Morgunblaðið - 31.08.1972, Page 15

MORGUttBLÁÐIÐ; F'IMMTUðáGUR 31. AGÚíST 1972
15
Islenzkar smá-
sögur á ensku
SHORT STORIES OF TODAY.
Translated by Alan Boucher.
Iceland Review Library.
Sérhver t nýtlt na Cn, sem bæt-
isrt við þann fámenina hóp, sem
raunveruteg-a getur þýtit islenzk
skáldverik á erlent mál, er eins
og happdrættisvinnilngur fyrir
íslenzkar bókmenntir. SLíkír
gierasit ekki flleiri en tel-jandi sé
á fingirum sér, og svo er hlut-
verk þeirra mikillis metið hér, að
þeir verða samstundis „þjóð-
bunniir mienn“ hér á Islandi,
hvort sem nú ndkbur maður
bannasit við þá annars stiaðar eð-
ur ei og hvar sem þeir eru að
öðru lleýti niður komnir í heim-
inuim. Ei-nn þessara úrvalsmanna
er Alan Boucher, gagnmenntað-
ur að sögn og sjálfur rithöfund-
uir. í fyrra sendi Iceland Review
á markaðinn sýnishom ísienzkra
ijóða í enskri þýðing haris og
nú amásagnasafinið Short Stories
oÆ Today, tólf sögur jafnmargra
núlifandi höfunda, litla bök og
snotra.
Aian Boucher segisit í formála
bera einn ábyrgð á vali sagn-
anna, ag hafi hann orðið að ein-
sborða sig við stuttar sögur að-
eins. Ber að taka tiflllit til þess,
þiegar þetta safin er metið. Höf-
umdiutium raðar hann í aldurs-
röð, og hefst bókin á Grimmd
(Oruieity) efitir Halíldór Stefáms-
son. Það var elkki iila til fund-
ið. Halldór hlýtur að standa
nokkuð framarlega meðal
íslenzkra smásagnahöfunda, þó
aliit of mákið hafi að vísu verið
gert úr verðieikum hans á tíma-
bili. En þrátt fyrir stöðu Hail-
dórs sem smásagnahöfundar,
furðar mig á — úr því þýðandi
fier á annað borð aftur í þennan
elzta aMursfiokk íslenzkra höf-
unda, að hann skylúi ekki reyna
að lyfita bókinni til meiri hæöar
með þvl að byrja a sjáiifiu
Nóbelisisfcálúiniu, eina nafniniu,
sem nokfcur von var til, að ver-
ölúin kaninaði'st við. Svo vill til,
að sumar smásögur Laxness —
þar á rneðal hans bezbu — eru
ekki lenigiri en svo, að þær hefðu
vel rúmazt í þessari bðk.
Pyttuirinn botnlausi (The
botbomless pit) eftir Guðmunú
Danielsson kemiur næst á eftir
Grimraú Halldórs, og þykir mér
þar heppiJega valið úr ritsafni
Guðimundar. Þá koma Blautu
engjamar í Brokey (The wet
meadows of Brokey) efitir Jón
Dan. Ef til vili gebur útíending-
uir, sem ekikert þefckrir hér til,
notið þeirrar sögu betur en Is-
lenúinguir, sem er sjáifur sprott-
inn upp í umihveirfinu, nauð-
þeiklkir það og hiýtur því
að bera það saman við raunveru
leiba skáldverksiins — eða skort
þess á raun ve r ule ika, rétt-
ara sagt. Óiafur Jóh. bregzt
sjaMan; eftir hann hefur Alan
Boucher valið lokasöguna úr
Teningum i tafli. Grátur á haust-
morgni (Weeping on an auibumn
moming) heitir hún. Ólafur Jóh.
hefur samið áhrifameiri sögur,
sem hefðu líkast til ekki fallið
inn í ramma þessarar sýnisbók-
ar, lenigdarinnar vegna.
Þá korna sögumar Ekki frá
neimu að segja (Nothing to tell)
efltir Jakobínu Sigiurðardóttur,
Ég, barnið, hundurinn (The in-
fant the dog and I) eftir Jón
Óskar og Markaðurinn (The
market) efitir Geir Kristjáaisson,
alllt firambærilegar sögur. Þó vii
ég meina, að saga Jóns Ósloars
eigi lítið erindi til lesenda nú
orðið, þó hún væri skemmtiileg
sem frumraun og tilraun, þegar
hún kom út, það var annað mál.
Þá kemur röðin að Jóhannesi
Helga með Róa sjómenn (Men
at sea), sem hlaut á sinum tímia
noklkra viðurkenninig, ef ég man
rétt, og hefur þýðandi þar tek-
ið rébtan pói á hæðina flyrir nú
utan, að sögu frá sjónum hefði
engan veginn mátt vanta í bók-
ina.
Dalurinn (The vaíley) eftir
Indriða G. Þorsteinsson, tekinn
úr fyrsibu bók hans, Sæ’.uviku, er
huignæm saga, sem getur þó ekfci
talizt eimkennandi fyrir sagna-
gerð hans sem heild, öðru nær.
Ég fyrir milbt leytfi hefði heldiur
valið úr síðustu smásagnabók
Indriða, Mannþingi, t. d. söguna
Kona á neesta bæ. En það er
smekksatriði, og vissulega má
finna i hvaða bók hans, sem er,
tilvaMa sögu fyrir heimsmarkað.
Næst er Eldlhús eftir máli
(Kitchien to mieasure) eftir
Svövu Jabobsdóttur. Það
val hefur ekki verið vandasamt,
því sögur Svövu eru áþekkar að
still og efini og flestar gjaldgeng-
ar, hvar sem er.
Þá er sagam I djúpum skörð-
um (The pass) eftir Hannes Pét-
urssom, og hefiur þýðandi þar
komið niður á réttum stað að
miímuim dórnd, þvi sú saga er bæði
mjög islenzk og svo að hinu
leytinu prýðilega toómisik; lýsir
einnig manmtegum vanda, líkit og
hanrn getur stieðjað að, hvar sem
er í veröflldlinmi. Ennfremur er
þetta eina sagan í safninu, þar
sem brugðið er upp myndurn frá
isienzku landslagi, eins og það
gerist viðast hvar uim land-
ið, eftir að byggð þrýtur,
en óbyggð bekur við.
Lestina i þessari bók rekur
svo Jökuil Jakobsson með Næt-
urheimisóbn (Niiglht visit), og eru
þá fyittar samitals 95 blaðsiður,
sem er stærð bókartinnar.
Ekki fier hjá þvi, þegar flett
hefur verið antóŒógíiu af þessu
tagi, að maður spyrji: Vantar
ekbi einhvern? Ég hef getið um
Nóbelsskálldið, sem mér finnst
hiefði áitt að vera þarm fremst;
nefni lilka Thor Vilhjáimssoib
Steinar Siigurjónsson og Guð-
berg Bertgsson, sem eru allir
prósahöfundar, gaignstætt sum-
um í þessu safind. Guðmiundur G.
Hagalín heflur skriflað um hundr-
að smásögur, og eru marg-
ar þeirra i böðiu hins bezca, sem
hann hefiur látið frá sér fara.
En þær eru að jafnaði miklu
lengri en svo að þær hefðu rúm-
azt í tólflta hlutanum af tæpleiga
hundrað síðna bók. Þegar öllu
er á botninn hvolft, verður sá,
sem veiur í safn a£ þessu tagi,
að hafa frjálsar hendur til að
kjósa og hafna að eigin geðþóöta
og samkvæmt sínum smekk, en
ekki annarra, það er að segja,
hafi hann till þess næga þekk-
ing, og verður að álíta, að þýð-
anda hafi ekki brostið þá und-
irstöðuna. En sjónarmið hans
við valið eru mér ókunn að
öðru lieyti en því, sem hann seg-
ir sjálfur í formála, að safiníð
skyldi vera „as representative
as possibíe“.
Nafln Alans Bouchers gefl-
ur þessu safni verullegt gifidi, og
þegar hafit er i huga, hversu lit-
ið af íslenzkum nútímabök-
mennitum hefuir ver’ð þýtlt
á ensku — það er svo lítið, að
bókmenntafólk erlendis fæst
varla til að trúa því að óreyndiu
— þá verður þetta framlag hans
og Iceland Review að teljast
beinllínis dýrmætt.
Höflundar þeir, sem Alon
Bouoher hefur bekið upp í þétta
safn sitit, mega þvi vel við una:
að vita af hugsmíðum sínum í
svona góðum höndum — og vona
ég að það eigi eftir að
berast viða og komast i margra
hendur.
Erlendur Jónsson
skrifar um
BÓKMENNTIR
Sr. Bragi Benediktsson
skrifar frá Bandaríkjunum:
Flýja
heimilin
vegna flóða
Þessii orð eru ribuð aðfararnótt
hins 24. júní, er hin miklu flóð
standa yflir í borginni Wilkes —
Barre í Penmsylvamíu, þar sem
fjöldi fólks verðuir að flýjia heim
ill sín uim óákveðinm tíma og eng
tan veiit raiunverulega hvað
lenigi verður. Hefiur mynidazt þar
mjog aivartegit ástand afi þess-
um sökum, enda þóbt horfuir séu
á, að ertginn miuni fiarast i þess-
um flóðuim fyirir þá sök, hve
flólk heflur bnugðizt skjótt við
til hjálpar þeim, sem i nnesbri
hættu voru staddir. Sjónvarpið
í Ameríku sýnir nú marg-
air myndir frá flóðasvæðunum
og viðtöl eru höfið við þá, sem
tekið hafa þátt i björgunarstarf
imu. Blöðiin í himum ýmsu borg-
um Pennsýllvaníu eru fulll af
flréttum firá þessum atlburðum.
Það villl svo til, að óg er nú
Stadduir í næstu borg við þessi
mikliu flóðasvæði, sem er um þ^ð
bill 40.000 manna borg og heitir
Hazlebon. Hafa ýmsir af íbúum
hennar skobið skjólshúsi yfir þá,
sem verst hafa orðið úti á flióða-
svæðunum í Willkes — Barre,
enda er stutt á milli borganna
og ýmsir eiiga skyMmenni
og vini i bonginni. I gær var
hér gifurleg rigning og raunar
lífca daginn áður, svo að akki eir
furða þótt vöxtiuir hlaupi í árn-
ar, emda hefur það svo sannar-
tega orðið. I sjónvarpinu
í kvöld voru menn að gera sér
vonir uim, að rigningin mundi
mimnfca og flóðunum þar með
llin.na, en ég verð ekki annars
var en rignimgin dyniji á hus-
þakirnu þaæ sem ég bý og það í
rikuim mæl'i. Það, sem gerir
ástandið svo alvarlegt í borg-
inni Wilkes — Barre, sem er um
það bil 50.000 manna borg, er
það, að áin Susquehanna, sem
rennur í gegnum borgina, hef-
uir vaxið svo giflurliega, að hún
fllæðir yfir bakka sina og færir
í kaf fjöida bygiginga, sem í
borginni eru. Árið 1936 urðu
mikii flóð í Wiilfces-Barre, sem
oUu skemmdum þajr og var þá
byggð mikil stiflla eða fyrir-
hleðsiia við ána Susquiehanna.
Gerðu mienn sér vonir urn, að
þessi fyririileðsla miundi vera
fullnægjandi, en önnur hef-
uir orðið rauniin á. Þegar vabn-
ið náði hæstri stöðu, fiæddi það
ytflir hana þráiflt fyrir itrekaðar
tilraunir sjálfboðaiiiða hvaðan-
æva að, sem reyndiu að styrkja
fyi-irhleðsliuina mieð þvi að hlaða
sandpokum á hana í þúsunda
tiali. Skömimu fyrir hádegi i dag
bðk vatnið að fllæða ytfir hana
við Market Sbreet brúna.
Kilulkkan 11,30 fdi. í dag var
flðlki fyiritrskipað að yfingeía
heimili sin á þessum svæðum: í
Suðuirhluta Wilkes — Barre og
alliar þær fjölskyldur, sem búa
meðíram ánni Susquehanna,
íbúar i Kiinigistone, Porty Port
og á lágsvseðum Nanticoke og í
Pliymoutih. Var þetba gefið til
kynna með sérstökum hllljóð-
merkjum. Mercy Hospitall í Wil-
kes — Barre og Nesbiltt Miemori
al Hospital í Kingstan voru báð
ir tæmdiir kfli. 5 i dag og sjúklinig
arnir flSufitir tál Wyaming Val’ey
og Wil'kes — Bairre General ho-
spitais, þar sem komið vair fyrir
rúmum á öllum hugsanleg-
um sfiöðum í sjúkrahúsunum.
Skyndibúðum fyriir fóllkið var
komið upp í S'kólunum í Wilkes
— Barre, í kirkjum og víðar.
Auk þess var fjöMi heimillia op-
inn fyrir fólkið af flllóðasvæð-
inu svo iengi, sem húsrúm leyflði.
Þúsundir manna sá/ust reika eflt
iir götunum með eignir sínar ým-
ist í fanginiu eða fllytjandi þær
á vögnuim á fiótta frá flóðasvæð
uinum.
Svo sem sjá má af þessari lýs
imgu, er augljóst, að mikið tjón
er þegar orðið á mannvirkjum
og eignum manna og ekki er séð
fyrir endann á þessu ann. Pólk
heíur flúið heimil’i sín þúsund-
um saman, en það, sem mest er
um vert, er að sjálfsögðu það,
að engiinn hefiur hér látið
líflið í þessum flóðum í Wilkes
— Barre.
Næstiu tvo mánuðina mun ég
dveljast við firamhaldsnám við
skólla, sem sbarflræktur er allt
árið um kring og nemendur út-
skrifaðir úr jafnóðum og þeir
ljúka sinu nármi þar, sem er
verkþjállfuimarnám. Var þessu
skólafyrirkomiuilagi komið á í
Ameríku fyrir u.þ.b. tuttuigu ár
um og miðar að því, að mennita
þá einstaklinga til verkiegs
náms, sem af einhverjum ástæð-
um hafla fiallið út úr hinu lög-
boðna skáíiakerfi. Mun éig segja
frá þessu nánar síðar, en get
þess hér, þar sem skólinin er
staðsettur í útjaðri þeirrar borg
ar, sem ég dvelst nú i, Hazleton,
og skarmmit frá borginni Wilkes
— Barre þar sem fllóðin hafa
gert mestan uislia. Við þennan
skóía starfa að jafnaði sjö ráð
gjafar eða counoelloirs og er
mér ætlað að vera eimn þeirra
þainin tima, sem ég dvelst við
stofnuinina. Auk þess er hér
fjöMi kennara, sem kenna bæði
bðktegit og verklegt nám, en
verkiegt nám er hér rikjandd og
miðar að því að þjálfa þefita flóflk
beinlínis með það fyrir augum,
að senda það siðajn beinit út í
atvinnulíflið. Sjá florsvarsmenn
stoflnuinarininar gjarinan um að
úfivega nemendunuim atvinnu
urh leið og þeir hafla lokið nám-
inu og eru þá gjarnan í náinu
sambandi við atvinnufyrirtæki
eða aðra atvinnuaðila, sem þurfa
á virunu verklega þjáifaðs fólks
að haMa. Nefnast þessir skóllar
einu nafni Job Corps og er sá,
sem ég vinn við, i Drums í
Fennsylvaníu og ber heitið Key
stone. í þessum skóla eru ein-
göngu sbúlkur, sem fllestar eru
þeldökkar. Eru margar þeirra
komnar úr verstu fátækrahverf
unum í Ameríku og hafa þvi bú
ið við erfliða aðstöðu. Gegnir
furðu, hve lainigit virðist hægt að
þoka þessu fólki áfram í llífiinu
með því að beina námi þess inn
á þetta svið.
í byg'ginigum skóilans, sem eru
margar og aðskiMar, flæddi svo
mikið vatn inn síðastliðna nóbt
að færa varð til rúm ne-mend-
anna ag koma þeim fyrir á þeiim
sfiöðum, þar sem minnst var
bleytan. Allt umhverfi skólans
var umfllotið vatni og beljaindi
lækir flæddu eftir túninu, sem
er í kring um bygiglngarnar.
Segja mér kunnugir hér, »3
miklar rigningar hafi verið
á þassum slóðum það sem af er
júnimámuði, sem er gagnstætt
þvi, sem venja er. Það, sem bjarg
ar borginni Hazleton í þessum
miklu rigningum síðustu daga,
er það, að ekkert vatnsfall feli
ur i gegnum hana og að hún
stendur afar hátt. En þrátt fyr-
ir það hafa orðið hér nokkrar
skemmd'r, þar sem vatn hefur
flætit inn í kjalLara og valdið
þar tjóni á innanstokfcsmumium.
Með þessum fátæklegu orðum
vildi ég mega gefa ykkur heima
á Islandi öi’litlla mynd af því
ástandi, sem hér hefur skapazit
síðustu daga. Vonandi tek-
ur þessum flóðum að linna svo
að menn geti á ný horfiS afltur
tiil helmila sinna.