Morgunblaðið - 12.03.1971, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1971
19
— Handritin
Framh. af bls. 1
að stofnunin hefði einnig getað
unnið að stefnumálum sínum án
styrlcs sfrá rihinu. Enda þótt
menn kunni að villja segja, að
hiaiM hiatfi verið á rdkisifcri SEiifhs-
ins, sem ríkið hafi greitt, hefur
jþað atriði enga þýðingu varðandi
jþetta mál. Ýmis starfsemi er rek-
in með halla, og sumt verður að
gera upp. Menn hafa aldrei fyrr
heyrt það til mála lagt að ráð-
liegagt sé að gena verðimæiti
slikrar starfsemi upptæk aðeins
vegna þess að þeiim tekst ekki
að ná sarnan endum efnahags-
lega. Spyrja má þess hvað safn-
ið háfi með peninga að gera þeg
ar það á að missa helztu skjöl
sflaa.“
„Árni Magnússon var fram-
sýnn maður og hann gerði sér
ljóst að sá tími kynni að koma
að ekki væri hægt að gefa út
meira úr safni hans, og hann gaf
leiðbeimngar um hvað þá mundi
verða. Þá væri hægt að kaupa
önwur norræn handrit með það
fyrir aiugum að rarmsaka þau
og gefa þau út. Frá 1950 hafa
slik verk verið 12 sinnum föl á
aiþjóðlegum markaði. Safnið
gæti keypt handrit fyrir það fé,
sem fengist í skaðabótum, og
framboðið á markaðnum mundi
verða miklu meira er ljóst væri,
að fyrir hendi væri fjársterkur
kiaupandi."
Carlsen varaði við því að
hafa uppi margar hugmyndir
om verðmæti immam eigmjamáms-
rófctairiins og himis allmemmia réttar.
„Ef Sfcúdemt Skeonmdi hamdrit af
óvarkárná, ætti hanin að borga
fyrir Viðgerð þesis. Setjum nú sem
svo, að handritið eyðilegðist með
öíffliu, vegna þess að hann hefði
ekki tefcið tiJlliit till hinma ströogu
íyrirmæia um reykimigabainm. í
húsákynmiumiuim. Ætti hamn þá að
sleppa við að greiða Skaðalbætur
vegnia þess að hamdritið hefði
eniga efniahagslega þýðimigu fyrir
safnið? Það mumdi vissuilega
vera harla eimlkemnilegt etf það
væri ódýrara að eyðiieggja hamd-
rit en að skemmia það.“
„Saifnið hetfur gert ráð fyrir
nickkruim regilum, í því tillvilki
að Hæstiréttur miumi ekki sam-
þykkja kröfuma uim fulikomma
sýfcmum atf afhemdimigu ám skaða-
bóta. Þessar regiiur taka m. a.
til handrita sem satfninu hatfa
áskotnazt eftir lát Áma Magmús
Sonar og fylgja höfuðstól þess.“
Um hötfuðstólimm sa'gði Oaidsen
að í því tilviki væri eigmamám
peniniga þversögn. Það þjónaði
eniguim tiiganigi að tafca penimga
o>g iáita aðra penimga í staðimn.
„Þegar Ámi Magnússon gerði
ertfðasfcrá síma var hötfuðstóll
harns liamgtum verðmætari en
han'dritin. Verðbólgan hefur séð
svo uim að í dag er ástamdið
breytt, en verðbólga sem Sllík er
ekki réttarskapandi. Þar eð höf-
uðstóilinn er ekki frá ríkimu, og
þar sem hanm tilheyrði hamdrit-
umum, er ekiki í dag hægt að
segja að hanm tilheyri ríkimiu.“
H. G. Carlsem iauk ræðu sinmi
imieð því að ræða um þær afleið-
imigar, sem yrðu af dómi um skaða
bótalausa þvingunaratfhendimgiu,
að hamis mati. Ríkið gæti
getfið stotfnanir og selt verðamæti,
sam takmarkaður ráðstöfuniarrétt
ur væri á, til útlanda eiliegar imm
iiimað þau í eigin sötfn. Siíkur
dórnur væri til þess fallmm, að
hægt væri með sömrau að segja
að hann styddi við bakið á eigna
upptöku. Naumast væri hægt að
ráðileggja fólki undir þeim kring-
umstæðuim að láta verðmæti sín
liggja í aimennum stotfmunum.
R.EÐA SCHMIÍíTS
Poui Schmidt. hæstaréttarlög-
maður, sem fer mieð málið fyrir
hónd kenmsliumálaráðunieytisiní,
grteindi frá þvd, að rikisstjórnin
hefði á fundi þann 17. Aesember
1966 ákveðið að fá skorið úr um
skaðabótospurminiguma eins fljótt
og tök væru á fyriir dómistóliuim.
Ríkisstjórnin hefði enga trygg-
ingu haft fyriir því, að færi hún
eftir afhendimgarlöguruun, gæti
það ekki leifct till skaðabóta-
skyldu. Ef bíða hietfði átt eftir
skaðabótamállshöfðun frá Árna-
saifint hefði mállið dregizt
á langinm í mörg ár og því hefði
Poul Schmidt,
hæstar éttarlögmað ur
verið áfcveðið, að stjórnin sjáltf
skyldi höfða þetta viðurkenn-
migarmál. „En það eru aðrir, sem
haía gteymt þeirri reglu, að það
eru þeiir, sem sikaðabóta krefjast,
sem sanna verða að þeir hafi
orðið fytrir tjóni, í þessu tiiviki
Ámaisaifn," sagöi Sdhmidt. „Þær
krinigumistæður, að Hæstiréfcbur
talldi 1966 að eigmir safnsins
væru verndaðar af eign>arniáms-
ákvæðum stjómiarSkrárininar,
skera ekki í sj'áJllflu sér úr um
það að skaðabætur skuii greiða."
„Máilavextir allir eru þeir í
máli þessu að ekki er grundvöll-
ur fyrir skaðabótakrötfu. Með
ákipull'agsskrá Árniasatfnis er með-
ferð eignarréttar á handritiunum
svo skýrt afmörkuð, að það þainf
sterk gleraugu til þess að finma
þær lifcl'u smugur, sem eftir eru.
Safnið getur ekki seflit handritin
og það getur ekki sett þau að
veði fyrir lánum. Yfiínráðarétitur-
inn felst í því, að maður gefcur
niotað einhvern hlut, eða llátið
það ógert.
Hinis vegar getur Ámasafn ekki
komizt hjá því að nota yfir-
ráðarétt sinn. Safninu ber að
halda uppi rannsóknum. Safnið
getur ekki hindrað aðra í því
að nota handritin, því það get
ur ekki vísað frá vísindamönn-
um, sem hafa vissan áhuga á
safninu. Tökum sem dæmi mann
sem á lóð með húsi og vegur
liggur um lóðina, sem aðrir
þurfa að fara um. Þetta er mjög
algengt fyrirbæri. Ef þessi
vegakafli er tekinn eignarnámi,
og eigandin-n hefur eftir sem
áður leyfi til að fara um hann,
ber honuim ekki að fá eyri í
skaðabætur, því hanr. hefur ekki
orðið fyrir neinu tjóni, á sama
hátt og Árnasafn hefur ekki
orðið fyrir tjóni vegna þessa
miális,“ sagði Poull Schmidt.
„Það er ekki hægt að byggja
skaðabótakröfu á notkunargild-
inu einu. Það er ljóst að tap-
rekstur er á Árnasafni, og það
getur því aðeins haldið uppi
starfsemi sinni að ríkisstyrkur
komi til,“ sagði Schmidt eran-
fremur. Hann vísaði á bug
reikningsdæmum þeim, sem Carl
sen háfði sett fram.
„Árnasafn verður ekki fyrir
tjóni af völdum afhendingar
handritanna, því að tap hefur
orðið vegna þeirrar starfsemi,
sem þeim fylgir. Handritin, sem
lögin ná til, hverfa ekki út í
buiskanm," sagði lögmiaðurinn.
„Þau verða flutt til íslands og
tryggt hefur verið, að danskir
vísindamenn eigi að þeim greið
an aðgang. Það kom fram þegar
við flutning lagafrumvarpsins
að danskir vísindamenn muni fá
fé til umráða, svo þeir megi
ferðast til íslands. Sá hluti hand
ritann%, sem lögin ná til, mun
eftir sam áðu>r þjóna sama til-
gangi, eftir skiptinguna jafnt og
fyriir hana.“
Poul Schmidt lýkur flutningi
ræðu sinnar á morgun, föstu-
dag.
— Laxárvirkjun
Framhald af bls. 17
um deildar meiningar. Þeirra
höfum við þó ekki alls orðið
varir.
Eigir þú við upprunann eru
svona 40% þingeysk og 60%
annars staðar frá. Ég gæti trú
að að þetta skiptist ósköp jafnt
milli sýslnanna — Þingeyjar- og
Eyjafjaðarsýslu.
— Vtanið þið dag og nótt,
eða ....
— Framkvæmdir byrjuðu hér
í maí í vor. Við fengum svo
stopp í maí og svo aftur núna
vegna sáttafundanna.
í fyrstu höfðum við tvær
tiu tima vaktir. 1 nóvember síð
astiiðnum skiptum við yfir i
þrjár átta tima vaktir, sem
héldust fram að siðustu mán-
aðamótum, en þá tókum við
aftur upp tvær tíu tima vakt-
ir.
Vtana byrjar klukkan 6 á
mánudagsmorgun, — þeir
fyrstu, og þeir siðustu hætta
klukkan 2:30 aðfaranótt laugar
dagsins.
— Og hvað er það sem ykk-
ur er ætlað að gera?
— Eins og ég sagði áðan er
þetta sprengtag á sprengtagu
ofan.
Við erum búnir að kaupa
inn á verkið um 60 tonn af
sprengiefnum mest gúmmi-
dýnamit og geomit, sem er að-
eins veikara og ódýrara.
Ef við litum hér á kortið má
greinilega sjá, hvað við erum
búnir með. Stöðvargöngin eru
55 metrar að stöðvarhúsinu,
sem sjálft er 31,5 metri að
lengd. Samtímis þessu unnum
við að frárennslisgöngunum,
sem eru um 150 metrar. Frá
stöðvarhúsinu og upp i tantak
eru um 680 metrar og þangað
ætlum við að vera komnir á
miðjum næsta vetri.
— Hvað fáið þið í aðra hönd
— í peningum — fyrir þetta?
—- Samningurtan frá i vor
hljóðar upp á svona 170 millj-
ónir króna miðað við verðlag
20. janúar 1970.
— Hafa þessar deilur um
framkvæmdina haft einhver
áhrif á ykkur — framkvæmda
aðilann ?
— Fyrst og fremst hefur
þessi deila skapað neikvæð
áhrif á vtanumóraltan.
Við getum lika hugsað okk.
ur, að Norðurverk hefði sótt
meira inn á sunnlenzkan mark
að, ef þessar ófriðarblikur
hefðu strax verið á lofti.
Mér er það ekkert launung-
armál, að við erum órólegir y£
ir þessu öllu saman.
— Ekkert komið á hretat
með maurasýruna?
— Nei. Og það vil ég kenna
slælegri rannsókn málstas.
En við skulum kannski
muna, að það er hægara að
gagnrýna en gera betur.
Okkar betaa tjón vegna
þessa er ekki undir hálfri millj
ón.
Hins vegar skapast auðvitað
alls konar söguburður og leið-
indakjaftháttur meðan þetta er
óupplýst. Ég hef til dæmis
heyrt, að ég eigi að hafa gert
þetta sjálfur. Slíkur kjaftagang
ur veldur mér engum áhyggj-
um en þetta er leiðindaástand
yfir höfuð.
— fj-
— Bratteli
Frainh. af bls. 1
flokksmenn hafa lýst því yf-
ir, að þeir vilji ekkert sam-
band hafa við flokkinn fram-
vegis.
Fyrsta verkefni htanair nýju
stjómar verður að semja stefnu
yfMýsingu, og skv. því, sem
Trygve Brattedi sagði í gær, mun
ekki taka langan tliima að ganga
frá hienni. StefnuyfMýsing
stjórnartanar verðuir síðan löigð
fyrir Stórþingið atf forsætisráð-
herra. Umræðuir um hana geta
eklki hatfizit fyrr en yrfMýsingta
hefur legið frammi i tivo daga.
Er því hugsainltegt að umræður
um sbetfnuyfirlýstaguna kunini
að fara fram vikiuna 22. til 27.
marz, en engtan tiíimi verður þó
ákveðtan tfyrr en ylMýstagin
heifur verið lögð fram.
Erm liiggja engar upplýstaigar
fyrir um hvernig stjómta verð-
ur skipuð, eða heldur um etfni
sbefnuytfMýstaigarinnar. Braitteli
sagði á Miaðamannaifundi í gær,
að hann mundi sfcetfna að þwi að
duglegir og samhentir menn
veldust I stjórnina.
UMSAGNIR
GRANDSKOÐAÐAB
Bergens Tidende hefur í dag
eftir Bondevik, sem mistókst
tiiraiunta til mynduniar nýxrar
stjómar borgaratflokfcanria, að
eikki verði nieiitt láltið uppi um
það, sem fram fór á samninga-
funduim flokkanna áður en ljóst
varð að úr stjómaæmyndun gat
ekki orðið, fyrr en búið væri að
grandskoða umsagnir aðiíia á
fundiwum, sem slkriifaðar voru
niður aif hraðriiturum. Miðflokk-
urinn hetfur krafizt þess að aillt
etfni fundanna verði birt opin-
beriega. Bondevik sagði við Berg
ens Tidende, að hann hefði haft
samráð við alilimiarga fulKltrúa,
sem sáifcu í samninganefndum
flökkanna, „og þeir eru á sama
málli og ég um þetta". Bondevik
áitti sjötugsafmæli í dag.
Helge Seip, formaður Vinstri
flokkstas, hefur sagt við Berg-
ens Tidende að hann telji eðii-
legt að þróun mála verði hagað
á þann hátt, sem Bondevik hafi
lýst. Telur blaðið að aWit, sem
sagt var um samntagamálta í
útvairpi og sjónvarpi, verði niú
grandiskoðað og borið sarnian við
>að, sem hraðritairar tóku niður '
á fund'unum sjáifum, svo og
orðasikipti, sem áfcbu sér stað 1
ríkisstjómtani.
MIÐFLOKKSÞINGMAÐUR
VILU SKÝRINGAR
Skýrt hefur verið frá því, að
liaradsifundur Miðflokksins verði
hatdtan dagaina 14. till 17. april
njk. og verði Per Borben, frá-
farandi forisætisráðherra og
John Auistrheim, forimaður
fiiokkstais, aðalræðuimenn á fund-
taium. Landsfundurinn hetfur á
undiamfömum árum verið opinin
blaðamönnum, en blaðafulltrúi
Miðfiokksins hefur nú sagt, að
svo kunni að fara, að fundiurinin
fari nú að hluta eða jatfnvei að
öllLu leyti fram fyrir luktium
dyirum.
WiMy Woid, stórþingsmaður,
annar þingm. Miðfl. frá Nord-
landi, hetfur lýst því yfir í viðtaili
við blaðið Norges Handels og
Sjöfartetidende að hainn hafi, þar
til hann ákveði annað, sagt sig
úr þtaigflokki Miðlflokksinis og
telji sig óháðan þingmiann a.m.k.
um sinn varðandi oll mái, er
varða samningagerðLr Miðfilolkkis
ins síðusfcu sólarhringana. Miuni
hann vera óháður unz atburð-
imir hatfi verið að fúWiu skýrðir.
Wold kretfst fullkominna skýr-
taiga á misiskitataigi þeiim, sem
hljóti að hatfa áfct sér stað og
varð orsökta tii þess að Kjell
Bomdevik og bongaraflokkam iir
þrir komust að þeirri niðurstöðu,
að efcki væri grundvölliur tii
myndunar nýrrar ríkiisstjórnar
með aðiild Miðflokkstas.
Mörg Osl óarblaðann a skýrðu
einniig frá því í morgun, að fleM
þekktir Miðflokksm. hefðu gert
skýra greta fyrir því að þeir óslk
uðu ekki tengur eftir netau sam-
baindi við ftofckton. Meðai þeirra
er varaformaður Miðflokkstas í
Bærum, Hans Chr. Ftastad,
blaðamaður, Arne Asper, for-
stjóri í fyrirtæktau Frianor og
Thorvald Tande, rilbstjórl tíima-
riitstas Norsk fiskerinærtaig.
- Fataiðnaður
Framh. af bls. 3
þróuðu iðnaðarþjóða. Þessar
kaupstefnur eru nú að verða
viðburður í tízkuþróun hér-
lendis, sem beðið er með eft
irvæntingu, og er það vissu-
lega ánægjuleg þróun, sem
ætti að verða framleiðendum
aukin hvatning til þess að
framleiða eftirsótta og vand
aða vöru, sem stenzt fyllilega
samkeppni í útliti, verði og
gæðum.
Eims og sjá má, er þessi
grein íslenzks iðnaðar á
ánægjulegri þroska- og þró-
unarbraut. Frá því að við
hittumst hér síðast hafa
fyrstu námskeiðin til þjálfun
ar starfsfólks í þessari grein
verið haldin. Gáfust þau vel
og hefur verið ákveðið, að
þeim verði haldið áfram. En
eitt meginskilyrði þess, að
iðnaður nái að þróast er, að
hann hafi ávallt á að skipa
vel þjálfuðu og traustu starfs
fólki.
Síðastliðið haust fór Félag
íslenzkra iðnrekenda þess á
leit við stjórn Iðnþróunar-
sjóðs, að sjóðurinn veitti
fjárhagslegan stuðntag til
þess að fá hingað erlenda sér
fræðinga til þess að gera at
hugun á íslenzkum fata-,
prjóna og vefjariðnaði. Varð
stjórn sjóðsins við þessum til
mælum og tók norska ráð-
gjafafyrirtækið H. K. Hygen
& Co verkið að sér. Er fyrstu
tveimur þáttum þessarar at-
hugunar að verða lokið. —
Munu fyrirtæki þau, sém at
huguð voru, hvert um sig fá
niðurstöður þeirra og ráðlegg
tagar. Á næstunni er svo von
á álitsgerð um iðngreinina í
heild.
Alls óskuðu 37 fyrirtæki
eftir aðstoð sérfræðinganna
og var mjög ánægjulegt
hversu almennur áhugi reynd
ist vera fyrir þessu. Létu sér
fræðingarnir mjög vel yfir
samskiptum við framleiðend
ur og töldu þá opinskáa og
samvinnuþýða og mjög fúsa
til þess að láta allar upplýs
ingar í té um fyrirtæki sín,
sem um var beðið. Sérfræð
ingarnir gátu þess, að þær
upplýsingar sem óskað var
eftir, hefðu nær undantekn-
ingarlaust verið fyrir hendi
og bendir það til þess, að
góð stjórnun sé á fyrirtækj
um þessum. í næsta mánuði
mun svo hópur framleiðenda
fara til Noregs til þess að
kynnast hvernig fataframleið
endur þar í landi skipuleggja
og reka sín fyrirtæki. Mun
hið norska ráðgjafarfyrirtæki
skipuleggja heimsóknina og
þar með tryggja að hinir Is-
lenzku framleiðendur fái að
sjá það, sem mesta þýðingu
hefur fyrir þá að kynnast.
Það er von mín að árangur
þessarar fjölþættu starfsemi
til þess að efla þessa fram-
leiðslú muni sjást á næstu
kaupstefnum".
Sagði Gunnar að svb búnu
kaupstefnuna setta.
Gárur
Framh. af bls. 16
miwn, iáttu hemm'aniniina þína skjóta.
Og M. d’Autheroche hafi svarað: „Nei,
her.ra minn, við miun.um aldrei byrja.“
Einhver hlýtuir þó að hafa byrjað.
Annars hefði ekki arðið n/ein orusta við
Fonitenoy. Og það hefði verið skeilfi-
l'egt fynitr sagnflræðingania. En Major
Thomipson lætuæ líka sitt ljós skína og
segir: — Altur heimuirinn veit að í
orusfcu er engimn tími til að lláta frá sér
fal'ieg orð. Hermennirnir láta byssumar
tala. Það aru sagnlfræðingarniir, sem
síðan láta henmieninta'a tala“.
Hvernig haldið.þið svo að sagan verði
uim stríðið í Viet Nam, eftir að búið er
að kenna skóiabörnium hana í nokkrar
aldir? Á fynsta ári gæti heill hópur
af saigntfræðingum femgið doktonsgráðu
út á útlistanir á því, og gagniútiistarniir.