Morgunblaðið - 16.12.1977, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. DESEMBER 1977
Ágúst Sigurðsson
kennarí—Mnning
Fæddur29. apríl 1906.
Dáinn 9. desember 1977.
Agúst Sigurösson cand. mag.
andaðist siðastl. föstudag í Landa-
kotsspítala eftir 3 vikna legu þar.
Hann hætti störfum við Kennara-
háskóla Islands fyrir 3 árum sök-
um vanheilsu og vitað var, að
hann gekk ekki ætíð heill til skóg-
ar fyrir þann tíma.
Eftir að Ágúst hætti kennslu
sinnti hann um skeið öðrum hugð-
arefnum sínum og þá á hinu vist-
lega heimili sínu i Bólstaðahlíð
12, eftir því, sem starfskraftar
hans leyfðu.
Þeir, sem þekktu stjórnsemi og
orku Agústar og nutu kennslu
hans og leiðbeininga, geta gert
sér i hugarlund, að það hefur ekki
verið auðvelt fyrir hann að verða
að sætta sig við aðgerðaleysið,
sem heilsubrestur hans hafði í för
með sér. En Ágúst gerði það og
sýndi með því æðruleysi og skap-
festu, sem þrek þarf til að geta
gert.
En Agúst var ekki maður ein-
samall á heimilinu. Pálína Jóns-
dóttir kona hans, sem verið hefur
förunautur Ágústar síðan á Þor-
láksmessu 1949, hefur gegnt upp-
eldis- og húsmóður störfum á
heimili þeirra hjóna með sóma í
hvívetna og þá ekki sízt þegar
mest hefur á reynt, og börnin
hafa eigi látið sitt eftir liggja.
Þau Agúst og Pálina eignuðust
3 börm, og með fyrri konu sinni,
Möggu Öldu Eiriksdóttur, átti
hann 2 börn, en hún andaðist
1947. Öll eru börnin uppkomin,
sum gift og hafa aukið kyn sitt.
Ágúst Sigurðsson var fæddur
að Lundi í Lundareykjadal, sonur
Sigurðar Jónssonar prests þar og
Guðrúnar Sveinsdóttur konu
hans. Agúst ólst upp hjá foreldr-
um sinum. Hann varð mikil dýra-
vinur og þegar hann varð fjöl-
skyldufaðir eignaðist hann hesta í
Reykjavík og naut þess að spretta
þar og víðar úr spori með fjöl-
skyldu sinni og kunningjum.
Ágúst fór í gagnfræðaskólann á
Akureyri og tók þar gagnfræða-
próf vorið 1925. Hann fór svo í
Menntaskólann i Reykjavik og
lauk þar stúdentsprófi 1928.
Þess má geta hér, að veturinn
1927—28 leigðu tveir nemendur
úr 6. bekk Menntaskólans stofu á
Sólvallagötu 5. Annar þeirra var
Ágúst Sigurðsson. Undirritaður
átti þá heima í sama húsi. Urðu
þar fyrstu kynni okkar Ágústar
og fór þegar vel á með okkur. Því
greini ég hér fra þessu, að ég átti
nýlega tal við húsfreyjuna, sem
leigði Ágústi herbergið á hæðinni
fyrir ofan mig, Þuríður Pálsdóttir
heitir hún, og rómaði hún um-
ræddan Ieigjanda sinn fyrir
hjálpsemi, snyrtimennsku, iðni
við námið og góða umgengni.
Svona var Ágúst þá, og ég tel, að
hann hafi lítt breytt háttum sín-
um þótt aldurinn færðist yfir
hann.
Ágúst leggur svo leið sína til
Kaupmannahafnar þá um haust-
ið, og lagði þar stund á dönsku og
ensku við háskólann þar. Mér er
ekki kunnugt um, að annar ís-
lendingur hafi fyrir þann tíma
lagt stuhd á hliðstætt nám við
Hafnarháskóla og lokið þar cand.
mag. prófi. En því prófi lauk
Ágúst 1937. Nokkru áður var
hann eitt missiri við sænskunám
við háskólann í Stokkhólmi.
Þótt Agúst hafi eigi slegið slöku
við nám sitt við Hafnarháskóla —
fremur en við annað, sem hann
tók sér fyrir hendur — þá sinnti
hann félagsmálum stúdenta í
Höfn og víðar. Hann flutti einnig
fyrirlestra á vegum Norrænu fé-
laganna í Svíþjóð, Noregi og Finn-
landi. Það er augljóst, að Ágúst
hefur margt af þessu lært, sem
kom honum að haldi þegar heim
kom.
Þegar Ágúst Sigurðsson kom
frá námi að loknu prófi frá Hafn-
arháskóla, gerðist hann kennari
við Kennaraskóla Islands 1938 og
gegndi þvi starfi þar til hann
sagði lausri stöðu sinni við Kenn-
araháskóla íslands af heilsufars-
ástæðum árið 1970.
En Agúst var frá barnæsku van-
ur því að vinna, hvort heldur var
við nám eða önnur störf innan
skóla sem utan. Auk aðalstarfa
sinna, sem að sjálfsögðu voru í
Kennaraskólanum, tók hann að
sér stundakennslu í dönsku í ýms-
um framhaldsskólum og ekki leið
r
I ÓUÚSRI MYND
er forvitnileg bók
Jón
Bjarman
fangaprest

Þessi fyrsta bók Jóns Bjarman hefur hvarvetna hlotið góða
dóma gagnrýnenda og hefur verið mjög vel tekið.
Hispurslaus mannlýsing, glöggskyggn könnun og skáldleg
framsetning á viðbrögðum manna gagnvart margslungnu
hljómfalli lifsins og ekki síður andspæms dauðanum.
ALDMR
HAFA
ORÐID
i _ VARfYELDA
SÖGUR
Loksins féhk
__■ pabhi
\ aö
t ráÖa
SUMAR
AUKI
ALDNIR HAFA OROIO.
6 bindi. - Skráð af Erlinji
Davfösaym Bók. sem beöiö
er eftir ár hvert.
VARÐELDASOGUH II. eft-
ir Tryggva Þorsteinason,
skátaforingja og skólastjóra
Bráðskemmtileg bók.
SUMARAUKI. 7 Ijóöabók
Braga Sigurjónssonar Bók,
sem nú þegar hefur hlotiö
frábæra dóma.
LOKSIN8 FÉKK PABBIAG
RAOA. 10 bók Indriða Úlf»-
sonar, skólastjóra Frábær
saga fyrir börn og unglinga
kAta bjaroar hvolp-
UM. 7. Kátu-bókin, sem
yngstu lesendurnir hafa
beöiö eftir meö óþreyju
GALDRA OG BRANDARA
BÖK Baldurs og Konna eftir
Baldur Georgs- Fjöldi spila-
galdra og brandara.
7 IMYJAR
FRÁ SKJALDBORG
á löngu áður en hann gerðist lög-
giltur skjalaþýðari í dönsku. Síð-
ar samdi Ágúst kennslubréf fyrir
bréfaskóla S.I.S.
Það leið ekki á löngu þar til
Ágúst tók að semja námsbækur í
dönsku. Þar vakti ný námsbók frá
honum fyrir byrjendur í því máli
athygli, og i kjölfarið komu
kennslubækur fyrir hinar ýmsu
deildir gagnfræðaskóla. Þá samdi
hann stílaverkefni í dönsku, enn-
fremur Dansk-íslenzkt orðasafn
ofl. sem að gagni mátti verða við
dönskunám. Agúst lagði áherslu á
það, að óhjákvæmilegt væri aö
reyna nýjar námsbækur gaum-
gæfilega áður en þær væru gefn-
ar út i stórum upplögum. Það kom
þvi fyrir, að sumum bókaútgef-
endum og kennurum hafa þótt
nóg um frjálslyndi bókarhöfund-
ar í þessum efnum.
En umfangsmesta verk Ágústs
Sigurðssonar mun hafa verið
endurskoðun á Dansk-íslenzku
orðabók Freysteins Gunnarsson-
ar, en Agúst vann að þessari
endurskoðun um nokkurt skeið.
Eins og drepið er á hér að fram-
an kynnti Agúst Sigurðsson sér
starfsemi námsflokka á Norður-
löndum á námsárum sinum — og
síðar. Það leið ekki á löngu eftir
heimkomu hans frá námi að hann
kynnti fólki hina margvíslegu
starfsemi námsflokka. Arið 1939
voru svo Námsflokkar Reykjavik-
ur stofnaðir og stjórnaði Agúst
þeim allt til 1970. Þá voru náms-
flokkarnir einhver fjölþættasta
fræðslustofnun borgarinnar, þar
sem nemendur gátu verið sem
næst á öllum aldri og valið sér
viðfangsefni á mörgum sviðum
eftir vild og getu. Hliðstæðir
námsflokkar hafa starfað víða á
landinu um lengri eða skemmri
tíma. Frumkvæði Ágústar í þess-
um efnum má tvímælalaust þakka
miklu um velgengni þessara
ágætu stofnana, sem námsflokk-
arnir eru til menningarauka.
Hér hefur verið drepið lauslega
á helztu atriðin í þeim málum,
sem mér er kunnugt um, að
Agústi Sigurðssyni voru hugstæð-
ust. Sjálfur var hann hlédrægur,
að því er varðaði hann persónu-
lega, en hið sama verður vart
sagt, þegar hann veitti sér fyrir
framgangi mála, er vörðuðu hag
nemenda hans i námi og störfum.
Að lokum vil ég segja þetta:
Ágúst Sigurðsson gerði fyrst og
fremst kröfur til sjálfs sín, hvort
heldur var til náms eða starfa.
Hann var þéttur á velli, snyrti-
menni, stjórnsamur vel, góður
heim að sækja og hjálpsamur við
þá, er minna máttu sin, en vildu
vel gera.
Ágúst Sigurðsson magister hef-
ur nú lokið athafnasamri starfs-
ævi. Margir munu minnast sam-
starfs við hann með þökk og virð-
ingu. Ég er einn af þeim.
Ég votta eiginkonu, börnum,
tengdabörnum og barnabörnum
Agústar samúð vegna fráfalls
hans. Honum sjálfum þakka ég
lærdómsríkar samverustundir.
Helgi Elíasson.
Með Agústi Sigurðssyni er horf-
inn af sjónarsviðinu einn kunn-
asti og svipmesti skólamaður
landsins um áratugi.
Ungur að aldri valdi hann sér
það hlutskipti að gerast kennari
og nú á þessu ári eru liðnir fjórir
áratugir síðan hann kom heim frá
námi erlendis með magistergráðu
í tungumálum, dönsku og ensku.
Island kreppuáranna bauð ekki
ungum menntamönnum fremur
en öðrum þegnum sínum gull og
græna skóga. Skólar voru fáir og
fátæklegir og eins vist að menn
yrðu að sætta sig við stopula
stundakennslu jafnvel svo árum
skipti meðan beðið var eftir að
einhver föst staða losnaði.
Hinn ungi málvfsindamaður
fann þó næsta fljótt þann stað
sem átti eftir að vera aðalstarfs-
vettvangur hans meðan heilsa og
starfsorka leyfðu.
Agúst hóf kennslu í dönsku við
Kennaraskóla íslands sem
stundakennari haustið 1937, en
1938 tók hann vió fullu starfi við
skólann sem kennari í dönsku og
ensku, þótt hann hlyti ekki skip-
un í stöðuna fyrr en árið 1944.
Þessu starfi gegndi hann við
Kennaraskólann og siðar
Kennaraháskólann allt til ársins
1974 að hann lét af störfum sök-
um aldurs og heilsubrests.
Jafnhliða starfinu við Kennara-
skólann tók Agúst við forstöðu
Námsflokka Reykjavíkur við
stofnun þeirra 1939 og veitti þeim
forstöðu um rúmlega þrjátiu ára
skeið. Námsflokkarnir efldust
mjög og þróuðust undir stjórn
Agústs en við það starf mun kona
hans, Pálína Jónsdóttir, hafa
reynst honum traust og örugg
samstarfsmanneskja þegar
þyngja tók fyrir fæti og heilsa að
bila.
Nátengd kennslustörfum og
skólastjórninni var samning
kennsluefnis og útgáfa kennslu-
bóka og orðabóka, en á því sviði
var Ágúst stórvirkur einkum
framan af meðan þörfin var brýn-
ust. Þar á verka hans án efa eftir
að gæta lengi.
Ég sem þessi orð rita kynntist
ekki Agústi heitnum persónulega
fyrr en ég gerðist samkennari
hans við Kennaraskólann haustið
1964. Hann var þá kominn á efri
ár og farið að draga nokkuð úr
kennsluskyldu hans við skólann
auk þess sem hann var um
nokkurt árabil að mestu frá
skólanum vegna námsstjórnar í
dönsku. Hann hafði orð á sér sem
ákaflega samviskusamur og
traustur kennari og lærður vel
enda valinn til trúnaðar- og for-
göngustarfa af samkennurum sin-
um bæði í skólastarfi og félags-
málum.
Að leiðarlokum vil ég votta hin-
um látna virðingu og þökk og
færa eftirfifandi eiginkonu, frú
Pálinu Jónsdóttur, börnum,
tengdabörnum og öðrum aðstand-
endum innilegustu samúðar-
kveðjur. Baldur Jónsson.
Með Agúst Sigurðssyni er svip-
mikill maður og sérkennilegur
fallinn í valinn. Við áttum sam-
leið í Kennaraskóla Islands lengst
af starfsævi okkar beggja. Hann
var háttvís og drengilegur starfs-
bróðir.
Kennslugreinar Ágústs voru
danska og enska og hann var þjóð-
kunnur af kennslubókum sínum
og kennslu í dönsku í Kennara-
skólanum og ýmsum öðrum skól-
um, á kennaranámskeiðum og í
útvarpi. Þó að lífsstarf hans væri
svo mjög helgað danskri tungu og
bókmenntum mun ég minna á
önnur efni að leiðarlokum.
Ágúst Sigurðsson var raunsær
maður og skýr í hugsun, hagsýnn
og glöggur á markverð nýmæli í
kennsluháttum, þrautseigur og
ýtinn. Hann var samvizkusamur
embættismaður og formfastur
nokkuð.
Hann var af þeirri kynsióð
kennara sem vann verkin sin en
festi helzt ekkert á blað um eðli
og inntak þess er hún hugsaði,
sagði og gerði. Ágúst var engin
undantekning í því efni, en þegar
hann stakk niður penna, skoðaði
hann atvik og efni mála í ljósi
meginhugmynda og í heildarsam-
hengi og gerði strangar kröfur
um raunréttar forsendur og rök-
réttar ályktanir.
I riti sínu Kennaraskóli Islands
1908—1958 ieggur höfundurinn
Freysteinn Gunnarsson spurn-
ingu fyrir sex af kennurum skól-
ans, Agúst var einn þeirra. 1 for-
mála fyrir spurningunni segir
m.a.: „En ekki þarf neinn spá-
sagnaranda til að sjá það fyrir, að
margar og miklar breytingar
hljóta að vera í vændum á högum
og háttum Kennaraskólans . . .
Ýmsar breytingar hafa þegar ver-
ið ræddar, en bíða framvkæmda
unz úr rætist um húsnæði skól-
ans ..Síðan kemur spurningin:
„Hvert er álit þitt á því, að Kenn-