Morgunblaðið - 25.01.1970, Blaðsíða 17

MOROUTSTBLAÐIÐ, SUNNHJDAGUR 25. JANÚAR 1070
17
í skammdeginu
Kjaftagangnum «n Þjóðleik-
húsið og sýiníngu þess á Brúð-
baupi Fígaróa er nú loks að
linna, en líklega munu menn þó
enn um sinn geta gamnað sér
við söguburðinn, þótt varla sé
hann til sómia, enda sannast
sagna, að fæstir þeinra, sem tek-
ið hafa þátt í skrápalátunum,
hafa bomið heilir frá leik. Þó
getur Morgunblaðið ekki annað
en lýst yfir mikilli ánægjusinni
ytfir því atð hafa hatflt Þorbel Sig-
urbjörnsson sem gagnrýnanda
sinn, og dáðst að allri hans fram
komu í þessu leiðindamáli.
Á tímabili viirtist setm deilan
um það, hvomt nýr áratugur
hefði hafið göngu sína nú um
áramótin eða ekki, mundi verða
hið ákjósanlegasta rifrildisefni í
shammdeginu, en einnig er farið
að draga úr áhuganum á því, og
þá er vissulega illt í efni, og
þó.„
Ný deila er nú risin, sem hel-
tetour híuigi ýmdssa harla — og
kvenna — og málefnið er
hvorki meira né minnia en það,
hvort stætt sé á því, að Kvenna-
skólinn útskrifi nokkra stúdenta
áirlega eftir allmörg ár, og þá
hvort þeir eigi einungis að vera
kvenkyns eða karlar megi sækja
skólann, eins og gerðist með
Hjúkrunarkvennaskólanin. Þetta
nýja stónmál er ágætlega vaxið
tál kröftugs rifrildis, líkt og
rjúpan uim árið, minburinn,
bjórinn og hægri umferð. Á
þessu málefni hafa allir jafn-
mikið vit, og þá fer eftir ákaf-
anum og sannfæringarbraftin-
I lest nýja strandferða»kipsins Heklu (Ljósmynd Ól. K. M.)
fyrir sig. En hitt ættu allir að
geta varið sammála um, að full-
komnir lýðræðishættir geta ekki
þróazt, án deilna og skiptra
skoðama, ekki bara um stórmál-
in, heldur líka hin smærri. Og
fólkið verður að hafa tækifæri
til að koma sjónarmiðum sínum
á framfæri, ýmist í gegnum
kjörna fulltrúa sína í trúnaðar-
stöðum eða með tjáningu í blöð-
um og öðrum fjölmiðlum.
Þróun blaða
Þegar um fjölmiðla er rætt,
ætti það að vera óumdeilt, að á
undangengnum árum hefur þar
anaskiptum um hin margvíslegu
málefni og „háir sem lágir“ hafi
tækifæri til að koma sjónarmið-
um sínum á framfæri.
En ef þetta er einn þáttur þess
frjálslyndis, sem við viljum búa
við og verulega hefur þokað í
rétta átt, þá ættum við að vera
íhaldssöm að því leyti að vilja
ekki fóma því, sem áunnizt hef-
ur, heldur að halda áfram á
þeirri braut, sem mörkuð hefur
verið og styðja þau þjóðfélags-
öfl, sem áorkað hafa því að bæta
og styrkja stjórnarlhættina á
þennan hátt og annan.
Sannleikurinn er líka sá, að
þeim mönnum, sem allt hafa á
hornum sér og vilja öllu um-
Reykjavíkurbréf
Laugardagur 24. jan.
um hver sigur ber af hólmi í
kappræðunum um málið.
Fullkomið
lýðræði
En svo að sleppt sé öllum
hálfkæringi, er rétt að benda á,
að deilur sem þessar bera ekki
einungis vott um þrætugimi.
Þær eru líka vitni þess, að fólk-
ið í landinu lætur hagsmunamál
in til sín taka, það er að hugsa
um þjóðmálin, stjórnmálin,
miklu meira en sumir viljavera
láta.
Oftar en einu sinni hafa er-
lendir menn lýst þeirri skoðun
sinni, að á íslandi væru hinir
fullkomnusbu stjónniarhætitir,
sem þekktir væm í veröldinni;
þar væri lýðræði mest. Og ekki
ómerkari maður en núverandi
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna hefur verið í hópi
þeirra, sem dáðst hafa að stjóm
aiilháttum hén.
Okkur kemur þetta kynlega
fyirir sjónir. Okkur finnst svo
margt fara aflaga, bæði það, sem
við sjálf erum að bjástra við, og
einis hiumdamdr á hiruurn bæmum.
En skyldi það samt vera svo,
þegar öllu er á botninn hvolft,
að deiluirnar okkar, Skoðana-
skiptin, þátttakan í stjórn þjóð-
málanna, sem auðvitað byggist á
dkoðanamynduninni á heimilum
og vinnustöðum, sé glöggt vitni
um fullkomna lýðræðishætti.
Þeirri spumingu svarar hver
orðið stórvægileg framför. All-
ar umræður em nú frjálslegri,
skemmtilegri og gagnlegri en áð-
ur var. En auk þess ber miklu
minna á pólitískum skætingi og
tilraunum til tilefnislausra
mannorðsskemmda.
Fólkið hefur tekið opnum
örmum því aukna frjálsræði,
sem einkennir fjölmiðlana, enda
eiga þau blöð erfitt uppdráttar,
sem stjórnmálaflokkar gefa út í
þeim eina tilgangi að koma á
fnamfæri pólitískum sjónarmið-
um sínum og ekki sinna um nú-
tímalega blaðamennstou.
Áreiðanlegt er, að þessi þró-
un til aukins frjálsræðis verð-
ur ekfci stöðvuð héðan í frá, og
líklega er það rétt, að hvergi
eigi hinn almenni borgari auð-
veldara með að koma á fram-
færi sjónarmiðum sínum í smáu
sem stóru en einmitt hér á okk-
ar landi. Æitti það að vera vitni
þess, að lýðræðið standi hér
traustum fótum, þótt ungt sé að
að árum og býsna brösuglega
hafi gengið að framkvæma það
allit fram á síðustu tíma.
Frjálslyndi
og íhaldssemi
Hugtakaruglingur er nú orð-
inn svo mikill í stjórnmálunum,
bæði hér og erlendis, að
orð eins og frjálslyndi og íhalds
3emi hafa takmarkaða merk-
ingu. Þó munu sjálfsagt flestir
telja það til frjálslyndis, að fjöl-
miðlar standi opnir fyrir skoð-
bylta, gengur æ ver að sann-
færa fólk uim, að hér ríki sltomt
stjórnarfar og árásir þeirra
verða nánast nagg og leiðlnda-
þras.
Raunar hefði mátt ætla, að
við þá gífurlegu erfiðleika, sem
íslenzka þjóðin hefur orðið að
ganga í gegn um vegna ytri að-
stæðna nú s.l. tvö til þrjú ár,
hefði stjórnarandstaða mjög
eflzt, og eingum hefði komið á
óvairt þótt stjóm, sem lengi hef-
ur setið, hefði orðið að víkja á
slíkum tímum. En staðreyndin
er sú, að núverandi rikisstjóm
hefur tekizt að stýra málum þjóð
arinnar svo vel, að út úr erfið-
leikunium sér, og framundan er
án efa nýtt og glæsilegt blóma-
tímabil í öllum efnahags- og at-
vinnumálum fslendinga.
EFTA-inngangan
Kappsamlega er nú unnið að
því á Alþingi að koma fram
nauðsynlegri löggjöf í kjölfar
ákvörðunarinnar um innigöngu
okkar í EFTA, Fríverzlunarsam-
tök Evrópu. Gífurleg vinna hef-
ur verið lögð í undirbúning
hinnar nýju tollskrár, þar sem
um veigamiklar tollalækkanir er
að ræða, og margvíslegar lag-
færingar, einkum til að styrkja
samkeppnisaðstöðu íslenzkra at-
vinnuvega, hafa verið gerðar.
Þessi undirbúningsvinna hef-
ur verið unnin af hálfu fjár-
málaráðuneytisins, en fjárhags-
nefndir þingsins hafa farið
margsinnis yfir hvert einasta er-
indi, sem Alþingi hefur borizt
varðandi einstaka liði tollstorár-
innar, og í öllum tilfellum ver-
ið leiitazit við að greiða götu
manna, eftir því sem frekast var
kostur. Hefur fjármálaráðhenra,
Magnús Jónisson, leiltit þetta mál
af einstatori prýði og vilja til
að leysa sem flest vandamál,
þótt það óhjákvæmilega yrði í
mörgum itiliviltoum á toosbnað rfik-
issjóðs.
Þótt marigt hljóti ætíð að orka
tvímælis við svo vandasöm mál
eins og gerð tollstorárinnar, er
engum efa undirorpið, að hag
atvimnuvegannia verður nú betur
borgið en áður, enda hafa
stjórnarandstæðingar stutt flest-
ar þær breytingatillögur, sem
gerðar hafa verið.
Frumvarpið um hækkun
söluskatts úr 7% % í 11% fær
einnig rækilega meðferð, og
sömuleiðis önnur þau mál, sem
óhjákvæmiiegt er að setja lög-
gjöf um, vegnia þeirra breytinga
sem stafa af EFTA-aðildinni.
Stórfengleg
tækifæri
Vegna EFTA-aðildiarinnar fá
íslenzk atvinnufyrirtæki nú
stórfenglegri tækifæri en
noktoru sinni áður til afreka,
uppbyggingar og framleiðslu-
aukningar. Þegar hinn 1. mairz
opnast marhaður 100 milljón
mamna fyrir allar okkar fram-
leiðsluvörur, og fáum við þegar
í stað tollfrelsi í hinium EFTA-
löndunum, þótt við sjálfir getum
verndað iðnað okkar í flestum
tilvitoum einis mikið og hiomum er
hollt og við æskjum. Þessi toll-
vernd breytist síðan ekkert í
heil fjögur ár, en fer síðan
lækkandi á næstu sex árum þar
á eftir. \
Auðvitað ríður á miklu að
reyma að fullkomna iðnfram-
leiðslu okkar sem allra mest á
fjögurra ára tímabilinu, enda
vitað, að mjög margir hafa hug
á því að auka framleiðslu á sviði
iðnaðar þegar í stað, enda gera
menn sér ljósa grein fyrir því,
að tækifærin til þess að vinna
afrek á sviði atvinnulífsins hafa
aldrei verið jafn mikil og ein
mitt nú.
Að vonum hefur nokkurrar
svartsýni gætt vegna erfiðleika
undanfarinna ára, þegar svo
rammt kvað að, að íslenzka
þjóðin tapaði helmingi gjaldeyr
istekna sinna. En sem betur fer
er bjartsýni nú vaxandi og
mun það þó skýrast enn betur,
þegar fram á vorið kemur, hve
margvísleg tækifæri eru hér til
uppbyggingar iðnaðar, því að
aðeins er nú liðinn einn mánuð-
ur síðan ákvörðun var um það
tekin, að við igemgjum í EFTA
og hagnýttum okkur þau gífur-
legu tækifæri, sem með því
bjóðast.
Ungir menn þurfa nú að taka
rösklega til hendinni og snúa
sér í vaxandi mælá að störflum
í þágu atvinnuveganna, í stað
þess að ráðast til ríkisins og op-
inberra stofnama. Þóitt auðviitað
séu þau störf mikilvæg, ríður þó
á mestu, að stórátak verði gert
í atvinnumálunum til þess að
gera ísland óumdeilanlega
mesta velferðarþjóðfélag ver-
aldar.
Fólkið ræður
Miðstjórn Sjálfstæðisflokks-
ins hiefur nú gengið frá regiuim
um prófkjör Sjálfstæðismanna
víðsvegar um land í sveitar-
stjórnarkosninigum. Er þar um
að ræða rammareglur, sem síð-
an er hægt að víkja frá í minni-
háttar atriðum, efltir því sem
staðhættir bjóða.
Eins og kunnugt er hefur
Sjálfstæðisflokkurinn haft for-
ystu rftn prófkjör hér á landi,
og viðhaft þau margsinnis í
Reykjavík og einnig annars
staðar. Nú er hins vegar geirt
náð fyrir að reyna að ná til
miklu fleira fólks en áður var
og gera þátttökuna í prófkjör-
inu sem almennasta.
Það verður þess vegna t.d. á
valdi Reykvíkinga að velja þá
menn til framboðs fyrir sig í
borgarstjómarkosningunum síð-
asta sunnudaginn í maí, sem þeir
bezt treysta til þess að starfa
að hagsmunamálum borgaranna.
Því er að vísu efcki að leyna,
að þegar prófkjör fer fram um
marga menn í mörg sæti á lista,
getur verið nokkuð háð tilvilj-
unium, hvernig sú úttooma verð-
ur, gagnstætt því sem er, þegar
einungis er verið að velja á milli
manna í ákveðið sæti. Þessa
áhættu verður þó engu að síð-
ur að taka, því að menn una
því ekki, að uppstillingamefnd-
ir, jafnvel þótt fjölmennar séu
og skipaðar mönmum úr ýmsum
áttum, ráði algjörlega skipan
framboðslistans.
En nú ríður á því, að Reyk-
víkinigar sýni og sanni, að þeir
vilji ráða vali manna í borgar-
stjórn Reykjavítour og fjöl-
menni til prófkjönsins, þegar
það verður boðað.
Dægrastytting