Morgunblaðið - 04.03.1972, Page 2

MORGUNBLAÐtÐ, LAUGARDAGUR 4. MARZ 1972
Tillaga Jóhanns Hafstetns og Geirs Hallgrímss.:
Byggingu nýsvarðskips
verði hraðað
Áætlun um eflingu landhelgisgæzlu
Á FUNDI Sameinaðs Alþing-
is í gær var lögð fram til-
laga tíl þingsályktunar frá
Jóhanni Hafstein og Geir
Hallgrímssyni um byggingu
nýs varðskips til landhelgis-
gæzlu og áætlunargerð um
eflingu Landhelgisgæzlunnar.
Er samkvæmt tillögunni gert
ráð fyrir að byggingu varð-
skipsins skuli hraðað svo sem
verða má og gerð þess og
stærð miðuð við fyrirhugaða
útfærslu fiskveiðilandhelg-
innar 1. september í haust.
Opinber
háskóla-
fyrirlestur
SÉRA Jakob Jónsson, dr. theol,
flytur opinberan fyrirlestur i
boði heimspekideildar Háskóla
íslands laugardaginn 4. marz kl.
5 síðdegis í 1. kennslusrtoíu Há-
skólans. Fyrirtesturinn nefnir
dr. J akob Kýrusarrímur. Megin-
áherzlu leggur fyrirlesarinn á
mynd Kýrusar kon-ungs, eins og
hún birtist í rÍTnunum, og heim-
færslu sögunnar til samtíðar
rímnaskáldanna.
Öllum er heimill aðgjangur að
fyrirlestrinum.
Jafnframt láti ríkisstjórnin
gera áætlun um alhliða efl-
ingu Landhelgisgæzlunnar á
næstu árum.
1 greinargerð með frumvarp-
inu segir m.a. að það megi furðu
ríkt hjá rikisstjórninni varðandi
gegna, hversu mikið fálæti hafi
nauðsynlega eflingu Landhelgis-
gæzlunnar, miðað við þau stór-
auknu og vandasömu verkefni,
sem henni séu ætluð við út-
færslu fiskveiðilandhelginnar 1.
september n.k.
Enníremur segir, að Land-
helgisgæzlan muni nú vera að
festa kaup á þyrlu af stærri gerð
en áður, samkvæmt heimild,
sem hún hafi fengið til slíkra
kaupa hjá fyrrverandi rikis-
stjórn. Þá hafi Landhelgisgæzl-
an einnig haft til athugunar
kaup á hentugri flugvél eða flug-
véium tii gæziustarfa. Hjá hinu
verði þó ekki komizt, að hefjast
nú þegar handa um aukinn
skipastól til gæzlustarfa miðað
við þau breyttu viðhorf, sem
framundan séu.
Sýningum fer nú að ljúka á sjónleiknum Minkamir eftir Erling
Halldórsson, sem Leikféiag Menntaskólans á Akureyri hefur
sýnt að undanförnu. Siðasta sýning verður í Samkomuhúsinu
á siinniidagskvöld. Á mvndinni eru Sumarliði Isleifsson og Hórð-
ur Högnason í hlutverkum sínum.
Æskulýðsdagur þjóð-
kirkjunnar á morgun
Á MORGUN, sunnudagiiin 5.
marz er Æskulýðsdagur Þjóð-
kirkjunnar. Frá því í haust hefur
þartil kjörin nefnd ungmenna
undirbúið dagskrá þessa dags, og
hefur hún starfað með séra Bern
harði Guðmundssyni. Formað-
itt nefndarinnar er Guðmundur
Einarsson, en aðrir nefndarmenn
eru Ásta Óskarsdóttir, Björg Ó1
afsdóttir, Gísli Jónasson, Signr-
jón Heiðarsson, Steinunn Einars
dóttir, Pjetur Maack, Gunnar R.
Jónsson og Hilmar Baldursson.
Nefndin boðaði til fundar með
fréttamönnum nýlega til að
kynna starf sitt og tilhögun dags
ins, en hann verður á þessa leið:
í Dómkirkjunni verður efnt til
fjölbreyttrar kvöldvöku kl. 22 á
sunnudagskvöld. Á dagskrá
verður m.a. sálmasöngur á 20.
öld. Helga Björk Grétudóttir
sjmgur.
Jesús' Pábni Matthíasson,
stud. theol flytur.
Ómar Ragnarsson kemur fram
sem safnaðarfulltrúi og flytur
bland gamans og alvöru.
Jesús! Sigurjón Heiðarsson,
stu-d. jur., Fjórir táningar leíka
og syng;ja aálma 20. aldar. Ungt
fólk og Kristur. Sr. Bernharður
Guðmundsson.
Árni Johnsen syngur föstu-
sálma við eigin undirleik. Fjölda
söngur o.fl. Öllum er heimill að
gangur, en hann er ókeypis.
Æskuiýðsdagsnefnd gerði í til
efni af deginum skýrslu yfir til
lögur tii safnaða og presta, um
hvernig haga skyldi messuhaldi
þennan dag.
Leitazt hefur verið við að gera
tillögurnar þannig úr garði, að
þær henti bæði i sveit og bæ. —
Hefur nefndín lagt til að hið
gamia messuform haldist, en
messan skiptist í nokkra aðal-
hluta, og lesi ungmenni skýring
ar á milli, um það, sem á eftir
fer, svo sem til hverg er tónað,
o. fl. Lagt er og til, að kórinn
dreifi sér um kirkjuna til að fá
upp aimenman söng.
.— Yfirskrift dagsins verður
JESÚS, og er það trú okkar, er
í þessari nefnd störfum, að hann
lifi, sagði formaður nefndarinn-
ar.
Bæklingur er gefin út í tilefni
da-gBÍns, og verður hann afhentur
gegn vægu gj aidi, en hann á aS
vera eins konar hjálpartæki, eða
undirstrikun þes-s, er fram fer í
guðsþjónustunni á Æskulýðsdag
inn.
Nefndin gerir það að tillögu
sinni, að ungmenni í hverri sókn
heimsæki undir stjórn sóknar-
prestsins sjúkrahús, elliheimiii,
heimili vangefinna, fangelsi og
þess háttar.
Að lokum sögðu nefndarmenn
að það væru eingöngu tiilögur,
sem þeir hefðu lagt fram, og
bæðu þeir fólk þvi velvirðingar
á þeim.
Sagði nefndin, að það væri
mjög ánægjuiegt til þess að vita,
að ungt fólk hefði mikinn áhuga
á trúmálum og virti trú annarra
mikils, og vær-u fáar samkomur
fjölsóttari en umræðufundir um
trúmál.
Réðu viðskiptahagsmunir afstöðu
íslands til nýlendustefnu Portúgals?
Staðhæfingar þess efnis hafðar eftir skýrslu
eins fulltrúa ísl. sendinef ndarin nar á þingi S.Þ.
Á blaðamannafimdi með
Augusto Alberto Neto, full-
trúa frá frelsishreyfingu
portúgölsku nýlendunnar
Angóla í Afríku, var frá því
skýrt, að í skýrslu eins af full
trúum íslenzku sendinefndar-
innar á Allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna í vetur,
Braga Jósefssonar, hefði kom
ið frani, að íslenzka ríkis-
stjórnin hefði ákveðið á fundi
að ísland skyldi sitja hjá við
atkvæðagreiðslu um tillögu i
4. nefnd þingsins, þar sem ný-
lendustefna Portúgala var for
dæmd — og ennfremur, að
sendinefndinni hefði verið
tjáð, að fulltrúar Sölusam-
bands íslenzkra fiskframleið-
enda hefðu krafizt þess, að ls
land greiddi ekki atkvæði
með þessari tillögu. Var hlaða
mönnum afhent ljósrit af
tveimur hlaðsíðum. sem sagð
ar voru úr þessari skýrslu.
Morgunbíaðið leitaði umsagn-
ar Óiafs Jóhannessonar, forsaet
isráðh-erra, um þetta mál, en
hann kvaðst ekki hafa umrædda
skýrsslu tiitæka og ekkert vilja
um efni hennar segja. Sagði for-
sætisráðherrann. að Augusto
Neto mundi ræða við sig næst-
kwmandi mánudag og kynni hann
að gefa einhverjar upplýsingar
að viðipæðum þeirra loknum. Vis-
aði forsætisráðherra síðan til
Ingva Ingvarssonar, skrifstofu-
stjóira í utanrikisráðuneytin'u, er
gegmdi störfum ráðune-ytisstjóra
í fjarveru Péturs TUiorsteinsson-
ar.
Ingvi Ingvarsson kvaðst sem
minnst vilja segja um mál þetta:
„Ég tel óviðeigaindi," sagði hann,
,,að fu-htrúar í sendinefnd íslands
hjá Sameinuðu þjóðoinum, láti
hafa eftir sér hvernig fjallað ?r
um afgTeiðsl'Ur á ýmsum máium
i sendinefndinni og hjá utanrík-
isráðuneytinu. Slíkt á að vera
trúnaðanmál.“
„Ég tel rétt að bíða þess,“ hélt
hann áf-ram, „að utan-riki.sráð-
herra geti sjálfur svarað spurn-
ingium um þessa skýrsíu. Það er
að sjálfsögðu ekkert launiungar-
mál hver afstaða íslands var við
atkvæðagreiðslu o»m tillöguna
hjá S.Þ. en ég get ekki svarað
þvi, hvemig eða hvenær ákvörð
u-n um þá afstöðu var tekin.“
Aðspurður um það hvort SIF
hefði sett fram kröf-ur um, að
ísland greiddi ekki atkvæði gegn
hagsmunum Portúgala, sagði
Ingvi, að hann gaeti ekkert um
það sagt.
í umraeddri skýrslu segir:
„Uppkast að portúgölsku tii-
lögunni var rætt á fundi í Norð-
UTlandahópi 4. nefndar hin-n 24.
nóvember. Þá voru einnig tveir
sajneiginlegir fun-dir með Asiu —
Afrikuhóp 4. nefndar. í þessurn
umræðum tóku flutnin'gsaðilar
tillit til fjölmargra breytinga,
sem fulltirúar Norðurlandahóps-
ins lögðu til.
Eftir að flutningsaðilar tiilög-
unnar höfðu samþykkt nefndar
breytingar töldu fulltrúar Dan-
merkur, Finnlands, Noregs og Sví
þjóðar mjög liklegt, að þau
mundu öll greiða tillög-unni at-
kvæði. Fulitrúi ÍSlands gerði þó
fyrirvara á um afstöðu íslenzku
sendinefndarinnar. Um það bil
tveim-ur vikum áður en portúg-
alska tillagan sá dagsins ljós
tjáði ambassador, H.K. íslenzku
sendinefndinni, að ut-anrikisráðiu
neytið hefði áhyggjur út af því,
að við gengjum í berhögg vjð
hagsmuní Portúgala. Ráðuneytið
staðfesti, að ríkisstjórnin hefði
ákveðið á fundi, að ísland skyldi
sitja hjá við atkvæðagreiðslu um
þessa tiliögu. Einnig var sendí-
nefndinni tjáð, að fu-l.Urúar SÍF
hiefðu krafizt þess, að við greidd-
um ekki atkvæði með þessari til-
lögu.
Fulltrúar stjórnarflokkanna í
i-slenzku sendinefndinni ' lögðu
mikla álherzlu á, að Island greiddi
tillögunni atkvæði og var m.a.
bent á fyrri fyrirmæli um að
óhætt væri að greiða atkvæði eins
og hin Norðurlöndin. A/mbassa-
dor H.K. taldi, að í þessu máli
hefðum við algera sérstöðu vegna
saJitfisksöliu okkar til Portúgala.
Það skal þó tekið fram, að það
var nær samhljóða álit íslenzku
sendinefndarinnar, að ef Island
færi að ráði ambassadorsins og
utanríkisráðuneytiisin.s mundi
það ef til vill verða mi'kill á-lits-
hnekkir fyrir í-sland á vettvanigi
S.Þ. Um þetta mál urðu annars
miklar umræður og deilur innan
islenzku sendioefndairinnar og
verður það ekki rakið nánar hér.
Umræðoir þessar urðu þó m.a.
til þess, að fu-lltrúar stjórnar-
flokkanna gengu-st fyrir því,
ásamt Gunnari Sdhram, að
k-an-na afstöðu ýmissa fulltrúa
Afríkuríkja til hugsanlegra við-
skipta við íslaind. Þessar óform-
legu viðræður fulltrúanna við
hina ýmsu einstaklinga og hópa
fléttuðu-st einnig inn i eitt aðal-
hagsnvunamál ísl-ands og sameig
inlegt ábugamál aJlrar sendi-
nefndarinnar, sem er stuðningur
þessara rilkja við útfærslu ís-
ienziku landhelginnar.
Skai þá vikið aftur að portú-
gölsku tillögunni. Tiilagan (A./C.
4/L 992) var formlega kynnt í 4.
nefnd af fulltrúuim Ghana og
Indlands, hinn 1. desem-ber, en
till-agan var fl'Utt a-f 37 ríkjum.
Hinn 3. desember var tiliagan
samþykkt í 4. nefnd með 99 at-
kvæðum gegn 6 (Spánn, Portú-
gal, Suður-Aírika, Bandarikin,
Bretíand og Brasilía), en G ríki
sát-u hjá (Bel-gía, Italía, Frakk-
land, Argentína, Costa Rica og
Malawi). Fullitrúi Islands í 4.
nefnd var fjarverandi á þeim for-
sendum, að þessi afstaða væri
algeriega í andstöðu við stefnu
stjónniarflokkanm-a og auk þess
algerlega í andstöðu við nýlendu-
málaræðu, ambassadors íslands,
sem áður h-efur verið vitnað tii.
FulHtrúar hinna Norðurland-
anna gerðu hver um sig grein
fyrir atkvæði sínu í 4. nefnd.
Norski fulltrúinn sagði: „We vel-
come ttie diraft as a clear express
ion of the view of tíhe overwhelm
ing majority of the members of
the General Assembi-y on the
question of Porbuguese oolonial-
ism“. („Við fögnum uppkastinu
sem skýrri túlkun á sjónarmið-
um yfirgnæfandi meirihiuta að
ildarríkja AUsheirjarþmgsins varð
andi n-ýlendostefnu Portúgals“
isi. þýð. Mbl.).
Þá gerði fulltrúinn athuiga-
semd við 10., 11. og 17. lið tillög-
unnar. Á öðrum stað í ræðu
norska fu-l-ltrúans fórust h-onum
svo orð: „It is our opinion that
Portu-gial’s policies are contrad-
ictory to the principles and purp
ose on whioh tlhe NATO is bas-
ed.“ („Sú er skoðun okkar, að
stefna Portúgals brjóti í bága
við þær grundvallarhugmyndiir
og markmið, sem NATO byggist
á.“ Isl. þýð. Mbl.).
Þá sagði fulltrúinn ennfremur
um þetta atriði: „My delegation
fails to understaind why the spona
ors have found it necessary to
use tthe NATO label in operative
pairagraph 8. We wish to mafce
it clear onoe more that NATO
does not in any way assist Pontu
gal in her col-onial policies."
(Sendinefnd mín fær ekki skil-
ið hví flutningsmennirnir hafa
talið nanðsynlegt að nota nafit
NATO í lið 8. Við óskum að gera
það Ijósit enn eimi sinni, að NATO
'Styður Por-túgal ekki á neinn hátt
í nýlendiustefmu rikisins. Isl. þýð
ing Mbk).
Þá lýsti norski fulltrúinn að
lokum ánægju sinni yfir því, að
fiutningsaðilar hefðu gert ýms-
ar breytingar á uppkastinu til
þess að koma til móts við sjón-
armið sem flestra ríkja.
Fuiitrúi Sví-þjóðar tók einnig
í sama strenig og taldi, að um-
ræður Norðurlandahófisins við
Afrík-u Asíuhópinn hefðu verið
mjög gagniegar. Um þessar víð-
ræður sagði sænski fuiltrúinn:
„By a fresh exohange of views
I think aW of us learned a gooi
deal more aboui each others way
of thinking than we kncw w
Framhald á bls. 12.