Morgunblaðið - 25.08.1972, Qupperneq 16

! í = ..oMORGUNBLAMD, FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 1972
Útgsfandi htf Átvíilkur, R'ey'kij'avfk
Rrarn'kvaem da &tjó ri Hair&Wur Sveinaaort.
Ritoyófar Matlíhías Johannessen,
Eyijölifur Konráð Jónsson.
ASstoðarritstjóri Styrm+r Gunnersson.
Rrtstjórnarfuiitrúi borbijönn Guðmuntfsson
Fróttastjóri Bjöm Jóthamvsaon
Augíýsingastjóri Árni Garðar Kristinsspn.
Ritstjórn og arfgreiðsla Aðaistræti 6, símí 10-100.
Augi'ýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80
Áskriftargjal'd 225,00 kr á 'miánuði irtnaniands
I iausasöTu 15,00 Ikr eintakið
HALLDOR OG
MILLJARÐURINN
að liggur nú fyrir, að
álagning tekju- og eignar
skatts hefur samkvæmt skatt
skrá farið rúmlega 30% fram
úr áætlun fjárlaga eða sem
nemur rúmlega einum millj-
arði króna. Sambærilegar
tClur á síðastliðnu ári eru
19,4% og 247 millj. kr.
Þessi niðurstaða kemur
ekki á óvart. Eins og Jón
Árnason upplýsti við 3. um-
ræðu fjárlaga var það mat
Jóns Sigurðssonar hjá Efna-
hagsstofnuninni, að áætlan-
irnar um tekjuhlið fjárlaga-
frumvarpsins væru algjör-
lega á lægsta kanti. „Mér
skildist og ég gat ekki fengið
annað út úr þeim upplýsing-
um, sem komu, en að það
mætti miklu fremur búast
við, að tekjumar yrðu mun
meiri en í tillögum meiri
hluta fjárveitinganefndar,“
sagði þingmaðurinn. Um
tekju- og eignarskattana
sérstaklega sagði þingmaður-
inn, að þeir væru áætlaðir
algjörlega í lágmarki að mati
Efnahagsstofnunarinnar, og
bætti við: „Við skyldum
segja, að það ætti eftir að
koma í ljós, að til viðbótar
kæmu kannski allt að 1000
millj. kr. Um það getur mað-
ur ekkert sagt í dag. Það
hefur engin nákvæm könn-
un átt sér stað varðandi tekju
öflunarfrumvörpin, sem hér
liggja fyrir Alþingi. Og þá
sjáum við öll um hvaða bylt-
ingu er hér að ræða í þess-
um málum.“
Þessi orð Jóns Árnasonar
hafa nú rætzt fyllilega. Álagn
ing tekju- og eignarskatts
hefur farið rúmlega einn
milljarð fram úr áætlun fjár-
laga, og hækkað frá sl. ári
samkvæmt skattskrá úr 1525
millj. kr. í 4409 millj kr.
í athugasemdum fjármála-
ráðuneytisins við skrif Morg-
unblaðsins um þessi mál er
þessi milljarður, sem um
fram er, skýrður með því, að
enn ríki nokkur óvissa um
innheimtuárangurinn á ár-
inu.
Þess má geta, að með
nefndaráliti meirihluta fjár-
hagsnefndar efri deildar með
skattafrumvarpinu í vetur
kemur fram í fylgiskjali, að
hagrannsóknardeild Fram-
kvæmdastofnunarinnar áætl-
aði, að álagning tekju- og
eignarskattsins mundi nema
3.969 millj. kr. Skakkar því
þar 440 millj. kr. miðað við
álagninguna samkvæmt skatt
skránni nú, auk skattíviln-
ana til hana öldruðum og
öryrkjum. Sýnir þetta, svo
að ekki verður um villzt, að
ríkisstjórnin rann algjörlega
blint í sjóinn með það hvaða
áhrif nýju skattalögin myndu
hafa.
Það er að vísu rétt, eins og
fram kom í forystugrein
Tímans í gær, að búast má
við óvenju 'miklum vanhöld-
um í innheimtu opinberra
gjalda í ár. Vegna hinnar
miklu aukningar skattbyrð-
arinnar, kemur stærri hluti
skattanna til innheimtu en
áður síðari hluta ársins. Má
því búast við, að innheimtu-
hlutfallið versni, því að eitt-
hvað verða menn að ætla
sér til brýnustu nauðþurfta
og meira en áður vegna sí-
vaxandi verðlags og óðaverð-
bólgu. Þar kemur enn frem-
ur til hagur atvinnuveganna,
sem hefur versnað frá fyrra
ári, einkum þó sjávarútvegs-
ins. En eins og kunnugt er
gætir þess strax í öðrum at-
vinnugreinum, þegar greiðslu
örðugleikar fara að segja til
sín hjá sjávarútveginum.
Loks má á það benda, að
lánsfjármöguleikar bankanna
hafa verið stórskertir svo
nemur hundruðum milljóna
kr. vegna aukinnar ásóknar
ríkisstjórnarinnar í sparifé
landsmanna með útgáfu rík-
istryggðra skuldabréfa og
fleira kemur til.
I forystugrein Tímans í
gær er því haldið fram, að
„fáránlegast við Mbl.-leiðar-
ann er þó það, að þar er því
haldið fram, að 25% skatta-
lækkun muni lækna ofþensl-
una í efnahagskerfinu“. Þetta
er ekki í fyrsta skipti, sem
hagspeki Tímans kemur
mönnum skringilega fyrir
sjónir, enda algjörlega út í
hött að það hafi ekki þenslu-
áhrif .í þjóðfélaginu, þegar
útgjöld ríkissjóðs eru aukin
um 50% frá ári til árs. Og
það hefur raunar einnig ver-
ið viðurkennt af ríkisstjórn-
inni, að hún gekk of langt
með afgreiðslu fjárlagafrum-
varpsins og framkvæmda-
áætluninni í vor, þegar hún
nú í sumar kunngerði það í
sambandi við efnahagsráð-
stafanimar, að verulegur nið-
urskurður á fjárlögum væri
óhjákvæmilegur. Hitt er svo
eftir öðru, að ekki er kunn-
ugt um að neitt hafi verið
gert í sambandi við þennan
niðurskurð. Það hefur verið
látið danka.
Nei, staðreyndin er að sjálf
sögðu sú, að með öllu er óvíst,
hvort endar nái saman hjá
ríkissjóði um áramót, þrátt
fyrir aukningu skattbyrðar-
innar og nýja skatta, sem á
hafa verið lagðir í ár og má
þar m.a. nefna það, að nú
hefur söluskattur verið lagð-
ur á þjónustu pósts og síma
og látinn koma inn í verð-
lagið til hækkunar þrátt fyr-
ir fyrirheit fjármálaráðherra
um hið gagnstæða við 3. um-
ræðu fjárlaga. Þannig er só-
unin og óstjórnin á öllum
sviðum. Sífellt er seilzt dýpra
ofan í vasa skattborgaranna.
Fyrst í stað er látið sem ekk-
ert sé eða jafnvel látið í það
skína, að skattborgararnir
megi vænta lækkaðra gjalda.
Eftir á þegar ekki þýðir leng-
ur að dyljast, er slegið úr og
í. Og nú er komið svo, að
tæpur milljarður króna er
álagður umfram það sem inn-
heimtanlegt er talið á árinu
af tekju- og eignarskatti
samkvæmt áætlun fjárlaga
eða svipuð upphæð og öll
tekjuskattsinnheimta eín-
staklinga var áætluð á síð-
asta ári.
Það er ekki að furða, þótt
þeim sé nokkuð farið að hitna
í hamsi, sem rétt telja fram
og standa í skilum með sín
opinberu gjöld.
Pólitískur erind-
rekstur Kissingers
Wasliingrton. — Ferðir Henry
Kissingers til Parísar eru góðar írétt
ir og bera vott um góða stefnu, þar
sem með þeim er gefið i skyn, að
einhver hreyfing sé að verða i átt
til friðar. En staðreyndin er sú, að
jafnvel Kissinger býst ekki við nein
um raunvérulegum breytingum í
Parísarviðræðunum fyrr en seint í
kosningabaráttunni.
Háttsettir embættismenn gera fast
lega ráð fyrir því, að ráðamenn í
Hanoi og Þjóðfrelsishreyfingin muni
gera enn eina stórárás áður en kom
ið er fram í nóvember, þrátt fyrir
alvarlegt tjón, sem þeir hafa beðið
á vígvellinum frá því í maí.
Tundurdufl Bandaríkjamanna í
Haiphong höfninni og miskunnar-
lausar loftárásir á Norður-Víetnam
hafa orðið þess valdandi, að birgða-
flutningar að norðan hafa farið
minnkandi, en þeim hefur ekki ver-
ið hætt. Og fyrir því eru engin lík-
indi, að samningamenn Hanoistjórn-
arinnar taki mark á röksemdafærslu
Kissingers þess efnis, að friðarskil-
málar Nixons séu betri núna en lík-
legt sé að þeir verði vinni hann
kosningarnar.
En stjómin hyggst samt sem áður
halda áfram friðarumleitununum í
Paris á meðan á kosningabaráttunni
stendur, vegna þess að því meir sem
Kissinger gerir á þeim vettvangi,
þeim mun erfiðara verður fyrir
George McGovern að halda því fram
að Nixon hafi fyrst og fremst áhuga
á að halda stríðinu áfram.
Ferð Kissingers til Saigon hafði
tvennan tilgang. Hún gerði honum
kleift að skýra Thieu hershöfðingja
frá innihaldi viðræðnanna í París og
léttir af honum þeirri ásökun, að
stjórnin tali aðeins við ráðamenn í
Hanoi en ekki í Saigon. Eirmig viil
Nixon að það skiljist í Saigon, að
enda þótt hann hafi sagzt ekki
mundu reka Thieu úr sessi, þá hafi
Saigonstjórn ekkert neitunarvald
gagnvart friðartillögum Bandaríkja-
manna, né vill Nixon að Thieu haldi
að flugher Bandaríkjanna sé honum
alltaf til reiðu, svo lengi sem honum
þóknast að fara áfram með völd.
Rikisstjórnin er augljóslega áfjáð
í að samningar náist og vopnahléi
vérði komið á í Vietnam fyrir kosn-
ingarnar í nóvember, enda þótt for-
setinn sé sagður sannfærður um að
hann muni vinna þær, jafnvel þótt
Hanoistjórn muni fyrir kosningarnar
bjóðast til að sleppa öllum stríðs-
föngum í samræmi við friðarskilmála
McGoverns.
Það sem forsetinn hefur ekki get-
að séð er samt, hvernig hann á að
geta hætt þátttöku i stríðinu ef bæði
Saigonstjórn og ráðamenn í Hanoi
halda sér við núverandi stefnu
þeirra, og ef kommúnistarnir hefja
aftur skæruliðahernað, sem haldið
gæti endalaust áfram.
Vandamál hans er það, að ekki er
hægt að treysta Saigonstjórninni til
að verja land sitt sjálf án hjálpar
Bandaríkjamanna, og samt er hún
ekki líMeg til frekari tilslakana i
þágu friðar meðan ráðamenn telja að
bandarískt herlið muni halda kyrru
fyrir.
Ríkisstjórn Nixons hefur verið að
reyna að sannfæra Hanoistjórn, ekki
aðeins í Parls heldur einnig
Henry Kissinger
með hjálp Sovétríkjanna, um að hún
sé að reyna að vinna að langvar-
andi friðarsambúð við stjórnirnar í
Moskvu, Peking og öðrum höfuð-
borgum kommúnistaríkja, og að
Norður-Vietnam geti forðazt eyði-
leggingu iðnaðar landsins og notið
góðs af uppbyggingu vilji hún semja
frið.
Embættismenn hér segja, að Kiss-
inger hafi fyrirmæli um að skýra við
semjendum sínum frá því, að tilboð
Nixons sé sveigjanlegt og hann er
sagður hafa hvatt þá til að gera til-
lögur til breytinga á tilboði Nixons.
En hafi ekki orðið breyting í síð-
ustu lotu viðræðnanna í París hef-
ur Hanoistjórnin ekki hvikað frá
kröfum sínum, sem eru óaðgengileg-
ar í augum forsetans.
Sagt er að ríkisstjórnin hafi vís-
að til hræringanna í samningaátt
milli Bandaríkjamanna og Kín-
verja og benti á að ekkert hefði get-
að miðað i samkomulagsátt ef Kín-
verjar hefðu krafizt þess, að Banda-
ríkjamenn kæmu Chiang Kai-shek
fyrir kattarnef og flyttu burt allt
herlið sitt frá Formósu, sem skilyrði
fyrir eðlilegra sambandi Bandaríkja
manna og Kínverja. Fyrst Kínverjar
gátu haldið í átt til samkomulags
skref fyrir skref, þvi skyldu Norð-
ur-Vietnamar þá ekki geta það? En
þessi röksemd virðist heldur engin
áhrif hafa haft.
Þráteflið heidur þvi áfram og virð-
ist líklegt til að gera það þangað til
Hanoimönnum verður Ijóst að næsta
árás þeirra hefur mistekizt og þeir
standa frammi fyrir hugsanlegum
sigri Nixons í kosntngunum og fram
haldi loftárása á land þeirra, sem
stjórnað er af forseta, sem ekki
þarf lengur að hafa áhyggjur af
pólítiskum afleiðingum striðsins
heima fyrir.
Menn vonast því til, að þessi til-
hugsun verði enn óskemmtilegri í
augum Hanoistiórnarinnar en friðar
skilmálar Nixons, þegar nær dregur
kosningunum sjálfum og að þá loks
muni samnineaumleitanir Kissingers
taka að bera árangur.
Á meðan gera menn sig ánægða
með það hér að viðræðum Kissing-
ers sé haldið áfram og Hanoistjórn-
in látin velja milli loftárása og sátta.
Embættismenn hér halda áfram að
haida því fram, að það sé rökrétt
fyrir Hanoimenn að velja að endingu
frið, eða þá að Thieu muni sætta sig
við veruleikann, ef hann getur ekki
endalaust reitt sig á stuðning banda-
ríska flughersins. En rökvisin hefur
aldrei farið hátt i Vietnam og lík-
legast er að enn minna fari fyrir
henni þegar líða tekur fram i nóv-
ember.
i í V'A'v?''
i i m
Jíeitr1|arkSimei5
# t
\ v
Eftir James Keston