Morgunblaðið - 03.10.1975, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 1975
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. OKTOBER 1975
19
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10 100.
Aðalstræti 6, simi 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Að herjast með sannieikanum f.vrir frelsi. # Að herjast með sannleikanum fvrir frelsi # Að herjast með sannleikanum fyrir frelsi. # Að herjast með sannleikanum fvrir frelsi
Skatta-
álagning og
undirskrifta-
söfnun
Athyglisverðar frétt-
ir hafa borizt frá
tveimur byggðalögum úti
á landi, Borgarnesi og
Bolungarvík. í þessum
tveimur byggðalögum hafa
nokkrir einstaklingar án
vitundar hver um annan
beitt sér fyrir undirskrifta-
söfnun, sem er sprottin af
sömu rót og stefnir að
sama marki. í undirskrifta-
söfnunum þessum er á-
skorun beint til skattayfir-
valda um að taka skatta-
málin til endurskoðunar í
ljósi þess, að við skattlagn-
ingu í ár hafi komið í Ijós,
að fjölmargir einstakling-
ar, sem augsýnilega búi við
góð lífskjör, greiði furðu-
lega litla skatta miðað við
fastlaunafólk í þessum
byggðalögum. 1 Bolungar-
vík er sérstök athygli vakin
á því, að þeir aðilar sem
hafa einhvers konar smá-
bátaútgerð með höndum
greiði býsna litla skatta
miðað við launafólk. Það er
ástæða til þess að taka eftir
þessum fréttum vegna
þess, að þær bera þess
merki, að stórir hópar al-
mennra skattgreiðenda í
tveimur byggðalögum telji,
að skattalöggjöfin sé að
þessu leyti ranglát. I henni
séu glufur, sem gefi ein-
stökum aðilum tækifæri til
þess að borga minni skatta
en þeir e.t.v ættu að gera.
Nú er að sjálfsögðu ekki
hægt að leggja neinn efnis-
dóm á skattlagningu í þeim
tveimur byggðalögum, sem
hér um ræðir og ekki verð-
ur dregið í efa, að hún hafi
farið fram með eðlilegum
hætti og byggist á skatta-
lögunum eins og þau eru
og réttum framtölum við-
komandi framteljenda. En
kunnugt er, að það hefur
lengi legið í landi hér, að
skattgreiðendum, sem
starfa hjá öðrum og gefa að
sjálfsögðu öll laun sín upp
til skatts, þyki pottur brot-
inn f skattalöggjöfinni á
þann veg, að margir þeir
sem vinna sjálfstætt, kom-
ist betur af skattalega en
fastlaunafólk. Þegar þessi
tilfinning er komin á það
stig, að efnt er til undir-
skriftasöfnunar, sem fær
víðtækan hljómgrunn í
tveimur byggðalögum, er
Ijóst, að þessir hópar skatt-
greiðenda eru að sannfær-
ast um, að réttlætið í skatt-
lagningu sé ekki sem skyldi
og að sumir komist léttar
frá skattgreiðslum sínum
heldur en aðrir.
Það er ástæða til að
hvetja skattayfirvöld og
stjórnvöld til þess að láta
þessar áskoranir ekki sem
vind um eyru þjóta. Ekki
er ólíklegt, að undirskrifta-
safnanir þessar eigi sér
hljómgrunn hjá fastlauna-
fólki víða um land. Enginn
vafi er á því, að skattar eru
orðnir býsna háir hér á ís-
landi og ljóst er að sam-
hliða sífellt auknum kröf-
um um margvíslega þjón-
ustu og framkvæmdir á
vegum hins opinbera þarf
að afla tekna til þess að
standa undir þeim krö.fum.
Þess hefur ekki orðið vart,
að hinn almenni skatt-
greiðandi hér á landi telji
það eftir að greiða skatta
til þessara sameiginlegu
þarfa svo lengi sem þeir
fara ekki úr hófi fram. En
það er að sjálfsögöu eðlileg
krafa að allir sitji við sama
borð í skattgreiðslum og að
einstakir starfshópar kom-
ist ekki léttar frá skatt-
greiðslum heldur en aðrir.
Það er baöði sanngirnismál
og réttlætiskrafa. Þess
vegna eiga stjórnvöld að
taka undirskriftasafnanir
þessar alvarlega og leitast
við að ráða bót á þeim gluf-
um, sem kunna að vera í
skattalöggjöfinni.
Krókódilar og flóðhestar létu
öllum illum látum þegar við
sigldum fram hjá þeim í vatn-
inu við Arba Minch. Allt að
5—6 metra langir krókódílar
brunuðu út úr sefinu þegar bát-
urinn fór þar hjá, fallegar í
þeim tennurnar.
Fjöldi fuglategunda býr við
vatnið og í því er urmull af
fiski, allt að tveggja metra löng-
um frábærum matfiski, en það
er lítið um að heimamenn veiði
fiskinn, telja hann ekki til mat-
ar og svo getur verið hungurs-
neyð allt um kring. Þessi fiskur
minnti á góða lúðu þegar búið
var að matreiða hann.
Þó sáum við nokkra heima-
menn vera að veiða fisk I vatn-
inu, brautryðjendur síns tíma.
Þetta voru ungir menn og þeir
höfðu útbúið litla fleka úr sef-
gróðri, svo litla að þeir rétt
flutu á þeim og ekki stærri um
sig en svo að þeir urðu að
standa á flekanum. Á þessum
kænum fóru þeir út á vatnið
með spjót og skutluðu fiska, en
ósjaldan hvolfa krókódílarnir
þessum skuttogurum þeirra og
þá er ekki meira um það.
Annars er gamansemi þessa
fólks ákaflega einkennileg.
Tveir bræður voru þarna á
vatninu að veiða og varð lítils
þeir báðir brosandi bræðurnir,
en krókódílarnir sem höfðu
verið aðeins of seinir i ætið,
voru ekki eins broshýrir.
Það var margföld skoðun á
farangri og fatnaði þegar við
komum á flugvöllinn í Arba
Minch á leið til Addis Ababa
aftur. Þannig er það á öllum
flugvöllum í landinu og rútu-
stöðvum, þvf að hermenn eru
Iátnir leita að vopnum á al-
múgafólki. Sýnir þetta vel
ástandið og óttann í landinu og
þær járnklær sem stjórnvöld
hafa í valdi hersins.
Tveggja tima flug var upp til
Addis í Douglas DC—3, þeim
gömlu góðu, og við fengum jóla-
kökusneið á leiðinni og samlok-
ur.
Við höfðum ekki verið svo
heppin að sjá ljón á ferð okkar í
Suður-Eþiópiu þótt þau séu I
hrönnum í grennd við Arba
Minch, þar sem yið bjuggum.
Ljónin halda sig í skógarþykkn-
inu á daginn, og það er helzt að
rekast á þau er dimma tekur,
en þá er það ekki alveg eins
hagstætt upp á það að koma sér
burtu.
Hins vegar sáum við ljón í
Addis Ababa, ljónin úr ljóna-
búri gamla keisarans, Ljónsins
af Júda-j Haile Selassie og ljóns-
Þessar stelpur hittum við á spássitúr I frumskóginum. Þeim finnst
þægilegast að vera í peysunum svona.
vart. Annar batt þá við sig
veiðistöngina, lét línuna Iiggja í
vatninu og fékk sér blund, en
hinn bróðirinn dormaði frammi
í skut. Allt f einu sveif sá með
stöngina í stórum boga út á
vatnið, línan var strekkt og’í
stað þess að koma bróður sínum
til hjálpar í þessu vatni krókó-
dílanna, byrjaði sá er eftir sat
að hlæja og hlæja svo hátt og
innilega að hann hefur líklega
aldrei hlegið annað eins. Hon-
um þótti svona fyndið er stór-
fiskurinn kippti bróður hans á
flug og í vatnið. Um síðir fór
hann þó bróður sinum til hjálp-
ar og náði honum bundnum við
veiðistöngina og endalokin
urðu þau að báðir sundfélag-
arnir, bróðirinn og stórfiskur-
inn, lentu innanborðs. Það var
ekki að furða þótt maðurinn
tækist á loft, fiskurinn var um
tveggja metra langur og þegar
þeir lönduðu fiskinum voru
myndin er að sjálfsögðu merki
Eþíópíu.
Við heimsóttum einnig mann
þarna í Addis sem stoppar upp
dýr og þegar við komum til
hans með séra Bernharði og
Rannveigu var hann einmitt að
flá 5 ljón til að stoppa upp. Hjá
honum voru uppstoppaðir kett-
ir, þ.e. tígrisdýr, flóðhestar,
krókódílar, allskonar fuglar og
fiskar, apar, villisvín og urmull
annarra dýra og jafnvel stakir
fílsfætur, þessir venjulegu af-
rísku, en ekki „luftelefant“,
eins og Danskurinn myndi
kalla okkar íslenzka fýl.
Að leggja sannleikann
á borð þar sem
það er forboðið
Kvöldstund inntum við þau
Bernharð og Rannveigu um
dvöl þeirra i Addis Ababa.
-'Vsj

SÖB?

■
Fjölskylda séra Bernharðs Guðmundssonar og Rannveigar Sigurbjörnsdóttur við hús þeirra I Addis. Frá vinstri: Svava,
Bernharður og Magnús, Rannveig og Sigurbjörn.
sem heild, sé kristið efni.
Jafnvel það að kenna fólki að
sjóða vatnið sem það hef’.'r og
að sjálfsögðu að segja þvi sann-
leikann i fréttum, því sannleik-
urinn gerir menn frjálsa og
kristnin er frelsi.
Við erum nú byrjaðir að
leggja mikla áherzlu á notkun
ýmissa fjölmiðlamöguleika fyr-
ir utan útvarpið. Það er til
dæmis lögð mikil áherzla á að
hjálpa kirkjunum í hverju
landi, hjálpa þeim að efla starf
i þeim jarðvegi sem er eðlilegur
þeirra menningu. Til dæmis
sendi stöðin I Kamerún út þátt
til svæðisins Fulani, sem hefur
9 millj. íbúa og eru þeir flestall-
ir flökkuhirðingjar. Aðeins 1%
af þessu fólki er læst, en minni
þess er með afbrigðum gott.
Þar hefur verið byggt kerfi
þannig, að í flestum þorpum er
tengiliður frá útvarpsstöðinní,
sem hefur segulband og nokk-
uð úrval segulbanda með þátt-
um á. Þegar hirðingjar fara i
gegnum þessi þorp, staldra þeir
við og hlusta ósleitilega á út-
varpsþættina á þeirra máli hjá
útvarpsmanninum á staðnum.
Ári siðar koma þeir ef til vill
aftur við í þorpinu og spyrja þá
spurninga sem þættirnir höfðu
vakið hjá þeim er þeir fóru að
hugsa um þá og það hefur sýnt
Frá vettvangi krókódíla tilsam
bands við fjórðung mannkgns
Konsóbúi við gröf forfeðra sinna, cn stytta er gerð
af hverjum sem lagður er f gröfina.
„Aðdragandinn,“ sagði Bern-
harður, „var þannig að 1963
hitti ég Sigurð Aske forstöðu-
mann í fjölmiðlamálum hjá
Lútherska heimssambandinu.
Mér er hann minnisstæður, því
að hann leit út eins og íslenzkur
sjómaður og var að segja mér
frá þessari merku stöð, útvarps-
stöð heimssambandsins í Addis
Ababa, en hún ber nafnið
GOSPEL radió, eða Guðspjalla-
útvarpið.
Síðan líða 10 ár og þá hitti ég
norskan mann sem var á ferð
heima, tveggja daga ferð. Allt í
einu og upp úr þurru segir
hann: það vantar mann þarna
úti við stöðina i Addis bráðlega,
þú myndir verða að gagni
þarna úti.
Ég segi þetta við Rannveigu
þegar ég kom heim um kvöldið
og hún svaraði að það mætti þá
ekki minna vera ef það ætti að
fara eitthvað. Norðmaðurinn
sendi mér umsóknareyðublöð,
sem fóru síðan út og það varð
úr að við leggðum Iand undir
fót og byrjuðum hjá Gospel
stöðinni á 10 ára afmæli henn-
ar.
Þegar við fórum frá Reykja-
vík var hriðin svo mikil að við
tepptumst á veginum til Kefla-
víkur, en þegar við komum út
úr flugvélinni hér var 35 stiga
hiti og ekki leið á löngu þar til
nýtt starf var hafið.
Hér á stöðinn er framleitt
efni fyrir alla Afríku, Indland,
Miðausturlönd og fleiri lönd, en
s.l. ár fengum við bréf frá
hlustendum I 96 löndum. Þessi
stöð hefur möguleika á að ná til
um það bil eins milljarðar
manna, eða fjórðungs mann-
kyns. Við sendum út þætti á 14
tungumálum en alls vinna
um 200 manns hér á stöðinni
sjálfri og 200 á dagskrárstöðum
víðs vegar um lönd. Þeir gera
dagskrár á sínu máli og miðað
við. þaér aðstæður, sem eru i
þeirra löndum, og héðan frá
Addis er svo útvarpað á ákveðn-
um tímum til þessara landa. I
mörgum tilfellum eru þessi
lönd með eigin útvarpsstöðvar,
nokkurs konar heilaþvotta-
stöðvar, því að allt efni er til-
reitt þannig að okkar útvarps-
stöð er eina útvarpsstöðin i Af-
ríku sem flytur óritskoðaðar
fréttir. Stöðin hefur fyrir reglu
að 30% efnisins sé trúarlegs
eðlis og 70% er fræðslu og upp
lýsingastarf fyrir lönd á stigi
vanþróunar. Við teljum að allt
útvarpsefni sem eflir manninn
sig að þeir muna efnið mjög
vel. Þetta fólk hefur ekki
klukkur og á þvi erfitt með að
hlusta á útvarp og i fæstum
tilfellum hefur það útvörp en
þetta hefur gefizt vel.
I Indlandi, hins vegar virðist
hið sjónræna hafa bezt áhrif í
okkar stöðvum þar, og þess
vegna er mikið framleitt af
filmum þar með leikrænum
dönsum, þar sem biblíuatriði
eru túlkuð. Þessu er síðan fylgt
eftir með útvarpsdagskrám og
eftirvinnan er ekki siður mikil-
væg i þessum efnum, en frum-
vinnan. Dagskrárefni okkar
miðast við ókristið fólk, enda
fáum við mikið af bréfum þar
sem spurt er um ýmis atriði
kristinnar trúar og við fáum
geysimikið af bréfum frá Zaire,
þar sem allt helgihald er bann-
að, en Mobutumyndir hafa ver-
ið settar víða upp. Við teljum
ekki nóg að senda út þessar
dagskrár til ýmissa landa, held-
ur verði að fylgja þeim eftir
með starfi þar sem manneskj-
unni er sýnd virðing, mannslíf-
ið virt. Mjög margar af dag-
skrám okkar eru ærið gagn-
rýnar á það þjóðskipulag sem
rikir viðast í Afríku, kúgun og
aftur kúgun. Það eru tiltölu-
lega fáir Afríkubúar sem geta
kveðið upp úr með sjálfstæða
skoðun á ýmsum málum, þeir
hafa ekki vettvang til þess, og
reyndar er mikið um það að
fólk á erfitt.með að forma hugs-
un sína og skýra hana út, því að
til þess hefur ekki verið ætlazt f
þessum þjóðfélögum. Vegna
þessa eiga margar af útvarps-
stöðvum okkar í útistöðum við
stjórnvöldin. Einnig nær út-
varpsdagskráin til fjölda fólks,
sem kirkjan getur ekki náð til,
og í útvarpsþáttunum er leitazt
við að vekja spurningar hjá
hlustendum og fræða þá.
Fréttastofan . okkar vinnur
mjög sjálfstætt, en útvarpað er
í 28 tíma samtals á dag frá
stöðinni með tveimur sendum
alla daga.“
„Hefur þú þurft að ferðast
mikið vegna starfs þíns?“
„Mjög mikið. Ég hef haft með
þjálfun þeirra að gera sem sjá
um hlustendatengsl á dagskrár-
stöðvunum víðs vegar og því
þurft að ferðast milli landa og
allt til Indlands. Einnig hef ég
þurft að ferðast mikið vegna
skipulagningar á ráðstefnum
útvarpsmanna og kirkju-
leiðtoga.“
„Hefur byltingin þrengt að
útvarpsstöðinni?"
„Byltingin hefur þrengt að
okkur töluvert, en engu að sfð-
ur höfum við meira frjálsræði
en í raun mætti búast við. Við
erum gestir hér og fjöllum um
innanlandsmál og afrískt við-
horf til fjölmiðla og fréttamat
er gjörólíkt því sem við eigum
að venjast á Vesturlöndum.
Vestrænn fréttamaður vill
segja allt, en afrískur frétta-
maður vill segja það sem eflir
það stjórnarfar, sem hann er
hlyntur, og telur ekkert liggja á
að segja frá þvf sem ekki hent-
ar eins vel, vegna þess að hann
telur fréttina vera alveg eins
nýja þótt hún sé ef til vill
margra vikna gömul þegar
áheyrandinn heyrir hana í
fyrsta sinn. Hún ,er þá ný fyrir
honum, segir fréttamaðurinn.
Útvarp í Afríku hefur ákaflega
mikið áhrifavald meðal frum-
stæðra þjóða og við leggjum
alla áherzlu á að sannleikurinn
komi i ljós í útvarpinu."
„Hvað verður þú lengi í þessu
starfi?“
„Ég er búinn að vera tvö ár
og verð tvö ár í viðbót til að
geta fylgt eftir áætlunum, sem
við höfum nú á prjónunum, en
yfirleitt eru menn hér í 3 ár og
siðan er skipt um.“
„Hvað hefur verið sérkenni-
legast í þessu starfi?"
„Þetta hefur verið ákaflega
mikil reynsla, ekki aðeins að
kynnast afrfskum viðhorfum,
heldur einnig hinu alþjóðlega
samstarfi, sem hér er, og þvi að
möguleikarnir til jákvæðs
starfs og árangurs eru svo ótal
margir og mun fleiri en jafnvel
Vesturlandabúar hafa talið. I
þessum tengslum verður manni
svo ljóst hvað verðmætamat er
Framhald á bls. 21
* *, ^ v : j
4 '' / vV' ,
£ ' Í , V ■ / ' / / W i*
’.L />// *■ r
Drengir f Addis með fslenzka lopahúfu og peysu, sem séra Bernharður færði þeim við Einn af sjúklingum Jóhannesar læknis, Iftið barn sem var að deyja úr næringarskorti,
mikinn fögnuð. Augu drengjanna eru þétt setin flugum sem bera margs konar smit en þarna er það farið að braggast og er með brauðbita í hendi.
með sér, en börnin eru orðin svo vön þessu að þau finna það ekki.
I Konsóþorpinu Dokotto. Gamla konan á myndinni er móðir fyrsta kristna prestsins
f Konsó
IJr
Eþfó-
píu-
íerð

Texti & myndir
Árni Johnsen

Þeir búa litla fleka úr sef-
grasi og veiða fisk innan
um krókódflana.