Morgunblaðið - 22.11.1970, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 22.11.1970, Blaðsíða 12
36 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. NÓVEMBER 1970 FYRIR nokkru birtist í sunnudagsblaði Morgunblaðsins útdráttur úr fyrsta hluta endurminninga Georges Browns, fyrrverandi utanríkisráðherra Breta. Brezka blaðið The Sunday Times hefur birt þessar minningar ráðherrans í fjórum blöðum og birtist hér síðasti hlutinn í lauslegri þýðingu og nokkuð styttur. Birting greinanna hefur vakið ákaft umtal og miklar deilur í Bretlandi og hefur Brown fengið óþvegnar kveðj- ur frá ýmsum, sem störfuðu með honum á ráðherraárum hans. Auk þess þykir mörgum sem hann fari frjálslega með staðreyndir og hagræði þeim sér í hag. Sumir hafa gengið svo langt að segja, að hafi þeir einhverjir verið, sem ekki skildu hvers vegna Brown gekk erfiðlega að lynda við Wilson og ýmsa samráðherra og fleiri kollega, liggi það ljóst fyrir nú eftir að menn hafi lesið endurminningar hans. Sjálfur hefur Brown tekið öllum látunum af mestu ró. Hann hefur ekki starfað að stjórnmálum síðan hann féll í kosningunum í vor, en býr sig undir að taka bráð- lega sæti í lávarðadeild brezka þingsins sem Lord George Brown. í þessum síðasta kafla endurminninganna, sem hér birt- ist, fjallar Brown aðallega um ýmsa þekkta stjórnmála- menn, sem hann hafði skipti við og hafði mikið dálæti á. E. Bevin Það hefur ýmsa kosti að hafa lifað jafn fjölbreytilegu lífi og ég hef gert, þar af leiðandi hef ég orðið þeirrar ánægju aðnjót andi að hitta og kynnast mikl- um f jölda manna. — Sumir voru dáðir, aðrir sættu gagnrýni, en flestir höfðu til að bera eigin- leika, sem vöktu virðingu, og óhjákvæmilega höfðu þeir áhrif á þroska minn, skoðanir minar og lifsviðhorf almennt. Sumir af þeim mönnum, sem ég hef á lífsleiðinni, haft slík sam skipti við, rísa hærra í endur- minningunni en aðrir, eins og vænta má, og þar af leiðandi réttlætir það fullkomlega að ég geri einmitt þeim og hæfi- leikum þeirra sérstök skil. Ekki leikur á tveimur tung- um, að Emest Bevin ber hæst af þeim öllum. Hann hefur al- gera sérstöðu. Hann hafði ekki til að bera neina tillærða kosti, hann treysti á sitt hyggjuvit og hæfni til að gera sér grein fyrir atburðum, mönnum og mál efnum. Enginn stóð honum framar, að minnsta kosti hef ég ekki hitt þann mann. Churchill, Attlee og fjölmarg ir aðrir, sem orðið hafa leiðtog- ar þjóða, hafa notið þess að staða þeirra i þjóðfélaginu var slík, að þeir áttu hægt um vik að komast til metorða. Og þeir höfðu menntunina með sér. Be- EINS OG höfðingjarnir á vígvöllunum. Og sem utanríkisráðherra í stjórn Verkamannaflokksins eftir stríðið vann hann mikið af rek. Það var ekki laust við að þær stundir kæmu, að hann rogaðist með allan hinn vest- ræna heim á sínum herðum. Sé tekið mið af uppruna hans, var hann sennilega mesti sjálfmenntaði maðurinn, sem uppi hefur verið á Bretlandi á þessari öld. Ef við gerum okk- ur i hugarlund, að Bevin hefði haft í veganesti allt sem Churchill fékk í vöggugjöf hlýtur manni að bjóða í grun, að þjóðarsagan hefði orðið allt önnur en hún varð á minni sam tíð. H. Morrison ganga hans á fundinum fræga í Brighton árið 1935. Þá var hann orðinn sannfærður um, að fasisminn myndi flæða yfir Evr ópu. Hann var staðráðinn í að hræra upp í þvi lognmollulega andrúmslofti og skeytingar- leysi, sem var ríkjandi innan Verkamannaflokksins. Að sjálf sögðu hafði foringi flokksins George Lansbury átt mestan þátt í að skapa þetta ástand. Margir telja, að árás Bevins á Lansbury hafi verið grimmdar- leg og ómannúðleg, en hann áleit ræðu sína nauðsynlega vegna framtíðar flokksins. Það varð að kosta það, að hann bryti niður þennan gamla og elskulega mann, og gerði fram- tíð hans að engu í eitt skipti fyrir öll. Það sem stóð Ernest Bevin fyrir þrifum var, að hans gullnu tækifæri bárust ekki upp í hendur hans, fyrr en hann var tekinn að reskjast. Þeir sem þekktu hann, ekki hvað sízt innan verkalýðs- hreyfingarinnar vissu, að hann var stórmenni, löngu áð- ur en óbreyttur almúginn hafði kynnzt honum að marki. Eitt af meginmálum hans voru áhrif hans á allsherjarverkfallið. Fram að þeim tíma hafði hann verið framar öðru vinstri sinn- aður verkalýðsforingi, en reynsia hans í þessu verkfalli varð sú, að hann fylltist fyrir- litningu á mörgum þeim starfs- Herbert Morrison: „Fádæma hugprúður inaður.“ Bevin var sá maður sem ég þekkti bezt í stjórn Verka- mannaflokksins er settist að völdum við lok heimsstyrjald- arinnar síðari. Hann var sá maður, sem hvað mest áhrif hafði á mig. En þvi næst kem- ur upp í huga minn Herbert Morrison. Uppruni okkar var ekki ósvipaður og mér er sönn gleði að votta honum hollustu fyrir frábært framlag hans í þágu Verkamannaflokksins. Honum var líkt farið og Be vin að hann hófst til áhrifa fyr ir eigin verðleika, án þess að hafa nokkurn félagslegan bak hjarl og fjárans ári litla mennt Ernest Bevin: Mesti sjálfmen ntaði maðurinn sem uppi hef- ur verið á Bretlandi á þessari öid.“ um viðhorfum innan flokksins um þær mundir. Hann var einnig ákaflega hugrakkur maður og hugrekki hans var af allt öðrum toga spunnið en hugrekki Bevins. 1931. Ef það hefði orðið er að minu viti harla líklegt, að hann hefði orðið leiðtogi flokksins en ekki George Lans bury. Hefði farið svo, er nánast öruggt að hann hefði orðið for- sætisráðherra, þegar styrjöld- ÞEKKTIÞA... vin hafði ekkert slíkt í vegar- nesti. En ég sá hann við allar mögulegar og ómögulegar að- stæður — á sátta- og samninga fundum verkalýðsfélaga, þar sem loft var oft lævi blandið, á fundum með iðjuhöldum, póli- tíkusum og jafnan var öllum ljóst að hann var sá sem valdið hafði. Hann sagði stundum, að sér væri meinilla við pólitíkusa. En slyngari var hann öðrum i stjórnmálarekstri, engu að síð- ur. Hann var gæddur náttúru- legum virðuleika, sem vó upp á móti þeim eiginleikum í fari hans, sem gátu virzt neikvæð, — of mikilli einurð og ófyrir- leitni. Ég býst við, að ekki sé ann- að dæmi betra um hann en fram bræðrum sínum, sem hann átti þá saman við að sælda og sú reynsla markaði þáttaskil í lífi hans og starfi. Upp frá þessu fóru Bevin að færa út sjóndeildarhring sinn og smám saman varð hann að þeim heilsteypta og viðsýna manni, sem nútiminn telur hann vera. En þess ber að geta, að þegar hér var komið sögu — árið 1929 eða svo — var hann nær fimmtugur að aldri. Vegur hans fór nú vax- andi, en það var naumast fyrr en í styrjöldinni, að hann fékk tækifæri til að hafa áhrif á þjóðarsögu okkar. Starf hans sem verkalýðsmálaráðherra var frábært og hann átti ekki síður þátt í sigrinum en hers- un. En engu að síður var hon- um gefinn sá stórkostlegi eig- inleiki að skilja kjarnann frá hisminu og hann var fyrsta flokks skipuleggjari í beztu merkingu þess orðs. Bevin var hugmyndaríkur uppátektamaður. Morrison aft- ur á móti gæddur miklum að- lögunarhæfileikum og var lag- inn í þeirri list að þróa og bæta hugmyndir annarra. Ég er ekki að gefa í skyn, að hann hafi ekki haft sínar eigin hug- myndir. Vissulega hafði hann þær. Stofnun samtaka flutninga verkamanna í Lundúnum í stjórninni 1929 var að miklu leyti hans hugmynd og verk og stuðiaði að því að koma á stór- felldum breytingum og breytt- Hægur vandi var fyrir Bevin að sýna hugprýði með hundruð þúsunda atkvæða á bak við sig en Herbert Morrison var að- eins ritari Verkamannaflokks- ins i London og mátti sín einsk is. En hann tók hreystilega öllu því, sem að honum var rétt og á honum dundi: almúg- inn, kommúnistarnir, snobbaða menntamannastéttin og voldug- ir verkalýðsleiðtogar. Vegna þessa hugrekkis hans bauð hann sig fram í Hackney í kosningunum 1931 og hefðu honum þó verið hægari heima- tökin að finna sér betra kjör- dæmi þar sem Ramsey Mac Donald hafði fært sig um set. Ef hann hefði gert það, hefði hann sennilega náð kjöri árið inni lauk. Að sjálfsögðu er ekki unnt að fullyrða um þetta með neinni óyggjandi vissu, en engu að síður hygg ég, að á þann veg hefði þetta farið og sagan hefði á ný orðið önnur en hún varð. Að lokum kom að því aS Herberg Morrison fór að gefa sig, sumpart vegna þess að hann gerðist gamall og einnig féll hann í þá gryfju, sem stjórnmálamönnum er hætt viS að detta í; mannvirðingagræðgi náði tökum á honum. Þegar Bevin hætti, var bezta embætt- ið, næst á eftir forsætisráS- herraembættinu, utanríkisráS- herrastaðan, sem Herbert hafSi mikla ágirnd á, einkum fyrir nefndar sakir. Hann mátti ekki

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.