Morgunblaðið - 12.08.1970, Blaðsíða 14

14
MQRGIINBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR, 12. ÁGÚST 1971
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík,
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveirvsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjórí Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Rttstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 10,00 kr. eintaklð.
SAMSTARF TIL ÞESS AÐ
HINDRA VERÐLAGSHÆKKANIR
4 undanförnum árum hefur
reynslan sýnt, að sífelld-
ar víxlhækkanir kaupgjalds
og verðlags draga mjög úr
kaupmætti launanna. Um
áraraðir hefur þetta atriði
verið eitt helzta viðfangsefni
stjórnvalda. Hér er vissulega
um að ræða mjög erfitt úr-
lausnarefni, enda. hefur ekki
tekizt að stemma stigu við
þessari þróun enn sem komið
er. Um kaupgjald er að öllu
jöfnu samið í frjálsum samn-
ingum launþega og atvinnu-
rekenda. Ríkisvaldið hefur
ekki hönd í bagga með þeim
samningum, nema í sérstök-
um tilvikum, sem eru þá al-
gjör undantekning. Semji að-
ilar á vinnumarkaðinum um
hærra kaupgjald en atvinnu-
vegirnir geta staðið undir,
leiðir það óhjákvæmilega til
verðlagshækkana. Vísitölu-
uppbót á laun örvar svo til
muna víxlhækkanir kaup-
gjalds og verðlags.
Augljóst er, að ógerningur
er að koma í veg fyrir þessa
þróun, nema með samkomu-
lagi ríkisvaldsins og aðila á
vinnumarkaðinum. Af þess-
um sökum óskaði ríkisstjóm-
in á sl. vori eftir samstarfi
Alþýðusambands íslands og
Vinnuveitendasambandsins til
þess að koma á betra skipu-
lagi og varanlegum umbót-
um í þessum efnum. Nú hef-
ur það gerzt, að bæði Alþýðu-
sambandið og Vinnuveitenda-
sambandið hafa fallizt á að
hefja viðræður við ríkis-
stjqrnina u-m hugsanlegt sam-
starf við rannsókn og úr-
lausn þessara málefna. Hér
er vissulega stigið spor í rétta
átt, og allir hljóta að vona, að
þessar viðræður leiði til nið-
urstöðu, sem vel má við una.
Það er launþegum mikið
keppikefli að koma megi á
stöðugu verðlagi, svo að kaup
máttur launanna rýrni ekki.
Eins styrkir það atvinnurekst
urinn og alla efnahagsstarf-
semi í landinu, ef unnt reyn-
ist að koma á meira jafnvægi
og stuðla að auknum vinnu-
friði. Af þessum sökum eru
miklar vonir bundnar við
þær viðræður, sem nú munu
hefjast milli ríkisstjórnarinn-
ar og samningsaðila á vinnu-
markaðinum.
Það verður auðvitað ávallt
noggurt deiluefni, hversu
miklar kauphækkanir at-
vinnuvegirnir geta borið á
hverjum tíma. Á sl. vori voru
flestir á einu máli um, að
batnandi hagur atvinnuveg-
anna, einkanlega sjávarút-
vegsins, leyfði kauphækkan-
ir. Hitt var augljóst, þegar
niðurstöður samninganna
voru kunnar, að umsamdar
kauphækkanir myndu leiða
til verðlagshækkana. Þó að
hagur atvinnuveganna standi
nú traustari fótum en áður,
verður að gæta þess að
íþyngja þeim ekki um of. Nú
hafa hins vegar borizt af því
fréttir, að verð á þorskblokk
vestan hafs fari stöðugt hækk
andi og söluaukning sé tals-
verð. Fréttir af þessu tagi og
þær viðræður, sem nú standa
fyrir dyrum til þess að
stemma stigu við víxlhækk-
unum kaupgjalds og verð-
lags, gefa ástæðu til nokkurr-
ar bjartsýni. Ýmislegt bendir
þannig til þess að komast
megi hjá alvarlegum afleið-
ingum hinna miklu kaup-
hækkana.
Rán á sendiráðsstarfsmönnum
TTin tíðu rán á sendiráðs-
starfsmönnum vekja nú
orðið verulegan ugg víða um
heim. Skæruliðar í Uruguay
hafa nú fyrir fáum dögum
myrt bandarískan sendiráðs-
starfsmann og fleiri eru í
haldi skæruliða. Það er öll-
um ljóst, að hér er um ógn-
vekjandi vandamál að ræða.
Að vísu hefur einkum borið
á þessurn ránum og morðum
í Suður-Ameríku, en þar
er stjómmálaástand víða
ótryggt og víðast hvar mikil
ólga undir niðri, sem leysist
öðru hverju úr læðingi. Þetta
óvissa stjórnmálaástand á
auðvitað mesta sök á hvernig
komið er. Á sama hátt og flug
vélaránin getur þessi óaldar-
starfsemi breiðzt út- til ann-
arra heimshluta með ófyrir-
isjáanlegum afleiðingum. Af
íþeim sökum er það mjög
brýnt að öllum tiltækum ráð-
um verði beitt til þess að
hindra mannrán og mann-
dráp af þessu tagi. Það er að
vísu örðugt, en engu að síð-
ur mjög knýjandi.
Yfirleitt em kröfur ræn-
ingjanna á þá lund, að stjóm-
völd láti lausa pólitíska
fanga, að öðrum kosti verði
fórnarlamb þeirra tekið af
lífi. Oft á tíðum er hér um
að ræða pólitískt þrátefli,
sem erfitt er að meta. En
hvað sem því líður er mikil-
vægt, að þjóðirnar bindist
samtökum um ákveðna af-
stöðu gegn ódæðisverkum af
þessu tagi. Samstaða margra
þjóða er nauðsynleg til þess
að árangur náist. Lausnin
verður engu að síður háð
stjómmálaþróun í þeim
heimshlutum, þar sem þessir
atburðir em hvað tíðastir.
OBSERVER >f OBSERVER
Frá óeirðunum í Norðu r-írlandi. — Mynd þessi er af grötubardögum í Belfast.
Belfast
— borg hatursins
Eftir Rex Mac Gall
Dublin, 5. ágúst —
,,VERTU reiðubúinn því að
standa frammi fyrir augliti
drottins. Stundin er runnin
upp“. Þessi orð voru rituð á
stór skilti þegar ég kom til
Belfast frá Dublin.
Belfast er orðin borg hat-
ursins. Fáeinum klukkustund
um eftir að ég kom til borgar
innar skulfu veggir skráning
arstöðvar brezka hersins
vegna tveggja sprengjutilræða
en stöðin er örstutt frá húsinu
þar sem ég var í heimsókn. Er
ég var að fara aftur til Dubl
in kom lögregluþjónn til járn
brautarstöðvarinnar og skip-
aði okkur að fara út úr vögn
unum vegna sprengjuhættu,
en fáeinum dögum áður höfðu
járnbrautarteinar Belfast-
Dublin-lestarinnar verið
sprengdir upp og því vildi
Royal-Ulster-lögreglusveitin
ekki hætta á neitt.
Þegar brezka stjórnin sendi
fyrst hersveitir til Norður-
írlands fyrir ári síðan að und
angengum miklum óspektum
og bardögum milli lögreglunn
ar og kaþólska minnihlutans
var hermönnunum tekið með
miklum fögnuði. Kaþólskir
fögnuðu þeim sem verndurum
gegn mótmælendum og B-lög
reglusveitinni sem eingöngu
var skipuð mótmælendum.
B-lögreglusveitin hefur nú
verið leyst upp, en hatrið sem
eitt sinn beindist að þeim,
beinist nú að brezku hersveit
unum. — Óeirðirnar í Belfast
í siðustu viku jukust og héldu
áfram yfir helgina og hinn
vafasami friður sem fylgdi í
kjölfar hersveitanna var rof-
inn. Sprengjum er varpað,
skothvellir heyrast og uggur-
inn fer vaxandi meðan her-
sveitirnar marséra um göturn
ar og útvarpstöð þeirra sendir
út fréttir af nýjum atburðum.
Belfast líkist mest hertek-
inni borg með brynvarða bíla,
hersveitir, gaddavírsgirðingar,
varnarveggi úr sandpokum og
eyddum svæðum. Samlíkingin
er alltof eðlileg fyrir kaþól-
ikka og þeir líta á brezku her-
sveiti’tiar sem óvini sína.
Þegar hersveitirnar komu
fyrst virtust deilurnar ein-
göngu vera milli kaþólikka
og mótmælenda í verkamanna
hverfunum í Belfast. Barátta
kaþólskra manna fyrir full-
um borgaralegum réttindum
og jafnrétti í húsnæðis- og at
vinnumálum mætti harðri and
stöðu mótmælenda, sem voru
hræddir við að hinir kaþólsku
yrðu þeim yfirsterkari og þeir
neyddir til þess að innlimast
í írsk-kaþólska lýðveldið.
Síðustu dagana í stjórnartíð
verkamannaflokksins sem tap
aði í kosningunum í júní voru
nokkur svæði í Belfast og
Londonderry enn lokuð fyrir
Royal Ulster lögreglusveit-
inni. Kaþólskir menn neituðu
að viðurkenna lögregluna og
komu upp sinni eigin götulög-
reglu. Spennan jókst og sömu
sögu er að segja um reiði mót
mælenda í garð stjórnarinnar
vegna eftirlátssemi hennar í
sambandi við þessi lokuðu
svæði.
Þá féll Verkamannaflokkur
inn og íhaldsstjórn tók við
stjórninni. Samdægurs voru
lokuðii svæðin í Belfast opnuð
fyrir lögreglunni en í kjölfar
hennar kom til óeirða þar sem
skotvopn og táragas var notað
óspart.
Kaþólskir menn héldu að að
gerðirnar væru vandlega
skipulagður þáttur í stjórnar
stefnu íhaldsflokksins. Her-
sveitirnar voru ásakaðar fyrir
rán og óþarft ofbeldi, og það
barst út að hermenn hefðu
skotið þrjá menn sem ekki
höfðu komið nálægt óeirðun-
um.
Reiði kaþólikka magnaðist
þegar upp komst að margir í
hersveituntim sem þarna
komu við sögu voru Skotar
frá svæðum sem talin eru
standa með mótmælendum.
Þegar hersveitirnar komu
fyrst til Norður-írlands fyrir
ári síðan börðust þær til að
byrja með við uppreisnar-
gjarna mótmælendur, en þeg
ar skozku hersveitirnar tóku
við af þeim virtist mörgum,
bæði kaþólskum og mótmæl-
endum, að það væri gert til
þess að tryggja það, að kaþól
ikkar yrðu aftur hinn undirok
aði minnihluti.
Að minnsta kosti fjórar
vopnaðar hersveitir taka þátt
í átökunum í Belfast. Það eru:
brezki herinn; ólöglegur flokk
ur sjálfboðaliða mótmælenda
frá Ulster, UVF; tvær sveitir
írskra kaþólikka, IRA, sem
John Lynch
einnig eru ólöglegar; og sveit
kaþólskra manna sem talin er
standa í sambandi við Fianna
Fail. Allar neðanjarðarhreyf-
ingarnar virðast vera í varnar
stöðu eins og stendur, og gera
aðeins smáuppþot af og til,
nema þegar þeir telja að á þá
sé ráðizt. En ef frásagnir frá
Belfast eru sannar þá er það
sveit kaþðlikkanna sem er ein
lægust í baráttu sinni. Sam-
kvæmt því sem meðlimir IRA
segja þá er óform stjórnar ka
þólsku sveitarinnar það, að
halda áfram að kynda undir
til þess að koma af stað trúar
deilum og borgarastyrjöld,
sem síðan hefði þær afleiðing
ar að forsætisráðlherrann í
Dublin, Jack Lynch félli en
við af honum tæki klíkan, sem
er í sambandi við ráð'herrana
tvo sem nýlega voru sakaðir
um að stuðla að sendingu skot
vopna til Norður-írlands.
0BSERVER >f OBSERVER