Morgunblaðið - 09.09.1971, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1971
Eldey úr lofti. Ljósm. Mfol. á.j.
EFTIR ÁRNA
JOHNSEN
Vegna Eldeyjarferdar 26. júlí sl.:
„Að kynna þjóðinni
undur íslenzkrar
náttúru66
Hafa skal það sem sanuara reynist
„•lón Hreggrviðsson hófst í sæt
inu og anzaði:
Hef ég drepið niann eða hef
ég ekki drepið mann? Hver hef-
ur drepið mann og hver hefur
ekki drepið mann? Hvenær
drepur maður mann og hvenær
drepur maður ekki mann? Fari í
helvíti sem ég drap mann. Og
þó.“
•lön Hregrgviðsson stai víst
snæri á sínum tíma í iínu á erfið-
leikaárum þjóðarinnar, en nú
heitir það hins vegar að við 7
Vestmannaeyingar höfum stolizt
upp í Eldey á velgengnisárum
þjóðarinnar til þess að skoða
undur íslenzkrar náttúru.
1 Morgunblaðinu 29. ágúst si.
birtir náttúrurverndarráð opin-
bera fréttatillikiynningu uim för
okkar 7 V e.s tman n aey inga til
Eldeyjar 26. júlí s.L Vegna nokk
urra atriða í umræddri fréttatit-
kynningu sé ég mig tilneyddan
til þess að mótmæla sannleiíks-
gildi þeirra.
,Ég vil þó biðja hina msetu
mienn náttúruivemdarráðis vet-
vildar á þvi áð þurfa að nefna
náttúruverndarráð þegar ég
vtMidi aðeins nefna hluta þess,
því það sem hefur ekki farið
rétta boðleið í þessu rmálii er
ekki öliium að kenna og í þessu
máli hef ég aðeins átt skipti við
einn náttúiruvemdarráðsmann.
Hitt er svo að hver á ekíki að
gera það sem hann telur sann-
ast og réttast?
Vegna þessarar yfirlýsingar
og þeirra umræðna, sem um
þessa Eldeyjarför hafa orðið,
verður málið rifjað hér uipp af
minni hálfiu.
Sem nemandi í Kennaraskóla
íslands las ég hinar ágætu bæk-
ur Birgis Kjaran, Auðnustund-
ir og Fagra land og því vairð ég
ekki undrandi á því hve vel
hann tótk hiugmynd minni, þegar
ég nokkrum árum síðar, eða f!yr-
ir tveimur eða þremur árum
ræddi við hann um möguleika á
Eldeyjiarferð. Var hann þá for-
maður náttúruverndarráðs.
Ekki gerðuim við annað en að
spjalla um slíika ferð þegar við
hittumist á fömum vegi.
Þeir Vestmannaeyingar, sem
áhuga hafa á fluglalí'fi Vest-
mannaeyja, nota sumarið til þess
að fara um eyjamar þverar og
endilangar, frá flá á snös og
vegna þess uppeldis, sem við höf
um hlotið í þessum ferðum vit-
um við af reynslu hvað óhætt er
að gera í fuglabyggðum án þess
að trufla búskapinn, Þar af Leið
andi vissum við sjömenningam-
ir einnig að ferð reyndra matina
í Eldey myndi í engu rasika frið-
uðu fuglaMfi eyjarinnar og í um
ræðum um þessi mál hefiur held-
ur aldrei verið bent á það.
1 j'únímánuiði í fyrra, 1970,
skrifiaði ég bréf til náttúru-
verndarráðs og stílaði það til
Birgis Kjaran formanns ráðsins
samkvæmt ráðleggingu frá hon-
um, þegar ég hringdi í haxm og
Þessi mynd var tekin í Eldey í júlí s.I. og sýnir vel hvemig er koniið fyrir súluunga, sem
hefur flækzt í næloni á súlubælum. Fótur ungans er reyrður í marga vafninga af næloni.
Ljósm. Mbl. á.j.
Þessi mynd úr Eldeyjarföriimi 26. júlí s.L sýnir að Eldey ver
sig að mestu sjálf fyrir ágengnl manna og þarna fara ekki upp
nema vanir bjargmenn, sem bera fulla virðingu fyrir islenzkri
náttúru. Ef einhverjum dettur í hug að myndim halli ekki rétt
sýnir fuglinn neðst i horninu að hailinn er réttur.
spurði um það hvert ég ætti að
senda bréf til náttúruverndar-
ráðs.
1 þassu sambandi er rétt að
geta þess að auk miin haifði Pálll
Steingrímisson frá Vestmamnaeyj
um sent beiðni til Eideyjanflerð-
ar i brófi dagsettu 28. júní 1970,
en hann hafði þá talað við tvo
náttúruverndarráðsmenn, sem
höfðu tekið huigmynd um Eld-
eyjarferð mjög vel og virtist þvi
allt liggja á ljósu í þessu máli.
Það ér ef til vill rétt að geta
þess að í bréfi imímu til náttúru-
verndarráðs stakk ég upp á því
að visindamenn slægjiust í hóp-
inn, þvi Birgir Kjaran hafiði sagt
mér að einhverjdr visimdamenn
hefðu hug á að komast upp i
Eldey. Mín beiðni fijallaði
hins vegar aðeins um landgöngu
ti l þess að sikoða eyn n a.
Vikjum nú eilítið aið þeiim
þætti málsins, sem ég tel frá
upphafi hafa komið vitleysunni
í þessu máii af stað, því hvaða
manni dettur í hug að ástæða sé
til þess að banna íslendinguim
að skoða Island, ef hvorki land-
ið né maðurinn hefur skaða af
Mér finnst sjálfisagt að hafia
eftirlit með sérkennilegum stöð-
um landsims, en hvaða ástæða er
til þess að banna landsmönn-
um að kynnast þeiim. Það var á
símuim tima af mörgum tálið eðli
legt að friða Eldey fyrir fiugla-
drápi; en það verður ekki séð
anmað en einihver annarieg sjón
armið ríki ef ekki má sikoða
eyna undir eftirliti. Þar að
auiki er svo mikið fyrirtæki að
fara í Eldey að þangað fara að-
eins þeir menn sem hafa mikinn
áhuga fyrir íslenzkri náttúru og
þeir menn skemma ekfci þar sem
þeir fara um. 1 rauninni ver
EMey sig sjálf fyrir mikium
ágangi. Hún er eins og allir vita
illkleif og við hana er yíirleitt
þannig sjólag að ekki er miögu-
legt að komast upp í bjargið og
vegalengdin frá landi að Eld-
ey er liklega um 13 miiur. Með
þessa vegalengd í huga hljiómia
lögin um friðlýsingu eyjarinn-
ar fremur aflkáralega þar seim
segir: „Jafnframt eru öll skot
bönniuð nærri eynni en 2
kim, nema nauðsyn beri tfflv og
bannað er að hafia eyna að sfcot-
marki, hvort heldur er af landi,
sjö eða úr lofiti." Það mega vera
mieiiri byssurnar, sem ættu að
draga til EMeyjar frá landi.
Upphaf hins neilkvæða í
þessu máli tel ég vera bréf, sem
Þorsteinn Einarsson íþróttaíull-
trúi rikisins skriifaði mennta-
málaráOuneytinu í júnibyrj-
un 1970, en hann hafði frétt um
fýrirhugaða ferð okkai'. Fékk ég
sent afrit af bréfi hans og svo
mun einmig hafa verið um nátt-
úruvemdarráð.
Rétt er þó að geta þess að
Þorsteimn Einarssoe hiýtur að
vera áhugama'ður um Eldey, þvi
hann hefur ritað greinargóðar
ritgerðir um flerðir þangað, 1
þessu bréfi mótmæilir hann fiyr-
irhugaðri ferð í EMey og sagði
að „það rétta“ í þwí máli væri
að banna allar ferðir upp i
eyna. Rökstuddí hann mái sitt
að nökknu ieyti, en þau rök áttu
sér engá stoð í reyndimni og sýn
ir þessi afiskiptasemi aðeims
enn einu sinmi þjóðkunna nei-
'kvæða afls'kiptasemi Þorsteins
Einarssonar. Þegar Þorsteínn
hafði skriflað umrætt bréf, gekk
hann á milli manma og úthróp-
aði mig, en þó veit ég ekfci til
þess að harnn hafi reynt miig að
neinum ódrengiskap.
1 bréfi hans til menntamála-
ráðumeytisina eru þó engar
dylgjur en þar segir m.a.: „BLd-
ey verður eigi klifin meðan
varp stendur sem hæst í eynni,
nema að eyðiíögð séu um 100
hreiður, þvi að hin mögulega
uppganga er um þéttsetnar syll
ur og bringi, t.d. á efsta stalli,
sem keðjiustiginn kom niður á og
var fiestur, mumu vera um 50_____•
100 hafsúluihreiður.
Tii þess að kliíifla Eldey nú eft
ir að rúm 30 áir eru liðin frá
því að hún var síðaist gengin,
verður að endurfesta ália járn-
flleyga og tengja á milii þeirra
keðjur eða kaðla frá efsta stallll
um 25 m verður að reka járn-
fieyga (augabolta) allt að brún,
þvi keðjustiginn liggnr uppi á
eiymni“.
Og á öðruim stað segir: „Á
Etdey ar nú stærsta samfeld
Framlt á bls, 24