Morgunblaðið - 23.10.1977, Blaðsíða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. OKTÓBER 1977
— Skrínukostur
Framhald af bls. 33.
mér og hef ekki hálf not af matnum. Ekki
var það þó eingöngu þetta sem úrslitum
réði, en fremur það, að enda þótt ég eti
flestan mat, sem er sæmilega tilbúinn, og
sé með engar kenjar i mataræði, þá þykir
mér þó einn matur öðrum betri. Súrt og
saltað og hangið er að mínum smekk, en á
nýmeti öllu verð ég álfka fljótt leiður og
mönnum og konum, sem alltaf eru síkjaft-
andi. Súrt slátur, vel mörvað, lundabaggi,
svið — og ég veit ekki hvort má nefna það
— súrir hrútspungar eru mér hreinasta
lostæti, og sama gegnir um spikfeitt
hangikjöt og saltkjöt. Grænmetisgulfur
allt er mér hins vegar bölvanlega við og
jafnframt vil ég taka það fram, að mér
verður aldrei misdægurt. Af vökvum þyk-
ir mér hræringur langsamlega bestur og
get etið hann kvölds og morgna árið út og
árið inn, en þar næst met ég mest kjötsúp-
ur og bragðmiklar súpur, en sagógrjóna-
grautur og sætsúpuþynnka er fyrirlitlegt i
mínum augum. Hefi ég nú sagt hug minn'
allan i þessum efnum, en til þess að fyrir-
byggja allan misskilning, vil ég taka það
fram, að ég er ekki með neinn áróður eða
auglýsingastarfsemi fyrir neinum sérstök-
um mat, enda á ég hvorki kind eða belju,
og mér er heldur ekki í nöp við neinn, sem
hefir hagnað af grænmetissölu. En annars
er það álit mitt í þessum matarefnum, að
hverjum sé hollast að eta það, sem honum
þykir best, og eta sem mest af því, og
ástæðan til þess, að ég hef ekki drukkið
meira vín um dagana en ég hef gert, er sú
að mér þykir allt vin vont á bragðið. En
eitt ráð get ég ekki stillt mig um að gefa
þeim mönnum, sem fá skyndilega niður-
gang, og það er, að þá skuli þeir eta sem
mest af einhverjum kröftugum mat. Þjáist
menn hins vegar af svefnleysi, er reyn-
andi fyrir þá að fara að ráðum Þórbergs
Þórðarsonar að hægjs'sér sex sinnum á
dag. Reyndi hann margt við þessum kvilla
sínum, en ekkert dugði, uns hann af hug-
vitssemi fann upp þetta ráð.
Jæja, þetta má nú líklega heita eins
konar útúrdúr, en það er stundum með
mig eins og með hann Vilhjálm okkar,
sem við kölluðum „Villa pax“ í skóla, en
nú heitir Vilhjálmur Þ. Gíslason, að ég er
nokkuð lengi að komast að því, sem ég
ætlaði mér einu sinni að segja, en mein-
ingin hjá mér var sú, að af því að mér
þykir einn matur öðrum betri, þá ætlaði
ég að eta þennan góða mat, meðan konan
mín væri í burtu, og því ætlaði ég að hafa
skrínukost. En nú hafði þessi kaffitilbún-
ingur minn ekki heppnast sem best, og svo
var kominn líka einhver útþrá í mig við
lesturinn á leiðaranum hans Valtýs, og
þess vegna afréð ég að fara á matsöluhús
og kaupa mér mat í þetta skipti. Þegar
þangað kom, sá ég, að þar var enginn
kvenmaður og fáir að borða, svo að ég
settist nokkurn veginn öruggur og bað um
mat. Að vörmu spori kom blessuð stúlkan
með buff með spældu eggi, sem mér sýnd-
ist líta mjög girnilega út, eins og hún sjálf
gerði. Ég skar nú alldjarflega í stykkið,
því að enginn horfði á mig, en þegar ég
leit í sárið, sá ég að á því var einkennileg-
ur, grængulur blær, sem ég hafði aldrei
séð á buffi hjá konunni minni, og í raun
og veru voru litbrigðin þannig, að ég held
að tæpast nokkur, nema þá helst Jakob
frændi minn Smári, gæti lýst þeim. En
yfir allt tók þó bragðið, því að íslensk
tunga mun naumast eiga til lýsingarorð
yfir það. Helst gæfi það nokkra hugmynd
að segja, að það hafi ve:.' einkennilegt
sambland af ýlduþráa og i. jpþornunar-
keim. Ég leit flóttalega í knngum mig, og
þegar ég sá, að enginn veitti mér eftirtekt,
skirpti ég þessu buffi út úr mér í pappírs-
serviettuna, lagði peningana á borðið og
skundaði út. — Verst þykir mér, ef stúlk-
an — því að hún var lagleg — heldur
siðan, að ég sé geggjaður, en ég vona að
hún hafi bragðað á buffinu — og gert það
sama, en hafi hún etið það með góðri lyst,
þá forði guð nokkrum karlmanni frá þvi
að eiga hana — og þó eru laglegar konur
eitt af þvi besta, sem maðurinn getur
eignast i þessu lifi.
Ég gekk nú heim til mín, en á leiðinni
keypti ég mér soðinn sviðahaus hjá Krist-
ínu minni Hagbarð og borðaði hann með
sjálfskeiðungi mínum. Vil ég ráðleggja
öllum að borða annaðhvort með sjálfskeið-
ung eða með fingrunum, því að það er
miklu meiri nautn, enda gera blessuð
börnin það, og börn eru yfirleitt miklu
skynsamari en fullorðið fólk, því að þau
eru ekki haldin af neinum fordómum.
Sömuleiðis vil ég brýna fyrir fólki, að eta
liggjándi, enda gerðu Rómverjar hinir
fornu það, og þeir vissu, hvernig þeir áttu
að njóta lífsins og nautnanna.
Ég var í nokkrum matreiðslutímum hjá
konunni minni áður en hún fór, og innti
ég hana einkum eftir því, hvernig ætti að
búa til hafragraut og ketsúpu. Sagði hún
mér, að ég ætlj að sjóða hafragrautinn í
tæpar tvær mínútur og setja mjölið út í
kalt vatnið. Ég fór nú nákvæmlega eftir
þessum fyrirsögnum og hafragrauturinn
varð sæmilegur, en þegar ég ætlaði að fara
að þvo pottinn, var skánin, eða hvað það
heitir, svo límföst i honum, að ég náði
henni ekki einu sinni með fingrunum. Ég
gafst því upp við frekari uppþvott á hon-
um, enda sá ég, að hann var hreinasti
hégómi, því auðvitað var þetta ekkert ann-
að en matur sem í honum var. Vil ég
eindregið ráðleggja konum, sem litla
hjálp hafa, að spara sér uppþvott á pott-
um. En nú minnist ég þess, að í ungdæmi
mínu var hafragrauturinn soðinn miklu
lengur, og nú vildi ég prófa þessa gömlu
aðferð. Frú ein, sem oft kom mér til
hjálpar í einstæðingsskap mínum, sagði
mér, að við skófina gæti ég losnað með því
að láta mjölið ekki út í vatnið fyrr en það
syði. Gerði ég þetta nú og sauð grautinn i
tæpan klukkutíma, og er það sá allra
Ijúffengasti hafragrautur, sem ég hefi
nokkru sinni smakkað. Sjálfsagt þvæla
einhverjir vitamin fræðingar um það, að
ég hafi eyðilagt öll bætiefni í honum með
þessari miklu suðu, en menn skulu varast
að fara of mikið eftir staðhæfingum
þeirra, því að í raun og veru vita þeir
sáralítið um það, sem þeir þykjast vita og
eru aldrei sammála. Er það áreiðanlegt, að
hver einasta góð húsmóðir veit betur,
bæði af reynslunni og meðfæddri eðlis-
hvöt, hvernig matur á að vera samansett-
ur og meðfarinn, en þessir bóklærðu sér-
fræðingar, eða öllu heldur sérfræðingarj
Og það skal ég ábyrgjast, að ég skyldi
þrífast betur á þessum klukkutíma soðna
hafragraut minum en þeir á sínu kartöflu-
hýði og grænmetismauki.
Nú fékk ég mér fimm kíló af hangikjöti,
bæði frá Tómasi og Borg, til að hafa
samanburðinn. (Það reyndist vel hjá báð-
um, og var betra en hangikjöt, sem ég
fékk í ferðinni). Sauð ég allt kjötið í einu
og kom það sér mjög vel, því að þegar ég
var að ljúka við suðuna, komu tveir glor-
hugraðir, konulausir menn til min. Sett-
umst við nú við pottirm, snæddum hangi-
kjötið og drukkum flot og brennivín með.
Var þetta allt í senn, saðsamur matur,
ljúffengur og hollur. Örlítill seytill var
eftir af breinnivíninu, þegar máltiðinni
var lokið, og drukkum við það í Johnson &
Kaaber kaffi og varð ákaflega gott af. En
sálin veður líka að hafa sitt, og til þess að
fullnægja þorsta hennar, lásum við upp til
skiptis úr Ijóðum Péturs Jakobssonar.
Kom okkur saman um, að gagnrýnisgáfa
Jakobs Smára væri mjög ófullkomin, en
hann teiur Pétur aðeins hagyrðing en ekki
skáld. Dálitið spjölluðum við um pólitík,
og þó að einn væri Framsóknarmaður,
annar Stebba-Jóhanns-sinni og þriðji
Sjálfstæðismaður í þjóðstjórnarandstöðu,
urðum við allir hjartanlega sammála um
það, að ef Jónas Jónsson héldi áfram að
ráðast á kommúnista, gæti ekki hjá því
farið, að þeir yrðu innan skamms stærsti
stjórnmálaflokkurinn á Íslandi. Sýndi öll
sagan það, að þeir menn, sem Jónas of-
sækti mest, kæmust til hinna mestu mann-
virðinga, eins og t.d. Magnús Guðmunds-,
son, Jón Þorláksson, Einar Arnórsson og
nú Ölafur Thors og Möller. — Um kvöldið
skildum við, og vona ég, að þeir hafi
reynst sínum elskulegu eiginkonum jafn-
trúir um nóttina og ég.
V.
Og svo liðu dagarnir, ein vika, tvær
vikur og þrjár vikur. Eg át hræringinn
minn og hangikötið, harðfisk og heimila-
smjör (rjómabússmjör, a.m.k. sumt, er
litlu skárra en magarín, og því gæti ég
trúað, að einhver fjandinn væri settur
saman við það), súrt slátur og sultu, salt-
kjöt og síld. Um allan uppþvott, ekki að-
eins á pottum, heldur líka á diskum og
hnifum, var ég alveg hættur að hugsa,
enda hafði mér þótt hann leiðinlegasti
hluti matreiðslunnar, er líka að langsam-
lega mestu leyti óþarfur, en þó er ekkert á
móti þvi að skola af ílátunum öðruhverju
úr köldu vatni. Vatn bar ég aldrei á gólf,
enda feyskir það dúkana, en sópaði ann-
anhvorn dag, og er það meir en nóg af
hreinlæti innanhúss. Ættu húsmæður að
taka sér þetta til eftirbreytni, þvi að það
mundi létta stórum á þeim, sem einar eru,
en spara öðrum vinnukonuhald og létta
þar með mikilíi áhyggju af margri góðri
og siðferðiselskandi frú, sem gengur það
mjög að hjarta, hvernig sumar þessar for-
miðdagsstúlkur haga sér.
En þótt þetta gengi nú allt slysalaust, þá
fór samt einhvers konar óeirð eða útþrá að
gera vart við sig, og þegar það bættist svo
við, að einn daginn sauð svo hrottalega
upp úr súpupottinum hjá mér, að öll raf-
magnssuðuvélin og potturinn voru alþak-
in eins konar grárri hraunstorku, og snúr-
an brunnin í sundur, þá sagði ég eins og
Snorri: „Ut vil ek“ og samstundis réði ég
það af við mig, að fara með Ferðafélagi
tslands umhverfis land, því að um Norður-
austurland hafði ég aldrei farið, en heyrt
að þar væru sveitir fagrar og fólk þroskað,
enda hefur Framsóknin löngum haft þar
sterkasta fylgi sitt, og þar hafa gáfur Páls
Zóph. mætt fyllstum skilningi. Með Ferða-
félaginu hlaut líka að vera gott að ferðast,
því að þar hefir Kristján Ó. Skagfjörð
mikið að segja, en hann er einn af bestu
mönnunum í kaupmannastétt vorri.
Og þann 5. júlí að kvöldi var ég kominn
niður á bryggju, þar sem hið trausta og
fagurbúna skip, „Súðin“, lá, en hún átti að
fara með okkur ferðafélagana til Reyðar-
fjarðar.
(1939).
Bækur Bækur Bækur Bækur
Um 50bækur
frá bókaútgáfu
Iðunnar í ár
Bókaútgáfan Iðunn gefur út í
ár um 50 bækur ef með eru
taldar endurprentanir eldri
bóka. Samkvæmt upplýsingum
útgáfunnar er í ár um aukn-
ingu að ræða frá þvi í fyrra.
Hafa bækur Iðunnar komið á
markað allt frá því f janúar og
einnig eru margar eftirtaldra
bóka væntanlegar á næstunni.
Hér á eftir fer fyrst yfirlit
yfir þær bækur útgáfunnar
sem væntanlegar eru á næst-
unni:
Hannes Pétursson sendir frá
sér Kvæðasafn með teikningum
eftir Jóhannes Geir listmálara.
í bókinni birtast kvæði úr öll-
um Ijóðabókum skáldsins,
kvæði úr bókinni Úr hugskoti,
kvæði sem birst hafa í tímarit-
um, en ekki verið prentuð í
bókum og loks nokkur áður
óbirt kvæði. Bókinni fylgja
ýtarlegar skrár.
Jakob og ég nefnist skáldsaga
eftir ungan höfund, Gunnar
Gunnarsson, sem áður hefur
gefið út eina skáldsögu. Hún
segir frá miðaldra bankastarfs-
manni, sem hléypur frá tryggri
tilveru og öruggum frama til
þess að ramba meðal ókunn-
ugra og glotta framan i gamla
vini. Gunnar Gunnarsson hefur
áður fengist við blaðamennsku
en stundar nú ritstörf í Svíþjóð.
í nóvember verður frumsýnt
í Þjóðleikhúsinu nýtt leikrit
eftir Véstein Lúðvíksson sem
nefnist Stalín er ekki hér. Sam-
tímis kemur bókin út hjá Ið-
unni, sem hefur áður gefið út
skáldsöguna Eftirþankar Jó-
hönnu, eftir Véstein. Er áform-
að að taka leikritið strax til
kennslu í nokkrum framhalds-
skólum og verða skipulagðar
skólasýningar á verkinu fljót-
lega eftir frumsýningu.
Saga frá Skagfirðingum er
heimildarrit í árbókarformi um
tíðindi, menn og aldrahátt í
Skagafirði og víðar. Jón Espó-
lín sýslumaður er höfundur
verksins allt fram til ársins
1835, en síðan Einar Bjarnason
færðimaður á Mælifelli. Verkið
ber öll sömu höfundareinkenni
og Árbækur Espóllns, jafnt um
efnistök sem mál og stfl. Nú
fyrir jólin kemur út 2. bindi
þessa verks, en útgáfuna önn-
uðust Kristmundur Bjarnason
fræðimaður á Sjávarborg ásamt
Hannesi Péturssyni skáldi og
Ögmundi Helgasyni BA.
Fyrir börn gefur Iðunn út
tvær bækur eftir fslenska höf-
unda.
Páll Vilhjálmsson nefnist
bók eftir Guðrúnu Helgadóttur,
höfund bókanna um Jón Odd og
Jón Bjarna. Hún fjallar um
Palla, sem öllum er kunnur úr
barnatíma sjónvarpsins, en
Guðrún samdi textann sem
fluttur var í sjónvarpinu. Bókin
er litprentuð. Gunnar Baldurs-
son teiknari og höfundur dúkk-
unnar hefur myndskreytt bók-
ina. Kristín Pálsdóttir sem
stjórnaði upptökum í sjónvarp-
inu tók ljósmyndir í bókinni.
Njörður P. Njarðvík er höf-
undur Sigrún eignast systur
sem Sigrún Eidjarn hefur
myndskreytt. Þetta er sjálf-
stætt framhald bókarinnar
Sigrún fer á sjúkrahús sem
samin var í samráði við barna-
deild Landakotsspítala. Nýja
bókin segir frá þeirri reynslu i
Gunnar G unnarsson
Guðrún Helgadðttir
lífi sérhvers barns að eignast
systkini.
Þýddar bækur fyrir fullorðna
eru eftir góðkunna metsöluhöf-
unda.
Forsetaránið nefnist bók
eftir Alistair MacLean. Nýja
bókin fjallar um rán á forseta
Bandaríkjanna og erlendum
þjóðhöfðingjum.
Pétur Gunnarsson
Loftbrúin er nýjasta bók
Hammond Innes, sem er íslend-
ingum að góðu kunnur.
I fyrra gaf Iðunn út bókina 1
greipum dauðans eftir banda-
riska höfundinn David Morrell.
Nú kemur i íslenskri þýðingu
ný bók þessa höfundar sem ber
heitið Angist.
Örlagaríkt sumar er eftir
Framhald á bls. t>3.
Hannes Pétursson