Morgunblaðið - 18.07.1972, Page 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. JULl 1972
SA GAI N | í frjálsu riki eftir V. S. Naipaul
Formáli, úr dagrbók:
Föramaðurinn í Pireus
Sjóferðin á milli Pireus og
Alexandríu tekur aðeins tvo
daga en mér hraus hugur, þegar
ég sá litla, óhreina griska gufu-
skipið. Fannst ég hefði átt að
velja annan farkost. Ég sá það
strax frá bryiggjunni, að farþeg-
ar voru allt of margir. Þetta var
eins og yfiríullt flóttamanna-
skip. Þegar um borð kom, sá ég,
að það var hvergi nærri rúm
fyrir alla.
Þilfarið var ekkert að heitið
gæti. Barinn var á stærð við
skáp og opinn á tvær hliðar, svo
janúarvindurinn lék þar um laus
um hala. Þröng varð við bar-
borðið, ef þrir stóðu þar samtím-
is. Smávaxni, gríski bar-
þjónninn, sem framreiddi vont
kaffi, var með endemum úrillur.
Sumir farþeganna höfðu komið
um borð á Italíu daginn áður.
Þeir höfðu lagt undir sig flesta
stóiana í reyksalnum og töluvert
af gólfrýminu lika. Þeirra
á meðal var hópur ofvaxinna,
amerískra skólauniglinga. Þeir
voru fölir og þrúigaðir á svip en
augun vökul. Eina almenna vist-
arvera farþega að auki var borð
salurinn, en þar var verið að
leggja á borð fyrir hádegisverð.
Þar voru þjónamir álika þreytu
legir og úrillár og sá við barinn.
Hi'n alkunna gríska lipurð hafði
orðið eftir í landi. Eða var til-
vera hennar háð deyfðinni, at-
vinnuleysinu og örvæntingunni
þar?
En við á efra þilfari máittum
hrósa happi. Við höfðum káetu
og rúmflet að liggja í. Það hafði
fólkið á neðra þilfarinu ekki.
Þilfarsfarþegarnir sem máttu
gera sér þilfarsrýmið að góðu.
Þama sátu þeir fyrir neðan
okkur í sólinni og reyndu að
skýla sér fyrir ka'ldri haf-
golunni, hörundsdökkir íbúar
Miðjarðarhafslanda í hnipri inn-
an um akkerisvindur og gulmál-
aða byrðinga.
Þetta voru egypzkir Grikkir.
Þeir voru á leið til Bgyptalands,
en Egyptaland var ekki lengur
þeirra heimaland. Þaðan höfðu
þeir verið gerðir brottrækir.
Þeir voru flóttamenn. En nú
höfðu inmrásarmennirnir yfirgef
ið Egyptaland. Egyptaland var
orðið frjálst eftir miklar niður-
lægingar. Og þessir fáitæku
Grikkir, sem fyrir leikni sína í
einhverri einfaldri handiðn
höfðu komizt svolítið betur af
en Egyptar, voru þarna komnir
vegna þessa fengna frelsis.
Óhrein, grísk skip, eins og þetta
skip okkar, hafði flutt þetta
fólk frá Egyptalandi. 1 stuttu
máli, það var á heimleið, og í
fylgd þess vorum við, skemmti-
ferðafólik í skoðunarferð, kaup-
sýslumenn frá Libanon, spænsk-
iir næturklúbbsdansarar, feitir,
egypzkir stúdentar á heimleið
frá Þýzkalandi.
Förumaðurinn hafði á sér
brezkt yfirbragð, þar sem hann
birtist fyrst á bryggjunni. Þó
má vera að svo hafi virzt ein-
göngu vegna þess að þarna voru
engir Englendingar. Úr fjaiiægð
var ekki að sjá, að hann væri
förumaður. Hatturinn, bakpok-
inn, lausofni jakkinn, gráu bux-
urnar og stigvélin hefðu getað
sómt sér vel á rámantískum
feröalangi fyrri kynslóða. I bak
pokanum hefði getað leynzt
Ijóðakver eða dagbák eða frum-
drög að skáldsögu.
Hann var grannholda, meðal-
maður á hæð og göngulagið sér-
kennilegt. Við hvert sikref lyfti
í þýðingu
Huldu Valtýsdóttur.
smjörtíki
velvakandi
0 Um geðheilsu
og sleggjudóma
Þorsteinn Gnðjónsson skrifar:
„Komdu sæll Velvakandi.
Ekki get ég talið mig sérlega
ginnkeyptan fyrir áróðri. Ef ég
er fréttafíkinn, þá er það stund
um meira til að heyra hvernig
talað er, en til þess að vita
hvað talað er um. En að því er
snertir heimsmeistaraeinvígið í
skák, þá hafði ég vissulega
ekki meiri áhuga á því i fyrstu,
en almennt gerist, og ekki hef-
ur áhugi minn á þvi vaxið neitt
verulega frá því fyrst var far-
ið að tala um það. Þó var það
ein frétt, þetta varðandi, sem
undir eins dró að sér athygli
mína, og mig furðaði á því hve
lítið var um hana talað hér á
landi, þar sem hríðin átti þó
að standa. Það var hin al-
þekkta fréttastofa TASS, sem
sendi frá sér þessa frétt, og var
sérstaklega tekið fram, að hún
hefði verið send um alþjóðlegt
dreifikerfi þeirrar stofnunar.
Áður en ég segi hver fréttin
var, er bezt, að ég segi hvað
ég hugsaði um hana. „Þetta er
ásökun," hugsaði ég, „og hún
býsna varhugaverð. En hún
gerir engan skaða, ef þeir að-
eins varast að taka undir hana
hér, skákstjórarnir, hinir ís-
lenzku, samlandar okkar.“
Fréttin var á þá leið, að Róbert
Fischer, skákmeistari, væri
geðbilaður maður, „haldinn of-
sóknarbrjálæði", og man ég
ekki betur en að sjálfur
heimsmeistarinn í skák væri
borinn fyrir þessari staðhæf-
ingu. En ég vildi þó óska að
mig misminnti um það atriði.
Þess ber sérstaklega að gæta,
að þessi ásökun kom fram, áð-
ur en hinn ásakaði hafði gert
flest það, sem síðan hefur þótt
einkennilegast og sérstæðast í
fari hans.
En nú hefur dregið til þess,
sem ég var mest að óska, að
ekki yrði. Ég fæ ekki betur
séð en að íslenzkir menn séu
nú farnir að taka undir þessa
ásökun, og segi nú nokkurn
veginn hið sama, sem TASS
sagði í fyrstu, án þess að þvi
væri mikill gaumur gefinn þá.
Friðrik Ólafsson sagði að vísu
í útvarpsviðtali sínu 13. júlí,
að hann hefði heldur litla
þekkingu á því, sem þarna kem
ur til greina, en ég heyrði ekki
betur en að hann gæfi fylli-
lega til kynna, að þessi kunn-
ingi hans úr leiksölum skák-
listarinnar, Fischer, væri ekki
alls kostar heilbrigður á geði.
Hann játaði þó, að í öllu því
sem ekki snerti skákina, væri
Fischer fyllilega eðlilegur mað-
ur.
Á íslandi hefur þessari að-
ferð, að segja menn brjál-
aða, „haldna ofsóknarbrjál-
æði“ o.s.frv. oftar en einu
sinni verið notuð. Margir kann
ast við „stóru bombuna" forð-
um, og er þó til emnþá miklu
fróðlégra dæmi um þessa
aðferð, sem beitt hefur verið,
og þykir mjög áhrifamikil til
að ná sér niðri á andstæðing-
um. Það er varla hægt að
hugsa sér lævíslegri og hættu-
legri aðferð en þessa, því
að látið er í veðri vaka að sá,
sem fyrir henni verður, sé
einn sekur.
Eða hvað finnst mönnum um
þetta mál yfirleitt? Er ekki
ástæða til að menn láti uppi
skoðanir sínar á því, svo að
hið sanna komi í ljós, eða það
sem bezt verður vitað? Er ekki
mikil ábyrgð okkar Islendinga
að láta þetta mál fara aiíkur
ekki verr úr hendi, en framast
er unnt? Mér er minnisstætt,
það, sem ágætur maður sagði
við mig nokkru áður én þetta
mál kom upp: „Sálfræðin er
ófullkomin vísindagrein.“
Þorsteinn Guðjónsson“
Q Kvartanir
Guðrún 1. W. Jörgensen
skrifar eftirfarandi (nokkuð
stytt):
„Kæri Velvakandi!
Hvernig liður yður? Ekki
gæti ég setið og lesið öll þessi
kvörtunarbréf, eins og þér ger
ið. T.d. les ég það í blaðinu
í dag, 13. júlí, að ein frú (eða
kannski er þetta herra) ætlar,
og fer í sólbað á sínum fínu
svölum, en hún fær ekki frið
fyrir litlum flugvélum og gerir
sér lítið fyrir og skrifar yður.
Hvað mega hinir segja, sem
hafa engar svalir og eru samt
sóldýrkendur? Þessar litlu flug
vélar eru æfingavélar, eða
svo er mér sagt; ég er enginn
flugmaður eða flugkona og eng
inn skyldur mér eða minni fjöl-
skyldu. En það, að rjúka í að
skrifa næsta blaði, bara af því
að nokkrar flugvélar eru á
á lofti !! Það er vonandi, að
aldrei komi neitt verra en þetta
fyrir þessa manneskju, en hún
ætti að hugsa um allt það fólk,
bæði gamalt og ungt, sem hef-
ur engar svalir.
£ Fischer
í sama blaði er maður að tala
um fégræðgi Fischers og bend-
ir um leið á fégræðgi Pósts og
síma, en hvernig er það, hefur
engum dottið í hug, að Fischer
kunni e.t.v. að hafa nokkuð til
sins máls í kröfugerðum sínum?
Hann er og verður at-
vinnuskákmaður og hefur lífs-
viðurværi sitt af því. Eða hver
vildi sitja við borð í fimm
klukkustundir og stara á borð
plötu, sem fer í taugarnar á
honum? Svo á Spassky að njóta
góðs af öllu saman.
En er þetta ekki dæmigert
fyrir þau tvö stórveldi, sem
þessir memn eru frá: Ann-
ar segir það, sem honum býr
i brjósti, en hinn þegir. Hvað
gerist ef Fischer tapar? Jú,
hann er þekktur skáksnilling-
ur í sínu heimalandi; fram hjá
því verður ekki gengið. Vinni
hann hins vegar, þá er honum
borgið fjárhagslega. En hvað
ef Spassky tapar? Getur hann
ekki átt von á því að verða
lokaður inni á geðveikrahæli,
eins og Rússar gera við þá,
sem falla í ónáð hjá þeim, en
ef hann vinnur fær hann að
vera frjáls og halda atvinnu
sinni, sem er að tefla. Hann er
launaður skákmaður, en það er
Fischer ekki.
Kæri Velvakandi, ég les allt-
af dálka yðar og hef oft undr-
azt þolinmæði yðar.
Með þökk fyrir birtinguna.
Guðrún í. W. Jörgensen,
Öldugötu 9,
Reykjavik.“
Velvakandi þakkar skilning
og góðar óskir Guðrúnar.
Hann er við beztu líðan og les
bréfin ekki einungis með þol-
inmæði, heldur lika með mestu
ánægju. Velvakanda grunar
nú reyndar, að frúin á svölun-
um (það var frú!) hefði ekk-
ert síður skrifað honum um
hugarangur sitt, þó að hún
hefði ekki haft annan stað til
að sóla sig á, en t.d. garðholu
eða tröppurnar heima hjá sér.
HELLESENS
HLAÐIÐ
ORKU.....