðan pakk-
að inn. Ekki má fylla alveg poka
eða box af grænmetinu, því að
þegar vatnsinnihaldið frýs,
þenst grænmetið út. Hraðfryst
igrænmieti þarf ca 2/3 af þeim
suðutíma, sem nýtt grænmeti
þarf.
MEÐFERÐ VIÐ
HRAÐFRYSTINGU
Agúrkur: Skorraar í sneiðair,
geymdar í plastpoka, látnar
frosnar beint út í edikslög.
Blómkál: Hrei'nisað, teikið sund-
uir í simábrúsika, e'ð-a haift hieilit.
Látið sjóða í 2—3 mín, 4—5 mín
ef það er heilt, kælt, látið í plast
poka. Kálið þarf að vera fast í
sér og gott. Þegar á að nota
það, er það sett beint út í sjóð-
í ca 1 tíma, en þá flatt þunnt
út og skorið í ferhyrninga með
hnífi og reglustriku. Bakað á
smurðri plötu í ca 6 mín við
225 gr. C. Kælt á rist. Þetta verða
um 70 kökur.
Gamaldags hveitikex:
300 gr hveiti
50—75 gr sykur
V2 tsk kardemommur
1V2 tsk ger
100 gr smjörlíki
4 matsk rjómi
Hveiti sigtað, sykur karde-
mommur og ger sett út í. Smjörl.
hnoðað í ásamt rjóma. Hnoðað
vel saman og flatt þunnt út.
Skornar út kringlóttar kökur
með glasi eða öðru. Bakað í 5
mín við 250 gr. C. Kælt á köku-
rist. 50—55 stykki.
EPLAHRINGIR
250 gr hveiti
2 tsk ger
100 gr smjörlíki
50 gr sykur
1 egg
2—3 matsk rjómi
Fylling:
2—3 epli
2—3 matsk sykur
2—3 matsk smjör
1 tsk vanillusykur
1 tsk kanill
Til skrauts:
1 rautt epli
100 gr flórsykur
Búið til hnoðað deig og hnoð-
ið vel. Deigið flatt út á borði
aflangt, 15x30 cm að stærð.
Smjör, sykur, vanillusykur og
kanill hrært saman og sett jafnt
yfir deigið, eplin síðan rifin yf-
ir. Þá er deiginu rúllað upp í
pylsu eftir lengdinni og búinn
til hringur, lagður á smurða
plötu, klippt síðan ofan í hring-
inn á nokkrum stöðum og stung-
ið hráum eplabátum með híðinu
á, í. Eplahringurinn bakaður við
góðan hita (200—225) í ca. V2
klst. Flórsykri stráð yfir. Mjög
góður volgur, en má geyma í
marga daga án þess að hann
þorni.
andi saltað vatn og soðio í 4—5
mín, 4—10 mín ef það er heilt.
Grænkál: Hreinsað, srbilllkiuiriínin
tekinn frá, soðið í 4 mín, hakk-
að eftir að það er kælt. Geymt í
plasti. Soðið í 8—10 mín fyrir
notkun.
Gulrætur: Hreinsaðar og af-
hýddar, skornar í teninga. Soð-
ið í 2—4 mín, kælt. Mjög smá-
ar gulrætur má frysta heilar.
Geymist í plasti. Soðið í 10 mín
fyrir notkun.
Hvitkál: Skiorið í ræmiuir,
snöggsoðið í 3—5 mín, kælt,
geymt í plasti. Suðutími við
notkun 10—15 mín.
Rauðkál: Meðhön'dilað eiinis og
hvítkál. Geymt í plastpoka eða
boxi. Hitað vel í gegn fyrir notk
un.
Heimabakað kex
ÞAð ER áreiðanlega mjög hag-
kvæmt að baka kex, yfirleitt er
ekki mikið borið í, uppskriftirn-
ar drjúgar og svo er heimabak-
að kex eitt af því bezta sem
fæst með kaffi eða tei.