Morgunblaðið - 17.03.1979, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. MARZ 1979
19
SAMLÍFI Á VÉLAÖLD — Bandaríska geimskutlan „Kólumbía“
svífur hér á baki Júmbó-þotu geimferðastofnunarinnar yfir fjúkandi
sanda Suður-Kaliforníu. Myndin er tekin af sautján mínútna
reynsluflugi systranna fyrir skemmstu.
Monnet látinn
París 16. marz. AP.
MARGIR framámenn í Frakklandi
minntust lofsamlega Jean Monnets,
hins fræga franska hagfræðings,
sem oft hefur verið nefndur Faðir
Evrópu, en hann lézt í morgun.
Monnet var 91 árs. Raymond Barre,
forsætisráðherra Frakklands, sagði
í bréfi til ekkju hans, að hann
harmaði sáran lát hans og lét í ljÓ3
samúð sína og stjórnar sinnar. í
Strassbourg þar sem Evrópuþingið
sat að störfum var umræðan rofin
af stjórnanda hennar, Carlo Meintz
frá Luxembourg, til að greina frá
láti Monnets. Emilio Colombo, for-
seti þingsins, minntist Monnets og
kallaði hann snjallasta og djarfasta
brautryðjanda Evrópu og andlegan
föður evrópsks samstarfs.
Francois Poncet, utanríkisráð-
herra Frakklands, sagði í skeyti
sínu, að hann hefði ekki aðeins verið
einn af þeim sem hefðu lagt grund-
völlinn að auknu samstarfi Evrópu-
þjóða, heldur hefði hann og lagt
ómældan skerf til þróunar og fram-
fara í Frakklandi með starfi sínu.
Monnet forðaðist alla tíð að vera í
sviðsljósinu, en engu að síður var
hann heimskunnur maður og hann
átti manna mestan þátt í að Efna-
hagsbandalag Evrópu komst á fót.
Hann var aldrei á þingi en Theodore
White kallaði hann hugmyndasmið.
„Hann auðveldaði stjórnskörungum
að nálgast hver annan með því að
sýna þeim fram á að hugmyndir
hans væru í þágu fólksins," segir í
AP-skeyti um hann.
Arið 1919 varð hann aðstoðar-
framkvæmdastjóri Þjóðabandalags-
ins og smám saman færði hann út
áhrifasvæði sitt og kom sér í sam-
bönd við fólk víða um veröld. Hann
hafði afskipti af endurskipulagningu
kínversku járnbrautanna og lánum
alþjóðastofnana. Hann tók aldrei
beinan þátt í pólitísku starfi en
honum var lagið að eignast vini
meðal manna í áhrifastöðum. I
áratugi gat hann talið alla helztu
leiðtoga vestrænna þjóða meðal vina
sinna, Franklin Roosevelt, Eisen-
hower og Kennedy, Marshall hers-
höfðingja, forsætisráðherra Bret-
lands ,frá Winston Churchill til
Heaths og framskir leiðtogar frá de
Gaulle til Giscard d’Estaing leituðu
jafnan ráða hjá honum.
Veður
víða um heim
Akureyri 1 skýjað
Amsterdam 5 rigning
Apena 20 skýjað
Berlín 3 skýjaö
BrUssel 9 skýjað
Chicago +4 bjart
Frankfurt 12 rigning
Genf 8 skýjað
Helsinki +6 bjart
Hong Kong 19 skýjað
Jóhannesarborg 27 bjart
Kaupmannahöfn 1 slydda
Lissabon 12 skýjað
London 2 slydda
Los Angeles 16 rigning
Madrid 8 skýjað
Miami 24 bjart
Montreal +7 bjart
Moskva 1 skýjað
Nýja Delhi 27 skýjað
New York *1 bjart
Ósló +1 skýjað
París 6 rigning
Reykjavík 2 skýjað
Rómaborg 20 skýjað
San Francisco 14 rigning
Stokkhólmur 4 skýjað
Sydney 25 rigning
Tókíó ' 13 bjart
Toronto -6 skýjað
Vancouver 11 skýjað
Vinarborg 12 skýjað
Þetta gerðist
1977 — Herlið frá Angola tekur
Kolwezi í Zaire.
1973 — Loftáras á forsetahöll-
ina í Phnom Penh.
1970 — 22 ákærðir fyrir fjölda-
morð í My Lai — Bandaríkin
beita neitunarvaldi í Öryggis-
ráðinu gegn ályktun um ein-
angrun Rhódesíu.
1969 — Golda Meir verður
fjórði forsætisráðherra ísraels.
1956 — Bandarískur dvergkaf-
bátur finnur vetnissprengju á
Miðjarðarhafi.
1959 — Rússar og Ástralíumenn
taka aftur upp stjórnmálasam-
band — Grivas kemur aftur til
Aþenu frá Kýpur — Uppreisn
gegn Kínverjum í Tíbet bæld
niður og Dalai Lama flýr til
Indlands.
1948 — Brussel-sáttmálinn
undirritaður.
1939 — Daladier fær aukin völd
í Frakklandi.
1888 — Sarawak á Borneó verð-
ur brezkt verndarríki.
1836 — Lýðveldisstjórnarskrá
kunngerð í Texas.
1813 — Prússar segja Frökkum
stríð á hendur.
1776 — Brezkt herlið hörfar frá
Boston
1649 — Enska þingið leggur
lávarðadeildina niður.
Afmæli: Madame Roland
franskur rithöfundur —
byltingarsinni (1754-1793) —
Edmund Kean, breskur leikari
(1787-1833) - Jakob IV Skota-
konungur (1488-1513).
Andláf: Sir Hubert Wilkins,
landkönnuður, 1958.
Innlent: „Tíminn“ hefur göngu
sina 1917 — Áheit á Guðmund
biskup hefjast 1315 — d.
Magnús Stephensen konferenz-
ráð 1833 — Björn Gunnlaugsson
1876 — Jón Baldvinsson 1938 —
Elding banar þremur mönnum á
Vatnsleysuströnd 1865 —
„Hvítliðar" kvaddir út í
„Novu“-deilunni á Akureyri
1933 — Hafréttarráðstefnan í
Genf hefst 1960 — Tjón i stór-
brimi á Stokkseyri 1967 —
Heath til íslands 1967 — f.
Arndís Björnsdóttir 1895 —
Einar Magnússon rektor 1900.
Orð dagsins: Gerðu allt gott
sem í þínu valdi stendur án þess
að gera veður út af því. —
Charles Dickens, enskur rithöf-
undur (1812-1870).
Reu te r-fré ttaskýring
Níunda hafréttarráðstefnan:
Bandaríkin kunna
að fara sinu fram
Genf, 15. mars. Reuter.
Samningamenn frá u.þ.b.
hundrað og sextíu löndum munu
setjast á rökstóla næstkomandi
mánudag um lög á hafinu og
reyna að komast að samkomu-
lagi um margvísleg málefni svo
sem landgrunn ríkja og vinnslu
auðlinda á hafsbotni.
Ráöstefna þessi mun sitja í sex
vikur og er þetta í áttunda skipti
að sendimenn koma saman
síðan hafréttarráðstefna
Sameinuöu þjóöanna var sett
1974.
Yfir ráðstefnunni nú hvílir sá
skuggi aö Bandaríkin kunni aö
samþykkja frumvarp í öldunga-
deild, sem kveður á um aö
Bandaríkjamenn verði einráðir
um varðveizlu auðlinda sinna á
hafsbotni. Af verömætum þeim,
sem um er að ræða, má nefna
milljarða tonna af mangani,
kopar, kóbalti og nikkel, sem
finnast í kartöflu-stórum klump-
um á hafsbotni.
Búist er við að hörgull verði á
öllum þessum efnum við lok
aldarinnar. Ásteytingarsteinninn
í samningum fulltrúa á ráðstefn-
unni hefur enmitt verið hvernig
námaþjóðir geti deilt vinnslu-
réttindum á milli sín annars
vegar og jarðefnasnauðra þjóöa
hins vegar.
Aöalsamningamaöur Bandaríkj-
anna, Elliot Richardson, skýrði
bandarísku öldungadeildinni frá
því í síðasta mánuöi að „merki
um vaxandi skilning þróunar-
landa á efnahagslegum veru-
leika hafsbotnsvinnslu" væru
uppörvandi. Hann bætti hins
vegar við að fulltrúar ráðstefn-
unnar væru þess fyllilega með-
vitandi aö efnavinnsla á hafs-
botni myndi hefjast á sínum
tíma með eða án samnings.
Óþolinmæöi Bandaríkjamanna,
sem eru eina þjóöin, sem hefur
yfir nauðsynlegri tækniþekkingu
til þessara hluta að ráöa, er
sumpart skiljanleg. Formaður
sjávar- og fiskimálanefndar
bandarísku fuiltrúadeildarinnar,
John Murphy, lítur svo á að
áttatíu og fimm hundraöshlutar
efna, sem um er -að ræða, séu
innflutt til landsins frá þjóðum „í
fjandsamlegum eöa hugsanlega
fjandsamlegum heimshlutum".
Sumir fulltrúar ráðstefnunnar
hafa verið þeirrar skoöunar að
vinnslu hafsbotnsauölinda hafi
verið allt of mikill gaumur
gefinn. Kólumbtumaðurinn
Bernardo Zuleta, sérstakur
fulltrúi aðalritara Sameinuðu
þjóðanna í umræðunum, hefur
borið einstökum þrýstihópum á
brýn aö reyna aö láta líta.svo út
sem þetta væri eina viöfangsefni
ráðstefnunnar. Jafnvel hann
játti því þó að ef upp úr slitnaöi í
samningatilraunum varðandi
yfirráðarétt yfir hafsbotninum
kynni þaö aö leggja ráöstefnuna
sjálfa í rúst.
Krafa þróunarlandanna er sú að
þau fái umboö til aö túlka
skoðanir allra viðkomandi ríkja
og vilja afsaia sér frjálsræði til
stefnumótandi ákvarðana til
nefnda, sem ábyrgar væru
gagnvart samkundunni allri.
Iðnríkin, á hinn bóginn, hafa lagt
áherzlu á aö mestu varðaði aö
skapa tiltraust og veita fyrir-
tækjum nauðsynlegt öryggi til
að þau gætu fjárfest í vinnslu
hafsbotnsauölinda. „Ein fram-
kvæmdaáætlun í þessu efni
kann að útheimta fjárfestingu,
sem nemur milljöröum dollara,"
segir Richardson. Verktaki á
rétt á því að tryggt sé að
samningsatriðum og skilmálum
verði ekki rift fyrirvaralaust án
þess aö hann fái tækifæri til aö
draga sig til baka og fá eitthvað
fyrir ómakið.
í hópi ágreiningsefna, sem eftir
eru að útkljá, er hvernig ákvarða
eigi mörk landgrunns og deila
hlunnindum þeirra. Einnig hvar
draga beri lögsögumörk strand-
ríkja, er liggja saman eöa eru
nágrannar.
Nýjustu fréttir frá AP herma að
fulltrúar próunarlandanna hafi
á föstudag varað viö að haf-
réttarráðstefnan kynni að taka
skjótan enda. Sögðust peir
mundu sýna fulla einurð gagn-
vart fyrirtækjum og fjár-
festingaraöilum, sem reyndu
aö vinna alpjóðlegar auðlindir
hafsbotnsins án samþykktar
og sögðu slíkt athæfi brjóta í
bága við siðferðissjónarmið
alpjóðlegra samningsumleit-
ana.
TVEIR GOÐIR I
HÁDEGINU
á laugardögum . . .

Svínaskankar og súrkál
á þýzka vísu og
svínarif á amerískan máta

0
BERGSTAÐASTRÆTI 37
S(MI 21011
AÐALFUNDUR*********
Samvinnubanka íslands h.f.
veröur haldinn aö Hótel Sögu, Átthagasal, Reykjavík,
laugardaginn 24. mars 1979 og hefst kl. 13.30.
Auk venjulegra aöalfundarstarfa veröur lögö fram
tillaga um heimild til bankaráös um útgáfu jöfnunar-
hlutabréfa.
Aögöngumiöar og atkvæöaseölar til fundarins veröa
afhentir í aöalbankanum, Bankastræti 7, dagana
21.—23. mars, svo og á fundarstað.
Bankaráð
Samvinnubanka
íslands h.f.