Morgunblaðið - 23.05.1974, Side 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. MAl 1974
25
„Hver maður dæmi sjáifur hvort
grauturinn hans er nógu góður”
Það er ekki oft, sem okkur blaðamönnum Mbl. gefst
tækifæri til að rekja garnirnar hver úr öðrum og birta
síðan niðurstöðurnar á sfðum blaðsins. Það var þvf ekki
laust við að ég hugsaði gott til glóðarinnar, er ég fékk
það verkefni, að taka viðtal við vinkonu mfna og starfsfé-
laga Elfnu Pálmadóttur, sem skipar 5. sætið á framboðs-
lista Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík, með það fyrir
augum að reyna að draga upp svolitla mynd af persón-
unni og hugsjónum hennar.
Ég gerði mér fljótlega grein
fyrir að það væri nokkur vandi að
gera slíkum kjarnorkukvenmanni
skil í stuttu blaðaviðtali, en hugg-
aði mig við, að það yrði alténd af
nógu að taka. Þegar Elín réð sig
að Mbl. 1957 setti hún það sem
skilyrði, að hún fengi að ganga i
sömu verkefni og karlmennirnir á
blaðinu og það hefur hún sannar-
lega gert og líklega farið fleiri og
erfiðari ferðir en flestir l)laða-
menn af „sterkara" kyninu.
Elín er liklega í hÓDÍ vfðförl-
ustu Islendinga, hefur ferðazt um
allar heimsálfurnar nema S-
Ameríku, en hún hefur enn ekki
komizt sunnar en til Mexíkó. Hún
hefur dvalizt í öllum löndum V-
Evrópu, Indlandi, Japan, Thai-
landi, Malasíu, Ástraliu, Nígeríu,
Bandaríkjunum og Dahomey, svo
nokkur dæmi séu nefnd. Hún var
einnig aðstoðarframkvæmda-
stjóri fslenzku deildarinnar á
heimssýningunni í Montreal og sá
einu sinni um skreiðarsýningu í
Nigeríu, Sem blaðamaður hefur
hún elzt við skipsströnd, klifrað
eldfjöll og sitthvað fleira, sem
ekki verður talið hér, því að hún
gæti farið hjá sér við lesturinn.
Eftir að hafa samið þennan inn-
gang, brá ég mér yfir ganginn,
settist niður á móti þessum
kollega mínum. mundaði penn-
ann grafalvarlegur og sagði:
„Elín, það væri kannski ekki úr
vegi að þú byrjaðir á því að segja
okkur svolitið af sjálfri þér, upp-
vaxtarárunum og þess háttar."
Eftir að við höfðum bæði hlegið
dátt kom svarið.
— Eg er fædd og uppalin við
miðbæinn, mest í hinu svokallaða
Skuggahverfi. Foreldrar minir
voru Tómasína Arnadóttir ættuð
af Suðurnesjum og Pálmi Jónsson
úr Skagafirði, sem var til skamms
tíma skrifstofustjóri Kveldúlfs.
Leiksvæði mitt var Kveidúlfs-
bryggjan og portin, eins og krakk-
anna sem þarna bjuggu. Ég var i
barnaskóla Austurbæjar og siðan
Gagnfræðaskóla Vesturbæjar, en
við fluttumst að Öldugötu 3. Siðan
fór ég í Menntaskólann í Reykja-
vík og lauk þaðan stúdentsprófi
vorið 1947.
— Þú byrjaðir þitt heimshorna-
flakk fljótlega eftir stúdentspróf-
ið, ekki rétt?
— Eg innritaðist í Háskólann
um haustið í ensku og frönsku, en
fékk vinnu i utanríkisráðuneyt-
inu um sumarið, sem varð til þess
að ég lauk aldrei námi. Ég fór
nefnilega til Sameinuðu þjóðanna
um haustið 1948. Fyrst á stutt
námskeið, og síðan til starfa þar í
eitt ár, þar sem ég m.a. vann við
Allsherjarþingið. Þegar ég svo
kom heim, staldraði ég aðeins við
í 3 mánuði, en ég var send til
starfa við sendiráðið í París. Þar
starfaði ég í 2 ár og tók ástfóstri
við borgina og íbúana og uppfrá
því hefur París verið mín höfuó-
borg að heiman. Ég reyni að haga
öllum mínum ferðalögum þannig
að ég geti átt leið þar um.
— Hvernig æxlaðist það að þú
fórst í blaðamennsku?
— Það er með blaðamennskuna
eins og pólitíkina og raunar allt,
sem ég hef gert, að það hefur
verið tilviljunum háð. Þegar ég
kom heim frá París, gat ég ekki
unnið reglulegan vinnudag vegna
veikinda móður minnar. Þá var
það, að ég var beðin um að þýða
sögur og greinar fyrir Vikuna og
áður en ég vissi af, var ég komin á
Við rekjum garnirnar úr Elínu Pálmadóttur, sem
skipar 5. sœtið á lista sjálfstœðismanna í Reykjavík
Ég leysti málið með því að geyma
stða kjólinn minn í íbúð norskra
vina minna á 4. hæð skammt frá
og fara I snarheitum upp bruna-
stiga þar og inn um gluggann, því
að þau voru ekki heima. Eg klifr-
aði síðan niður stigann í öllu
skartinu og inn í leigubíl, sem
beið mín, og komst á réttum tíma
í boðið. Ég held að þetta séu
helztu erfióleikarnir, sem kven-
kvn mitt hefur valdið mér, fyrir
utan það að mér hætti til að vera í
vitlausu skótaui á röngunt stöóum
i upphafi blaðamennskuferils
mfns, i stígvélum i hátíðlegum
móttökum og háum hælum ofan í
fjöru við skipsstrand. En nú hef
ég bíl og geymi þar alls konar
varahluti og auk þess hefur tízk-
an Og tiðarandinn þurrkað nokk-
uð út slík vandamál.
— Hefurðu tima til að anna öllu
þvi, sem þú ert að stússa í?
— Ég er alltaf i timahraki og
finnst vanta nokkra klukkutima
upp á sólarhringinn, en ég er ekk-
ert að segja að nein eftirsjá sé i
því, sem ég ekki kemst yfir að
gera, ætli það sé ekki eins og með
manninn, sem komst ekki í
sumarfrí í 20 ár, vegna þess að
það var svo mikið að gera hjá
fyrirtækinu og svo þegar að hann
datt niður dauður einn daginn,
tók enginn eftir þvi.
— Þú sagðir að þú hefðir lent i
pólitíkinni af tilviljun.
— Já, pólitíkinni eins og flestu
öðru sem ég hef gert. Ég var ekki
á landinu, þegar ég lenti í próf-
kjörinu fyrir 4 árum og með þeitn
afleiðingum aðég hefi verið vara-
borgarfulltrúi sl. 4 ár. En ég hef
gengið i þau verkefni, sem mér
hafa verið falin, af lífi og sál, og
ég hef haft mikla ánægju af þvi
starfi.
— Þú hefur mikið unnið að
umhverfismálum i borgarstjórn.
— Já, ég hef verið formaður
náttúruverndarnefndar borg-
arinnar, en umhverfisvernd
hefur raunar verið mér rnikið
áhugamál sl. tvo áratugi. Ég man
kaf í blaðamennsku. Það er rétt,
sem þú segir í upphafi, ég gerði
það að skilyrði, er Sigurður
Bjarnason bauð mér vinnu á
Morgunblaðinu, að ég yrði ekki
sett i hin hefðbundnu kvenna-
verkefni, heldur fengi að ganga í
störfin til jafns við karlblaða-
mennina. Þvi gætti ég þess að
sjálfsögðu að ekki hallaði á mig
og fór auðvitað til jafns við strák-
ana í skipsströnd, upp á fjöll og
niður á bryggju.
— Hvað er þér minnisstæðast
úr þínum blaðamennskustörfum
og öllum ferðalögum?
„Mér er jafnan minnisstæðast
það sem siðast gerðist. Ég einbeiti
mér alltaf að því, sem ég er að
gera hverju sinni, og gleymi þá
gjarnan öðru í bili. Eg man ekki
svona i snarheitum eftir neinu
sérstöku. Mér finnst ég hafa verið
ákaflega heppin almennt, ein-
hvern veginn alltaf rambað á sér-
kennilegt fólk og atburði. Og þó
ég hafi t.d. lent í snjóbíl i sprungu
upp að gluggum á Vatnajökli, þá
hékk hann þó þar i stað þess að
hverfa ofan i jökulinn. Og þó aó
eldgos hafi spúið á mig, þá hefi ég
aldrei fengið stein í höfuðið eða
E.Pá. að störfum á hestamannamóti.
„hul í hovedet", eins og Danskur-
inn segir.
— Hefurðu ekki lent í erfiðleik-
um í öllu þessu bardúsi vegna
þess að þú varst kona?
— Ég man ekki eftir þvi að hafa
lent í erfiðleikum af þvf að vera
af þessu kyni, sem ,,á að vera
veikbyggt og hjálparvana". Nú á
dögum ráða kraftarnir einir ekki
endilega úrslitum. Aftur á móti
man ég atvik, þar sem aðrir höfðu
af þvi erfiðleika að ég er kona.
Það koma t.d. oft fram, þegar ég
var eini kvenmaðurinn í fram-
kvæmdastjórastöðu á heimssýn-
ingunni í Montreal. Ferðamála-
ráðherranum fannst hann ekki
geta boðið mér i veiðiferð með
hinum i einhvern fjallakofa, en
hann vissi ekki blessaður, að ég
hafði farið mörg ferðalög á fjöll
með karlmönnum á íslandi, ef
verkefnin kröfðust þess, og eng-
um þótt það tiltökumál. Þegar svo
Haraldur Noregsprins kom í opin-
bera heimsókn til Montreal, varð
mikið fjaðrafok út af mér, vegna
þess að hann ætlaði að hafa herra-
boð og Norðurlandaframkvæmda-
stjórar þá sjálfsagðir. Eftir mikl-
ar vangaveltur hjá sióameisturum
í höfuðborginni ög sendiráðunum
varð það niðurstaðan að bjóða
mér vegna þess að „ég myndi vera
þar af eigin verðleikum en ekki
sérstaklega sem kona" eins og það
var orðað. Eg stóð utan við þetta
allt og hafði gaman af. Hins vegar
varð ég að leysa annað hagnýtt
vandamál, að vera í stuttum kjól í
kokteilnum á undan, þar sem kon-
urnar voru með, en skarta í síðum
kjól 15 mínútum seinna í kvöld-
verði með karlmönnunum í næsta
hóteli. Þetta var ósköp auðvelt
fyrir þá. þeir gátu bara labbað sig
yfir götuna 1 smókingnum sínum.
Elín Pálmadóttir á heimili sfnu í Re.vkjavík. Á veggnum hanga
blævængir frá Malasfu og eiturörvabogi frá Nfgeríu. Ljósmynd Mbl.
Öl.K.M.
að i fyrstu vantaði mann sárlega
orð eins og umhverfisvernd, vist-
kerfi, mengun o.s.frv. þegar
maður var að reyna að tjá sig um
þessi efni í blöðum og útvarpi.
Þau voru hreinlega ekki til — svo
mjög hefur viðhorfið til þessara
mála breytzt. Raunar eru breyt-
ingar svo örar í heiminum nú á
tímum og þar með viðhorf og lífs-
venjur fólksins, að maður hefur
ekki við að trúa. Það er þvt' ákaf-
lega mikilvægt i skipulagi í þess-
ari borg, sem annars staðar, að
hafa sveigjanleika, svo að hlut-
irnir geti brevtzt með viðhorfi
fólksins, en þvingi ekki borgar-
búa í eitthvert form. sem mötað
er af nokkrum mönnútn á toppn-
um, er segja: „Þetta er gott fyrir
ykkur." Það er eins og að verða að
borða hafragraut á morgnana af
þvi að það sé hollt, sem ég er
ekkert að efast um. en mér finnst
að einstaklingurinn eigi að fá að
dæma um hvort honum finnst
grauturinn gömsætur eða ekki.
Það er hér, sem sjálfstæðisstefn-
una greinir nokkuð á við aðtar
stjórnmálastefnur. Þar er gert
ráð fvrir vilja einstaklingstns til
að móta sitt líf hvort sem það er
skynsamlegt eða ekki og hvort
sem stjórnendúm líkar betur eða
ver, þvi að það er hans æðsti
réttur, þó að hans réttur hætti
auðvitað, þar sem net'ið á næsta
manni byrjar, eins og einhver
góður maður sagði. En þetta var
nú smá útúrdúr. Þú varst að
spyrja um umhverfismálin.
Við í náttúruverndarnefnd höf-
um verið að keppast við að taka
frá og trvggja næg svæði til úti-
vistar. svo sem Elliðaársvæðið.
Rauðhólana og Bláfjallasvæðið.
sem fvrir forgöngu nefndarinnar
náðist samstaöa um víð sveitarfé-
lögin í kring og nú siðast stóra
fólkvanginn yfir Réykjanesið. En
þar eru þó ljón á veginum vegna
hagsmuna annarra sveitarfélaga.
sem ekki vilja vera með ennþá.
Við höfum einnig látið gera líf-
fræóilega rannsókn á fjörunni
neðan Korpúlfsstaða. þar sem
verður mjög skemmtilegt úli-
vistarsvæði. og áfram upp með
Korpu og upp í Ulfarsfell. Við
höfum fengið skipulag á Öskju-
hlíðina og lagt áherzlu á að hið
náttúrulega umhverfi þar fái aö
halda sér með því fjölbrevtta líf-
ríki, sem þar er. en um 250 ísl.
plöntur er þar að finna. Það er
mitt álit að forsjálni hafi verið
sýnd i að halda í ört stækkandi
borg, auðum og ónotuðum svæð-
um, sem nú eru áform um að
ganga frá og gera nýtileg og aðlað-
andi í hinni svokölluðu „grænu
bvltingu".
— Þú hefur einnig starfað i
fræðsluráöi og félagsmálaráói.
hvert er þitt mesta hugsjónamál á
þeim vettvangi?
— Ég bar t.d. nýlega fram til-
lögu í borgarstjórn fyrir hönd
okkar sjálfstæðismanna. sem fel-
ur í sér stóraukna fullorðinna
fræðslu og aðstöðu fyrir hana i
nokkurs konar menningarmiðstöð
fyrir fullorðna í gamla Miöbæjar-
skólanum. Mér er mjög annt um
þetta mál. Sá timi er að hverfa frá
okkur, þegar maðurinn aflar sér
þekkingar i eitt skipti fyrir öll á
uppvaxtarárunum. Hann þarf að
geta bætt við sig menntun síðar á
lífsleiðinni, ekki sizt nú þegar
vinnustundum fækkar og tóm-
stundir aukast að sama skapi, auk
þess, sem hvers konar menntun
úreldist með tfmanum. Því er
beinlínis haldið fram sums staðar,
aó þessi þróun muni leiða til um-
myndunar menntakerfisins,
þannig að í framtiðinni verði gert
ráð fyrir stöðugri endurmenntun
og tækifærum til lærdóms á
kostnað langrar skólagöngu i upp-
hafi. Þegar fólk viti, að það getur
alltaf bætt við sig námi, þegar það
kýs og er tilbúið, þá muni margir
hætta fyrr, og fara út á vinnu-
Framhald á bls. 43