Alþýðublaðið - 11.11.1958, Blaðsíða 7

Þriðjudagur. 11. nóv. 1958
A 11>ý JJ ú b 1 a 3i 9
■Herra ritstjóri Helgi Sæm-
<Un.dsson.
í*A£> VAR EKKI fyrr en í
gærdag að ég hafði veður af
©rðsendingu Alþýðublaðsins til
mín vegna Pasternak-málsins.
Ég glugga þó dag hvern í Al-
þýðublaðið eins og önnur blöð,
en sendingin hefur farið fram
hjá mér vegna þess að hún birt-
ist á forsíðunni, en þær síður
les ég ekki vegna þess pólitíska
gúanós sem þar er hraukað
upp. Ég bíð sem sé þangað til
tíminn skilar hrámetinu möl-
uðu og eimuðu og með skikk-
anlegri fyrirferð inn í blöðin.
Ég þykist reyndar vita að að
foaki orðsendingunni búi aðrar
og óæðri hvatir heldur en for-
vitni um afstöðu smákalla, en
ég skal svara samt.
Tilgáta Kiljans um að mál
Pasternaks sé „innanfélagsmál“
•—. hvort hún -geti staðist9 Ég
hef nákvæmlega engan áhuga á
pólitískum þankagangi Kiljans.
En hvernig væri að spyrja hann
sjálfan? Blandaði hann sér ekki
í þetta „innanfélagsmál'1 með
skeyti til forsætisráðherra Sov-
étríkjanna?
En leyfið mér nú, áður en
ég vík lítilsháttar að Pasternak,
að leiðrétta Alþýðublaðið. í orð
sendingu þess er ég lassóaður
inn í þá fullyrðingu að ég skrifi
að staðaldri í Þjóðviljann, og
mun þetta vera krókaleið til að
segja mig og hina kommúnista.
Ég játa því hvorki né neita, en
ég hef ekki skrifað í Þjóð’vilj-
ann í tæpt ár og væri þó ekkert
við það að athuga þótt ég skrif-
aði í hann á hverjum degi. —
Aftur á móti hef ég á tímabil-
inu skrifað í Alþýðublaðið ’ —
og vandast þá málið. Og Al-
þýðublaðinu til upplýsingar, —
Jóhannes Helgi
HVAÐHELGA
nu
án
upp á seinni tímann, er ég ekki
og hef aldrei verið meðlim’ur í
neinu félagi, hvorki pólitísku
né ópólitísku, og er þar sf leið-
andi ekki meðlimur í rithöf-
undafélagi, og þess vegna of-
rausn hjá Alþýðublaðinu að
titla mig rithöfund. Ég er Þá
aðeins í mannfélaginu, og þykir
mér samábyrgðin í þeim félags-
skap einum býsna þung á herð-
um mínum á stundum.
Þér viljið fá að vita hvern-
ig ofsóknirnar á hendur Paster-
nak hafi verkað a mig. Því er
fljótsvarað: Þær verkuðu á mig
svipað og á y.ðu.r. Hvns vegar er
mér ekki. kurmugt, hvernig of-
sóknirnar '■ garð Arthurs Miller
og Paul Robinson, svo tvö vest-
ræn dæmi séu nefnd, verktíðu
á yður. Ég minnist þess ekki að
geðshræringar yðar vegna
þeirra mála og annarra skyldra
á Vesturlöndum hafi fengið út-
rás í prentsvertu Aþýðublaðs-
ins. Þó get ég ekki neitað því
að ég finn meira til þegar ég
les barnamorð og pyndingar,
sbr. Kýpur og Alzír, heldur en
vegna Pasternaks. Hverrar ætt-
ar er sú hönd, sem aftrar því
að vandlætingin vegna slíkra at
burða fái út rás í Alþýðublað-
inu?
- Ég þykist kenna yðar ágæta
rtháttar í orðsendingunni, og
má ég nú spyrja yður, því að
spurning yðar æxlar af sér ýms
ar aðrar spurningar, og þér er-
uð gamalkunnur snillingur úr
spurningaþætti: Eruð þér mér
ekki sammála um að skepnu-
skapurinn í samskiptum þjóða,
sbr. Kýpur, Alzír, Ungverja-
land, þrífist á þeim óheilindum
velflestra manna að reiðast ein-
ungis misrétti í stjórnarfarslega
óvinveittu svæði, en loka aug-
unum fyrir sams konar mis-
rétti á síjórnarfarslega vin-
veittu svæði? Er það ekki víta-
vert að finna aldrei sv’íðann af
þeim eldi sem á öðrum brenna
nema sampíningin getur þjónað
pólitískum hagsmunum, og er
ekki flogaveiki af Því tagi ær-
ið grunsamleg?.
Ef þér eruð sammála, þá eruð
þéx’ um leið sammála um að ís-
lenzk blöð séú átákanlegur vott
ur um þessi óheilindi ,þ. á. m.
blað yðar.
Það er sjálfsagt að fordæma
— og fordæma þá allan fordæðu
skap. En mig langar hka til að
skilja. Eigum við að skyggnast
ögn dýpra i málið: Öll hug-
myndakerfi eru afstæð, sömu-
leiðis allur sannleikur, ekkert
er algott frá öllum sjónarmið-
um, stjórnarkerfi eru aðeins
misjafnlega slæm. Spurningin
er uirj það, hvert þeirra sé
skárst, og það gérir hver mað-
ur upp við siðgæðisvitund síná
-ver.ið unnin undir einum sterk-
um vilja og járnaga, en sundr-
ungin brotið niður háleit áform
og rústlagt mestu msnningar-
riki mannkynssögunnar. Muna
menn hverjar voru forsendur
þess að Magellan tókst að sigla
fyrstur manna umhverfis hnött
inn? Einnig mætti spyrja: Eru
þess ekki dæmi að dáð . ská'd
haíi í krafti áhrifa sinni á sál-
ir órökvísra manna haff feyki-
leg áhrif á vettvangi, þar sem
það hvorki hafði næga þekk-
ingu, yfirsýn né önnur skilvrði
til að hazla sér völl, í þessu til-
felli á stjórnarfarslegum vett-
vangi ? Eigum við hér á íslandi
kannski nærtækt dæmi í þessu
efni? E,r ekki til sá háleiti til-
gangur sem réttlætt geti hinar
og þsssar skerðingar á hugak-
inu frelsi? Ég tek íram að sam-
kvæmt minni siðgæðisvitund
getur ekkért réttlætt þæ.r póli-
tísku aftökur sem framdar hafa
verið austan járntjalds.
að haga atyinnurekstri í
;ei g i nhag smu n askýá i
minnsta tiilits? fólksins? hefear
það þetta meðal: kröm og ves-
óld aragrúa einstaklingg og'
daúðá fyrir áidúr frám, héigar
það þessar mánnfórnir? Hvað
skyldu ÖH þéssi vannærðu born,
aðeins bárnsaúdlitin, ef ',:þau
væru Ijósmynduð og nafn-
greind, íylla niörg þúsund ár-
ganga af Alþýðublaðinu? Hyar
éfú mannréttíndi þessara b’arna
s.em ekki háfa einu sinni ofan
;í sig og að étá? Eg lás í Alþýðú-
blaðinu í gáer að það aét’iaði að
fara að punta upp á sig meö
tveimur myndasögum. —; Vill
biaðið áð ég leggi því til þriðju
myndasöguha? Eb hélt néfni-
lega éinu sinni til. í fátækra-
hverfi í Parísarborg meðaii ég
var að bíða éftir láni frá svífa-
seinni menmngarstofnun héj-
heima og tók þá nokkrar ’ljós-
mvndir, sem ég á enn. Ég skal
skrifa textann ókeypís. ' Eðís
helgar vestræna hugmýnda-
kerfið allt, áll’an þann sora sem
fylgir þvi. en það austfæna
ekki neitt?
Ég spyr ekki um hvað sé al-
l gilt, því að það er ekki til. Én
hvað er skárst. Ég er ekki að
réttlæta viðbrögð sovézkra
valdamanna gagnvart Pásfef-
nak. Ég er aðeins að benda á
ðingafélagið 20
og sá
EITT fjölmennasta átthaga-
félag landsins er nú að verða
20 ára. Það var stofnað af
nokkrum ágætuni Breiðfirð-
ingum í nóv. 1938, og mun
balda tvítugsafmæli sitt hátíð-
legt með veglegu samsæti í Fé-
lagsheimili Framsóknarmanna
við Fríkirkjuveg, hinn 22. nóv.
n. k. Þar verða ræður og minni
flutt, söngur, dans og Calypso-
parið Nína og Friðrik syngja
þar og skemmta.
Breiðfirðingafélagið hefur
starfað að ýmis konar menn-
ingarmálum og leitast við að
treysta tengslin milli þeirra,
sem heima eru, og heiman
eru fluttir. Þetta hefur verið
gjört með fundum og skemmti-
samkomum hér í borginni, og
ferðalögum til heimastöðvanna
við Breiðafjörð. Hafa þá gjarn-
an verið gefnar gjafir til átaks
<og eflingar menningarmálum
foeima, skemmtisamkomur og
söngskemmtanir haldnar. Tveir
vinsælir sönghópar hafa starf-
að á vegum Breiðfirðingafé-
lagsins undir stjórn hins snjalla
söngstjóra Gunnars Sigurgeirs-
sonar; Breiðfirðingakórinn og
Leikbræður.
Félagið hefur einnig gefið út
tímaritið Breiðfirðing, sem
flytur margs konar fróðleik, og
minningargreinar um merka
Breiðfirðinga.
Ennfremur starfrækir félag-
ið og stofnaði Minningarsjóð
Breiðfirðinga, og hefur einnig
stofnað við hina nýju Móður-
kirkju Matthías Jochumssonar
á Reykhólum, Minningarsjóð
Breiðfirzkra mæðra.
Eitt af aðaláhugamálum fé-
lagsins nú er
Breiðafjarðar, en ekki er enn.
fullráðið, hvernig því starfi
verður hagað, ennfremur er
mikill áhugi fyrir byggðasafni
við Breiðafjörð og kvikmynda-
töku þar vestra.
Árlega hefur félagið skemmti
samkomur fyrir aldraða Breið-
firðinga og jólatréssamkomur
fyrir börn.
helgar ekkí hvað?
Hugmjmdakerfi svo kailaðra
vestrænna þjóða er geróiíkt
hinu austræna. Frelsi er eink-
unnarorð þeirra, allrnjög: skert
að vísu, t- d. eru biöð iðulega
gerS upptæk, en hvað um það,
alla vegna er það rýmilegast í.
Ég hef ekkí komið til Rússlands ! þessum. hluta heims. í þessu
En hvað helgar hvað og þvað það, að bæði hinu austræna og
og veit því ekki hvort Þar
er að rísa upþ efnahagsleg para-
dís, en ég er að velta því fyrir
mér, hvort hugsanlegt sé að
valdhafarnir þar geti réttlætt
tímabundnar takmarkanir á
stjórnarfarslegri gagnrýni með
því að meiri hluti heimsins sé
þjóð þeirra fjandsamlegur og
þjóðin eigi því allt undir ein-
ingu sinni, ef takast eigi að
skapa þar það guðsríki á jörðu
sem þeir segjast stefna að. —
Byggöasaga Misminnir mig að velflest
stærstu afrek mannkynsins hafi
Félagið er
aðaleigandi
Breiðfirðingabúðar í Reykja-
vík og hefur það verið mikið
fjárhagslegt átak, sem tryggir
varanlegt húsnæði, en húsnæð-
ismálin eru eitt helzta vanda-
mál átthagafélaga í Reykjavík.
Má því segja að hagur og
störf þessa félags sé með all-
miklum blóma við tvítugsald-
urinn.
Eru Breiðfirðingar og venzla
fólk þeirra hvatt til að láta
sem fyrst vita um þátttöku sína
í væntanlegum hátíðahöldum
22. nóv. n. k., en það er mikils
virði til að auðvelda störf und-
irbúningsnefndarinnar.
Sömuleiðis er ungt fólk að
vestan hvatt til að ganga í fé-
lagið, en ungt fólk sækir nú
spilakvöld og skemmtifundi fé
lagsins í Breiðfirðingabúð bet-
ur en oft áður, þar eð aðsókn
að „Búðinni“ er mjög vaxandi
í seinni tíð.
Stjórn félagsins skipa nú tíu
manns og er Erlingur Hansson
ritari, Alfons Oddsson, gjald-
keri, Jóhannes Ólafsson vara-
formaður og Árelíus Níelsson
I formaður.
frelsi er m. a. falið frelsi. til
stríðsæsinga og styrjaldarrekst-
urs og hefur álitlegur hluti
rnannkynsins á 'liðnum öidúrá
0» fram til vorra daga góidið
frelsi stríðsbraskaranna með
lífi sínu. Vestræna frelsið marg
lofaða getur einnig af sér enda-
laust atvinnuleysi, þar með
skækjulifnað og kröm og hor-
fall fullorðinna og barna vegna
vaneldis. — Hvað um þennan
minni hlut.a? Helgar tilgangur-
innn, þ. e. hið rýmilega frelsi,
þ á. m. ótakmarkað frelsi, til
vestræna hugmyndakerfi fylgir
sori. Annar kerfið fórnar mann
eskjum, hitt kerfið fórnar nojrk
ru meii’a af persónufrelsi þegn
anna en aðrar þjóðir. Menn
gera það svo upp við siðgæðis-
vitund sína, hver og einn, hver
tegund sora er þeim þolanleg-
ust.
Engin efí er á því að bæði
þessi stjórnarkerfi standa til
bóta. Hitt virðist þvælast fyrir
mönnum, hvort kerfanna m.uni
fyrr skila manneskjunni :að
gullnu hliði Þúsundáraríkisins.
Og þangað til blífur spurning-
in: Hvað helgar hvað?
Mér virðist Þér hafa til að
bera eins konar föðurlegt við-
horf til skálda hérlendis á sama
hátt og annar ritstjóri hér í
bænum virðist haldinn af sams
konar viðhorfi gagnvart allri
Þ'ramhald á 8. «íðu.
Þessi mynd er frá eynnj Mauritius í Indlandshafi, o- er ein beizta atvinnugrein eyjaskeggja
sykurrækt og sjást menn við vinnu á sykurakri á einni. NáttúrufegUrS á eynni er víða niikil
og loftslag þægilegt.