Morgunblaðið - 02.06.1978, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. JÚNÍ 1978
I>ótt marjfir kunnir djasstónlistar-
mcnn hafi komið til íslands á liðnum
árum cr óhætt að segja að komu fárra
hefur vcrið hcðið með mciri eftirvænt-
int;u cn komu Oscars Petersons á
listahátið í ár. Oscar Peterson er
sennileKa virtasti djasspíanóleikari í
heimi nú og er þá mikið sast. Aðstoðar-
menn hans. þeir Joe Pass. ffitarleikari.
ok Niels Ilenninff Orsted Pedersen.
hassaleikari. eru heldur ekki af verri
cndanum, en þeir eru báðir taldir í
fremstu röð djasstónlistarmanna.
Oscar Peterson er fæddur í Montreal
í Kanada 12. áffúst 1925. Hann hóf að
la'ra á trompet sex ára xamall. en eftir
berklalefíu gaf hann það hljóðfæri upp
á bátinn. og hóf pi'anónám sjö ára. Þcgar
hann var 11 ára hafði Pcterson vikuletía
stundarfjórðuntís þátt í útvarpi eftir að
hann hafði unnið verðlaun í áhuga-
mannakeppni. Peterson lék einnig í
allmörtí ár. eða frá 19J4. með hljómsveit
Johnny Ilomes. einni vinsælustu hljóm-
sveit Kanada á þessum árum.
Ilonum tóku nú að berast boð um að
koma til Bandaríkjanna. en hann var
cíkí að siður um kyrrt í Kanada þar til
í septcmber 1949. þegar hinn virti
hljómleikahaldari Norman Granz fékk
hann til að koma til New York og leika
á „Jazz at the Philharmonic“ í Carnetfie
Ilall.
Árið 1950 hóf Peterscn að leika inn á
slíkt starf fyrir löngu, en það samrýmist
ekki li'fsháttum mínum.“ Auk þess að
leika með tríói si'nu hefur Oscar
Peterson komið fram scm einleikari í
mörffum frægustu hljómleikasölum
heims. ..Ilann er einn af fáum píanóleik-
urum sem er í hljómáferð á við heila
sinfóníuhljómsveit þeffar hann leikur
einn.“ sesir Norman Granz.
„Peterson er nú einn af mestu
einleikurum allra tíma o« henn leyfir
tækninni aldrei að skygfjja á tærleika
huRsana sinna né heldur dásamlega
hressileKan leik,“ seKÍr brezki K»Knrýn-
andinn Benny Green. „Peterson hefur
leitt til fullkomnunar þá uppgötvun sem
Earl Ilines gerði fyrir 40 árum að hægri
hönd pi'anóleikarans er einleikshljóð-
færi í sjálfri sér."
Joe Pass er af flestum gagnrýnendum
talinn besti djassKÍtarleikari heimsins
um þessar mundir. Á si'ðasta ári vann
hann lesendakeppni Down Beat svo og
gagnrýnendaverðlaun sama rits og var
einnig útnefndur af lesendum Swing
Journal bezti gítarleikari heims.
„Pass hefur mótað spunastíl og
tæknisnilld scm á sér kannski engan
sinn líka í sögu hljóðfærisins," skrifar
Joe Sievert í Guitar Magazine.
Joe Pass heitir fullu nafni Joseph
Anthony Jacobi Passalaqua og er
fæddur í New Brunswick. New Jersey.
1929. Faðir hans var verkamaður í
hljómplötur fyrir Granz og hann hefur
síðan farið í hljómleikaferðir til Evrópu
nærri því á hverju ári. með hliðarstökk-
um til Rússlands. Aíríku og Asíu. AIls
staðar hefur Peterson hlotið einróma lof
fyrir einstaka snilld sína. og hefur
gagnrýnendur oft skort orð til að lýsa
leik hans.
A undanfiirnum árum þessi kanadíski
tónlistarsnillingur snúið sér í æ ríkari
ma-li að tónsmíðum. og er þekktast
verka hans scnnilega landslagslýsingin
Canadian Suite. en hver þáttur hennar
lýsi sva'ði í Kanada sem vakið hefur
hujtarflug hans.
A sjöunda áratugnum kenndi Peter-
son í nokkur ár í skóla. sem hann
stofnaði í Toronto ásamt þeim Ray
Brown og Ed ThÍKpen. Annríki við
hljómleikaferðir varð hins vegar til þess
að Peterson neyddist til að loka
skólanum.
Oscar Peterson hefur unnið til marK-
vísleKra verðlauna á ferli sínum ok má
þar nefna verðlaun Down Beata fyrir
hcztan edjasspíanóleik. en þau vann
hann í 12 ár samfleytt. Þá hefur
Peterson einnÍK unnið hin eftirsóttu
Playboy-verðlaun og Grammyverðlaun-
in 1975 fyrir hljómplötuna „The Trio“
en á henni leika þeir Pass og Orsted
Pederson með honum.
Peterson sagði eitt sinn um framlag
sitt og sveitar sinnar! „Okkur hefur
alltaf tekist að viðhalda eldmóðinum.
kröfunni um að leika alltaf af fullkomn-
um heiðarleik. Ég gæti aldrei hætt því
sem ég er að gera núna. Ég gæti t.d.
aldrci setzt í helgan stein og gerzt
stúdíóhljómlistarmaður. Mér var boðið
Joe Pass
Niels Henniny 0rsted Pedersen
stáliðjuveri og hvatti hannn son sinn
mjög til gítarnáms. Hann gaf Joe gítar
í afmælisgjöf er hann var níu ára
gamall. Pass segir frá að hann hafi
vaknað klukkan sex að morgni og æft
sig í tvo tíma. áður en hann fór í skóla
og svo eftir að skóla lauk. Mestur hluti
kvöldsins fór einnig í æfingar. „Mig
langaði út að leika mér í stað þess að
sitja inni og a'fa mig. en föður minum
fannst ég hafa hæfileika og hvatti mig
með ráðum og dáð. Sundum raulaði
hann lagstúf fyrir mig og lét mig spila
á gítarinn og endurbæta hann eftir
mínu höfði eða ég átti að semja lag á
staðnum. Þetta var harður skóli en ég
hafði gott af honum." segir Pass um
þetta. Þegar Pass var um tvítugt var
hann kominn til New York og farinn að
leika í klúbhum með Dizzy Gillespie.
Charlie Parker. Coleman Ilawkins og
Art Tatum. Þaðan lá leiðin í stúdíóin.
Pass er nú eftirsóttur undirspilari og
hefur komið fram með tónlistarmönnum
eins og Ellu Fitzgerald. Oscari Peterson
og Count Basie.
Niels Ilenninj' Örsted Pedersen þarf
ekki að kynna Islendingum því að hann
þekkja margir eftir hljómleika hans í
Iláskólahíói sl. vor. Hann er mjög
eftirsóttur undirleikari og auk þcss
hefur hann gefið út fjöldann allan af
hljómplötum. Ta'kni hans er með
ólíkindum og hraði hans er ótrúlegur
svo ekki sé meira sagt.
Eftirtaldar hljómplötur hafa komið út
með þeim Peterson. Pass og Pederseni
„The Trio“ (Palbo 2310 - 701)
„Montreuz Peterson 6" (Pablo 2310 —
747)
Elisabeth Söderström
P^lisabeth Söderström hefur
verið fastráðin við Stokkhólms-
óperuna frá 1950, þá 22ja ára
gömul, og er aðalsöngkona þar. En
hún hefur einnig komið fram víða
erlendis og hefur frá árinu 1959
sungið reglulega í Metropolit-
an-óperunni.
Söderström er rússnesk í aðra
ættina og ýmsir segja að hún hafi
tekið að erfðum frá móður sinni
tungumálahæfileika sem hafa auð-
veldað henni alþjóðlegan söng-
konuferil hennar.
Rödd hennar er ljóðræn og á
undraverðan hátt þykir hún gæða
hana margbreytilegum blæbrigð-
um. Hún hefur hlotið ýmiss konar
viðurkenningu í Svíþjóð og einnig
sem leikkona og er það óvenjulegt
af söngvara. Söderström er önnur
tveggja „hirðsöngkvenna" Svíþjóð-
ar. Hin er Birgit Nilsson sem
einnig kemur hér á Listahátíð eins
og alkunna er.
Elisabeth Söderström þreytti
frumraun sína á sviði Kongung-
legu óperunnar í Stokkhólmi árið
1948, og var hún þá enn við nám.
1 Hafði hún þá í allnokkur ár numið
hjá Madame Skilondz. Fyrsta
hlutverk hennar var Anna í
Vermlendingarnir, sænskri óperu
frá 1846 eftir Dahlgren og Randell.
Frammistaða hennar þótti með
miklum glæsibrag og bauðst henni
upp frá því hvert hlutverkið af
öðru. Henni Itur jafnvel að fást við
óperur og óperettur, klassísk verk
og nútímaverk. Hún hefur fasta
útvarpsþætti í sænska útvarpinu
og kemur iðulega fram þar í
sjónvarpi og hefur barizt fyrir því
að hefja æðri tónlist til vegs og
virðingar í Svíþjóð.