Morgunblaðið - 23.12.1975, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. DESEMBER 1975
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjö/n Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, símíl22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Afgreiðsla
fjárlaga
Alþingi hefur nú lokið
störfum á þessu ári og
þingmenn halda til sinna
heimabyggða, til jólahalds.
Mikilvaegusta verkefni þingsins
á síðustu vikum hefur verið
afgreiðsla fjárlaga fyrir árið
1976 og lauk atkvæðagreiðslu
um fjárlagafrumvarpið síðast-
liðinn laugardag. Þegar frum-
varp að fjárlögum fyrir árið
1976 var lagt fram á Alþingi í
októbermánuði, var gert ráð
fyrir, að útgjaldaaukning ríkis-
ins á næsta ári mundi nema
um 21.5% frá fjárlögum yfir-
standandi árs, en til saman-
burðar má geta þess, að fjárlög
hækkuðu um 60,6% milli ár-
anna 1974 og 1975. Niður-
staða fjárlagaafgreiðslunnar
varð sú, að útgjaldaaukning
fjárlaga á næsta ári nemur
24,7% og verður það að teljast
býsna góður árangur miðað við
þá miklu verðbólgu, sem geis-
að hefur i landinu á þessu ári.
Ekki verður annað sagt en að
Alþingi hafi tekizt furðu vel að
halda fjárlagaafgreiðslunni
innan þess ramma, sem henni
var settur með fjárlagafrum-
varpi ríkisstjórnarinnar.
í sambandi við fjárlagaaf-
greiðsluna hefur tvennt fyrst
og fremst vakið athygli. í fyrsta
lagi var því lýst yfir af hálfu
ríkisstjórnarinnar, þegar fjár-
lagafrumvarpið var lagt fram,
að stefnt væri að 2000 milljón
króna sparnaði í almannatrygg-
ingakerfinu og hefur verið unn-
ið að tillögugerð um slíkan
sparnað á undanförnum vik-
um. Niðurstaða þeirra athug-
ana varð sú, að til þess að
hægt væri að koma við svo
umfangsmiklum sparnaði í
tryggingakerfinu þyrfti frekari
könnun að fara fram á því, en
hins vegar var tekin ákvörðun
um að létta ýmsum útgjöldum
af ríkissjóði, með því að hækka
greiðslur fyrir lyf og sérfræði-
þjónustu og leggja 1 % gjald á
brúttótekjur skattgreiðenda,
sem rénna skal til sjúkrasam-
laga og á að standa undir hluta
af kostnaði við heilsugæzlu og
þá fyrst og fremst rekstur
sjúkrahúsa. Kostnaður við
heilsugæzlu og sjúkrahúsa-
rekstur er orðinn mjög hár hér
á landi. Við viljum hafa þá
þjónustu, sem heilbrigðiskerfið
veitir einstaklingum eins full-
komna og mögulegt er. Á hinn
bóginn verður að horfast! augu
við það að þessi þjónusta kost-
ar mikla fjármuni og ekki er
hægt að auka hana stórkost-
lega án þess að sjá einnig fyrir
tekjustofnum á móti. Með
þessum aðgerðum hefur ríkis-
stjórnin tryggt nauðsynlegt
fjármagn til þess að halda uppi
óskertri heilbrigðisþjónustu á
næsta ári, en nauðsynlegt er að
halda áfram athugunum á þvi,
hvort unnt er að ná fram raun-
verulegum sparnaði í trygg-
ingarkerfinu og þá ekki sizt á
sviði sjúkratrygginga, sem
þanizt hafa út á undanförnum
árum.
í öðru lagi hefur það að sjálf-
sögðu vakið athygli, að vöru-
gjaldið, sem lýst var yfir við
framlagningu fjárlagafrum-
varps, að yrði fellt niður um
áramót, hefur verið framlengt,
en að vísu lækkað í 10% um
áramót og lækkar síðan enn í
6% hinn 1. september á næsta
ári. Það er að sjálfsögðu illt, að
ekki var hægt að standa við
fyrri yfirlýsingar um niðurfell-
ingu vörugjalds, en ekki þýðir
annað en að horfast í augu við
staðreyndir. Þótt mikilli aðhald-
semi hafi verið beitt við útgjöld
rikissjóðs á næsta ári, er Ijóst,
að hann þarf á þessum fjár-
munum að halda og áreiðan-
lega er sársaukaminna fyrir alla
aðila að halda þeim tekjustofni,
sem kominn er inn í verðlagið
heldur en að afnema vörugjald-
ið og leggja nýja skatta á í þess
stað.
í umræðum um verðbólguna
á undanförnum mánuðum hef-
ur hvað eftir annað verið vakin
athygli á því, að einn af þeim
þáttum sem ná þyrftí tökum á
til þess að hægt væri að ráða
niðurlögum verðbólgunnar
væri ríkisfjármálin. Eins og fyrr
getur nam útgjaldaaukning
fjárlaga milli áranna 1974 og
1975 hvorki meira né minna
en 60,6% Sú staðreynd, að
útgjaldaaukning milli áranna
1975 og 1976 nemur ekki
nema 24,7% er staðfesting á
þvi, að þrátt fyrir allt hefur
ríkisstjórn og Alþingi tekizt að
ná þeim tökum á fjárlagagerð-
inni og rikisfjármálunum, að ef
fjárlögin verða í framkvæmd
innan þess ramma, sem ríkis-
stjórn og Alþingi hafa nú sett,
ættu fjármál ríkisins að stuðla
að þvi að úr verðbólgunni dragi
á næsta ári. Þetta er það mark-
mið, sem að hefur verið stefnt
við fjárlagaafgreiðsluna nú, og
þess er að vænta, að það megi
takast í framkvæmd á næsta
ári.
Eldsumbrotin Norðanlands:
Jarðsig og sprui
anir á 50 km lö
Hraunrennslið úr gossprungunni
við Leirhnjúk stóð dagstund
HRAUNRENNSLIÐ úr
sprungugosinu norðan
Leirhnjúks við Kröflu
hefur að öllum líkindum
ekki staðið lengur en í
3—4 klukkutíma s.l.
laugardag og síðan hefur
ekkert hraun runnið þar
þótt kraumað hafi í
nokkrum pyttum, en þar
mátti sjá bulla saman
leir, glóandi hraunmola
og lofttegundir með
öskusáldri. Þegar blaða-
menn Morgunblaðsins
komu fyrstir frétta-
manna að hraunsprung-
unni milli kl. 3 og 4 á
laugardág var hraun-
rennslið búið, en þá
opnaðist síðasti pyttur-
inn efst í sjálfum Leir-
hnjúk. í pyttinum, sem
er um 10 m í þvermál,
sást aldrei í glóð og hefur
hann aðallega pusað leir-
leðju upp úr sér. Miðað
við eldgos síðustu ára-
tuga er þetta eldgos
norðan Leirhnjúks með
kraftminni gosum, a.m.k.
enn sem komið er og sjálf
sprungan sem hraunið
kom úr er með fínlegri
gossprungum síðari ára.
Tíðir jarðskjálftar
voru á laugardag við
Kröflu, en síðan varð
vart jarðskjálfta mjög
víða, m.a. á Þeistareykj-
um, í Kelduhverfi,
Reykjahlíð, Axarfirði,
Vopnafirði, Húsavík og
víðar.
Fjölmargir jarðfræð-
ingar komu á vettvang
strax á laugardag og m.a.
voru þar Stefán
Arnþórsson og Kristján
Sæmundsson jarðfræð-
ingar en þeir eru báðir
ráðgefandi hjá Orku-
stofnun. Þeir aðilar sem
sjá um framkvæmdir við
Kröflu hafa verið á
fundum um helgina með
jarðfræðingunum og öðr-
um sérfræðingum til þess
„Margir bendla
Húsavíkur-Jón
við uppátækið”
Rætt við lögregluþjóna frá Húsavík á gosvakt
„enda gekk heilt helv... á.
Annars er þetta allt mjög
rólegt; en hiris vegar,“ bætti
hann við hlæjandi, „er varla
hægt að segja að við höfum
nokkurt gos til að stjórna, hvað
þá meira.“
Gunnar sagði að nokkuð væri
um hráslagahúmor í sambandi
við þessi eldsumbrot. Kvað
hann marga bendla Húsavíkur-
Jón við uppátækið og fylgdi það
sögunni að Jónki væri fúll yfir
dropanum sem hann hefði
misst i sambandi við Kröflu-
virkjunina, en öðrum þætti
þetta eldgos þunnur þrettándi,
sem hetur færi.
VIÐ GOSSTÖÐVARNAR hitt-
um við tvo lögregluþjóna frá
Húsavfk á vakt, en lögreglan
hefur verið á vakt við eld-
stöðvarnar frá því á laugardag.
Lögregluþjónarnir, Guðmund-
ur Gunnlaugsson og Gunnar
Smith, sögðust hafa verið á
vakt á eldstöðvunum fram til
kl. 8 laugardagskvöld, en sfðan
hefðu aðrir tekið við um nótt-
ina. Þeir sögðu að fólk hefði
hringt talsvert á lögreglustöð-
ina á Húsavík aðfaranótt
sunnudags, sérstaklega eftir
snarpan jarðskjálftakipp sem
varð laust fyrir 2 um nóttina.
„Fólk varð aðeins hrætt um
það leyti,“ sagði Guðmundur,
Guðmundur Gunnlaugsson og Gunnar Smith á gosvakt f Leirhnjúk.
</* . *
Séð yfir gossvæðið úr hlfð Leirhnjúks. H
langur, sá til hægri aðeins styttri og þriðji
við mökkinn. Gígtappinn gamli á miili frem
Leirpytturinn sem opnaðist efst f Leirhnjúl
engin meiriháttar breyting orðið á við goss
Víða við sprunguna voru gufustrókar
Ljósmynd Mbl. Árni Johnsen