Morgunblaðið - 25.08.1972, Blaðsíða 13

MORGUNBLÁÐIÐ, FÖSTÚDAGUR 25. ÁGÚST 1972
13
„Fjögur ár til
viðbótar “
— hrópuðu þingfulltrúar repu
blikana er Nixon tók við
útnefningu sem
forsetaefni flokksins
iliami Beaeh, Florida, 24. áigúst
AP—NTB.
• RICHARD Nixon Bandaríkja
forseti tók í nótt formlcga við
ntnefningu flokksþingrs republi-
kana sem forsetaefni flokksins í
kosningruniun, sem fram eig;a að
fara þar í landi í nóvember.
Flutti Nixon ávarp á þinginu, og
skoraði þar á þjóðina að saniein
ast undir merki republikana, og
vísa á bug þeim, „sem kvarta og
kveina í ^onleysi og vilja að við
tökum upp einangrunarstefnu".
0 Nokkru áðtir en Nixon ávarp
aði flokksþingið kom til átaka
fyrir framan fundarhúsið. Voru
þar saman komnír mn 3.000
manns — aðallega unglingai- —
og vildi mannfjöldinn lileypa
upp flokksþinginu.
Fjödimenint lögregíiulið varnaði-
naiannsikaranum inngöing'U, og
handtók um 225 mótimæle'ndur.
Urðu iögiregí'umermímir að beita
giaisi gegn ágenigustiu hópun'um,
en unglíngariiir geystusf um göt
ur, veltu bíiuim og grý!ttiu, reistu
táiilmanir á götunum, báru eld
að húsum og brutu giuggarúður.
Fleistir þOngifuMitrúanina komust
heíiu og hö'.'dnu á fundarstað,
en sumir urðu fyrir noikimu að-
kasti á leiðinni. Meðad þeirra sið
amefndiu viar Leroy Stoeks frá
Norður-Karólinu. Sagði hann við
frébtiaimenn að hópuir ungllinga
hefði giert aðsúg að bifreiðinni,
sem fluitti hann og fflefiri fuEt'rúa
á þingstað. Höflðu ungiingamir
sjoorið á hjólbarða bifreiðiarinjnar
og slitið kveikj'uiþræðii. „Ef þeir
vilja hegða sér eins og hundar,
ætti að flaira mieð þá eins og
huinda," sagði Stooks. Lagði hanjn
táú að fyrír næsta fllofkfcsþiing yrði
öllum þeim flulilt'rúum og vara-
fufllltrúum, sem þess ós’kuðu, veitt
heimild til að bera hríðsíköta-
þyssur sér tid vamair.
1 ávarpi sinu á flokksþiinigin-u
kom Nixon víða við. Hainn minnt
ist á feirðir sinar til Kína »g Sov-
étríkjianna, og á samninga Banda
rikjanna og Sovétríikjanna um
takmörkun gerey ðingarvopn a,
sem haran taidi mjöig merkan á-
fanga í barátbunni fyrlr friði i
heimiinuim. Va.rðandi styrjöldina
í Víetnam sagði florsetinin að
Framh. á bls. 20
*
A f lótta undan
skattheimtu
Grunaður um að hafa með-
ferðis 370 milljónir króna
Eislkiistuna og Cuxhaven,
24. ágúst — NTB.
VESTUR-þýzk lögregla gerði
í dag ítariega leif um borð í
sænsku skút.unni „Agneta“,
sem liggur í höfn í Cuxhaven.
Voru lögrefflumennirnir að
leita að 20 mUIjónum sænskra
króna (um 370 millj. ísl. kr.),
sem sænsk yfirvöld töldu að
eigandi skútunnar væri að
smygla frá Svíþjóð.
Eigiamdi sikútunnar er 39
ára finnskfsedduir kaiupsýsilu-
maður Ttaimo Ahonen að
nafni, sem befur verið særask-
ur ríkisborgari frá árinu 1962.
Framh. á bls. 20
Spiro Agnew og Richard Nixon á fIokksþin.gi republikana i
Miami Beach í fyrrinótt.
Landhelgismálið í skandinaviskum blöðum:
Gagnrýni í forystugrein í Aftenposten
- og Jyllandsposten segir EBE
*
hafa kverkatak á Islendingum
SÍÐAN Alþjóðadómstóllinn í
Haag kvað upp bráðabirgða
úrskurð sinn i lamdhelgismál-
inu hefur mikið verið ritað
um málið í eriend blöð- For-
ystugrein birtíst I norsika
blaðinu Aftenposten á dögun-
um og ber hún ekiki vott um
sérlega ríkan skilning á mál-
stað Islendinga. Og í danska
biaðinu Jyllandsposten birtist
löng frétt undir fyrirsögninni
„Efnahagsbandalagið hefuT
tak á íslendingum." Forystu-
greinin úr Aftemposten fer
hér á eftir í heild í lausiegri
þýðingu, svo og megininntak
greinaiinnar í Jyllandsposten.
„Hollráð
frá Haag“
er yfirskrift foryst ugreinar-
innar. Þar segir: Við fyrstu
sýn kynni afstaða Alþjóða-
dómstólsins til deilu Breta og
Vestur-Þjóðverja við íslend-
inga vegna fyrirhugaðrar
staekkunar islenzku landhelg-
innar, að vera hreint vind-
högig. Ríkisstjórnin í Reykja-
vik hefur með löngum fyrir-
vara lýst því yfir að hún við-
urkenni ekki lögsögu Ai-
þjóðadómstólsins á þessu
sviði. Og dómstóllinn hefur
ekki vald fil að þvinga Is-
lendinga til að hlíta þessum
bráðabirgðaúrsk urði. í»að er
því miður semnilegf að Is-
lendingar hafi að eingu holl-
ráð Alþjóðadómstólsins og
geri kröfu til þess frá og með
1. september, að fiskveiðílög-
saga landsins verði 50 sjó-
milur. Engu að síður er það
von okkar, að þeir sjái að sér
á síðustu stundu og komi
ekkí af stað með ráðríki sínu
alvarlegu ástandi á hafsvæði,
sem haifa verið mið fyrir
margar þjóðir, en Island ger-
lr nú kröfu til að sifja að eitt.
Afstaða dómstólsins til
kvartana Bonnstjórnarinnar
og þeirrar brezku veröur að
teijast alger ósigur fyrir ís-
land. Dómstóllinn hefur nán-
ast tekið undir í öllum atrið-
um kröfu landanna um
bráðabirgðalausn málsins. —
Dómstóllinn hefur lýst sig
samþykkan því að brezk og
vestur-þýzk fiskiskip veiði
fyrir utan tólf mílumar, en
með því fororði þó að veift
verði í ákveðinn kvóta. Næst
munu svo þjóðréttarfræðing-
ar í Haag taka til athugumar
lagalega könnun á því, sem
er kjami málsins: hvort Is-
lendingar brjóti alþjóðalög
og rétt, ef þeir færa land-
helgiea éinhliða út í 50 sjó-
mílur.
En þó svo að dómstóllinn
hafi ekki lagt mat á þessar
hliðar málsins skyldu menn
gefa því gaum, að dómstóll-
inn hefur vísað á bug stað-
hæfimgu Islendinga um að
dómurinn hafi ekki lögsögu
tiú að fjalla um máiið. Meiri-
hluti dómenda telur augsýni-
lega að þeir séu bæði hæfir
til og hafi umfooð tii að taka
þetta upp til vendilegrar íhug-
unar.
*
Ovissa ríkir
um rétt
einstakra
landa til
einhliða
útfærslu
segir sáðan í leiðara Aften-
posten. Islendingar hafa val-
ið þann kostimn að visa tii
ýmsra suður-ameriskra rikja,
sem hafa allt að 200 míina
landhelgi. Það væri því mik-
fflsvert að svo virtur dóm-
stóll sem Alþjóðadómstóllimn
i Haag er, ef hann gæti lagt
mat á þetta á breiðum grund-
velli. Það er bráðnauðsynlegt
að samdar séu alþjóðlegar
reglur um fiskveiðilandhelgi
og í slíku samhengi mvndi
könnun frá dómstólnum og
umsögn vera til mikils gagns.
íslendingar asttu þess vegna
að veita þjóðréttarfræðinguim
við Alþjóðadómstólinn í Haag
tóm til að gera þessa athugun
í friði og spekt. Umsögn gæti
legið fyrir árið 1974. ísland
hefur tima til að bíða eftir
hinum endanlega úrskurði,
án þess að eiga á hættn að
veiðar erlendra skipa innan
50 mílnanna valdi þvi að um
of ganigi á fiskstofnana.
Norðmenn
eiga hægt
með að skilja
íslendinga
og ótta þeirra við þær afleið-
ingar af hinum miklu veiðum,
sem eru stundaðar úti fyr-
ir Islandsströndum. Það er
þvi eðlilegt að þeir ieiti ráða
tíl að vernda sína þýðingar-
mestu atvinnugrein. En þó
svo að fiskveiðar gegni meg-
inhíutverkí í atvinnulífi Is-
lendinga, er ekki hægt að
taka upp vöm fyrir þá af-
stöðu að þeir taki sér rétt
til að útiloka sjómenn frá
öðrum löndum frá miðum,
sem þeir hafa veitt á svo ára-
tugum skiptir. Það samræm-
ist ekkí því alþjóðlega sam-
starfi. sem íslendingar viður-
kenna að öðru jöfnu.
Deiian um landheigi íslend-
inga er hagsimunadeiia. sem
hægt er að leysa — og verð-
ur að leysa — eftir öðrum
leiðum en þeim að gefin sé
einhliða yfíriýsing í Reykja-
vík með meðfyVgjandi of-
beldisaðferðum í kjölfarið t ’
að knyga fram viVja sinn. Rík:
sem trúa á meginregVur þjóð-
arréttar hafa komið á fót
sameigíniegum stofnunum
sem eiga að hjálpa þeim tii
að standa vörð um þessár
hugsjónir. E'n þessara stoín-
ana er Alþjóðadómsfó.’hnn i
Haag.
íslendingar eiga að veitn
þessari alþjóðiegu stofnur.
tækifæri til að reyna að koma
í veg fyrir að þrjár vestrænar
bandalagsþjóðir lendi í inn-
byrðis þorskastríði. Þeir
mj’ndu þá koma fram í sam-
ræmi við þær réttarreglur
sem gagnleg alþjóðasamvinna
er grundvölliuð á. Það hefur
ekki hvað sízt þýðingu fyrir
norraant samstarf að þessar
meginreglur séu virtar af öll-
um rikjum, bæði stórum og
smáum.“
ísland gæti
einangrazt
á efnahags-
sviðinu
segir Laust Grove Vejlstrup
í JylJandsposten. Hann bend-
ir á að helmingur af útflutn-
ingi Islands fari til landa hins
stækkaða EfnahagstoandaVags
og útflutningur hljóti að
vera forsenda fyrir tilveru
landsins. Að vísu hafi íslend-
íngum tekizt að afla sér nýrra
markaða fyrir fiskafurðir sín-
ar, þar sem Bandarikin séu,
útfiutningur þaragað nemi nú
38,7% en hafi aðeins verið
um 16% fyrir sjö árum. Engu
að síður sé útflutiniragur til
EBE landanna mjög veiga-
mikill. Síðan segir; að ísland
hafi ekki æskt eftir þvi að fá
aðild að Efnahagsbandalag-
inu, en hins vegar ná við
það samvinnu og séistökum
samningum. sérstaklega er
varðar sjávarafurðir, og hafi
það eítir umfangsmikía og
erfiðar víðr.ður fen r'ð samn-
inga um to' aivilnan'r á sjáv-
arafurðir. En áður era þessi
samningur taki gild: ha.fi
það verið te'zð skýrt fram að
ís’and ná’ \'iðunandi samn-
ingum við FBE lönd n viarð-
andi 'andhe "'smálið, Sérstak-
Framh. á bls. 20