Morgunblaðið - 10.10.1969, Blaðsíða 13

MOHGUNBLAÐIÐ, FöSTUDAGUiR 1«. OKTÓÍBER 1099
13
hagnýtt gildi. Hins vegar er
fjárfesting í undirstöðunann-
sóknum fjárfesting til langs
tíma og óvissa ríkir um niður-
stöður. Þess vegna taldi hann
nauðsynlegt að ræða undir
stöðurannsóknir sérstaklega.
Halldór gat þess að íslenzk-
ir vísindamenn, sem stunda
rannsóknir hér heima rituðu
oft og edmatt greinar í erlend
vísindatímarit. En enginn hér
heima hefur áhuga á starfi
hans, en samt getur hann orðið
frægur maður erlendis. íslend-
ingar verða stoltir af þessum
landa sínum, en sumum fynd-
ist þó að hlutverk undirstöðu-
rannsókna annað og meira en
auka þjóðarmetnað. En hvers
vegna þá undirstöðurannsókn-
ir á íslandi? spurði Halldór.
Allir virtust saimimiála um það
að háskólakennana sé nauðsyn
legt að stunda undirstöðurann-
sóknir — sagði Halldór, því að
annars gæti hann ekki viðhald-
ið, hvað þá aukið þekkingu
sína og haldið uppi þeirri vís-
indalegu kennslu, sem Háskól-
anum ber að sinna að lögum.
Halldór viðurkenndi þessa
skoðun, en lét í ljós að ekkert
væri því til fyrirstöðu að há-
skólakennari stundi rannsókn-
ir sem hafi hagnýtt gildi.
Stefnan sé sú að láta háskóla-
kennara hafa það litla kennslu,
þanmig að þeir hafi tíma til að
sinna undirstöðurannsóknum.
Halldór sagði augljóst að hag
nýtar rannsóknir byggðust á
undirstöðunannisóknum, enda
er það beinlínis markmiðið með
hagnýtum rannisóknum að
nýta þá þekkingu, sem fengizt
hefði með undirstöðurannsókn
um. ísleindingar verða að leggja
stund á undirstöðurannsóknir,
vegna þess að þeir menn, sem
við þær fást eru og þeir menn,
sem túlka erlendar rannsóknir
á þessu sviði og flytja hana
inn í landið.
Síðan sagði Haildór að ís-
lendingar yrðu að beina rann-
sóknum í undirstöðugreinum
inn á eða í snertingu við hag-
nýt svið, hvort sem þær fara
fram við Háskólann eða ekki og
við verðum að hafa vakandi
auga með því að rannsóknar-
stofnanir atvinnuveganina leiti
stuðnings í undirstöðurann-
sóknum og nýti niðurstöður
þeiirra. Þetta fæst ekki með ein
hverri yfirstjóm, þetta fæst
einungis með samvinnu vísinda-
manina, áróðri og skynsamleg-
um fjárveitingum. Sú hugmynd,
sem virðist hafa orðið ofan á
en það er að aðskilja hagnýt-
ar rannsóknir og undirstöðu-
rannsóknir, er algjör firra.
Með því er verið að kippa fót-
unum undan hagnýtum rann-
sóknum, þær hrapa niður í gæð
um, en undirstöðurannsóknirn-
ar veslast út af eða afskræm-
ast.
í lok erindis síns sagði Hall-
dór:
„Tryggja verður að allar
rannsóknarstofnanir leggi fram
sinn skerf til tæknimenntunar
í landinu. Rannsóknir, kennsla,
ráðgjafastarfsemi, allt verður
þetta að vera á verkefnaskrá
sérhverrar rannsóknarstofnun
ar.“
Ráðstefniunni var fr'am hald-
ið á þriðjudiaigskvöld. Þá tek
fyrstur tál mális Þorvaldur Búa
son, eðlisfræðingur hjá Raun-
vísindastofin/UBi Háskólans.
Ræddi hann um skipuliags-
mál og tækniþróun. í upphafi
miális siíns sagðd Þorvaldux að
allar þróaðar tækniþjóðir
beindu maJinafla og fjá'rmagni
iinm á rannsóknir og þró-
uin verkmenningar. Þær hafa
gert sér grein fyrir því, að
tækniþráun er grundvöllur hag
vaxtar. Þær hafa einnig gert
sér grein fyrir því að það er
ekki nægi'legt að velimeguin auk
izt með nágranraaþj'óðunum. Ef
þegniarnir eiga að haldast í
landimi verður þjóðiin einnig
að standast samanburð hvað
iífskjör snísrtir.
Algjört slkilyTði þess er þekk
ing á lögmálum náttúrumiar.
gæði og vöxt stofnunarinnar.
Starfstkni eða ráðiniing.artími
forstjóra ætti að vera bund-
inn við ákveðinm tíma í einu
og ættu laiun bans og ráðniing-
arakilmálar ekki að mótast af
lauinalöguim hins opinbera.
Samfara slíkum skipulags-
breytiniguim þyrfti ramnsóknar-
starfsemin að fá aukið fjár-
maign á miilli handa. Ehgiinn
vafi er á því, að rekstr-
arkostnaðu’r fa'nnsókniarstofn
ana miundi auikast, en ég eir likia
jafin sannfærðúr um, að af-
kost þeirra og gæði starfisem- *
innar miuindi auikast það mikið,
að það meira en ynnist til
baka.“
Lokaorð dr. Vilhjálms Lúð-
víksoniar voru þessi:
„Ég vii að emdiingu le-ggja
höfiuðáherzlu á ábyrgð akkar
s=m að rannisóknum staría í þvi
að ráða bót á þeim vandamál-
um, sem hér bafa verið rædd
í gærkveldi og i kvöld. Ég er
að vísu ekki jiafin sannfiærður
og Guðmundur Einarsson um
það, að emgin tregða sé til.
Hins vegar er ég jaiflnsannfærð
ur um að hægt er að finma leiið
ir til að ráða bót á vandaimál-
unum. Spurningin er aðeins uim
huigkvæmni í að finna leiðir^og
saninfæring og starfsþrek til að
fylgjia þeim leiðum".
Á ráðstefinu SUS um nainn-
sóknir og tæknijþróum tókiu
margir fleiri til máls: Guð-
mumdur Ein.arson, verkfræð-
ingur, Sigurður Hallsison, efna
ver'kfræðin.gur, Steimgrimur
Hermainnsson, framfcvæmda-
Stjóri Rannsóknarráðs, Harald
ur Ásgeirsson, forstjóri, dr.
Sturla Friðriksson, erfðafræð-
in.gur, Sigurgeir Þorgrkmsson,
r an n sók n aa ðsto ða rmaður, Aðal
steinm Sigurðs'son, fiskifiræðing
ur, Stefán Arniórsson, jarðfræð
ingur, Sveinn Bjömsson, fram-
kvæmdastjóri Iðnaðarmála-
stofnuinar ísland-s, Helgi Sig-
valdason, vélaverkfræðin.giur,
Eyþór Einarsson, grasafræð-
ingur, Hjalti Einarsson, verk-
fræðinigur, dr. Óttar Halldórs-
son, verkfræðingur, Björn
Kristinsison, verkfræðiingur,
Höskuldur Jónsson, viðskipta-
fræðingur og Ellert B. Sohram,
lögfræðingur, fiormaðuir SUS.
Frá ráðstefnu SUS í Tjamar búð á mánudag. — Ljósm.: Kr. Ben.
Þorvaldur Búason
imu. Við því megum við ekki.
Þekkingaröflun er of dýr fjár
festing til þess. Að halda þekk-
ingunni inini í landinu er of
lágt mark — við verðum að
gera betur. Við verðum að gjör
nýta alla starfsfcrafba þjóðfé-
lagsins og það vinnst með
skipulagi og aðeinis með skipu-
lagi.
Síðar í erindi símu sagði Þor
valdur Búason:
„Það bekur skemmri tíma að
hanna og reis'a stóriðjuver,
heldur en roemmta sérfræðing,
sem veldur þeim verkefnum,
sem stóriðjan gerir kröfiur tiL
Við stefin.um ákveðið að stór-
virkjunum mieð stóriðju í huga,
en engiin stefna hefiur verið
mörkuð til að tryggj® að nauð
synlegur forði af sérhœfðum
mónnum sé fyrir hendi í land-
inu á hverjum tkna. Það er
fyrs-t fyrir frumkvæði Orku-
stofinunar að til er áætlun að
skipulegri rannsókn á landinu
sjálfiu og orkuibúskap þess, sem
er forsenda allra frekiari fram-
kvæmda. Sem dæmi má nefna
að rannsóknir á sjóefna-
vinnslu, sem búið er að reka
áróður fyrir í miimntst áratug
tefst nú vegna þess að ekki er
niægi.lega kannað eðli jarðhita
svæðisins á Reykjanesi."
Undir lok erindis íns varp-
aði Þorvaldur fram nokkrum
atriðuim, sem bann vildi leggja
áheTzi'U á: sérfræðingar eigi að
ild að Stjórn stofnana, Rann-
sókmarráð sé fjölmennara og
hliutur sérfræðrþiklkimgar meiri.
Rannsókiniarráð fjalli um skipu
lag rannsók.na og fræðslu í
raiunvísind'Um, einnig um Há-
skóla íslands, þar sem ekki er
nein ástæða til að gera svo
rmikinm greinarmun á hagnýt-
um ramneókmum og grunnrann-
sóknuim, í framlkvæmdanefnd
sitji menn, sem helgi sig þeim
störfum meðam þeir sdtja þar,
Rannsóknarráð korni oftar sam
an og fjalli uim einstaka tímia-
bæra málaflokka í ráðsbefnu-
formi.
Síðasti vísimdamaðutrinn sem
var á frummælendaskrá á ráð-
stefnu SUS var dr. Vilhjákn-
ur Lúðviikson, efnaverkfræð-
inigur hjá Rannsóknarráði.
Hann ræddi um erindin, sem
flutt höfðu verið á ráðstefn-
unni pg sagði hann að sam-
nefnari flestra atriða, sem
nefnd hefðu verið væri tregða.
Tregða sem kermur fr'am í því
að við erurni of seinir til þesis
að gera breytingar á ríkjandi
ástamdi eins og það er hverju
simni. Síðan sagði dr. Vilthjálm-
ur:
„I tækni og vísindum nú á
tíimuim eru það skipuliag og
frumikvæði auk fjármagnsins,
sem miestu ráða um árangur og
nytsemi starfseminnar í þesis-
um málum og getur hvorugt
án hins verið og eru jafin nauð
synleg. Ferðiin til tunglsins var
gríðarlegt skipulagslegt afrek,
en það hefði ekki náð langt ef
ekki hefði komið til persónu-
legt fruimkvæði fjöida manna í
því að skilgreina síðar og leysa
verkefnin. Skipulag nægir
ekki til að árangux náist, ef
frumikvæðið vantar.
Ég hef sterkian grun um, að
í umræðuirp um skipulagsmál á
undianförnuni árum og jafnvel á
þessari ráðstefinu höfum við
einbeitt okkur of mikið að
hreimuim mekaniskum skipu-
lagsmiálum, svo sem uim yfir-
stjórn, ákvörðunarvald og fuil
trúadeilingu með það fyrst og
fremst í huiga að ákveðin valda
hlúitföil haldist, en síður að
því að huig.myn daj arðvegurinn
frjóvgist og frumkvæði vísinda
mainnanna eflist. Okkur virðist
meira sýrnt um að finna á vanda
málum „patentlausnir", sem
eiga að bjarga öllu þaðan í frá
sj álfkrafa".
Um ytri skipulaigsatjnði rann
sókniarstofnana sagði dr. Vil-
hjálmur Lúðvíkson:
„Það þarf að stiefna að því
að gera stofnanirnar sjálfar
ábyrgar fyrir tilveru sinni og
þróun og að þessu þarf að
stefna með skipulags- og reglu
gerðarbreytingum. í fyrsta lagi
þarf að gera opinberar rann-
sóknarstoflnanir sjálfiráðar um
manniráðniinga'r og laiumakjör.
Fjöldi starfsliðs þarf að mótast
af þörfurn, verkefinavali og
Vilhjálmur Lúðvíksson
legum lauinamismun. Höfúðkraf
an. er auðvitað sú, að menn
gsti sinnt sinum störfum óskipt
ir. Stjórn og forstjóri ættu að
ráða og meta störf sérfræðinga,
en förstjóri stofnunar ætti að
vera ábyrgur gagnvart stjórn-
inni einni um sbarfsemi, starfs-
Sú þakking er aftuir skilyr’ði
þess að geta tileiinkað sér nýj-
ungar á sviði rannsóknair og
tækni og aið geta borið uppi
notkun þeirra í atvinwu og
þjóðHífi.
Þessar staðreyiredir þarf
varla að telja upp — sagði
Þorvald.ur, fyrir sérfræðingum,
en þær varða allan atonemn-
ing. Þær varða alla þjóðina
sem heild. í hinni öru þróun,
sem á sér stað á öltum svið-
um má engan ttona missa, allt
Mk kostar aukið á'tak síðar
meir og þá eiinnág aukinn
vanda. Hik getur þýtt að við
miseum þekkinguna úr land-
fjármag.ni stofnu'narinmar. Þær
þurfa að geta boðið laun sam-
keppnisfær við iðnaðinn og
jafnframt launa frumlkvæði og
aífcöst sérfræðir.tga með hæfi-
Glœsilegur Daf 1968
Höfum til sýnis og sölu mjög fallegan DAF fólksbíl, árgerð 1968,
lítið ekinn, hagstætt verð.
SÝNINGARSALURINN SVEINN EGILSSON.
Bornavinafélogið Sumnrgjöf
Forstöðukonustaðan við dag-vöggustofu Sumargjafar að Hlíð-
arenda við Sunnutorg, er laus til umsóknar.
Umsóknir sendist til skrifstoíu Sumargjafar, Fornhaga 8, fyrir
18. þessa mánaðar.
DAGUR LEIFS EIRlKSSONAR
Árshátíð
islenzk-ameríska félagsins verður haldin að Hótel Borg, föstu-
daginn 17. október 1969 kl. 19.00. Borðhald hefst kl. 20.00.
Miðasala í Bókaverzlun Eymundssonar, Austurstræti 18.
Verð kr. 600.00, matur innifalinn.
Borðpantanir að Hótel Borg föstudaginn 17. október 1969.
Samkvæmisklæðnaður.
Fjaðrú, fjaðrablöð, 'iljóðktitar,
í ma-gar gerðir bifreiða.
púrtrör og fleiri varahlutir
Bílavörubúðin FJÖÐRIN
Laugavegi 168. - Sími 24180.