Morgunblaðið - 09.09.1971, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1971
II
Þórður Jónsson, Látrum;
Með Caesar og olíuna
sokkin í Víkurál
1 Margunblaðinu 5. og 6.
Agúst, eru greinar eftir siglinga
málastjóra Hjálmar R. Bárðar-
son, sagan um strand og afdrif
togarans Caesars svo langt sem
hann-veit hana.
Ég hef beðið eftir þessari
greinargerð frá Hjálmari R.
Bárðarsyni, því ég þóttist vita
að þar sem í reglugerð um varn-
ir varðandi óhreinkun sjávar af
voldum olíu, nr. 8 frá 20. janúar
1971 var siglingamálastjóra fal-
áö eftirlit með framkivæmd
þeirra reglna, að þá manndi
hann gefa þjóðinni greinargott
yfirlit yfir þanman heldiur sér-
stæða atburð. Það hefir hann
nú gert vel og skilmerkilega í
stórum dráttum eins og hans var
von. Er ég honum þakklátur fyr
ir, því ég tel mér málið ekki
með öllu óviðkomandi, því það
gæti haft mjög alvarlegar af-
lei'ðingar fyrir okkur, sem hér
búum. En eins og fram kemur í
grein Hjálmars R. Bárðarsonar,
þá er þessi mistakasaga enn
ekki öll, þvi miður, og sitthvað,
sem æskiLegt væri að fá frekari
upplýsingar um.
Hvemig málið kemur mér fyr-
ir:
Það er sumt, sem vekur fiurðu
mina í sambandi við þessa sögu.
1 fyrsta lagi það, að ætla
að snúa skipinu á strandstað við
þessar aðstæður, og eiga það á
hættu að rífa botninn undan
skipinu, jafnvel inn í oláutanka,
og svo það, að taka eklki olí-
una úr skipinu eftir að það náð-
ist á flot, en það er hún, olfcun,
sem gerir þetta að vand-
ræðamáli eins og öllum var
ijóst.
Hjálmar R. Bárðarson virðist
mér koma fram sem aðalaðili
fyrir Islands hönd, sem eðlilegt
er samikvæmt sérþe'kkingu hans
á þessum málum, og svo samikv.
áminnztri reglugerð.
Það var því eðlilegt að hann
væri hanður með þá kröfu að
skipinu yrði ekki sökkt með olí-
unni, ef það ætti að gerast,
nema þá utan þeirra marka (100
milna), sem Islandi voru ákveð-
in á alþjöðaráðstefnu 1962. Hins
vegar skil ég efcki, þegar séð
varð að ekki átti að taka olluna
úr skipinu, heldur draga það á
haf út, að hann skyldi þá ekki
áskilja sér rétt til að hafa eftir-
M með viðgerðinni, og sjá um,
að hún mundi duga til að haida
skipinu á floti að minnsta kosti
út fyrir 100 mítoa rnörkin.
Mér ftonst, að Isienidingar
hefðiu átt að krefjast þess, að
olían væri tekin úr skipinu á
Isafirði eða Reykjavik, og þar
með útiloka olíumiengun frá
því, hvað sem svo yrði gert við
það. Að hitun, og dæling ol-
unnar frá skipi hafi verið nokk-
urt vandamál, fæ ég ekki skilið
á sama ári og menn aka vagni
um tunglið, og al'ltaf er veriö að
dæla sams konar olíu til og firá í
hekninum. Nei, það var ekkert
vandamál. Hitt var kannski erf-
iðleikum bundið, að fá skip til
að taka við olíunni, þó veit ég
það ekki, þegar mikið liggur við.
En ef til vilil eru einhver lög
eðá reglur, sem banna öll slik
bein afskipti íslendinga af mál-
inu, en til hvers eru þá allþjóða-
Xög um vamir gegn olíiumengun
sjávar, og allt það þvaður, ef
eitt aðildarríkið verður að horfa
uþp á það án aðgerða, að ósjö-
faert skip sé dregið úr höfn
þéss, með 160 lestir af oliu inn-
anborðs til þess að sökkva rétt
fyrir utan ströndina í blíðskap-
ar veðri, og valda þar ócfyrirsjá
anlegri oiíumengun sjávar, sem
stofna kann lifi milljóna fúigla
og fiska í voða, auk ann-
ars skaða.
Þá er eitt, sem ég á erfitt með
að átta mig á i þessari sér
stæðu sögu, en það er hlutverk
varðskipsins Þórs. Hvað átti Þór
að gera? Hvaða fyrirmæli hafði
varðskipið? Mátti það heldur
ekkert gera til að koma í veg
fyrir að þessar 160 lestir af
oláu ásamt skipsskrokknum færu
á botninn innan 100 rnálna, á ein
um beztu fiskimiðum við Island.
Það fyllast allir furðu,, og
Hjálmar R. Bárðarson einnig, yf
ir þvi, eins og hann segir I um-
reeddri grein, að kl. 11 tilkynn-
ir björgunarskipið varðskiptoiu
Þór, að dælan í togaratoum sé
hætt að dæla, enginn maður um
borð í togaranum, og að hann
muni sökkva sdðar þann dag. Bn
ekkert gerist, almenntogur veit
ekki hverjiu varðskipið svaraði,
eða hvort þessari orðsendinigu
var þegar komið til sigltogamála
stjóra. Rúrmum 8 stundum sáðar
stöðvar björgunarskipið með tog
arann og svo virðist sem bæði
skipin, björgunarskipið og Þór,
bíði svo í fullkommi aðgerðair-
leysi eftir því að hið dauða-
dæmda skip ljúki sér af, en það
gerist ekki fyrr en rúrnum fimm
stundum síðar.
Þetta aðgerðarleysi íslenzkra
varðskipsmanna er svo ólákt
þeim að mér verður á að spyrja,
máttu þeir ekkert gera, og hver
bannaði? Þeir voru þó enn inn-
an við 50 mítor, en það
var ákveðið l'ágmarks bann-
svæði hvers ríkis varðandi
óhreinkun sjávar af völdum
oliu á ráðstefnumni 1962, svo
mér skilst að þeir hafi átt að
hafa þarna nokkum rétt til af-
skipta fyrir Islands hönd.
AFLEIÐING
1 Viðauka 1L 1. Ályktun Al-
þjóðaráðstefnu um varnir gegn
óhreinkum sjávar af völdum oláu
1962, segir meðal annars orðrétt:
„Þessi óhreinkun veldur m.a.
miklum spjöllum við sjávar-
ströndina og hindrar þar af leið
Etodi fólk frá þvi að leita þang-
að sér til heilisubótar, og einm-
ig hefir þetta truflamidi áhrif á
þann atvtonurekstur, sem bor-
inn er uppi af ferðafólkd.
Óhreinkunin veldur dauða og
tortímingu fugla og annara dýra
náttúrunnar og er að líkindum
skaðleg fiskum og láfverum
þeim, sem þeir lifa á I mörgum
Löndum er þetta umfangsmikla
og sivaxandi vandamál almennt
áhyggjiuofni."
Það, sem ég hef áhyggjur af
varðandi Caesar og olíu hans,
er, að þegar oMan fer að losna
úr skipinu, því það gerir hún
fyrr eða seinna, geti hún orðið
hundruðum' þúsunda fugla úr
Látrabjargi að bana og raumar
úr Hornbjargi og Hælavxkur-
bjar,gi einnig, svo og fileiri sjó-
fugtom. Standi svo á, að losni
olian úr skipinu þá mánuði árs
ins, sem svartfuglinn er við
björgin, þá liggur togarinn á
daglegri fæðuöfkmarleið fiugls-
ins að og frá Látrabjargi, en ef
á leið hans eru oliufJiekkir á
sjónum sezt hann þar sem
kunnugt er, og þar með búið
hans ftog, en við tekur kvala-
fullt dauðastrið.
Við vitum, að meginstraumur-
inn ber oMuna vestur og norður
með landinu svo hún verður
einnig á fæðuöflunarleið fugls-
ins úr Horn- og Hælavákurbjörg
um, svo milljónir fiugla gætu far
izt í þessari olíu ef illa vildi til.
Frá þessari meginstefnu ofi-
unnar, hljóta þó að verða veru-
leg firávik eftir vindátt. Það
þarf ekki mifcið út af að bera, að
oMuna beri hér upp að strönd-
inni og inn á firði og flóa, og
þar með er æðarfuglinn einnig í
hættu, og fijörugróður í voða,
auk annara spjalla.
Ég veit ekki hversu margir
gera sér það ljóst, eða hafa
hugsað út í það, hversu áburð-
armagnið, sem kemur frá millj-
ónum fugla við björgin, er þýð-
ingarmikið flyrir lífið í sjónum
hér fyrir vestan og norðanvert
Iandið. Það kemur í sjótom á
þeim tíma, sem lífið i sjónum
þarf þess mest með eða á vorin.
Þetta kemur ekki einungis Is-
lamdi að gagni heldur og öðrum
þjóðum, sem fiskveiðar stunda
hér á norðurhjara.
Væri þessu áburðarmagmi
kippt af með einhverjum hætti,
mundi það þýða sama fyrir Kfið
í sjónum á stóru svæði, og það
mundi hafa fyrir grösin i túni
bóndans, ef hann hætti að bera
á.
Við verðum að gera okkur það
ljóst, að smæsta lífið í sjónum,
svifið, er grumdvöltor þess, að
fiskar, sjófuglar, og önnur sæv-
ardýr fái lifiað, fjörugróður og
öll heila Mnan. Eyðileggjum við
svifið með olíumengun, eitiurefn
um eða áburðariieysi, þá erum
við að þrengja kost milljóna
fugla og fiiska, og þar með okk-
ar sjálfra. I>etta er ein hlið
þessa máls. Langvarandi oliiu-
mengun úti í Víkurál, getur haft
uggvænlegar afleiðingar fyrir
svif, fugla og ungviði fiska á
stóru svæði.
Islenzkum stjórnvöldum ber
því að taka fasl á þessu Caesars
máli, og gera ráðstafanir til að
siík firra geti ekki endurtekið
sig, að eitt helzta aðildarrikið í
samtökum um varnir við oMu-
mengun sjávar skuli leyfa sér
að láta þegna sina sökkva skipi
með 160 lestum af olíu á ein-
hverjum bezbu fiskimiðum við
strönd landsins, og einhverjum
þeim viðkvæmustu fyrir oMu-
mengun.
SKAÐABÆTUR
Þá vildi ég að iokum beina
þvl til eigenda Látrabjargs,
Hornbjargs og Hælavikur-
bjargs, hvað þeir segðu um að
bindast samtökum varðandi
þetta mál, og raunar fleiiri mál,
fá iögfræðing i málið, og gera
með fyrirvara skaðabótakröfu á
þá, sem fyrir þetta mál eiga að
svara, fyrir það tjcw, sem þessi
björg kunna að verða fyrir á
fuglailífi sinu vegna oltonnar úr
Caesari.
Sú skaðabótakrafa mundi
fyrst og fremst gerð, af þvi að
það verður ekki séð, af þvi sem
enn er fram komið, að það hafi
verið neitt óviðráðanlegt slys,
að Caesar sökk á þessum stað,
þegar efitirfarandi er haft
í hmga: Skipið er dregið úr góðri
höfn, þar sem aðstaða er til að
þétta það nægjandega. Þar sem
14 stundir liða frá því fréttist
að dælan í skipinu sé hætt að
vinna og þar til skipið sekikur
og rúmum 5 stundum áður en
yfir lýkur, er stöðvað með togar
ann og beðið lokanna, eftir þvi
sem segir í grein Hj'álmars R.
Bárðarsonar.
Og að þvi er segir í sömu
skrifum, ekkert gert til þess að
halda áfram dælingu úr hinu
ieka skipi, frá þvi dælan hættir
og þar til skipið sekkur. Svo
áhugi virðóst ekki hafa verið
mikill fyrir því að koma skip-
inu lengra, eða út fyrir þau
mörk, sem Hjátaiar R. Bárðar-
son gerði afdráttarlausa kröfu
um, og ég trúi því, að siglinga-
miálastjórii láti það ékki sem
vind um eyru þjóta, að sú krafa
hans var að engu höfð.
MÍMIR
Fjölbreytt og skemmtilegt tungumálanám
ENSKA, DANSKA. ÞÝZKA, FRANSKA, SPÁNSKA, ITALSKA,
SÆNSKA, NORSKA, RÚSSNESKA, ISLENZKA fyrir útlendinga.
Áhelrzla er lögð á létt og skemmtileg samtöl í kennslustundum.
Samtölin fara fram á því máli sem nemandinn er að læra, svo
að hann þjálfist í því allt frá upphafi að TALA tungumálin og
hlusta á þau í sinni réttu mynd.
Síðdegistímar — Kvöldtímar.
ENSKUSKOLI BARNANNA — HJALPARDEILDIR unglinga.
sími 1 000 4 kl. 1—7 e.h.
Málaskólinn MÍMIR
. . Brautarholti 4.
GETRAUN VINNINGUR
1. Hvafta tima er sýriingin opin?
Q Allan sólarhringinn.
I=r Kl. 14t22.
Ö Af og til.
2. Hvað stendur sýningin lengi?
ö Til 19. sept.
□ Til 12. sept.
ö Frám að jólum.
3. Hver er happdrættisvinningurinn sem dregið er
um á hver.jum degi í Gestahappdrættinu?
□ Mallorka ferð fyrir þrjá.
□ Hringferð, Gullfoss, Geysir, Laugavatn með
Olafi Ketilssyni.
□ Flugferð til Astral'iu og ekki til baka.
[Zl Umhverfis' Island á einum degi með Flugfélagi
Islands.
Merkið seðilinn með nafni og
heimilisfangi setjið x í reitinn
við rétt svör, klippið seðilinn út og
skilið honum í kassa við innganginn i
Laugardalshöllina fyrir kl. 9 annað kvöld,
þvi þá verður dregið úr réttum seðlum.
Vinningur :
Flugferð til London með BEA .
4. A hvaða dögum eru tizkusýningarnar?
□ A öllum virkum dögum.
□ Laugardögum og sunnudögum.
□ Tyllidögum.
Nafn
Heimilisfang.
ALÞJÓÐLEG VÖRUSÝNING '71