Morgunblaðið - 28.04.1970, Blaðsíða 17

MORGUIXPBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. APRÍL 1870
17
Þjóðleikhúsiö;
Það sóipar að Guiðibjörigu Þor-
bjiamiardóttuir í hlutvieirtká Berg-
þóru, og Annia G'uðlmiuinidisdóittir
fer prýðilieiga með hluitwerk Þor-
gerðlair, móðiuir HöslkiuWiair. Hier-
diíls Þorvialdisidióttiir smfðar lag-
laga peirisómulgerð úr Þórkötliu,
komu Marðar. Hildiigunniur, hin
kivenlaga sól lei/ks'ina, er túlkiuð
aÆ Kriistbjörigu Kjield af full
mikdlli spenimu, ein emgu að síður
er þetta hlutv'eirk við hæfi
Krisltbjiargar og leikur hiemniar
varður risirmestur í haitni henanar.
Gaimialt hjú Hildiigunmar, er
skeimimtilega leikið af Nínu
Sweiinisidióittur, og Þóra Friðrikis-
dtóttÍT leikiur iþermuinia án þesis
að að v'er'ði funid'ið. Öraniur krvem-
hlutvierk má nief ma: Koniur
Njálssoinia leiika Bríet Héðims-
dicttir, Brymjia Biemed'iktsdtóttir
og Siigníður Þorval'disidóttir.
Helgu, komiu Kára, leikiur Mar-
grét Gu'ðmiuinidisdóttir. Rann-
Veigu, dóttur Marð'ar og Þór-
kötiu, leilkiur Stednuinin Jóhannes-
dtóttir. Fjöldi aimnarra lieikana
keimiur fram í Merði Vaiigairðs-
siynd: hjú, þermur og iþrælar,
geEititr, vopnaðir mienin og börn.
Leilkirraynd Gunniars Bjarnia-
siomiar er einföld, og að því er
mér virðisit heppdleg laiUBn og
nútímialeig. Búniingar hians, siem
sækijla fyrirmyinidiir í ýmisiar áttir,
eru suimiir skrautleigir og failleg-
Þorgerður (Anna Guðmundsdóttir) og Mörður (Baldvin Hall- ir, eiinlkium kvembúniiimgamir, en Mörður (Baldvin Halldórsson) og Skarphéðinn (Rúrik Haralds-
dórsson). karlmiemnirnir eru flestir hield- son).
Mörður Valgarðsson
Eftir Jóhann Sigurjónsson
Þýðing: Sigurður Guðmundsson
Leikstjóri: Benedikt Árnason
Leikmyndir og búninga-
teikningar: Gunnar Bjarnason
Tónlist: Leifur í>órarinsson
í MINNINGARGREIN um Jó-
hamin Sigurjómsison, sem Ámi
Pláisson bárti í Eimreiðimni,
1919, víkiur hanm m.a. atð Merði
Valgarðsisyni, Njáluleikriti Jó-
haimms. Ármi gkrifar: „Eg hefi les-
ið þetta leikrit á þaon hátt, að
eg hefi giert mér alt far um að
láta mér steimgieymiast, að Njála
væri til. Og ef Njála vætri úr
sö'gluimmi, og ieikrirtilð væri eimiba-
eigm höfumdarimis, byigit af sjálf-
um hornium frá girummi, þá miuiradu
vist flastir ljúka upp eiimum
mummi um, að Lyga-Mörður væri
eitt ekustakasta skáldrit mor-
rænma þókmiemta.“
Ártná PáisBom hittir niaglamm á
höf uðiið í þessari umisögm. Það er
erfitt fyrir íslendinga að njóta
Marðar Vialglarðsisomiar ám þess að
hlaáa sífellt Njálu í hiugla, gera
emdalausam sarraamiburð, og þá
oftaist á kostmiað höfumdiariimsi.
Ármi talar um „idkuigga Njálu“,
sem falli yfir verkið, en hamm
geitur þess jiafraframt, að ieikrit-
imiu hafi verilð hrósað af erliend-
um gagmrýniendum. Á því æitti
emigiinm að verða hissa. í aiuig-
um miaminia, sem eklki hafa
kyranist Njálu, hlýtur rraargt í
Merðli Vaigiarðssyirai að orkia lífct
og stóirfenglegtur slkáldskapur.
Sairraa má sagjia um þá ísiemid-
inga, sem líta fyrist oig fremmst á
liisit slkáíldisiinis Jóhamiras Sigurjóms-
soraar, fuilhugaras, sem ætlaði sér
mieð þessu leikriti að ná upp á
■hæista timid fræigða-riinimar. Ftór-
leikurimn, er til dæmiiis rraagm-
þruiraginm. Eiras og Árrai Pálsson
bemdir á, er ljóst, að Jóhamrn
hafur aranam og raæmtsakairi hild-
arleik í huga þegar hiairan semiur
laikritið um Mörð: ófriðimn
mikla, hieimisistyrjöldiraa fyrri.
í bréfi til bróður síns, Jó-
haraniesar, sem Jóhiamm skrifar í
nóvemiber 1915, stamidia þesisii orð:
„Biinis og rraig iraimmir, að ég hafi
skrifaö þér, er ég að vinraa að
nýju ieiikriti, efiniið er tekið úr
Njálssiögu. Það er erfitt viðfiamigs,
ern heppruist mér vel, sam ég
voraa, hyigg ég, ,að ’það verði mitt
stæmsta vehk, en ýmiislagt trufl-
ar, gastir og srraááhyiggjur, em þó
eiinikium blóðreigraið, sem dyiniur
yfir Evrópu, það stamzar allar
miím'ar ,'huigsairair oftisiraraiis á
hiverjum diegi Væri ég guð,
mymdi ég drepa firagri miíiraum á
jörðiiraa oig stainaa götragu hieraraar
um stuindarsakiir, þagar Evrópa
er á raæturhvielirau, og vita, hvort
miamgna dæigna myrkiur gæti eklki
tamiið villudýrim."
í ftórieikiraum seigir Valgarðiur
við son sinn Mörð: „Meraraitrmir
iskdlja ekki lamigluinidiangeð guð-
'araraa. Þedn umbánu himm illa
Loka, þaragað tdl haran olli dauða
Baldurs hiras igóða.“ í fniðannæðiu
sárani í vorveiislumind, kemist
Njáll þararaig að omði: „Ég hef
nararasakiað lög miammiaminia. Þaiu
enu suinidurleit og bneytileg, era
þó stefraa þau í iirarasta eðli sírau
öll að isama rraarki — að vennd-
uin friðiaininis.“
Þj'óðle'iklhúsið minmist tuititugu
ána afmælis sínis rraeð sýrairagu á
Merði Valgarðssyni. Verkið hef-
ur ekki verið leikið áður hér-
lemdis, en frumsýirairag þesS var
árið 1918 í Konumiglega leikhiús-
irau í Kaiuipmaniraahöfn, og raefnd-
ist það Lögraenen á frummálinu.
íslerask þýðinig verkisine er eftir
Sigurð Guðmiundsisom, og er hún
í alla staði him vamdaðasta, en
fcvaeðin þýddi Jóharan sjálftur.
Ekki verður ammiað saigt, en það
á vel við, að Þjóðieikhúsdð mirani
á skyldur síraar við íislerasika leik-
ritum mieð þessum hiætti, en ég
geri ráð fyrir a’ð sboðarair verði
skiptar um ánanigurinn.
Beraedikt .Árraasom er leik-
stjóri og leggur áhierslu á háitíð-
iega og viðamikia sýmiiragu. Galla
verksiras sjálfs ræöiur B'eraedikt
'að sjálfSögðu ekki við, oig mangt
'hiefur haran umraið af smiekkivísii,
en ýmis atriði onka tvkniælis.
Njáll verð'ur lunalegur og at-
krvæðalíitiill í túlkun Róberts
Arnfiranisisonar, en Skarpbóðiran
Rúrilks Haraldssoraar tröll, niokk-
urs koraar Franikeirasteim. Bræður
hiairasi, þeir Grímiur oig Helgi,
leikirair af Gísla Alfneðasymá og
Sigunði Slkúlasyirai, vedða að
smápiltum við hlið hamis, 'gos-
um. Bietur bieflur tekiisit mieð
Höskuid, sem Hákiorn Waiaigie,
túlkar af mianinleigri neisra, oig ICári
'er glaasiilegiur í höinidum Gumm-
ars Eýjtólfisisotniar. Ævar R. Kvar-
ain fer sómasamiaga mieð hlut-
verk FioEia. Erliragur Gíslasion
flytur rniál skáldsins skörugieiga
og ám tilgerðar. Valur GásJasiom
leikur Valgairð áigiætleiga, erada
giefst homium tækiifæni til þrtótt-
mikáliar túlkumar, sem haran
sleppir efcki. Baldvin Halldóns-
som leikiur Mörð. Eradunkomu
Baldviinis á ieiksvið ber að fagraa,
því hiairan befiur elkki sést raernia í
smiáhlutverkum að uradiamfönruu,
en því meira uraraið við ledk-
stjtónn. Túlfcun Baldvins er læivís
ieg eiras og við á oig homum
tieklsit að gena Mör'ð að sammfær-
andi perstórau. Ö’raniur barlhlut-
verk enu lítil, em yfirleitt gerð
bærileig skii. Hjalti RögraValds-
sion ieikiur Starfcað, bnóðlurson
Flnisia; Ketil, m'áig Þongerðar og
temigdason Njáls, leikur Ámi
Tryigigvasoin; Jtóm Júlíussiom leik-
ur trúraaðarþræl; Þorgedr, fyigld-
armiamin Flosa, leikur Bessi
Bjamaisom; Flosi Ólafssiom leilkur
húskarl Sikarp/béðiinis oig Klem-
emiz J ór.isHom gamialt hjú NjálB.
ur ógæfulegiir í klæðaburði, þó
uindantekraing'ar séu nokiknar.
Tónlist Leifs Þónarirasisoraar
'féll ágætlega að verkirau, en
umdirrit'aður vísar til araraarra
um að dæmia gildi heraraar.
Valgarður
Siiguirjóinlsisoraar, er Mörður Val-
ganðssom fullur af stoáldskiap,
sem fær áhiorfairadlanm til að
gleymna leikræiraum vamibúraaði
iþedma. En illa fer á því og and-
kamiraaleiga hliiómiar það í Lok
ieilksáms þegar tröllið Stoarphéð-
inin miælir fnam þesisi onð ún
ljóðd akáldsiras:
Vér bnenmium — vér brenraum
sem kyradlar
á aldiairana eilífu striömd.
í tilefni afmælis Þjóðleilkhúss-
iiras, vonu að voiraum ávörp flutt
og fjöldi árnaðaróska barst
Tómas Guðmiuradssiom, skáld,
fluitti í upphiafi nýort , ljóð,
hljómimikið og tímiabært í boð-
skap sínum. Ljóðið fjallaði m.a.
um laradvinndnga miammsios og
varadia hans í heimimium, teragsl
oiklbar við forraöldiiiraa — og síð-
ast en eklki síst lof aði það list
sikáld'siras, sem fyirir löragu er
horfið á braut. Me'ð þessu
I skáldi. Jchammi Siigurjóinssyni,
(Valur Gíslason).
lauk eiifilhverri djiarfmiammliegustu
•tilnaiun, sem gerð hiefiur verið í
íslerasikum bólkimienmitium, því
verk Jólhainiras enu oklkar eáign,
þó þau vænu fleisit saimin á fnam-
aradi. mláli oig umiheiimiuriran vœri
eiginliaguir vettvaragur þeirna.
Þjóðieg list? Alþj'óðietg list?
Slílkar sipurninigar verða að
emjgu, sé það ávallt haft í hugia,
sem hiæist ber í skáld'skiap Jó-
hamms Siigurjórasisioiniar.
Jóhann Hjálmarsson.
Eiiras 'og önnur venk Jóíbararas