Alþýðublaðið - 27.09.1958, Blaðsíða 7

Laugardagur 27. sept. 1958
A 1 þ ý 3 u b 3 a » » 8
7
'Aldarminning Þorsteins Erlingssonar
ÞORSTEINN Erlingsson mark-
aði tímamót í íslenzkri bók-
menntasögu. Ljóð hans komu
eins og stormur utan af ver-
aldarhafinu, en urðu að blíð-
um blæ í hlíðum og dölum ís-
lands. Þau voru hressilegt vor-
veð.ur í morgunsári nýrrar ald-
ar> feyktu litverpum blöðum
og danðu hismi af brautum,
lands og þjóðar, næddu um I
gamlar og kulvísar sálir eins'
og kalt steypibað, en vöktu |
heitfenga æsku til nýrrar um-
hugsunar og dj arfmanniegrar |
afstöðu og reyndust henni eins
og vatn, loft og sól gróðri jarð-
ar á örlagaríkum apríldegi. |
Þorsteinn kynntist erlendis
nýjum stefnum og straumum, 1
gerðist ungur lögjafnaðarmað- .
ur, sagði kúgun og fátækt
strfð á hendur, bannfærði gam- '
alt aldafar og heimtaði nýjan!
og betri sið, óð inn í fornhelg
musteri, Sem gerð höfðu verið
að ræningjabæli, og tókst
meira að segja á við guð líkt og '
■Jakob. Þetta var bylting, og!
uppreisnarmaðurinn fékk ó- 1
spait að kenna á þrjózku aft- j
urhaldsins, en Þorsteinn «ekk
vígreifur til leiks, sagði vægð-
srlaust sannleikann, sem hon-1
um bjó í brjósti, boðaði frelsi,1
jafnrétti og bræðralag og ætl-
aði íslandi og íslendingum fag-1
urt og mikið framtíðarhlut-'
verk. Þjóðfélagshreyfing hans ’
kom brátt til sögunnar, frum-
herjj apríldagsins lifði jafnvel
fyrsta maí, en þó fer því fjarri,
að draumar Þorsteins hafí
rætzt, enda þótt margar skáld-
sýnir hans séu orðnar að veru-
leika. Þess vegna er eggjun1
vorhugans og uppreisnarmanns
íns enn brýn, ef brautin skal
brotin til enda.
Þessi staðreynd um köllun'
og hlutverk Þorsteins Erlings- j
sonar í íslenzkum bókmennt-
um haggast hvergi, þó að hon-
um dapraðist flugið og hann
yrði sár og móður í bardagan-!
um. Líkami hans þoldi ekki
skapríki sálarinnar. En svo
hefur vissulega fleirum farið.
Sjúkleiki, fátækt og einangrun
hafa komið mörgum vöskurn
dreng á kné um aldur fram, og
auk þess færðust á Þorstein
smám saman mjúkir fjötrar.
Hann barst of langt frá ver-
aldarhafi.nu, sem hleypti hon-
um kapp í kinn til frækilegrar
siglingar heim tþ íslands. En.
hann var köllun sinni trúr fram
í rauðan dauðann og hélt
vopnaburðinum áfram til
hinztu stundar, þó að hann
foeitti nálarstungum fyndinn-
ar ádeilu eftir að stríðsöxi of-
stækiskenndrar fordæmingar
varð í höndum hans þung sem
klettabjarg. Og kannski var
Þorsteinn Erlingsson hamingju
samur að vera á brott af orr-
ustuvellinum áður en bræðra-
vígin og níðingsverkin komu
til sögunnar. Mann apríls og
xnaí hinnar nýju aldar grunaði
ekki sláturtíðina.
Bylting Þorsteins Erlings-
sonar reyndist annað og meira
en þjóðfélagsleg uppreisn.
Hann var stórskáld og boðberi
nýrrar Ijóðlistar á Islandi.
Kvæði hans voru ekki aðeins
hersöngvar. Mörg þeirra klöpp-
uðu svo mjúkt á vanga, að
meyjar roðnuðu í feiminni
gleði og sveinar urðu hrifnir
og sælir. Ljóðstíll Þorsteins er
töfrandi fagur, kliðurinn eins
og íslenzkt lindarhljóð, þytur-
. inn líkt og folær í laufi. og heið-
ríkjan eins og bjarmi morg-
unsárs. Vordagur Þorsteins
einkenndist annars vegar af
veðrinu utan úr heimi, en hins
vegar af tign og dásemd ís-
lenzkrar náttúru, þegar jörðin
kemur græn undan snjó og
klaka, grös og blóin spretta í
túni og hlíð, smali fer að fé og
biessuð sólin guðar á glugga í
litlum bæ undir háu fjalli. Og
það er íslendingum mikil gæfa
að hafa notið þess aðflutta og
þó endurborna nýstárleika Þor-
steins, sem útlegðin í Dan-
mörku og landið og þjóðin
heima gaf honum í upplifun,
minningum, sögum og Ijóðum.
Hann vil'di nýtt og betra þjóð-
félag. En hami gekk einnig í
gamla smiðju og bjó þar til
spónnýja og undurfagra gripi.
Honum var ekki nóg að vera
hagmæltasta skáld síns tíma
að fengnum úrslitum kvæða
sinna. Hann fágaði ljóð sín af
nosturslegri vandvirkni, gerði
iðulega brot að heildarmynd,
en aldrei heildarmynd að broti,
opnaði lesendum framandi
heim í fornu landi og unni ætt-
jörð sinni af djúpri tilfinningu,
heitu hjarta og' ríku fegurðar-
skyni. Þess vegna var, er og
verður Þorsteinn Erlingsson
listaskáld.
Fagurkerar f stássstofum
velta vöngum yfir því, að Þor-
steinn hafi verið tvískiptur og
í senn dásamað fegurð Islands
og sögufrægð og látið sig
dreyma um gerbreytta fram-
tíð í lífsvenjum og þjóðfélags-
háttum. En hér er síður en svo
um andstæður að ræða. Hvev
sá, sem elskar tign og fegurð
landsins og bindur tryggð við
sögu þjóðarinnar og menningu,
á að vilja frjálst og hamingju-
samt fólk í byggðum tslands
og bæjum. Sú er skýringin á
afstöðu Þorsteins Erlingssonar.
Hann leit ekki á gróður jarðar
og auðæfi sjávar sem sælgæti
eða roða fjallsins og hreinleika
jökulsins sem varalit og vanga-
duft. Honum fannst ísland gott
og blómlegt, og þess vegna
vildi hann hér fagurt mannlíf
| til að sambúð foldar og fólks
| yrði sem bezt. Þorsteinn hugs-
; aði ekki um sjálfan sig. Hon-
um datt víst aldrei í hug, að
í hann ætti ísland einn — og
. síðan ekki söguna meir. Hann
barðist ekki gegn fátæktinni
til þess eins að hafa sjálfur
nóg til hnífs og skeiðar hverju
sinni. Þorsteinn Erlingsson
, vildi ísland handa ísléndihg*-
um til að samtíð og framtíð
gætn farsællega átt heima á
völlunurn sléttu og túnunum
í grænu undir fjöllunum bláu
| og jöklUnum háu. Fyrir hon-
nm vakti að hefja einstakl-
ingsframtaki'ð í æðra veldi
| samhjálparinnar. Og þeir, sem
skilja ekki þetta, ættu að víkja
1 sér afsíðis til að velta vöngum
I í stað þess að g'era slíkt á al-
| mannafæri í svokallaðri minn-
■ ingu Þorsteins Erlingssonar.
Auðvitað tókst Þorsteini Er-
lingssvni aldrei að segja hug
sinn allan í einu kvæði, túlka
þar sérhverja tilfinningu sína
og flytja allan sinn boðskap.
En hann komst sennilega næst
því í ljóðinu, sem honum varð
á munni í tilefni þess, er Is-
land reis úr sæ og bauð hann
velkominn heim frá Kaup-
mannahöfn. Og kvæðið í land-
sýn er að minnsta kosti ógleym
anlegt dæmi þess, hvernig vor-
huginn oe byltingarmaðurinn
orti:
Það tekst ekki, þoka, að þú
gerir oss geig,
þó grúfirðu á ströndum og
vogum;
þú situr nú voldug, en samt
ertu feig,
því sól ±'er að austan með
logum,
og þá lyfta fjöllin mín
bládimmri brún,
sem bíða hér róleg og fögur,
og dalirnir opnast með engjar
og tún
Þorsteinn Erlíngsson.
og íslenzkar fornaldar sögur.
Og hér er nú öruggur árdegis
blær,
þó ekki sé léttar en svona;
en dagurinn hinn var svo
heiður og skær,
því hættum við aldrei að vona;
og þegar að myrkrið af
fjöllunum fer,
er færra í byggðinni að
hræðast,
og þá verður skemmtun að
horfa á þann her,
sem hér er í þokunni að læðast.
Og senn kemur Glóey á
gnípur og fjörð;
og gott er að.sjá hana skína,
og gaman að elska þig,
íslenzka jörð,
og árdegisgeislana þína.
Við vonum þú senn eigir
svipmeiri þjóð
og senn verði heiðari bráin;
tii þess orti Jónas sín
þjóðfrægu ljóð,
til þess er Jón Arason dáinn.
Sá, sem þannig kvað, fædd-
ist til mikils erindis fyrir
hundrað árum. Og minning
Þorsteins Erlingssonar mun
þola mætavel, að aldir renni,
meðan íslendingar halda á-
fram að eiga heima á Islandi.
Helgi Sæmundsson.

1X3 FLIKUR
ÞAÐ kann að hljóma allund-
arlega að hægt sé að gera þrjár
flíkur úr þeirri sömu án þess
að spretta henni í sundur og
breyta henni, en svona er það
nú.
Til þessa þarf um 60 senti-
metra af jersey efni um það bil
50 sentimetra breiðu.
I Jaðrarnir eru faldaðir og end
arnir saumaðir saman, þanníg
að þetta myndar hólk.
Svo er hægt að nota þetta á
að minnsta kosti þr'ennan hátt.
1. Sem skotthúfu. Þá er hring
| brugðið uþp á annan endann og
; þanhig myndast skottið.
2. Endinn er brotinn inn í
hólkinn og þannig myndast
venjuleg húfa, sem er einkar
klæðileg og hlý.
3. Kragi. Þá er hólkurinn
brotinn inn af svo hann verður
tvöfaldur og dreginn yfir höf-
uðið.
Öll þessi afbrigði getið þið
séð á meðfylgjandi myndum. og
er því óþarfi að skýra þau nán-
KRYDDAÐUR RABARBARI
2 V2 kíló nýr rabarbari,
170 grömm edik,
6 negulnagla í taupoka,
2 kíló sykur,
1 tsk. steyttur kanel.
Þurrkið rabarbaraleggina og
skerið þá í þumlungsstykki. Setj
ið sainan við það., sem eftir er
og látið suðuna koma upp. Lát-
ið malla við hæga suðu þár til
það þykknar ef maukið er látið
standa.
Takið negulnaglana úr og
setjið strax á krukkur og setjið
yfir þær meðan maukið er heitt.
Ef krukku er lokað með
korki, þá gætið þess að sótt-
hreinsa það áður og renna lakki
í kring til að gera loftþétta lok-
Framhald af 12. jíðu.
komu meirihluta stjórnarinn-
Borgarnesi.
Sjálfkjörið varð einnig í
Verkalýðs- og sjómannafélagi
Keflavíkur: Aðalfultrúar; —
Ra.gnar Guðleifsson, Ólafur
Björnsson, Geir Þórarinsson,
Eiríkur Friðriksson, Guðmundr-
ur Gísason. — Varáfulltrúar;
Friðrik' Sigfússon, Guðlaugur
Þórðarson,' Guðni Þorvaldsson, ■
Kjartan Ólafsson og Helgi
Helgason.
í FYRRAKVÖLD rann út
framboðsfrestur við fulltrúa
kjör Bílstjórafélágs Akureyr-
ar fyrir x\SÍ-þinff. Urðu sjáif-
kjörnij- þeir Höskf'Jdúr Helga
son . or Jón RöhgvaMsson.
Várafuíltrúar ei'w Garðar Svan
iaugssoii og Baidur Svanlaugs
SOH.
Þessi félög hafa einnig kos-
ið nýlega:
Sveinafélag húsgagnabólstr-
ara; Aðalfulltrúi Þorsteinn
Þórðarson. Varafulltrui Leifur
Jónsson.
V erka lýðs pél a v j ð Brynia,
Þingeyri.: Aðalfulltrúi Ingi S.
Jónsson. Varafulltrúi Friðgeir
Magnússon.
.............................
Framhald af 12. síðu.
ar, að ákveðið liafi verið fyr-
irfram að koma á þessuin
fundi til þess eins að skapa
vettvang fyrir formann Sjálf-
stæðisflokksins til að láta ljós
sitt skína. Teljum við mjög
illa farið, að meirihluti stjórn-
ar Stúdentafélags Reykjavík
ur.skuli þannig taka flokks-
þjónustu fram yfir þá sjáif-
sögðu tilhögun, að varðveita
alls staðar þjóðareiningu um
málið.
Lárus Þ. Guðmundsson.
Helgi Helgason.