Morgunblaðið - 18.07.1972, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞKIÐJUDAGUR 18. JUDÍ 1972
13
Sjötugur í dag;
Guðmundur Kristjáns-
son járnsmíðameistari
1 tilefni þess, að Guðmundur
Kristjánsson járnsmiðameistari
í Siglufirði er sjötugur þann 18.
júií í ár, tókum við tal saman
og leitaði ég upplýsinga hjá hon
um varðandi ævi hans og störf.
Guðmundur er talinn frábær
iðnaðarmaður og nýtur hann
mikils álits, sem slíkur. Hann er
ennfremur viðurkenndur af öll-
um, sem til hans þekkja, sem
einn aí grandvörustu og heið-
arlegustu mönnum sem fyrir-
finnast.
Þessum heiðursmanni sendum
við vinir og samborgarar iníii-
legar heillaóskir á þessum tíma-
mótum í ævi hans.
Hvaðan ert þú upprunninn
Guðmundur?
Ég er fæddur 18. júlí 1902 í
Gíslabæ í Breiðavíkurheppi á
Snæfellsnesi. Móðir min lézt
, þegar ég var tveggja ára að
aldri og fór ég þá til afa míns
i og ömmu, Helga Árnasonar og
Kristínar Grimsdóttur í Gísla-
bæ. Hjá þeim átti ég heima fram
yfir tvítugt.
Finnst þér fallegt á Snæfells
nesi?
Já, svo sannarlega. Þar eru
ýmsir fegurstu staðir á Islandi
og sérkennilegustu. Fjölbreytn-
in er ótæmandi í litum og lands
lagi. Hinn ægifagri Snæfellsjök
ull blasir við augum alla daga,
með bláskyggðan skallann, ýmist
skrýddur gulli morgunroðans,
eða beltaður skýjum og jafnan
síbreytilegur eftir veðri og árs-
tíðum, en þó alltaf hin sama stór
brotna undrasmíð náttúruafl-
anna. Snæfellsnesið er fjalla-
hryggur með óvenjulegum mynd
breytingum, gnípum, hamra-
veggjum, eldstöðvum, hraunum,
ám og fossum, grænum grund-
um og gulri sjávarströnd. Um
þetta stórfagra landslag mætti
fara mörgum orðum.
Þú hefur verið hrifin af æsku
stöðvunum eins og margir fleiri.
En þama var þér ekki ætlað að
dvelja um ævina. Hvert lá svo
leiðin þaðan?
Hugurinn stefndi í ákveðna
átt, en úrræði voru fá, og vanda
málin mörg fyrir örsnauðan
ungling. Helzta leiðin fyrir mig
eins og fleiri, var að fara á sjó-
inn. Vann ég strax, sem ungling
ur á bátum og þilskipum, og
stundaði þá atvinrtu um nokk-
urra ára skeið, ýmist sem háseti
eða vélstjóri, og þá frá ýmsum
verstöðvum.
En hvenær 'fórstu svo að
smiða?
Frá því fyrsta, að ég man eft-
ir mér hef ég verið að smíða,
hvenær sem hægt var að koma
höndum undir, enda hefur það
jafnan verið mín aðalánægja.
Hagleikur mun vera mikill í
föðurætt minni, og er talið að
forfeður mínir i 180 ár hafi
stundað einhvers konar smiðar.
Þeir smíðuðu skartgripi úr gulli
og silfri, byggðu hús, smíðuðu
skip og báta og margir höfðu
jarnsmiði sem aðalatvinnu.
Einnig i móðurætt minni voru
mjög listfengir menn og hag-
virkir. Má þar til nefna Jóhann-
es Helgason myndskera, sem tal
inn var hafa skarað fram úr
öllum þeim mörgu, sem lærðu
hjá meistaranum Stefáni Eiríks
syni, hinum frábæra listamanni.
Þvi miður andaðist þessi móður
bróðir minn rúmlega þrítugur að
aldri og varð því lítið þekkt-
ur, og honum vannst ekki timi
til afreka.
Hvenær hófstu svo sjálfur
rekstur á eigin verkstæði?
Það var vorið 1938. Þá var
oft mikið að gera, og lögð nótt
með degi. Sildarskipin þurftu
oft að fá fljóta og góða af-
greiðslu, ef eitthvað var bilað í
vél eða ofandekks og ýmsa ný-
smiði þurfti að framkvæma í
flýti. Ég hafði þá nokkra menn
í vinnu, suma afbragðs duglega
og ágæta iðnaðarmenn. Nú er
Einbýlishús til sölu
Til sölu er 3ja hæða einbýlishús í næsta nágrenni Háskólans.
Tilboð merkt: „Timburhús — 819" sendist afgr. Mbl. fyrir
22. þ.m.
Einbýlishús í Hofnnrfirði
Til sölu er fulCgert og vel byggt einbýlihús
á Hvaleyrarholti í Hafnarfirði. Lóð að mestu
frágengin, bílskúraréttindi.
Upplýsingar í síma 35128 eftir kl. 7 á kvöldin.
Til leigu
er hæð í steinhúsi við Laugaveg. Hentug
íyrir skrifstofur, læknastofur eða annað.
Nánari upplýsingar gefur
Málflutningsskriístofa
Einar B. Guðmundsson, Glaugur Þorláksson,
Guðmundur Pétursson, Axel Einarsson,
Aðalstræti 6, III. hæð. Sírni 2 62 00.
þetta orðið miklu minna i vöfum
og hefi ég aðeins einn eða tvo
menn með mér, og lítið er að
gera síðan síldarævintýrinu
lauk.
Þú ert þá búinn að reka eig-
ið járnsmíðaverkstæði í Siglu-
firði i 34 ár.
Já, það er orðinn langur timi.
Á þessum tíma man ég eftir 14
aðilum, sem byrjað hafa hér
sams konar rekstur. En þeir
hafa allir gefizt upp og sumir
þegar á fyrsta ári. Enda hafa oft
komið mögur ár í þessari at
vinnugrein, eins og öðrum, síð-
an Siglufirði fór að hnigna.
—• Þú hefur átt fleiri áhuga-
mál en smiðarnar?
Já, satt er það. Mér hefur
meðal annars, löngum verið un-
un í því, að vera í tengslum við
náttúrú landsins. Ferðalög og
útivist eiga mjög vel við mig. Ég
tek heils hugar í sama streng og
þeir, sem vilja stuðla að um-
hverfis og náttúruvernd. Lífs-
skilyrði okkar megum við ekki
eyðileggja með rányrkju og eit-
urefnum eða eyðileggja okkar
fagra land með sóðaskap.
Já, þú munt hafa verið einna
fyrstur manna hérlendis, sem
tókst upp harðsnúna baráttu
gegn mengun í umhverfi þinu.
Já, mér ofbauð þessi tak-
markalausa mengun i lofti,
vatni og gróðri, sem stafaði af
síldarvinnslunni hér í bænum,
og væri langt mál að lýsa þvi.
Þó keyrði nú alveg um þver-
bak, þegar Síldarverksmiðjur
ríkisins, settu upp soðkjarna-
þurrkun og eiturgufur lagði yf-
ir bæinn. Við þá þurrkun voru
notuð alls konar eiturefni, svo
sem 98% brennisteinssýra o.fl.
Gegn þessum ófögnuði skrifaði
ég nokkrar blaðagreinar og
deildi hart. Einnig kærði ég
þetta athæfi til bæjarfógeta og
bæjaryfirvalda. En ég fékk
daufar undirtektir. Því miður.
Var þetta talinn vottur um sér-
vizku mína og að ég væri jafn-
vel að vega að atvinnulifi bæjar
ins. Á þessu fékkst engin bót
fyrr en þurrkunarstöð þessi
eyðilagðist, og var ekki endur-
byggð. Um sama leyti fór síldar
leysið að segja til sín og þar
með var þetta úr sögunni. Ég
hefi líklega verið of snemma á
ferðinni með þessi mengunarmál.
Nú virðist stöðugt aukast skiln
ingur á þessum málum, sem bet-
ur fer.
Timans vegna getum við ekki
farið út í umræður um þín
mörgu áhugamál. En þú verður
að segja mér frá þvi er þú gafst
Ij óslækningatækin.
Það er nú ekki margt um það
að segja. Ef ég man rétt, var það
árið 1941, að ég gaf Barna-
skóla Siglufjarðar Ijóslækninga
tæki, og hafa þau verið notuð
síðan með fullum afköstum.
Þetta mætti miklum skilningi í
bænum og meðal kennara tog
starfsliðs skólans. Er ég ánægð-
ur með að hafa gert þetta og
þakklátur þeim sem hafa stuðl-
að að notkun þessara tækja. Ég
vona að allar þær þúsundir
skólabarna sem hafa notið tækj
anna, hafi öðlazt aukna hreysti
og vellíðan. Til þess var þetta
gert.
Hvað svo um framtíðina. Nú
þegar þú stendur á sjötugu, sezt
þú auðvitað í helgan stein eins
og aðrir?
Nei, ekki alveg strax.
Ég byrjaði járnsmíðanám 1922
og ég tel að ég hafi stöðugt
verið að læra í öll þessi 50 ár,
sem síðan eru liðin. Ég ætla að
halda áfram að smíða, og dunda
við önnur áhugamál mín, meðan
mér gefst heilsa og kraftur.
En það eru fleiri svið en þau,
sem við höfum rætt um, sem
hafa gildi fyrir mig, eins og alla
aðra menn. Á þessu tilverustigi
er námið margþætt og ótæm-
andi. Þvi skal vinna meðan
dagur er. Þ.R.J.
SVANHILDUR
Hvernig er platan hennar Svanhildar?
Hún er vönduð, hún er skemmtileg og hún er í steríó. Lögin eru tólf og eru
þar m.a. lögin, sem hlutu fyrstu og önnur verðlaun í söngvakeppni sjónvarps-
stöðva Evrópu fyrir nokkrum vikum. Heita þau á plötunni „Ekkert svar" og
„Betlað. rænt og ruplað". Önnur bráðskemmtileg lög eru „Það er óþarfi að
láta sér leiðast", „Kötturinn Klói", „Jói Jó" og titillag plötunnar „Ég kann
mér ekki læti". Rólegri lög eru m.a. ,.Með penna í hönd", sem vafalaust á
efir að verða mjög vinsælt. Ég heyri grát" og fallegur vals eftir Jónatan
Ólafsson: „Blár varstu sær". Ólafur Gaukur hefur gert aiia textana á plöt-
unni. Undirleik annast hljómsveit hans, sem er skipuð allt að sextán mönnum
í sumum lögunum ásamt átta manna kór. Útsetningar eru gerðar af Jóni
Sigurðssyni og Ólafi Gauki.
Svanhildur hefur aldrei sungið betur en einmitt á þessari plötu. Og þegar allt
þetta hefur verið talið upp, þá kemur í Ijós að sá sem fær sér hina nýju
hljómplötu Svanhildar verður ekki fyrir vonbrigðum, heldur svo ánægður, að
hann mun syngja með Svanhildi „Ég kann mér ekki læti".
SG-hljómplöfur