Morgunblaðið - 04.04.1970, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. APBÍL 1970
SJOWARP
v*
EFTIR
GÍSLA SIGURÐSSON
Á nýafstöðnum páskum hefur eitt og
annað bitastætt efni rekið á fjörur
sjónvarpsins. Suimit af því hiefur fariö
fyrir ofain garð og neðan eins og verfta
vill á stórhátíðuan, þegar miemn eru út
og suður. Lauigardag fyrir pástea sáum
við atriði úr Gjaldinu, eftir Arthur
Miller, og annað úr Jörundarleikriti
Jónasar Arnasonar í Iðnó. Það er ón efa
hhiti af hinu margháittaða hlutverki
sjónvarpsins að kynna þaiu Leitehúsver'k,
sem á döfiinind eru. Þáttum úr leikhúsi er
venjulega teteið með nioteteiurri forvittnii,
og 'þeir eru án efa gott efmd fyrir sjón-
varpið. Aftur á móti hef ég alitaf verið
í talsverðum vafa um, að þessir þættir
geri leitehúsd mdtedð gagn. Áhrifin geta
allt eins orðið nieifcvæð. Örsitutt atriði
gefur sjaldan sanmgjama mynd af leik-
riti. Ég þeteki af neynslu, að tilhmeiginig
er til að velja atriði, sem gefa huigmynd
um að verfcið sé sfcemmtiiegra en það
raun verulegia er. Sé um alvariegt verk
að ræiða, siem þyggist á sálarlífslýsiiinig-
um og spemnu flókinnar atburðarásar,
þá verður útteoman venjuleiga ósann-
gjörn á hinn vegirun. Verkiið virðist þá
leiðinleigra ein það er í raiuin og veru.
★
Kvikmyndin um starfsdag blaðamanna
Lundúnablaðs, fær maiuimasit fyrstu eink-
unn. Kamimski hefur þó blaðamönnum
þótt hún ogm girnilegri til fróðleiks en
öðrum. Leitin að forsíðufréttinini tók á
sig hartealega mynd; á þesisium vettvangi
gæiti manmi virzt að samikeppnm væri
stundum meiri em gó'ðu hófi gegndi.
Trúlega þætti þeim í Fleet Street eimte-
ar ljúflegur bragur á íslenzfcri daigblaða-
mennsku. En eitthivað í þessa veru er
harðsnúið kapphlaup daigblaðamna í
London. Sá siem etelki berst eins og ljón
með allar klser úti; hamm missir af for-
síðufrétitinmi. Og hvenær drepur maður
mann — það er alltaf spuminig.
★
Af því sem sézt hefur á sjónvarps-
skermi upp á síðkastið, hiefði ég sázt vilj-
að missa af leikriitd Ibsens, Heddu Gabl-
er. Uppfærsla Leilkfélagsins á þessu
verki fyrir skömmu er fjöimörgum í
fensku mdnni. Hedda er mieð því eftir-
minnilegra sem ég man eftir frá svið-
inu í RSmó; þar var valinm maður í
hverju rúmi, en auk þess er verkið fra-
bært. Hedda Gaibler er mieð hinum stór-
brotniari tevenlýsingium í ieikbófcmennt-
um heimsins. Hún er forvitnileg og hríf-
amidi, en kalin á hjarta. Hún er borin til
auðl-egðar og hefur í raundnni ekki eftir
nieinum miarkmiðum að kieppa í lífinu.
Þrátt fyrir allsnægtimar verður iífið
þjáning og Hedda er víst etetei ein um
það; í velferðarþjóðfélagi nútimans á
Hedda sennilega rnargar þjámdngarsyst-
ur af sivipuðu tagi, og spumdmig hvort
Hedda er ektei einmitit dæmigerð, auð-
uig og lífsleið nútímakoma.
Að vísu var áhrifameira að sjá Heddu
Gabler á sviðinu í Iðnó en sjónvarpinu.
Það verður víst að teljaisit eðliiegur hlut-
ur. Allt um það er Hedda með hinu
allra bezta efni, sem íislenzikía sjónvarpið
hefur látið frá sér fara. Leitearamir
voru hinir sömu og í Iðnó og túlteunin
hin sarna. Og sviðsmymd Snorra Sveins
bró einmi'tt upp hinni réttu uimgjörð.
★
Sjónvarpsmenn hafa farið eins og
hvítur stormsveipur um landið í mis-
jöfnum veðrum síðaista siumars og ef svo
fer fram, verða þeir áður en lamgt um
líður búnir að mynda hvert pláss og
hvert hérað. Dagskráin um Fljótsdals-
hérað hélt athyglinmi betur vakandi
lemigst af en ég hefði fyrirfram þorað að
vona. Sem sagt; það leynist ýmisiegt
þarna fyrir austan, þeigar betur er að
gáð. Bainteastjórinn á Egilsistöðum leit
yfir staðirun ofan af háum hóli, og sá að
allt var harla gott eins og sfcaparinn
forðum. Banteasitjórirun má edigta það, að
hann var áheyrilegur og kjarkmaður þar
að auiki, þegar hann dró sig yfir Jöteuls-
árgljúfrið á kláfferjuinni. Þulartexti er
góður og blessaðiur í þáttum af þessu
tagi, en jafnivel þulimir geta orðið leiði-
gj'amir, og mér finnst að oftar mætti
skjóita inm í frásögmum staiðarmainina.
Bamlkiasitjóriinn á Egilsstöðum var daami
um, að það getur vel tekizt. En fyrir
utam Egilsstaði var sikiemmtiiegt að sjá
fossinn í Laigarfljóti, Valþjiófedal og ekki
sízt hús Gummiars Gumniarssomiar á Sfcriðu
teiauistri. Myndatatea Armiar Harðarsomiar
var með ágætium og virðist Örn harðna
með hiverri raium.
★
Það er nýjung að sjónvarpsmenn taki
sjálfir að sér að fjialla um muini og mdnj-
ar. Vissulega gebur það verið réttlætan-
iegt, þegar um tiltölulega einfalda hluti
er að ræða. Þó hyigtg ég að fiesitir telji
valimikumina fræðimemm e’ða þjóðmdmja-
vörð öllu meira sanmfæraindi í þesisu
hluitverki. Ónedtanleiga gerði þó Ólafur
Ragmiarssom torffcirkjuoum í Gröf og á
Víðimýri þaiu steil, er flestum mium bafá
fumidizt fullnægjandi. Ég hyiglg að ná-
fcvæmur sparðatímdngur ártaia og
ókuinnma maonanafnia hafi næsta tak-
mankiað gildi í sjónvarpsþætti um þjóð-
legar mimjiar. Hér er vertoefnið teteið
með sjónarmiið blaðamiennsikunnar í
huga, og er ekki nema gott edtt um það
að siegja.
★
Velferðarríkjum fylgir víst mikið
nefndafargan og nefndir toafa þá undar-
le@u náttúru, að þær dnaiga að sér suma
mtenn eiins og segullimn stálið. Þess veigna
lenda hinir segulmögnuðu í 10 eða 20
niefmdium en Pótrar og Pálar edns og ég
og þú, komasit ekki í neina niefnd. Sum
dagblöðin hór hafa yndi af að teljia upp
nefndarforka. Hins vegar virðist mér, að
aldrei sé það teannað er máli sfciptir:
Hversu miteið menm vinna í þessum
nefnidium og hvert gagn þeir gera þar.
Nú höfum við séð nefnidarfund og að
vísu í gaimainHamri útgáfu frá sænstea
sjónvarpinu. Þeir sem ektei eru í nedm-
um nefndium geta ektei svaralð þvi, hvort
íslenzkir niefndarfundir fari fram með
svipúðu móiti, en sé svo, þá er engimm
öfundsverður. Eim öruiggaisita aðferð sem
til er við að draga eitthvað á langinm er
að svæía það I nefnd. Og á rneðarn halda
vamdamálim áfram að vaxa. Fjölskyldam
undir borðinu var táknrænt dæmi um
það.
Gunnar Gunnarsson
Ferill Gunnars Gunnarssonar er mörg-
um minna kunnur en æisfcileigt er, emda
bjó skáldilð lamigtimium eriendiis. Þeir
Laxness ag Gumnar hafa ekki til rnuma
sliti'ð buxunum sínum á skóiabekkj um
og stamida sem dæmi um það, hvað kom-
izt verður með sjálfsmiámi. Bn skyldu
þeir virðulegu menm á Akureyri ekki
hafa tekið við umglingmujm Gumnari, ef
þeir hefðu viitað hvað í homium bjó. Það
er alltaf stoemmtilegt að hieyra ag sjá
Thor Vilhjálmisson og spurnimgarmar
hans suimar á svo háu plani, að Gunmar
gait ökiki svatrað. Og ef til vill fór Thor
uim of með alðalhlutverk í þessum þætti.
Mynidin, sem við fengum af himu aldma
Steáldi var viðfelldin. Vinmam er homum
allt. ög tilglerðarlausari mann höfum við
nauimasit séð í sjónivarpi.
Ih
— Ársskýrsla
Framhald af bls. 32
haft alvarlegar afleiðingar fyrir
þróun lífskjara, ef kostnaðar-
hækkanir skerða um of rekstrar
grundvöil fyrirtækja og kippa
fótum undan þeirri aukningu í
framleiðslu og atvinnu, sem nú
er farið að gæta í vaxandi mæli“.
Ræða dr. Jóhannesar Nordal
er birt á öðruim stað í blaðinu.
Birgir Kjaran gerði noklkra grein
fyrir hinni hagstæðu þróum efna
hagsmála að undanfömu, og
sagði síðan:
„Hitt væri villandi og sjálfs-
blefcking, ef ekki væri minnst á
ýmsa þá erfiðleika, sem etelki
voru leystir á árinu og við blasa.
Má þar m.a. mefna:
1. Enn er hér nokkurt atvinnu-
leysi, og staðbundnir efnahags
örðugiei’kar vissra héraða og
landshluta.
2. Erlend lán hafa verið tekin
og erlendar skuldir vaxið, en
þó hvergi nærri í samræmi
við þau stórvirku framl'eiðislu
fyrirtæki, sem ráðizt hefur
verið í.
3. Ýmsir erfiðleiikar hafa fylgt
breyiileguim gengisskráning-
um og orðið þumgur baggi á
mörgum þjóðnytjafyrirtækj-
um og gert þau fjárvama, þann
ig að þau hafa átt í erfiðleik-
um með að standa í ekilum
varðandi erlend lán og Skort
innlent rekstursfé.
4. Innflutningur minmkaði að
verðmæti um 14% á árinu og
hefur það vissulega komið
hart niður á mörgum fyrirtækj
um og raunar neytendUm lítea,
því að vöruval og samlkeppni
keimur þeim í haginn.
5. Þá blasa við ný verkefni og
trúlega vandamál, sem við-
skiptabamdalögin í Evrópu
kunna að hafa í för með sér
fyrir fsland. — ísland hefur
gerzt aðili að EFTA, og tel ég
það ekki arka tvímælis að
þar hafi verið rétt á málum
haldið. Hins vegar á eftir að
koma í ljós ýmis vamdi við að
aðhæfa okkur þessu nýja efna
hagskerfi, enda ökksur ætlað-
ur alllangur aðlögunartími í
þeim efnum. — Aftur á móti
er aðstaða okkar gagnvart
Common market — Sameig-
inlega markaðnum enn ómót-
uð og verðum við að vona að
gömul viðskiptalönd okkar
innan þeirra samtaka eins og
t.d. Þjóðverjar o. fl. skilji sér-
stöðu lands okkar og sýni Okk
ur velvild í að greiða fram úr
þeim vanda, sem þar kann að
leggjast á herðar okkar.
Þetta vildi ég almennt hafa
sagt um efnahagsþróum hér á
landi, eins og hún kemur mér
fyrir sjónir, og er mér fulikom-
lega ljóst að aðrar meiningar eru
hjá öðruim uppi um þau mál. Um
efnahagsþróunina hér á l'andi vil
ég og spá varlega, sökum þess
hversu íslenzkir atvinnuvegir
eru háðir öflum sem þeir ráða
ekki við, kenjum náttúrumnar og
viðskiptakjörum gagnvart öðr-
um löndum. Þó tel ég það ekk-
ert bjartsýnishjal að vænta þess
að þjóðarfnamleiðsla og þjóðar-
tekjur geti aukizt nokkuð á ár-
iniu og lifskjör fólks þá batnað
að sama Skapi, ef ekki eitthvað
óvænt skeður, eða um sjálfsskap
arvíti verður að ræða.
Áður en ég lýk máli mínu vil
ég víkja örfáum orðum að bank
anum sjálfum og þréun hans á
undanförnum árum.
Seðlabanki íslands hefur átt
því láni að fagna að miðað við
íslenzkar aðstæður hefuT verið
sæmilegur friður um hann, og
t.d. mjög sjaldan komið til ágrein
ings í bankaráði, sem þó er skip-
að af öllum þingflokkum, sem
þá voru. Hitt er svo ekki óeðli-
legt að jafn valdamikil stofnun
hafi sætt einhverri gagnrýni á
opinberum vettvangi og manna
á meðal.
Sumir hafa viljað telja Seðla
bankann:
Óþarfastofnun
Dýra stofnun
jafnvel vandræða- og
óþurftarstofnun.
Þessum ásökunum ætla ég mér
ekki að svara hér á neinn tæm-
andi hátt.
Um fyrsta atriðið viil ég þó
leyfa mér að fuilyrða, að allir
sem bankamálum eru kunnugir,
vita að Saðlabankinn er ekki
óþarfa-stofnun, heldur bráðnauð
synleg íslenzku banbakerfi og
þjóðarbúskapnum ölium. Um
dýrleika stofnunarinnar, rekst-
urskostnað og mannahald tel ég
ástæðu til, að þessar upplýsing-
ar komu fram.
Þeim verkefnum, sem Seðla-
bankanum, auk þess að vera að-
albanki og Seðlabanki þjóðar-
innar, hafa verið falin, toefur
fjölgað ár frá ári og skulu hér
nokkur þeirra upptalin:
Árið 1961 var Seðlabankan-
um falið bankaeftirli't.
Árið 1962 var stofnaður Rík-
isábyrgðarsjóður og Seðlabankan
um falin starfræksla og öli um-
sjá hans.
Árið 1964 bankanum falin inn
heimta innistæðuilaiuisra tékka.
Árið 1964. Tekur Hagfræði-
deild banikans að sér störf varð-
andi fjárfestingarmál hins opin-
bera.
1966. Framkvæmdabankinn var
lagður niður og Framkvæmda-
sjóður tekur við, og starfar síð-
an sem deild innan bankans.
Árið 1968. Bankinn tekur við
allri myntsláttu og myntdreif-
ingu í landinu. Gjaldeyriseftir-
litið hefur og verið í höndum
bankans, en það ásamt endur-
kaupadeild hefur haft með að
gera uppgjör og útborganir verð-
hækkanasjóða gengislækkananna
1967 og 1968, auk Verðbótasjóða.
Og nýjasta verkefnið er rekstur
verðjöfniunarsjóðs fiskiðnaðar-
ins.
Auk þessa vísar ríkisstjórnin
þráfaldlega ýmsum stórmálum
og tímafrekum til úrvinnslu til
bankans.
Þrátt fyrir þessa géysileigu
aukningu á verkefnum bankans
hefur starfsliði hans þó ekki
fjölgað meira en svo að við
stofnun hans 1961 voru starfs-
rmenn 61, en í dag eru þeir 91.
— Hefur starfsmannahaldið lang
mest aukist vegna þeirra auka-
starfa, sem bankanum hafa ver
ið falin. Því að yfirtaka t.d.
framkvæmda og ríkisábyrgða-
sjóðs ein fól í sér fjölgun starfs
manna um 12.
Þessi upptalning kann að
þykja sparðatíningur, en tel þó
fulla ástæðu með þessum tölum
að kveða niður þann ómaklega
orðróm um að einhver sérleg-
ur ofvöxtur hafi hlaupið í Seð'la
banka íslands og þar sé vistað
fleira fólk en þörf krefur. Mér
er nær að halda að sökum þess,
að Seðlabankinn hefur yfirleitt
verið farsæll í ráðningu starfs-
liðs, þá vinni þar færra fólk
en verkefnaþróunin hefði e'.t.v.
getað gefið tilefni til, og færi
óg þess vegna starfsliði bank-
ans góðar þakkir fyrir þess dags
verk.
Ég vil svo Ijúka máli mínu
með því að þakka samstarfe-
mönnum mínum í bankaráði gott
samstarf á liðnu ári. Fyrir hönd
bankaráðs vil ég færa banka-
stjórum, starfsliði bankans kær
ar þakkir fyrir þeirra störf. Fyr
ir hönd Seðlabanka íslands vil
ég þakka öllum viðskiptavinum
okkar, ríkisbönkum, viðskipta-
bönkum, sparisjóðuim og inn-
lánsdeildum. Að lofcurn fly
ég, ríkisstj órnin, sérlega banfca-
málaráðherra og fjármálaráð-
herra þafckir Seðlabanka íslands
fyrir samivnnuna á liðnu ári.
Loks þakkaði Gylfi Þ. Gísla-
son, viðskiptamálará'ðitoerra
stjórnendum Seðlabankans fyrir
góð störf og gott samstarf á
liðnu ári og sagðist vilja láta í
ljós þá skoðun sína, að sámikli
bati, sem orðið hefði í efna-
hagsmálum á undangengnu ári,
hefði ekki orðið sá, sem raun
ber vitni, ef ekki hefði notið við
starfakrafta Seðlabankans. Hann
gat um hið nána samstarf bank-
ans við ráðuneyti sitt, en viku-
legir fundir eru haldnir um þró-
un efnahagsmála, þar sem for-
ustumenn viðskiptamálaráðuneyt
isins, Seðlabankans og Efnahags
stofnunarinnar mæta til skrafs og
ráðagerða.