Morgunblaðið - 23.12.1975, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. DESEMBER 1975
3ja umræða fjárlaga:
Kjördæmissjónarmið í öndvegi
ÞRIÐJA umræða fjárlaga fór
fram f sameinuðu Alþingi sl.
föstudag. I upphafi umræðna
gerði Matthías Á. Mathiesen, fjár-
málaráðherra, grein fyrir láns-
fjáráætlun ríkisstjórnarinnar,
sem er merkt nýmæli í stjórnun
ríkisfjármála. Sú ræða birtist í
heild í Mbl. sl. laugardag. I lok
umræðna dró ráðherra saman
helztu atriði fjárlagagerðar nú, en
í ár er aldarafmæli fyrstu fjár-
Iagagerðar á Islandi. Sú ræða birt-
ist væntanlega í Mbl. f dag. Jón
Árnason, formaður fjárveitinga-
nefndar, hafði við I. umræðu fjár-
laga gert ítarlega grein fyrir fjár-
lagagerðinni í ræðu, sem einnig
hefur birzt í Mbl. Við 3. umræðu
gerði hann grein fyrir breytingar-
tillögum fjárveitinganefndar,
sem nefndin bar fram sem heild,
sem og breytingartillögum meiri-
hluta nefndarinnar. Friðjón
Þórðarson, formaður samvinnu-
nefndar samgöngumála, gerði
grein fyrir tillögum nefndar-
Fjárlög afgreidd:
FJÁRLÖG fyrir árið 1976 voru
afgreidd á Alþingi á laugardag en
í ræðu, sem Matthías Á.
Mathiesen fjármálaráðherra
flutti við 3. umræðu fjárlaga í
fyrradag, skýrði hann frá þvf, að á
þessu ári væru 100 ár liðin frá þvf
að fyrsta fjárlagafrumvarpið var
afgreitt frá Alþingi. Það var hinn
24. ágúst 1875, sem samþykkt
voru fjárlög fyrir árin 1876 og
1877. Fjármálaráðherra sagði, að
því væri ekki að neita, að efni
fjárlagaumræðunnar væri yfir-
leitt þannig, að ætla mætti að
fjármálaráðherra væri svipað
innanbrjósts og Páli Ólafssyni,
þegar hann sagði:
Á þessum tímamótum mér
mál er við að standa
umhverfis því augað sér
ekkert nema vanda.
Fjármálaráðherra upplýsti, að
fyrstu fjárlögin hefðu numið 452
þúsund krónum og höfðu hækkað
í meðförum Alþingis um 9,2%.
Hefði þessi upphæð naumast
innar, sem einkum varða styrki til
rekstrar flóabáta og vetrarsam-
gangna. Hér á eftir verða lauslega
raktur (efnislega) málatil-
búnaður einstakra þingmanna,
þar sem m.a. koma fram sjónar-
mið stjórnarandstöðunnar. Geir
Gunnarsson (k) rakti fyrst þau
óviðunandi vinnuskilyrði, m.a.
vegna ónógs tíma, sem rfkisstjórn-
in skammtaði þingmönnum til
fjárlagagerðar, þar sem undir-
stöðugögn kæmu ekki fram fyrr
en u.þ.b. sem Ijúka þyrfti fjár-
lagagerð. Svokallað aðhald
stjórnarflokka kæmi einkum
AIMAGI
verið hærri hluti af þjóðarfram-
leiðslu en 3%.
I ræðu sjnni i fyrradag sagði
Matthías Á. Mathiesen, að
heildarútgjöld fjárlaga væru nú
áætluð um 29—29,5% áætlaðrar
þjóðarframleiðslu á næsta ári.
Heildartekjur fjárlagafrv. eru
hins vegar áætlaðar um 60.300
milljónir sem er um 27% hækkun
frá fjárlögum ársins 1975, en 21%
hækkun frá áætlaðri útkomu árs-
ins f ár. Fjármálaráðherra sagði
ennfremur, að bein skattbyrði
einstaklinga í ár væri áætluð
15,3% af tekjum ársins 1974 en
yrði á næsta ári um 16% af tekj-
um ársins 1975 eftir því, hvernig
álagningu útsvars yrði háttað á
næsta ári, en þá væri búið að
reikna með áhrifum sérstakrar
útsvarsálagningar vegna sjúkra-
trygginga.
Greiðsluafgangur fjárlaga á
næsta ári er áætlaður um 360
milljónir króna sem er 140
milljónum króna hærri upphæð
en ráðgert var í frv. Nánar verður
skýrt frá ræðu fjármálaráðherra í
Morgunblaðinu á þriðjudag.
fram í sparnaði f félagslegri þjón-
ustu og framkvæmdum en
rekstrarútgjöld ríkisbáknsins yxu
sífellt. Verkefnaflutningur til
sveitarfélaga væri ekki sparnaður
í raun, þó ríkið feldi þau útgjöld
að baki sveitarfélaga. Það væri og
öfugsnúið aðhald og kynlegur
sparnaður sem kæmi fram í ört-
vaxandi skattheimtu á almenn-
ing. Vörugjaldið héldi áfram,
þrátt fyrir gefin fyrirheit. Inn-
heimta ætti sérstakt brúttógjald
til almannatrygginga á skatt-
skyldar tekjur útsvarsgreiðenda
og sérþjónusta til sjúkra og
aldraðra hækkaði f verði. Hins-
vegar væru léttar byrðar nær
skattfrjáls atvinnurekstrar og
auðmanna í engu þyngdar.
Geir sagði að skuldasöfnun, þ.e.
erlendar lántökur, hefði tvítug-
faldazt milli áranna 1974 og 1976,
miðað við endanlegt fjárlaga-
frumvarp nú. Skuld ríkissjóðs við
Seðlabankann hefði um sl. áramót
reynzt fjórum sinnum hærri en
reiknað hefði verið með. Vaxta-
greiðslur ríkissjóðs margfölduð-
ust að sama skapi og skulda-
söfnunin, erlend og innlend; og
vaxta- og skuldabyrðin væri e.t.v.
aðalorsök þess, að ríkisstjórnin
hefði ekki getað staðið við loforð
sín um niðurfellingu vörugjalds-
ins.
Þá ræddi Geir um lánasjóð
námsmanna og jafna aðstöðu til
náms, án tillits til auðs eða
búsetu, en f tfð núverandi ríkis-
stjórnar miðaði þar aftur á bak en
ekki áleiðis. Menntunaraðstaða
ætti ekki að verða forréttindi
heldur jafn réttur allra. Hann
ræddi og um væntanlega vega-
áætlun á næsta ári og þann vanda,
sem virtist á fjármögnun vega-
framkvæmda.
I lok ræðu sinnar sagði Geir að
fjárlögin fælu f sér stórfelldar
nýjar álögur á almenning, án þess
að nokkur vandi væri leystur,
heldur velt yfir á framtíðina;
álögur, sem einkum bitnuðu á
launafólki og þeim, sem verst
væru á vegi staddir í þjóðfélaginu
þ.e. þeim, er njóta ættu almanna-
trygginga. I engu væri hinsvegar
hróflað við þeim tekjuskattsregl-
um, sem væru skattskjöldur
auðugra og atvinnurekstrar. Það
væri varla við að búast að laun-
þegasamtökin f landinu sættu sig
við slíka stjórnarstefnu.
Karvel Pálmason (SFV) gerði
grein fyrir nokkrum breytingar-
tillögum, sem hann flutti ásamt
öðrum þingmönnum, sem fjölluðu
einvörðungu um kjördæmisbund-
in atriði: sjúkraflug á Vestfjörð-
Greiðsluafgangur
áætlaður 360 milljónir
— 100 ár liðin frá afgreiðslu fyrstu fjárlaga
Fasteignamat og eignaskattur:
Sérstaða tveggja
st j órn arþingm ann a
SEM KUNNUGT er var sam-
þykkt lagabreyting, samhliða
fjárlagagerð, sem hækkar fast-
eignamat til eignaskatts til
ríkisins (ekki fasteignaskatts
til sveitarfélaga) þann veg, að
matið frá áramótum
1969—1970 er 2.7—faldað sem
gjaldstofn. Jafnframt er skatt-
frjáls nettóeign hækkuð í 2
milljónir króna ( úr einni
milljón), 0,6% skattur kemur
síðan á nettóeign frá 2 milljón-
um króna að 3,5 milljónum
króna (í stað 1—2ja m. kr.) og
1% á nettóeign yfir 3,5 m kr. (í
stað 2ja m.kr. áður).
Guðmundur H. Garðarsson
(S) sagðist að ýmsu leyti sam-
mála því að samræma þurfi
eignarskattsálagningu hækkun-
um á gangverði fasteigna al-
mennt f landinu og brúa bil
milli almennrar hækkunar fast-
eignamats. Hér þyrfti þó ýmis-
legt að athuga. Þessi breyting
kynni að koma illa við margan
aðila í þjóðfélaginu, sem ætti
skuldlausa eigin íbúð en hefði
litlar ráðstöfunartekjur, eins og
væri um margt eldra fólk. Ef
samræma hefði átt fasteigna-
mat og eignarskattsálagningu
raunhæft með hliðsjón af stöðu
þeirra, er eignir ættu, hefði
eignarupphæð til frádráttar
þurft að hækka í allt að 6 m. kr.
til að halda samræmi við það
sem var 1970 í þessu efni. Ég
mun að vel athuguðu máli
greiða atkvæði gegn þessu
frumvarpi.
Albert Guðmundsson (S)
skilað séráliti I efri deild um
þetta frumvarp, svohljóðandi:
„Þar sem ég tel eignarskatt
óréttlátan skatt til tekjuöflunar
rfkissjóðs mæli ég gegn hækk-
un þeirri, sem nú er fyrirhug-
uð, og tel að stefna beri að því
að leggja eignarskatta niður.
Gjaldþol fólks þolir ekki í-
þyngjandi álögur eins og mál-
um er nú komið.
Frumvarp þetta gerir ráð
fyrir hækkun tekna til rfkis-
sjóðs af eignarskatti af ein-
staklingum og félögum frá fjár-
lögum 1975 úr 443 millj. kr. í
952 millj. kr. Er hér um að ræða
509 millj kr. viðbótarálag á um-
rædda skattgreiðendur sem ég
met sem lið f eignaupptöku og
leyfi mér að vara við.
Ungum og öldnum, sem lagt
hafa afrakstur erfiðis síns til
eignasköpunar f þjóðfélagslífi
er hegnt með sfhækkandi
eignarsköttum. Þessu vil ég
leggjast gegn og mun því mót-
mæla þessum hækkunum með
þvf, að greiða atkvæði gegn
ofangreindu ákvæði til bráða-
birgða sem felst f frumvarpi til
laga um tekjuskatt og eigna-
skatt."
Friðjón Þórðarson Karvel Pálmason Geir Gunnarsson
Lúvfk Jósepsson Helgi F. Seljan Sigurlaug Stefán Jónsson
Bjarnadóttir
Svava Jakobsdóttir Ragnar Arnalds. Sighvatur Axel Jónsson
Björgvinsson
um, Menntaskólann á tsafirði,
flóabátinn Fagranes, hafnargerð
o.fl.
Lúðvfk Jósepsson (K) mælti
fyrir nokkrum breytingartillög-
um, v. flugvelli á Vopnafirði og
Djúpavogi, iðnskóla f Neskaup-
stað, byggingu sjúkrahúss og
umbætur á dreifikerfi hljóðvarps
og sjónvarps.
Helgi F. Seljan (K) ræddi um
námsaðstöðu stjálbýlisnemenda
og tillögur námsstyrkjanefndar,
sem lítt væru virtar við þessa
fjárlagagerð, dagvistunarheimili
á Egilsstöðum, byggingu sjúkra-
húsa og heilsugæzlustöðva og fl.
kjördæmisbundin verkefni, sem
hann flutti breytingartillögur um.
Sigurlaug Bjarnadóttir (S).
Hún lagði m.a. áherzlu á, að við-
unandi öryggi í heilbrigðis- og
læknaþjónustu byggist óhjá-
kvæmilega á sanlgönguþætti
strjálli býla, ekki sfzt nú, er
læknisþjónusta væri færð saman í
læknamiðstöðvum og vegalengdir
milli læknis og fólks í strjálbýli
lengdust. Þetta yrði að hafa í
huga er tryggðar væru vetrarsam-
göngur, bæði í lofti, á landi og á
legi. Ræddi hún sérstaklega
vetrarsamgöngur á Vestfjörðum
og þátt flóabátsins Fagraness I
þeim, er landsamgöngur tepptust
af snjóum. Oliukostnaður hefði
hækkað um 84% á árinu 1975,
sem ylli flóabátum verulegum
rekstrarerfiðleikum. Þá minnti
hún og á þær breytingar í skóla-
kerfi, sem gerði flutning barna og
unglinga til og frá skóla nauðsyn-
legan sem og nauðsyn þess, að
bændur gætu jafnan komið afurð-
um sfnum á markað. Góðar
samgöngur væru undirstaða
byggða í landinu öllu.
Stefán Jónsson (K) ræddi sama
atriði og Sigurlaug og taldi núver-
andi ríkisstjórn fjandsamlega
bændum og fólki á landsbyggð-
inni. Hann sagði hana láta sam-
dráttarstefnu bitna einvörðungu
á strjálli byggð. Þá ræddi hann
um matvælaframleiðslu sem
höfuðatvinnuveg landsmanna á
komandi tíð.
Svava Jakobsdóttir (K) ræddi
um námslánasjóð og þörf á
hækkuðu framlagi til hans.
Ragnar Árnalds (K) mælti
fyrir nokkrum breytingartillög-
um, sem hann stóð að. Mælti hann
með breytingum tekjuskattslaga,
sem hann sagði að færa myndu
ríkinu tvo milljarða frá atvinnu-
fyrirtækjum. Helming þeirrar
Framhald á bls. 27
Fundum Alþingis frestað
til 26. janúar 1976:
Fjárlög ársins 1976
samþykkt með 40
samhljóða atkvæðum
ALÞINGI samþykkti á
laugardag frumvarp til
fjárlaga fyrir árið 1976 — á
aldarafmæli fjárlaga-
gerðar á íslandi, en hinn
24. ágúst 1875 voru fyrstu
fjárlögin í sögu landsins
samþykkt, þá til tveggja
ára, 1876 og 1877, eins og
kom fram í ræðu fjármála-
ráðherra, Matthíasar Á.
Mathiesen, við þriðju
umræðu fjárlaga í fyrra-
kvöld, sem birt er á öðrum
stað í blaðinu í dag.
Við lokaafgreiðslu fjárlaga
voru samþykktar allmargar breyt-
ingartillögur við fjárlagafrum-
varpið, sem fluttar voru af fjár-
veitinganefnd f sameiningu eða
meirihluta hennar, en allar breyt-
ingartillögur stjórnarandstöðu
voru felldar. Fjárlagafrumvarpið,
með áorðnum breytingum, var
síðan samþykkt í sameinuðu þingi
í gærmorgun, að viðhöfðu nafna-
kalli, með 40 samhljóða
atkvæðum. 18 þingmenn sátu hjá____
og 2 voru fjarverandi.
Niðurstöðutölur tekjuliðar fjár-
laga eru 60 milljarðar og rúmar
300 milljónir króna. Gjaldaliðir
þess hljóða upp á 58 milljarði 869
milljónir króna. Að frádregnum
halla á lánareikningi er gert ráð
fyrir 360 m. kr. greiðsluafgangi
ríkissjóðs á komandi ári.
Asgeir Bjarnason, forseti sam-
einaðs þings, þakkaði þingmönn-
um og starfsliði Alþingis störf það
sem af er vetri og bar fram jóla-
og nýjársóskir. Lúðvfk Jósepsson
þakkaði forseta óskir hans, rétt-
láta fundarstjórn og bar honum
óskír þingmanna um ánægjuleg
jól og giftu á komandi ári.
Geir Hallgrfmsson forsætisráð-
herra las sfðan forsetabréf um
frestun funda Alþingis frá 20.
desember, enda verði það kvatt
saman á ný eigi sfðar en 26.
janúar nk. Hann færði þingmönn-
um og starfsliði Alþingis þakkir
sínar fyrir samstarf á vetrinum og
óskaði þingi og þjóð gleðilegra
jóla og góðs og farsæls komandi
árs.