Morgunblaðið - 02.06.1978, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, PÖSTUDAGUR 2. JUNÍ 1978
Þótt margir kunnir djasstónlistar-
monn hafi komið til íslands á liðnum
árum er óhætt að segja að komu fárra
hefur verið beðið með meiri eftirvænt-'
ingu en komu Oscars Petersons á
listahátíð í ár. Oscar Peterson er'
sennilega virtasti djasspíanóleikari í
heimi nú og er þá mikið sagt. Aðstoðar-
menn hans. þeir Joe Pass. gitarleikari.
og Niels Hcnning Orsted Pcdersen.
bassaleikari. eru heldur ekki af verri
endanum, cn þeir cru báðir taldir í
fremstu röð djasstónlistarmanna.
Oscar Petcrson er fæddur í Montrcal
í Kanada 12. ágúst 1925. Hann hóf að
la'ra á trompet sex ára gamall, en eftir
berklalegu gaf hann það hljóðfæri upp
á bátinn. og hóf píanónám sjö ára. Þegar
hann var 14 ára hafði Peterson vikulega
stundarfjórðungs þátt í útvarpi cftir að
hann hafði unnið vcrðlaun í áhuga-
mannakcppni. Pctcrson lck einnig í
allmorg ár. eða frá 1944. mcð hljómsveit
Johnny Homes. cinni vinsa'lustu hljóm-
sveit Kanada á þcssum árum.
Honum tóku nú að bcrast boð um að
koma til Bandaríkjanna. cn hann var
cigi að síður um kyrrt í Kanada þar til
í september 1949. þegar hinn virti
hljómlcikahaldari Norman Granz fckk
hann til að koma til New York og leika
á ...lazz at the Philharmonic" í Carnegie
Hall.
Árið 1950 hóf Peterscn að leika inn a
OSCAR
slíkt starf fyrir löngu. en það samrýmist
ekki lífsháttum mínum." Auk þess að
leika með tríói sínu hefur Oscar
Peterson komið fram sem einlcikari /
mörgum frægustu hljómleikasölum
heims. „Hann er einn af fáum píanóleik-
uriirn sem er í hljómáferð á við heila
sinfóníuhljómsveit þegar hann leikur
einn," segir Norman Granz.
„Peterson er nú einn af mestu
einlcikurum allra tíma og henn leyfir
tækninni aldrei að skyggja á tærleika
hugsana sinna né heldur dásamlega
hressilegan leik," segir brezki gagnrýn-
andinn Benny Green. „Peterson hefur
leitt til f ullkomnunar þá uppgötvun sem
Earl Hines gerði fyrir 40 árum að hægri
hönd píanóleikarans er einleikshljóð-
færi í sjálfri sér."
Joe Pass er af flestum gagnrýnendum
talinn besti djassgítarleikari heimsins
um þessar mundir. Á síðasta ári vann
hahn lesendakeppni Down Beat svo og
gagnrýnendavcrðlaun sama rits og var
einnig útnefndur af lesendum Swing
Journal bezti gítarleikari heims.
„Pass hefur mótað spunastfl og
tæknisnilld sem á sér kannski engan
sinn líka i' sögu hljóðfærisins," skrifar
Joe Sievert í Guitar Magazine.
Joe Pass heitir fullu nafni Joseph
Anthony Jacobi Passalaqua og er
fæddur í New Brunswick. New Jersey,
1929. Faðir hans var verkamaður í
hljómpiötur fyrir Granz og hann hefur
síðan farið í hljómleikaferðir til Evrópu
nærri því á hvcrju ári. með hliðarstökk-
um til Rússlands. Afríku og Asíu. Alls
staðar hcfur Peterson hlotið einróma lof
fyrir cinstaka snilld sína. og hefur
gagnrýnendur oft skort orð til að lýsa
leik hans.
A undanförnum árum þessi kanadíski
tónlistarsnillingur snúið sér í æ ríkari
mæli að tónsmíðum. og cr þekktast
verka hans sennilega landslagslýsingin
Canadian Suitc. cn hver þáttur hennar
lýsi sva'ði í Kanada sem vakið hcfur
hugarflug hans.
A sjöunda áratugnum kcnndi Pcter-
son í nokkur ár i' skóla. sem hann
stofnaði í Toronto ásamt þeim Ray
Brown og Ed Thigpcn. Annríki við
hljómlcikafcrðir varð hins vegar til þess
að Petcrson ncyddist til að loka
skólanum.
Oscar Pcterson hefur unnið til marg-
víslegra verðlauna á ferli sínum og má
þar nefna verðlaun Down Beata fyrir
hcztan cdjasspíanóleik. cn þau vann
hann í 12 ár samfleytt. I>á hefur
Pctcrson cinnig unnið hin eftirsóttu
Playboy-vcrðlaun og Grammyvcrðlaun-
in 1975 fyrir hljómpiötuna „The Trio"
cn á hcnni leika þcir Pass og Orsted
Pcderson mcð honum.
Pcterson sagði citt sinn um framlag
sitt og sveitar sinnari „Okkur hefur
alltaf tckist að viðhalda cldmóðinum.
kröfunni um að leika alltaf af fullkomn-
um heiðarleik. Ég gæti aldrci hætt því
scm cg er að gcra núna. Ég gæti t.d.
aldrei setzt í hclgan stein og gerzt
stúdíóhljómlistarmaður. Mér var boðið
Joe Pass
Niels Henniny 0rsted Pedersen
stáliðjuvcri og hvatti hannn son sinn
mjög til gítarnáms. Hann gaf Joe gítar
í afmælisgjöf er hann var níu ára
gamall. Pass segir frá að hann hafi
vaknað klukkan scx að morgni og æft
sig í tvo tíma. áður en hann fór i' skóla
og svo eftir að skóla lauk. Mestur hluti
kvöldsins fór einnig í æfingar. „Mig
langaði út að leika mcr í stað þess að
sitja inni og æfa mig. cn föður miniim
fannst ég hafa hæfileika og hvatti mig
mcð ráðum og dáð. Sundum raulaði
hann lagstúf fyrir mig og lét mig spila
á gítarinn og endurbæta hann eftir
mínu hbfði eða ég átti að semja lag á
staðnum. Þetta var harður skóli en ég
hafði gott af honum." segir Pass um
þetta. Þegar Pass var um tvítugt var
hann kominn til New York og farinn að
leika í klúbbum með Dizzy Gillespie.
Charlic Parker, Coleman Hawkins og
Art Tatum. Þaðan lá leiðin í stúdíóin.
Pass cr nú eftirsóttur undirspilari og
hefur komið fram með tónlisfarmönnum
eins og Ellu Fitzgerald. Oscari Peterson
og Count Basie.
Niels Hcnning Örstcd Pedersen þarf
ekki að kynna Islendingum því að hann
þekkja margir eftir hljómleika hans í
Iláskólabíói sl. vor. Hann er mjög
eftirsóttur undirlcikari og auk þess
hefur hann gefið út fjöldann allan af
hljómplötum. Tækni hans er með
ólíkindum og hraði hans er ótrúlegur
svo ekki sé meira sagt.
Eftirtaldar hljómplötur hafa komið út
með þcim Peterson, Pass og Pederseni
„Thc Trio" (Palbo 2310 - 701)
„Montreuz Peterson 6" (Pablo 2310 -
747)
Elisabeth Söderström
Kllisabeth Söderström hefur
verið fastráðin við Stokkhólms-
óperuna frá 1950, þá 22ja ára
gömul, og er aðalsöngkona þar. En
hún hefur einnig komið fram víða
erlendis og hefur frá árinu 1959
sungið reglulega í Metropolit-
an-óperunni.
Söderström er rússnesk í aðra
ættina og ýmsir segja að hún hafi
tekið að erfðum frá móður sinni
tungumálahæfileika sem hafa auð-
veldað henni alþjóðlegan söng-
konuferil hennar.
Rödd hennar er Ijóðræn og á
undraverðan hátt þykir hún gæða
hana margbreytilegum blæbrigð-
um. Hún hefur hlotið ýmiss konar
viðurkenningu í Svíþjóð og einnig
sem leikkona og er það óvenjulegt
af söngvara. Söderström er önnur
tveggja „hirðsöngkvenna" Svíþjóð-
ar. Hin er Birgit Nilsson sem
einn-ig kemur hér á Listahátíð eins
og alkunna er.
Elisabeth Söderström þreytti
frumraun sína á sviði Kongung-
legu óperunnar í Stokkhólmi árið
1948, og var hún þá enn við nám.
Hafði hún þá í allnokkur ár numið
hjá Madame Skilondz. Fyrsta
hlutverk hennar var Anna í
Vermlendingarnir, sænskri óperu
frá 1846 eftir Dahlgren og Randell.
Frammistaða hennar þótti með
miklum glæsibrag og bauðst henni
upp frá því hvert hlutverkið af
öðru. Henni Itur jafnvel að fást við
óperur og óperettur, klassísk verk
og nútímaverk. Hún hefur fasta
útvarpsþætti í sænska útvarpinu
og kemur iðulega fram þar í
sjónvarpi og hefur barizt fyrir því
að hefja æðri tónlist til vegs og
virðingar í Svíþjóð.