Morgunblaðið - 01.09.1972, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. SEPTEMBER 1972
BRETAR VIÐURKENNA
yfir, að þeir 12 SJÓMlLURNAR
myndu halda 1
áfram að
vinna að
útfærslu
landhelginnar,
og afla viður-
kenningar
á rétti til land-
grunnsins alls
SUMARIÐ 1960 ákváðu rík-
isstjórnir íslands og Bret-
lands að hefja viðræður um
landhelgismálið. Ólafur
Thors, forsætisráðherra, og
Macmillan, forsætisráðherra
Breta, hittust í Keflavík
mánudaginn 26. september
þ. á. og ræddust við skamma
stund um Iandhelgismálið.
Macmillan hafði hér við
komu á leið sinni til alls-
herjarþings Sameinuðu þjóð
anna.
Maomil'lan sagði við frétlta-
menin að fuindinum lokniuna:
„Við áttum saman eimkar gagn
legar viðræður um samskiptí
okkar og vandamál. íslending-
ar eru gamlir vinir Breta og
nú bandamenn og ég vona að
þær viðræðuir, sem við höfium
átlt í dag stuðli að þvi að ráða
fram úr helztu vandamálum í
samlbúð landa ok'kar.“
Ólafiur Thors sagði við þetta
tækifæri: „Enginn mun vænta
þess að svo örðug deila verði
leyst í stuittuim viðræðum. Hitt
vita ailitr að persóaiuleg við-
kynniimg og vinsamltegar, ein-
teegar viðræðuir greiða altaf
götu sáttanna. Ég fagna þvi að
hafa fenigið tækifæri til þess
að hitta forsætisráðherra
Breta og skýra íslenzk sjónar-
mið fycrir honum, en get að
sjálfisögðu að svo stöddu ekik-
ert sagt um sáttahorfur í miál-
inu.“
í byrjun október kom hinig-
að sendinefind frá Bretlandi til
viðræðna við Islendinga um
iausn landhelgisdeilunnar. Sam
hliða fiumdi utanrítoisráðherra
Atiantshafsbanidalagsiíns, sem
haldinm var í Pairis um míðjaii
desember þ.á. ræddiu þeir Guð-
mumdiur í. Guðmundsson, utan
rítojisráðherra, og Sir Alee
Douglas Home, utamríkis-
ráðherra Breta, sérsitatoiíega
láusn iandheiigisdeiluninar.
Þessar viðræður leiddu til
til þess, að íslenzka ríkisst’jóm
in laigði fyrir Alþinigi 27. fiebrú
ar 1961 tillögu til þingsálykt-
ar við Ðreta. Þi ngsiáiyktiiinar-
tillagan hljóðaði svo: „AHþingi
álytotar að heimiia rikisstjórn-
inmi að leysa fisitoveiðideiliuna
við Breta í samræmi við orð-
sendingu þá, sem prentuð er
með álytobum þessari.“ Aliyktun
in var samþytotot með 33 at-
krvæðum þimgmamna Alþýðu
flokksins og SjáMsitæðisflotoks
in® giagm 27 atkvæðuim þinig-
manna ALþýðuibandalagsins og
Framsókmarfllototosins.
Samtovæmt orðsendiímigijnni
sem utanrikisráðherra Islands
sendi u/tanmíkis-ráðiherra Breta,
var lausn iandhelgisdeitamnar
fóigin í efltirfarandi aitriðum;
• 1. Bretar viðurkenndu
þegar í stað 12 sijómíina land-
helgi við ísland.
• 2. Bretar viðurkemndu
ennfremur þýðimigarmitoliar
breytimgar á grunmJiniuim á f jór
um stöðum umhverfis iandið,
en það hafði I för með sér
stækkum fiskveiðilandhelgimm-
ar úr 69.809 ferkiilómetruim í
74.874 flerkílómnetra eða um
5065 ferkUómetra.
Forsiða Morgrunblaðsins 28. febrúar 1961, þegar skýrt var frá
samkomulaginu við Breta.
Harold Macmillan og Ólafur Th ors hittast í Keflavik í septemiber 1960.
• 3. Brezfkuim skipuim vac
heimilað að stunda veiðar á
tatoimörkiuðum svæðiuim á milli
6 og 12 sjámitaia martoamma.
Heimillldir þessar stóðu i þrjú
ár ag gilitu aðeins tatomartoað-
an tíima á ári hverju.
• 4. Rítoisstjórn Islands lýisiti
yflir því, að hún myndi hálda
áfiram að vinina að firarokvæmd
álytotumar Aliþimgis frá 5. mai
1959, varöandi útfiærsta fisto-
veiðiliögsögunnar við Isltand og
að ágreiniinigi um hugsanlegar
aðgerðir skyildi vísað til Al-
þjóðadómstðlsins. Siðar gerði
rikisstjórnin sams toomar sarnm-
ing við Vestur-Þjóðverja.
Ályktun Alþingis firá 5. mai
1959 er svohljóðandi: „Aliþingi
álytotar að mátmæiia harðflteiga
brotuim þeim á ís'iemzkri fisk-
veiðilöggjöf, sem brezk stjórn
völd hafa efnt ti'l með stöðuig-
um ofbeldisaðgerðiuim brezkra
herskipa innam istenztorar fisk
veiðillaralhelgi, nú nýtega hvað
efltir annað jafnvel ihinan fjög-
urra mílma landheiLginnar frá
1952. Þar sem þvíMkar aðgerðir
eru augljóslega ætlaðar til að
knýja Isllendimga bil undam-
haldis, lýsir Alþinigi yfir, að
það télur Island eiiga ótvíræð-
an rétt til 12 miílna fiskveiði-
landhelgi, að afla beri viður-
kenninigar á rétti þess til land
gru-nin-simis alls, svo se-m stefnt
var að með lögun-u-m uim visinda
liega vemdun fiski-miða lamd-
grunmsins frá 1948, og að ekki
komi til mála mimni fiiskveiði-
landlhe-ligi en 12 miíliur frá
grunjnlilm-um u-mhverfis landið.“
Um þesisa áiyktun var fiulll sam
staða allra þingflokka.
Þessi samningur var mik-ill
si-gu-r fiyrir himn íslenzka mál-
stað. Bretar viðurtoemndu nú i
fyrsta simn 12 sjómílna land-
helgiina. I samminigum segir
ei-nniig, að Isl-en-dinigar muni
halda áfram að vinnra að
stækkum landheliginnar sam
kvæimlt álytoifiun Alþingis frá 5.
maií 1959. En þar er einmutt
lögð áherZlla á réfit yfir ölilu
landgrunnimu. Ennfremur
voru gerðar mikiilviægar grunn
líniuibreyttaigar, sem fól-u í sér
friðun á stórum hafsvæðum,
sem sum hver eru þýðtogarmito
il hrygningarsvæði nytjafiska.
Islendinigar höfðu áður lýst
sig reiðu-búna til þess að leggja
landhelgisdeilu við Breta und-
ir Alþjóðadámstölinn. Saim-
sfieypuistjórm Framsöknar-
fllökksins og S.jálfstæðls flo-kks-
ins skýrði t.a.m. brezku rikis
stjóminni frá því 24. april 1952
að hún væri reiðubúta til þess
að leggja deita þá, sem spratt
upp vegna útifærslunnar I 4
sjómíltair fiyrr á því ári, uindir
Alþ.jóðadóm-stóiin n. Úr því
varð ekki, þar sem brezká
stjörnin talidi si|g ekki gieta
tryggt, að skiiyrðium Isllend-
inga um afniám löndunarbamns
inis yrði íullnægt.